aniharutyunyanarm

Մենք պատրաստ չենք

Երբևէ նկատե՞լ եք, թե ինչքան հակված ենք հավատալու ինչ-որ մանր ու տարօրինակ երևույթների։

Մենք մեր երազանքները կապում ենք ժամերի հետ։ Այն վստահում ենք ինչ-որ կլոր ժամի (ասենք 22:22)։

Մենք պատրաստ ենք մեր երազանքի հետ մի ամբողջ յասամանի ծառ ուտել՝ կազմված 5 կամ ավելի թերթերով յասամանի ծաղիկներից։

Պատրաստ ենք ամեն գնով նույնանուն մարդիկ գտնել (անկախ նրանց ով լինելուց, իրարից որքան տարբեր լինելուց) և ուսերով հրելով խցկվել նրանց մեջտեղը՝ սպասեք՝ երազանք պահեմ։

Պատրաստ ենք բոլորի ծննդյան մոմերի մեջ մեր երազանքը դնել ու այն փչել, խառնել օդին, անէացնել։

Պատրաստ ենք ամեն հնարավոր ու անհնարին ինչ-որ բանի, բայց ոչ երազանքը նպատակով համեմելու ու քայլ առ քայլ դրա հետևից գնալու։

Պատրաստ ենք ծաղիկների թերթերը պոկել, քամուն տալ՝ ստուգելու «սիրո՞ւմ է, թե՞ չի սիրում», որպես սիրո առհավատչյա սառն ու անմարմին կամուրջներին կողպեքներ կախել, ծառերին՝ գույնզգույն կտորներ։

Մենք պատրաստ ենք կոտրել տան բոլոր հայելիները, ապակիները, բաժակները ու չարը խափանված համարել, բայց հանկարծ չնայենք մեր ներսը, չփոխվենք։

Պատրաստ ենք երեք անգամ թու-թու անել, շորը կծել, փայտին տկտկացնել, բայց չհավատալ, չաղոթել։

Պատրաստ ենք ամեն պատահականություն ընդունել ճակատագրի չար կատակ, բայց չընկալել, որ ճակատագիրը մենք ենք չափում, գծում, կտրում։

Ուզում ենք երջանիկ լինել, բայց պատրաստ չենք ինչ-որ բաներ բաց թողնելու, ասենք՝ զոհաբերելու։

Ցանկություն կա իրականությունը վայելելու, բայց հաճախ պատրաստ չենք ինչ-որ հեռախոսից մեզ զրկելու։

Պատրաստ ենք ապրել բոլորի համար, ցանկությամբ, բայց լիարժեք չհասկանալ, որ յուրաքանչյուրիս կյանքը մեկն է, սեփականը։

Ապրիլ, 2017 

Հասմիկ Արզումանյան

44-օրյա պատերազմի առաջին զոհերից մեկը 35-ամյա կրտսեր սերժանտ Հասմիկ Արզումանյանն էր։ Մայրը պատմում է՝ դեռ 2020թ․-ի ամռանը ասում էր՝ մամ, պատերազմ է լինելու, բայց չգիտենք՝ երբ, որ օրը, ասել է՝ թող, դուրս արի, Հասմիկ ջան, պատասխանել է՝ մամ, եթե ես ծառայում եմ ու երդում եմ տվել, պիտի մինչև վերջ ծառայեմ հայրենիքիս։

Մոր՝ Նունիկ Արզումանյանի բնութագրմամբ շատ հայրենասեր Հասմիկը թեև մանկուց չէր երազում զինվորական ծառայության անցնելու մասին, բայց երբ սկսել էր աշխատել, միանգամից սիրել էր ծառայությունն ու նվիրվել բանակին։

«Դպրոցն ավարտելուց հետո Հասմիկը վարսահարդարություն էր սովորել, սակայն միշտ ձգտում էր բարձրագույն կրթություն ստանալ: Մի օր ամուսնուս եղբորորդին ասաց, որ Սիսիանի զորամասում Հասմիկին հարմար աշխատանք կա», – պատմում է մայրը։

