44-օրյա պատերազմի ընթացքում, երբ Վահե Ասատրյանից ընտանիքը լուր չուներ ու համացանցով փնտրում էր նրան, շատ տղաներ գրում էին մորն ու ասում, որ Վահեն է իրենց վիրակապել ու դուրս հանել դիրքերից։

Երևանի պետական Հենակետային քոլեջի դեղագործական բաժնում էր սովորել ու երազում էր ատամնաբույժ դառնալ։ Քոլեջում սովորածն էլ բավականացրել էր շատ ընկերների կյանք փրկել դիրքերում։

Վահեի նկարին նայելիս իր բարությունը, պարզությունն ու հանգստությունը փոխանցվում են քեզ։ Դրան զուգահեռ, ինչպես մայրն է նշում, Վահեն ըմբոստ էր ու անարդարության դեմ պայքարող։

Երբ պատերազմը սկսվեց, Վահեն 2 ամսվա ծառայող էր․ հազիվ էր հասցրել հարմարվել ծառայությանը, զենքին և զինվորական կոշիկներին։ Որպես հայրենիքի երդվյալ պաշտպան՝ Վահեն մեկնեց առաջնագիծ և մասնակցեց Ջրականի և Ասկերանի, այնուհետև նաև բերդաքաղաք Շուշիի մարտերին։

Վիրավոր դաստակով, իր վիրավոր ընկերոջը գրկած՝ Վահեն փորձել էր դուրս գալ Շուշիի մատույցներից։ Ճանապարհին զանգել էր հորն ու ասել, որ Կժկժան ձորի հատվածում են ու սպասում են մութն ընկնի, որ նահանջեն։ Լուսաբացին Վահեն այլևս կապի դուրս չեկավ․․․

Նոյեմբերի 15-ին Կարմիր խաչի միջնորդությամբ Վահեի մարմինը տեղափոխվեց  Մարտունի։ Վահեն զոհվեց հենց իր ծննդյան օրը՝ նոյեմբերի 12-ին։

Մինչ ծառայության գնալը Վահեն իր հայրենի Գեղարքունիքի մարզի Արմաղան լեռան լանջին մոտ 300 ծառ էր տնկել՝ հիմնելով իր երազած այգին։ Ցանկանում էր վերադառնալ ու հանգստյան գոտի կառուցել այգում։ Նախքան ոռոգման համակարգ կառուցելը Վահեն տարաներով մեկ առ մեկ ջրում էր իր այգու ծառերը։ Հիմա ծնողներն են շարունակում իրականացնել Վահեի նպատակները․ խնամում են այգին։ Վահեի մայրը՝ Լիլիթը, դեղագործություն է սովորում, որ դեղատուն բացի, ինչպես Վահեն էր երազում։

Վահե Ասատրյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

Հովհաննես Հաջինյանի անվան կողքին ուրախ ու լուսավոր ածականներն ամենաշատն են հնչում։ Նրան ճանաչողները առանց այդ բառերի Հովհաննեսի մասին խոսել չեն կարողանում, ինչպես որ առանց ժպիտի ու փայլող աչքերի։

Հովհաննեսը շրջապատի հոգին էր, ուրախությունը, ընկերների գլխավոր հաշտարարը․ նա հայտնվում էր ու խաղաղեցնում բոլորին։

Նա արտիստ էր յուրաքանչյուր բջիջով, անհնար էր շփվել Հովհաննեսի հետ ու միանգամից չնկատել նրա տաղանդը, յուրահատուկ մոտեցումը դեպի արվեստը, թատրոնն ու իր մասնագիտությունը՝ դերասանությունը։

Հովհաննեսը Երևանի Մնջախաղի պետական թատրոնի արտիստ էր, ինչպես նաև ընկերների հետ 2003-ին ստեղծած «Միմ Ստուդիո» թատերախմբի հիմնադիրը։ Նրան հաճախ էին տեսնում քաղաքում՝ դեմքը սպիտակ ներկած, փուչիկները ձեռքին․ ծաղրածուի կերպարով Հովհաննեսը հաճախ պարզապես քայլում էր սիրելի Երևանում և ուրախացնում երեխաներին։ Այդպիսին էր նա՝ բարի, չարության և խավարի հետ չհաշտվող ու լույսի հետևից քայլող։