Սկզբում թե՛ Հասմիկը, թե՛ մայրն ու եղբայրը մերժել են առաջարկը, մտածելով, որ չի կարող հարմարվել ծառայությանն ու զորամասին։ Հետո Հասմիկը մտափոխվել է ու 2014թ․-ից անցել ծառայության որպես օպերատոր։

«Մի քանի ամիս աշխատում էր մեզ մոտ, այնուհետև տեղափոխվեց Կապան։ Երբ Կապան պիտի գնար, ես էլի դեմ էի, ասում էի՝ հեռու ես գնում, բայց ինքն ասում էր՝ մամ, Կապանում միշտ տաք է, ես էլ էդպիսի եղանակ սիրում եմ, իսկական իմ տեղն է։ Ու աղջկա հետ գնացին ապրելու Կապանում», – ասում է մայրը։

Մի քանի օր էր, ինչ տիկին Նունիկը Կապանում էր, երբ սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան Հասմիկը սկսեց զանգերին չպատասխանել։

«Դեռ չգիտեի, որ պատերազմ է սկսվել, և որ կրակել են Հասմիկենց զորքի ուղղությամբ․ բոլորը վիրավոր են, հոսպիտալում են։ Անմիջապես գյուղ վերադարձա։ Մեր բակում հավաքված մարդիկ և վառվող լույսն ամեն ինչ գուժեցին»։

Անչափ աշխույժ, ընկերասեր ու բարեհամբույր Հասմիկին զորամասում սիրում էին բոլորը։ Ուրախ մարդ էր, կատակասեր, երաժշտությունն ու պարելն էլ անբաժան էին իրենից։ Նրա նման է նաև 15-ամյա աղջիկը՝ Քրիստինեն։ Տիկին Նունիկի խոսքով՝ նման է Հասմիկին թե՛ արտաքնապես, թե՛ բնավորությամբ։ Ինչպես Հասմիկը, ինքը նույնպես նպատակ ունի բարձրագույն կրթություն ստանալու ու կատարելու նաև մոր երազանքը։

Հասմիկ Սմբատի Արզումանյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի (ԶԱՀ) շահառու է։

vahe11-1038x576

Ես էլ չգիտեմ

Չգիտեմ՝ ինչու եմ ուզում սրա մասին պատմել: Չնայած՝ չէ: Էս դեպքից մի քիչ հետո ուզում էի տղերքին պատմել, բայց մտածեցի՝ խոսելով չեմ կարող բացատրել այնպես, ինչպես ես տեսա: Հիմա կպատմեմ:

Երևի մի շաբաթ էլ չի անցել: Դպրոցում էինք՝ վերջին զանգի փորձի: Դե, ի՞նչ փորձ: Ինչպես միշտ, ոչ մի բան չարեցինք ու ցրվեցինք: Դե, դպրոցից դուրս եկանք, տղերքով նստեցինք մեքենան: Չեմ հիշում՝ ուր պիտի գնայինք: Մի 50 մետր գնացինք, հետո մեքենայից իջա՝ մեր դասարանի աղջիկներից մի երկուսին ճանապարհելու, տղերքին էլ ասացի, որ գնան իրենց գործին ու արագ հետ գան: Դուռը բացեցի, իջա: Հետները քայլեցի մինչև խաչմերուկ: Մեկը քայլեց ուղիղ, մյուսն իջավ ներքև: Չեմ ասի՝ որ խաչմերուկն էր, որովհետև երևի պետք չի: Նստեցի խաչմերուկի անկյուններից մեկի պատի վրա՝ ծառի տակ: Այդ պատին շատ ենք նստել ու դեռ շատ էլ կնստենք:

Մութն արդեն ընկնում էր ու երկնքում մի քանի կտոր կարմիր ամպ էր թողել: Դրա համար էլ նա ինձ չտեսավ: Քայլում էր ինչպես միշտ՝ գլուխը կախ, արագ-արագ: Ես նրան տեսա, երբ նա փողոցի ծայրին էր: Երևի տնից էր գալիս: Քայլում էր արագ-արագ, ձեռքը մի քանի մետրը մեկ հետ տանելով: Շոյում էր գլուխը՝ կարծես մազերն ուղղելով: Ես չեմ ասի նրա անունը, որովհետև հաստատ պետք չի: Եկավ կանգնեց խաչմերուկի մեջտեղում: Հետո չորս կողմը նայեց: Ինձ թվաց, թե կտեսնի, բայց չտեսավ: Մի անգամ էլ խաչմերուկի բոլոր կողմերով նայեց: Նայեց ներքև գնացող ճամփին, հետո՝ վերև: Հետո կտրուկ շրջվեց ու քայլեց խաչմերուկի մոտի խանութի կողմը: Խանութը փակ էր: Քաշքշեց դուռը: Հետո նորից նայեց չորս կողմը: Հետո մոտեցավ խանութի դիմացի սյունից կախված մեծ տոպրակին, որը աղբաման էր ծառայում: Քրքրեց աղբամանը: Դես ու դեն գցեց միջի տուփերն ու տոպրակները:

Փողոցի ծայրից մեքենայի ձայն լսվեց: Լույսերը տեսավ: Վազեց աղբամանից հեռու ու կանգնեց փողոցի մեջտեղում: Կանգնեց ու սկսեց արագ-արագ գլուխը շոյել: Մեքենան եկավ, խաչմերուկից թեքվեց ցած ու գնաց: Իսկ նա ամբողջ ժամանակ նայում էր գետնին ու գլուխը շոյում: Հենց փողոցի ծայրին մեքենան կորավ, արագ քայլեց աղբամանի կողմը: Ես խոսելու ունակությունս կորցրած նայում էի նրան: Նրա շարժումներին: Ձեռքս ինքն իրեն գնաց գրպանս: Մի քանի մետաղադրամ շոշափեցի: Ուզեցի մտնել խանութ, մի բանով օգնել գոնե: Վեր կացա: Նա շարժումս զգաց: Չտեսավ: Նորից հեռու քաշվեց աղբամանից ու կանգնեց փողոցի մեջտեղում: Գլուխը կախ: Ձեռքով արագ-արագ սկսեց գլուխը շոյել: Անունով կանչեցի: Ուզում էի ասել, որ սպասի՝ մտնեմ խանութ: Բայց չկարողացա: Մի անգամ էլ կանչեցի: Ձայն չհանեց: Փողոցով նայեց ցած, հետո վեր: Այնպես, որ միանգամից զգացվեց, որ աննպատակ է քայլում: Մեկ էլ կանչեցի: Նա արագ-արագ քայլում էր փողոցով վեր՝ անընդհատ գլուխը շոյելով: Նա նույնիսկ չպտտվեց: Մտքով երևի ուրիշ տեղ էր, ուղղակի ասաց.
-Հը՞:

Ասաց այնքան աննպատակ, որքան իր քայլելն էր: Չգիտեմ՝ քանի րոպե քարացած կանգնեցի մինչև տղերքն եկան: Մեքենայի դուռը բացեցին, քաշեցին ներս: Աշոտն ասաց.
-Հա, լավ, ի՞նչ ես ջիր արե: Կյնացիյ Ռաֆենց, եկայ:
Ես մտքիս մեջ որոշում էի՝ պատմեմ, թե չէ: Մեքենայում բարձր երաժշտություն էր միացված: Որոշեցի, որ չասեմ:
-Այ մարդ, ռադդ քյաշ է: Քշի դպրոց, շկայ ինչ կը:
Միգուցե սա ինձ չի էլ հուզում: Չգիտեմ՝ ուզում եմ ինքս ինձ հետ արդար լինել: Լավ կլիներ՝ չտեսնեի:

Մենք մեքենայում երգ լսելով գնում ենք: Իսկ նա գլուխը կախ քայլում է փողոցով վերև: Մեկ-մեկ էլ մազերն է շոյում:

Ապրիլ, 2017

Երբեք չհանձնվել

Գարիկ Գալստյանը Ախալքալաքից է: 19 տարեկան է, սովորել և ավարտել է ոսկե մեդալով Ախալքալաքի թիվ 1 դպրոցը: Սովորում է Թբիլիսիի բժշկական համալսարանի նախապատրաստական կուրսում, որտեղ ընդունվել է 1+4 ծրագրով անվճար: Այժմ ապրում է Գերմանիայի Լեյպցիգ քաղաքում: Ավելի մանրամասն իր առօրյայի և գործունեության մասին պատմեց Գարիկը մեր հարցազրույցի շրջանակներում:

-Գարիկ մի փոքր պատմիր, թե ինչո՞վ ես զբաղվում ներկա պահին:

-Ավարտել եմ Թբիլիսիի պետական բժշկական համալսարանի նախապատրաստական կուրսը և ըստ դրույքի պետք է գնամ Թբիլիսի, բայց քանի, որ ներկա պահին գտնվում եմ Գերմանիայում, պետք է մնամ այստեղ և ուսումս շարունակեմ Գերմանիայում: Ապագա պլաստիկ վիրաբույժ եմ:

Ներկա պահին զբաղվում եմ կամավորությամբ European Ways e.V. կազմակերպությունում, ինչպես նաև այլ գերմանական կազմակերպություններում: Միևնույն ժամանակ աշխատում եմ European Ways e.V. կազմակերպությունում:

Ինչպես նաև մասնակցում եմ տարբեր կուրսերի և թրեյնինգների:

-Ինչու՞ հենց բժշկություն, այլ ոչ թե այլ մասնագիտություն:

-Բժիշկ դառնալու որոշումը իրականում այդքան էլ հեշտ չեմ կայացրել, քանի որ միշտ տատանվել եմ մասնագիտության ընտրության հարցում, որոշեցի անցնել ամեն մասնագիտության միջոցով և հասկանալ, որի մեջ եմ ինձ տեսնում, որն եմ կարող անել, և որն է ինձ դուր գալիս: Եվ միշտ կանգնել եմ բժշկության վրա ու մտածել, որ դա իմն է:

Եվ իմ միակ նպատակն այն է, որ իմ հիվանդները լինեն ինձ հետ ազատ հարաբերությունների մեջ և ամեն հարցում անկասկած դիմեն ինձ:

-Որքա՞ն ժամանակ է, որ ապրում ես արտերկրում:

-Արդեն հինգ ամիս է, ինչ ապրում եմ արտերկրում:

-Արդյոք հե՞շտ է ապրել այլ երկրում:

-Արտերկրում ապրելը այդքան էլ հեշտ չէ, քանի որ ես գտնվում էի օտար վայրում, սակայն լինելով բաց հայացքների տեր մարդ, այսպես ասած, շատ հեշտ հարմարվեցի միջավայրին: Առաջին շրջանում ինձ համար մի փոքր մշակութային շոկ էր, բայց դրանից հետո ինձ զգացի ավելի լավ:

-Զբաղվում ես կամավորությամբ, քո կարծիքով   ինչպիսի՞ն պետք է լինի կամավորը:

-Կամավորությամբ զբաղվել սկսել եմ 14 տարեկանից: Կամավորությունը իմ կյանքի կարևոր մասերից մեկն է: Իրական կամավորը պետք է լինի էներգիայով լեցուն, ճկուն մտածելակերպով և ստեղծագործող:

-Ի՞նչ պլաններ ունես ապագայի հետ կապված:

-Ապագայի հետ կապված պլանները շատ-շատ են, սակայն ապագայի մասին չեմ սիրում խոսել, միայն կասեմ, որ կսովորեմ, կաշխատեմ բժշկության ոլորտում, իսկ մնացածը կտեսնենք ապագայում:

-Ո՞րն է քո մոտիվացիայի աղբյուրը:

-Իմ մոտիվացիան ես համարում եմ կյանքի հանդեպ սերը: Իսկ ընդհանրապես ինձ մոտիվացնում է իմ ամեն քայլը:

Ազատ ժամանակ հիմնականում գրքեր եմ կարդում, շատ եմ սիրում գրքեր կարդալ և դա նույնպես համարում եմ իմ մոտիվացիայի աղբյուր: Հիմնականում կարդում եմ բիզնեսի, բժշկության և գումար վաստակելու մասին գրքեր: Նաև զբաղվում եմ լողով, մեդիտացիայով և սպորտով:

-Քո կարգախոսը:

-Իմ կարգախոսն է` «երբեք չհանձնվել»:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաս բոլոր ներկա և ապագա ուսանող-ներին:

-Ներկա և ապագա ուսանողներին խորհուրդ եմ տալիս, որքան հնարավոր է շատ կարդալ և սովորել: Եվ ամենակարևորը` չհանձնվել, եթե ինչ որ բան ուզում ես, ապա կհասնես:

Նշեմ, որ Գարիկը շատ ակտիվ և նպատակասլաց երիտասարդ է, ով միշտ շարժվում է առաջ ու չի հանձնվում: Եվ այս ամենի համար շնորհակալ է իր ընտանիքին` իրեն միշտ քաջալերելու և օգնելու համար:

«Այն, ինչ հիշվում է, չի կարող երբեք անցյալ համարվել»

44-օրյա պատերազմի մասնակից Վահե Ադյանը ընտրել էր դերասանի ուղին և մինչև ծառայության մեկնելը քառօրյա պատերազմի հերոս Ռոբերտ Աբաջյանի մասին նկարահանվող փոքրիկ ֆիլմում խաղում էր Ռոբերտի դերը։ Ծառայությունից հետո ֆիլմը պետք է ավարտին հասցնեին, սակայն ոչ ոք չէր պատկերացնի, որ Վահեն ինքն է դառնալու պատերազմի հերոս։

Վահեին մանկուց կարելի էր տեսնել զինվորական տարբերանշանով իրերով, զինվորական հագուստով։ Վահեի մեծ եղբայրը քառօրյա պատերազմի մասնակից էր։ Վահեն հպարտանում էր եղբորով ու նրա ծառայությամբ։

Ընկերասեր ու բոլորին օգնության հասնող, հաշտեցնող Վահեն մասնագիտության ընտրության հարցում երբեք երկընտրանքի առաջ չէր կանգնել. ասում էր՝ բեմը սպասում է ինձ։ Ընդունվել էր Աբել Աբելյանի արվեստի դպրոց ու որոշ ժամանակ անց արդեն աշխատում էր այնտեղ։

Ամենաշատը, իհարկե, Վահեն սիրում էր զինվորական դերեր խաղալ թե՛ դպրոցում, թե՛ արվեստի դպրոցում․ «Վերջին զանգին ուսուցչուհուն խնդրել էր իրեն զինվորականի դեր տալ, երբ ուսուցչուհին առարկել էր, որ վերջին զանգին նման դեր գուցե չունենան, նա համառել էր սցենարում իրեն դեր հատկացնել», – հիշում է մայրը։

Վահեն մեկ տարի էր ծառայում Ջրականում, երբ սկսվեց պատերազմը։ Մեկ ամիս պայքարից հետո՝ հոկտեմբերի 30-ին, անմահացավ Մարտունի 2-ում, թշնամու ԱԹՍ-ի հարվածից։

Վահեն բանաստեղծություններ էր գրում, և հատկապես այս խոսքերը տպավորում են բոլորին․ «Այն, ինչ հիշվում է, չի կարող երբեք անցյալ համարվել»։ Ինչպես Վահեն, այնպես էլ մեր հայրենիքի համար իրենց կյանքն ու առողջությունը չխնայած բոլոր զինվորներն ու նրանց սխրանքները չեն կարող անցյալ համարվել։