44-օրյա պատերազմին Հովհաննեսը կամավոր էր գնացել։ Երբ մայրն ասում էր՝ երեք երեխա ունես, մնա իրենց հետ, պատասխանում էր՝ 18 տարեկան երեխեքը կռվեն, ես տանը նստե՞մ։  Ընտանիքին ասել էր, որ կամավոր չի գնում, այլ իրեն պարտադիր կանչում են։

Մատաղիսի թեժ մարտերում անգամ Հովհաննեսը տղաների ուրախությունն ու հույսն էր, մի քանի րոպեով ցրում էր լարվածությունն ու տղաներին կտրում իրականությունից։ 2020թ․ հոկտեմբերի 19-ին Հովհաննեսը զոհվեց հանուն հայրենիքի, իր երեխաների ու բոլորիս ապագայի։

Հովհաննես Հաջինյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

Նժդեհյան գաղափարներով դաստիարակված ու մեծացած 20-ամյա Արտաշես Հակոբյանը մայր հողին ամուր կանգնած ու մեծ հայրենասեր էր։ Երբ խոսում էին Հայաստանից արտագաղթելու մասին, կտրականապես դեմ էր արտահայտվում, ասում էր․ «Որ ուրիշ երկրում ապրես, երկիրդ ո՞վ պիտի պահի, զարգացնի։ Եթե վիճակը վատ է, մարդ դրանից պիտի դասեր քաղի, շտկի»:

Երբ 44-օրյա պատերազմը սկսվեց, երկու ամիս էր մնացել զորացրմանը։ Անհամբեր էր սպասում տուն գնալուն։ Քույրը՝ Մարիամը, հիշում է․ «Զանգում, ասում էր՝ մեռնեմ քեզ, ի՞նչ կա, ո՞նց ես, կարոտել եմ բոլորիդ, մի քիչ մնաց, ու գալու եմ, բոլորիդ հետ լինեմ, բոլորիդ կողքին»։ Հայրենապաշտ Արտաշեսն այժմ բոլորի կողքին է իր երկնային ներկայությամբ։

Արտաշեսը դիպուկահար էր։ Սակայն իր զենքից բացի կրտսեր սերժանտը տիրապետում էր նաև մի քանի այլ զինատեսակի։ 44-օրյա պատերազմի օրերին հերոսաբար կռվում էր ամենաթեժ կետերում՝ Ջրական, Հադրութ, Թաղավարդ, Քերթ, Ավետարանոց, Կարմիր Շուկա։ Մարտական հմտությունների և ճիշտ հաշվարկների շնորհիվ այդ օրերին ընկերների հետ ոչնչացրել էր թշնամու մեծաքանակ մարդկային ուժ և մարտական տեխնիկա։

Ընկերասեր ու հավասարակշռված Արտաշեսի քույրը պատմում է, որ թեև եղբայրն իրենից փոքր էր, բայց այնքան հասուն էր, որ միշտ ինքն էր եղբորից խորհուրդ հարցնում:

«Մի օր Արտաշեսը մորս հարցրեց, թե որն է հոգևոր սնունդը։ Մայրս օրինակներով բացատրեց։ Մի քանի օր հետո մայրս աշխատանքից ուշ եկավ տուն ու շատ անհանգիստ էր՝ մտածելով, թե քաղցած ենք մնացել։ Տուն մտնելուն պես արագ անցավ խոհանոց ու սկսեց պատրաստել։ Եղբայրս գնաց, նստեց խոհանոցում ու մորս հույս տվեց. «Մամ ջան, մենք այսօր հոգևոր սնունդ ենք ստացել, դա ավելի կարևոր է», – հիշում է Մարիամը։

Վերջին անգամ Արտաշեսը տուն էր զանգել հոկտեմբերի 28-ին, իսկ նույն օրը, երբ արդեն վիրավոր փորձում էր հրամանատարին փրկել, նրան գտավ թշնամու ԱԹՍ-ն, և Արտաշեսն անմահացավ։

Մարիամը չի մոռանում եղբոր առաջին սեպտեմբերի 1-ը. «Երբ եղբորս 1-ին դասարան ուղեկցեցինք, ուսուցչուհին ասաց՝ գնացեք, 2 ժամից կգաք՝ երեխաներին տանելու։ Մեր տունը դպրոցին մոտ էր. որոշեցինք անակնկալ պատրաստել, հետո գնալ նրան բերելու։ Դեռ 1 ժամ չէր անցել, հանկարծ դռան թույլ թակոց լսեցինք, մայրս դուռը բացեց, տեսանք եղբորս՝ շեմին տխուր կանգնած։ Մայրս գրկեց, համբուրեց, շնորհավորեց մուտքը դպրոց, իսկ Արտաշեսն արցունքակալած աչքերով մորս պարանոցը գրկել ու բաց չէր թողնում՝ անդադար կրկնելով. «Մա՛մ, բոլորին տարան, դու չկայիր, էլ երբեք ինձ մենակ չթողնես, մա՛մ ջան»։ Մորս մտքից մինչև հիմա դուրս չեն գալիս Արտաշեսի խոսքերը. «Էլ ինձ երբեք մենակ չթողնես, մա՛մ»»։

Արտաշես Արմանի Հակոբյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

Սամվել Գևորգյանի ընտանիքը երկար տարիներ Ռուսաստանի Դաշնությունում էր ապրում, սակայն Սամվելը համառորեն պնդում էր՝ ինքը պիտի հայրենիքում ծառայի։

Ուրախ, ազնիվ ու պատասխանատու էր Սամվելը և լեզու էր գտնում բոլորի հետ, անկախ տեսակից ու տարիքից։ Մայրը՝ Հասմիկը, երբեմն զարմանում էր՝ ինչպես էր Սամվելը շփվում անգամ ամենաբարդ բնավորության տեր մարդկանց հետ։ Սամվելի հետ երբեք չէիր հոգնում ու չէիր ձանձրանում։

5-րդ դասարանից Սամվելը շախմատ էր սովորում։ Հենց շախմատի հետ էլ կապված էին նպատակները․ ծառայությունից հետո պիտի մնար հայրենիքում, Ֆիզիկական կուլտուրայի ինստիտուտ ընդունվեր ու հետագայում շախմատ դասավանդեր։ «Դեռ չավարտած էլ արդեն դասավանդում էր ու պարապում երեխաների հետ։ Իր շախմատի ուսուցիչն իրեն այդքան վստահում էր», – պատմում է մայրը։

Կյանքում էլ շախմատային մտածողությունն օգնում էր Սամվելին, ու նա միշտ մի քանի քայլ առաջ էր մտածում։

Սամվելը լավատես էր ու ցանկացած պարագայում կրկնում էր՝ ամեն ինչ լավ ա լինելու, մամ, ցավդ տանեմ։ Այդպես էր նաև պատերազմի օրերին։

Չկար մեկը, ում Սամվելը նեղացրած կլիներ։ Նույն հոգատարությամբ էր վերաբերվում նաև  կենդանիներին։

Թեև Սամվելը երկար տարիներ հայրենիքում չէր ապրել և երկու տարի մեծ էր իր ծառայակից ընկերներից, հեշտ էր հարմարվել ծառայությանը։ Մատաղիսում էր ծառայում ու պատերազմի օրերին էլ հիմնականում հենց այնտեղ է կռվել։ Վերջին օրերին Մարտակերտի բարձունքում է եղել, որտեղ էլ հերոսացել է ԱԹՍ-ի հարվածից` 2020թ․ հոկտեմբերի 7-ին։

Սամվել Վարդանի Գևորգյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

44-օրյա պատերազմում հերոսացած Տիգրան Գևորգյանն ամենից շատ սուտը տանել չէր կարողանում։ Իր ապրած 21 տարիներին երբեք չի ստել ու չէր սիրում, երբ ինչ-որ մեկն իրեն էր ստում։

Թշնամու 3 տանկ ու 2 հետևակի մարտական մեքենա ոչնչացրած, «Մարտական խաչ» շքանշանի արժանացած Տիգրանն ինքն էր ընտրել Արցախում ծառայելը, ասել էր՝ ես Ղարաբաղ պիտի ծառայեմ, ու գնացել էր։