Վահե Ավետիքի Ադյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

Astghik Ghazaryan

Կռիվը

-Երե՛մ, ցուրտ ա, վիզդ պյաց տյուս մի՛ կյա:

-Թու՛, քու տիպը կտրի…

Ամեն շաբաթ-կիրակի զարթուցիչի ձայնի փոխարեն լսում էի Ամայի (տատիկս է) ու պապիկի կռվի ձայնը ու փնթփնթում. «Էլի կռվո՞ւմ են, չեն թողնում՝ մարդ մի քիչ քնի…»: Դե, կռիվ ասելը մի քիչ կոպիտ է հնչում, որովհետև նրանք վիճում էին միմյանց լավն ուզենալու համար, բայց եթե թույլ տաք, ես դրանք կռիվ կանվանեմ:

Կռիվը հիմնականում սկսում էր Ամայը: Պապիկի վրա շատ էր բարկանում, երբ ուտում էր այն, ինչը բժիշկն էր արգելել, կամ ինչու ամբողջ գիշեր չէր քնել ու շարունակ տնով մեկ քայլել էր, և այլն:

Մի խոսքով, օրը սկսում էին իրարից նեղացած, իսկ օրվա կեսին կռիվը շարունակվում էր.

-Երե՛մ, էդ անտեր չայը հերիք ա խմես, մի քիչ կամք ունեցի, էլի… Էն Չոբանյանը քանի՞ հետ ասած կըլի, որ էդ անտերը քեզ չի կարելի…

-Թու՛, ե՞րբ ես տեսել, որ ես չայ եմ խմել, էս իրեք օր ա՝ պերանս մի կաթիլ չայ չեմ տարել:

Առավոտը՝ կռիվ, կեսօրին՝ կռիվ, բայց հենց մութն ընկնում էր, պապիկը գալիս, Ամայի մոտ նստում, հետո վեր էր կենում, գնում-գալիս, նայում Ամային ու էլի գնում-գալիս: Ամայը հասկանում էր պապիկի միտքը, բայց ոչինչ չէր ասում: Ու պապիկը ճարահատյալ ինքն էր առաջին քայլն անում.

-Հրանու՛շ, կարտի չքցե՞նք:

-Կարտերը վե՛ր կալ, արի՛…

Ու սկսում էին թղթախաղ խաղալ: Ամայը նստում էր իր «գահավորակին»՝ թախտին, իսկ պապիկը՝ Ամայի դիմաց՝ փոքրիկ աթոռի վրա: Ու այնպես էր ստացվում, որ Ամայի դիրքը ավելի բարձր էր լինում, ու պապիկի բոլոր խաղաթղթերը երևում էին: Սա էր պատճառը, որ խեղճ պապս միշտ պարտվում էր, նեղանում, թղթերը թափում ու գնում էր: Իսկ Ամայը.

-Հը՞, տարվեցիր, տրա՞  հըմար ես քըմ:

Պապիկը գլուխը տարուբերում էր, իր սովորության համաձայն մի հատ «թու՛» ասում ու հեռանում: Մի կես ժամից էլի գալիս ու Ամայի շուրջը պտտվում էր, հետո մյուս թախտին պառկում ու փորձում էր մի քիչ քնել, բայց դեռ չհաշտված՝ Ամայը էլի սկսում էր.

-Երե՛մ, քնա քու տեղըմ պառկի, հանգիստ քնի:

-Թու՛…

Ու այսպես իրարից նեղացած էլ քնում էին, հաջորդ օրն էլ այս պատմությունը կրկնվում էր:

Համարյա մի տարի է՝ այսպիսի վեճեր չեն լինում մեր տանը, ես էլ զարթուցիչի ձայնից եմ զարթնում: Չգիտեմ՝ Ամայը իրենց վեճերը կարոտել է, թե՝ չէ, բայց ես կարոտել եմ:

Այդպես է աշխարհի կարգը. կորցնում ես, հետո հասկանում, գնահատում ու կարոտում…

Փետրվար, 2016