Հայրը պատմում է․ «Պատերազմի ընթացքում Մարտունի 4-ում էր։ Կռվի ժամանակ իր հրամանատարության տակ գտնվող 4 տանկը խոցել էր հակառակորդը, որից երեքին ԱԹՍ-ն էր խփել։ Տանկից դուրս է եկել, իր վիրավոր հրամանատարին ու զինվորին մի կողմ է տարել, ինքը երկու տեղից վիրավորումով շարունակել է կռվել մինչև որ ևս երկու վիրավորում են հասցրել թշնամու դիպուկահարները, ու դրանից հետո զոհվել է»։

Ընկերները պատմում են, որ չնայած Տիգրանը որպես հրամանատար խիստ էր կարգ ու կանոնի պահպանման հարցում, սակայն մնացած առումներով երբեք խնդիրներ չեն ունեցել նրա հետ։

Անվճար ընդունվել էր Ճարտարապետության և շինարարության ազգային համալսարան ու ծառայության գնացել ավարտելուց հետո։

«Սիրում էր ծառայությունը, զինվորական կյանքն ու ոգևորությամբ էր գնացել։ Իր ծառայակից շատ ընկերներից տարիքով մեծ էր։ Երբ Արմավիրի ուսումնական զորամասում էր, տանից անընդհատ գրքեր էր ուզում, շատ էր կարդում», – ասում է հայրը։

Պատերազմի ամբողջ ընթացքում Տիգրանի հայրը նույնպես առաջնագծում է եղել, ասում է՝ ամեն օր խոսում էին, ու Տիգրանն ինքն էր հանգստացնում հորը․ «Ասում էր՝ էդ քո մոտ ա իրավիճակը վատ, մեր մոտ ամեն ինչ նորմալ ա։ Ասում էր նաև, որ հիմա ամենակարևորը հայրենիքն ա»։

Տիգրանի կյանքն ընդհատվեց նոյեմբերի 2-ին՝ իր փրկած երկու ընկերների ու բոլորիս համար։

Տիգրան Արմենի Գևորգյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

Գևորգ Ջավախյանի՝ ծառայության մեկնելուց մեկ օր առաջ հրապարակած գրառումը սոցցանցում, նրա զոհվելուց հետո ապշեցրել էր բոլորին․ «Ես չեմ ուզում կիսվել իմ պլանների մասին, մաքսիմում կարող եմ ասել, որ շուտով դուք կլսեք իմ անունն ավելի բարձր»։ Այդպես էլ հնչում է նրա անունն այսօր՝ բարձր ու հստակ՝ հայրենիքի համար հերոսաբար անմահանալուց հետո։

«Իսկական տանկիստ էր Գևորգը», – բնութագրում են նրան հրամանատարները։ Թեև միշտ ցանկանում էր կապավոր դառնալ, բայց ծառայությունը սկսել էր Արմավիրի ուսումնական զորամասում՝ որպես տանկիստ, ու շարունակել Խոջալուի տանկային զորամասում։ Ինչպես փոքր տարիքում դպրոցում, այնպես էլ զորամասում, բոլորի ուրախությունն էր իր լուսավոր կերպարով։

«Գևորգն ուշ խոսելու պատճառով իր ամբողջ զգայական ներաշխարհը հանձնում էր թղթին ու սև-սպիտակ պատկերներ նկարում։ Արվեստին շատ մոտ էր ու նկարելուց բացի երաժշտությամբ էր զբաղվում, Հայաստանում beatbox-ի ֆեդերացիայի առաջին անդամներից էր։ Հենց beatbox-ի շնորհիվ էլ հետագայում կանչում են նկարահանվելու երիտասարդական սերիալներից մեկում, որից սկսում է իր դերասանական կարիերան», – պատմում է քույրը՝  Սեդան։

Կապուտաչյա ու խարտյաշ Գևորգն արդեն 19 տարեկանում դարձել էր հանդիսատեսի սիրելին․ փողոցում հանգիստ չէին կարողանում քայլել Գևորգի հետ․ բոլորը ճանաչում էին, մոտենում, խոսում ու լուսանկարվում։

Ծառայության ընթացքում՝ մինչ 44-օրյա պատերազմը, 2020թ․ Տավուշյան դեպքերի ժամանակ առաջնագծում էր եղել, և հետո միայն տանեցիներին ասել այդ մասին։ 44-օրյա պատերազմի ամբողջ ընթացքում էլ ընտանիքին չէր հայտնում, թե Արցախի որ հատված են տեղափոխել իրեն։ Հոկտեմբերի 23-ին Գևորգին տեղափոխում են Կարմիր Շուկա։ Դրանից հետո զանգել է քրոջ ամուսնուն ու ասել․ «Եթե ինձ հետ մի բան պատահի, քրոջս ու տանեցիներիս լավ կնայես»։

Սեդան պատմում է՝ մի անգամ եղբոր հետ խոսելիս ասել է՝ ամեն օր աղոթում է նրա համար, սակայն Գևորգն ուղղել է, թե միայն իր չէ, այլ բոլոր զինվորների համար պիտի աղոթել։

Գևորգը պատերազմի ընթացքում ոչնչացնում է թշնամու մեկ տանկ ու խոցում մի քանի տեսակի զրահատեխնիկա։ Սակայն հոկտեմբերի 24-ին թշնամու անօդաչուն գտնում է Գևորգի տանկն ու խոցում՝ ծանր վնասվածքներ հասցնելով նրան։ Մի քանի օր Գևորգն անգիտակից վիճակում մնում է հիվանդանոցում։ Հոկտեմբերի 28-ին Գևորգ Ջավախյանն անմահանում է ու, ինչպես որ ցանկանում էր, հնչեցնում իր անունը բարձր ու լսելի բոլորին։

Գևորգ Գրիգորի Ջավախյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է։

Փոխգնդապետ Դավիթ Ղազարյանին իր զինվորները հիշում են մեծ ոգևորությամբ․ հրամանատարից ստացած ուժը թև է տալիս նույնիսկ նրա բացակայությունից երկու տարի անց:

Ծնողների ցանկությանը հակառակ` Դավիթն ընդունվել էր Վ. Սարգսյանի անվան ռազմական համալսարան` հստակ որոշելով շարունակել զինվորական հոր ճանապարհն ու ծառայությամբ արտահայտել իր անսահման սերը դեպի հայրենիքը:

Զինվորական համազգեստ կրելու 10 տարիների ընթացքում յուրաքանչյուր օր Դավիթի համար ծառայություն էր իր հայրենիքին:

Դավիթը ծառայությունը սկսել էր Հադրութում ավագ լեյտենանտի կոչումով։ Նա դասակի հրամանատար էր։ 44-օրյա պատերազմից օրեր առաջ ստացել էր փոխգնդապետի կոչում` դառնալով գումարտակի հրամանատար: Սիրահարված Արցախին` Դավիթը Հադրութից հայրենի Վեդի վերադառնալ չէր էլ դիտարկում:

Դավիթի զինվորների սխրանքների մասին շատերն են խոսում․ առանց մեծաքանակ զինամթերքի նրանց հաջողվել է գրավել թշնամու 3 և ոչնչացրել 37 տանկ:

Թշնամու տանկերից մեկի ճանապարհը սեպտեմբերի 30-ին Դավիթը պահում է իր մարմնով, վիրավորվում և շարունակում մարտ վարել այնպես, որ զինվորները չեն նկատում նրա վիրավոր լինելը:  «Ոչ մի քայլ հետ» իր սկզբունքին հավատարիմ մնալով և իր տղերքին մենակ չթողնելով՝ զոհվում է:

Դավիթը երկու երեխա ունի` Անին ու Վանը, ում աչքերում Դավիթը աշխարհի ամենահոգատար հայրն էր:

Կինը՝ Հռիփսիմեն, նշում է, որ Դավիթն օգնում էր բոլորին, հույս ու ուժ տալիս։ Եվ ինքը շարունակում է Դավիթի այդ առաքելությունը՝ հիմնադրելով «Դավիթ Ղազարյան» բարեգործական հիմնադրամը, որը աջակցելու է զինծառայողների ընտանիքներին։

Դավիթ Ղազարյանը հետմահու «Արցախի հերոս» բարձրագույն կոչմանն է արժանացել:

Դավիթ Ղազարյանի ընտանիքը Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամի շահառու է: