Եթե խոսել իմանար

Ես հիմա կպատմեմ մի պատմություն, որն ամենից շատն է հուզում ինձ: Մեր տանից ոչ հեռու ապրում էր մի ընտանիք: Մենք ընտանիքներով շատ մոտ էինք միմյանց հետ: Նրանք գալիս էին մեր տուն, մենք` նրանց, և այդպես շարունակ: Մեր հարևաններն ունեին մի կատու: Կատվի անունը Վասյա էր : Ես շատ էի սիրում կատվին: Վասյան մի քանի ամսական էր, երբ հայտնվեց մեր հարևան ընտանիքում, և մի տեսակ բոլորի համար հարազատ էր դարձել: Սակայն մի օր, երբ մեր հարևանուհին մեր տուն էր եկել, լսեցի, որ արդեն պետք է տեղափոխվեն տնակից իրենց նոր բնակարան: Մենք շատ ուրախացանք, որ նրանք նոր տուն պետք է ունենան, բայց հարևանուհին ասաց, որ նոր բնակարանում Վասյայի համար տեղ չկա: Նրանք կատվին իրենց հետ չէին կարող վերցնել: Եվ անօգնական Վասյան մնալու էր այդ անբնակ տան բակում:

Եվ նրանք տեղափոխվեցին, իսկ կատուն մնաց մենակ: Ես ամեն օր առավոտյան և երեկոյան գնում էի նրան կերակրելու: Վասյան շատ տխուր էր, երևի շատ էր կարոտում իր ընտանիքին: Քանի գնում էր, ես ավելի ու ավելի էի մտերմանում նրա հետ: Շուտով կատուն էլ ինձ ընտելացավ: Սպասում էր ինձ, և տեսնելով, վազելով գալիս էր ինձ մոտ: Մենք շատ էինք մտերմացել: Եվ այդպես կշարունակվեր, եթե…

Մի օր, սովորականի նման գնացի նրան տեսնելու, կերակրելու և հետը խաղալու: Բայց  ոչ մի տեղ չգտա կատվին: Ես սարսափած վազում էի այս ու այն կողմ, որ գտնեի նրան, բայց նա չկար ու չկար: Մի պահ քարացա` մտածելով,  որ կարող է ինչ որ վատ բան պատահած լիներ կատվի հետ, և վազեցի փողոց: Տեսարանը, որ բացվեց իմ առաջ, երևի կյանքումս չմոռանամ: Իմ սիրելի կատուն դարձել էր ինչ-որ սառնասիրտ վարորդի անիվի զոհը: Ես շտապ մոտեցա, բայց իզուր, իմ անօգնական կատուն էլ չէր շնչում:  Ով գիտի, գուցե Վասյան կարոտից դուրս էր եկել, որ փնտրի իր ընտանիքը, գուցե ուզում էր ինձ հյուր գալ…

Ես շատ, շատ տխուր էի. Չգիտեի ում դիմել, ինչ ասել: Գթասիրտ եղեք, մարդիկ, կենդանիներն էլ իրավունք ունեն ապրելու, խելամիտ եղեք և մի լքեք նրանց, եթե արդեն վարժեցրել եք ձեզ, ու նրանք ձեզ իրենց ընտանիքին են համարում և ձեր կարիքն են ունենում…

Կալավանյան աշնան խորհուրդը

Դեղնակարմիր անտառ, դեղնած տերևներ, պայծառ տխրություն… Ասել է, թե արդեն աշուն է, պայծառ աշուն: Նվազ ջերմությունը էլ չի կարողանում տաքացնել կարմրաթուշ բնությունը: Թռչունների երամը չափում է երկնքի անեզր տարածությունը: Անձրևի փոքրիկ կաթիլները կաթ-կաթ ընկնում են չոր հողին և հագեցնում նրա ծարավը: Քամին փաթաթվում է ծառերին, բայց նա էլ առաջվանը չէ: Նրա մեջ փոքր-ինչ դառնություն կա: Հաստաբուն կաղնիները չոքում են անտառի սրտում՝ եկել է նրանց ժամանակը: Սառնաշունչ գետը հավաքում է դեղնած տերևները, որոնք ընկել են իր ափերին: Անտառային տանձենիները առատ բերք են թափում գետի ջինջ ջրերում: Իսկ մարդկային մկանոտ ձեռքով կոտրվում են հաստաբուն կաղնու փոքրիկ, բայց ամուր պտուղները: Ամայի ձորում դեռ լսվում է դառնացած քամու խուլ հառաչանքը:

Մայրամուտն անձրևոտ էր, էլ չէր կանչում նա մեզ, իր նվազ շողերը հանդարտ սահեցնում էր պտղատու այգու վրայով:

Հանդարտ իջնում էր տխրություն, բայց դրա մեջ փոքրիկ ուրախություն կար:

Իմ հայրենի գյուղը`Կալավանը կամաց-կամաց ընկղմվում է աշնան թախծի մեջ:

Ինչը կփոխեի…

Շիրակի մարզի մեր պատանի թղթակիցները խոսում են իրենց հուզող կրթական խնդիրների մասին

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Մեր դպրոցում հիմա շատ են նոր և երիտասարդ ուսուցիչների աշխատանքի ընդունում: Ունենք մի ուսուցչուհի: Մի քանի տարի է, ինչ դասավանդում է, բայց բոլորս հասցրել ենք ճանաչել նրա մեթոդները և արդեն չսիրել: Նա շատ ժամանակ ակնհայտ ցույց է տալիս իր հակակրանքը  իր իսկ աշխատանքի նկատմամբ: Մի անգամ էլ անկեղծացավ և պատմեց, որ ընդհանրապես չի սիրում իր աշխատանքը, չի սիրում իր դասավանդող առարկան, չի սիրում աշխատել երեխաների հետ: Նա այդ աշխատանքը ստիպված է անում, իսկ կրթությունը ստացել է ծնողների պարտադրանքով:

Եթե ես  հնարավորություն ունենայի, կփոխեի պարտադրված սովորելու երևույթը: Կուզենայի, որ յուրաքանչյուրս հասկանայինք մեր ընտրության կարևորությունը…

Մարիամ Հայրապետյան

 

Արվեստը մի բնագավառ է, որը լիովին բացահայտված չէ:  Այն ունի իր բազմատեսակ և յուրահատուկ բնագավառներն ու ճյուղերը: Արվեստի գոնե մեկ բնագավառին մարդ պարտավոր է ծանոթ լինել: Այս խնդիրը հուզում է ինձ, քանի որ  ՀՀ արվեստի դպրոցների մեծ մասը գտնվում են քաղաքներում և այդ պատճառով  երեխաների մի մասը չի կարողանում արվեստին հաղորդակցվել, հատկապես՝ գյուղի երեխաները: Այդ պատճառով, եթե ես հնարավորություն ունենայի, արվեստի դպրոցների քանակը կշատացնեի: Հուսով եմ, կգա այդպիսի մի օր, երբ բոլոր երեխաները կկարողանան մուտք գործել արվեստի աշխարհ:

Մարիամ Ղուկասյան

 

Ճիշտ է, լավ բան է ինտերնետը: Մարդիկ կարողանում են շփվել իրար հետ, աշխատել, ֆիլմեր դիտել, երաժշտություն լսել, կարդալ… Սակայն վատ է, որ չգիտեն, թե ինչպես ճիշտ օգտվել ինտերնետից: Անիմաստ ժամանակ են ծախսում խաղեր խաղալով, վատ կայքեր մտնելով: Հաճախ էլ այդ վատ կայքեր մտնելու պատճառով վարակում են իրենց համակարգիչը: Ես շատ կուզենայի, որ դպրոցներում մեզ ավելի շատ ինտերնետային գրագիտություն սովորեցնեն, և թե ինչպես համակարգիչը և ինտերնետը օգտագործել ճիշտ նշանակությամբ:

Հարություն Հայրապետյան

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Ավագ դպրոց հասկացությունը կվերացնեի: Օրինակ, ես ինքս թիվ 6 դպրոցից եմ, իններորդ դասարանցի: Հաջորդ տարի` 2016 թ-ի սեպտեմբերին ստիպված եմ լքել հիմնական դպրոցս, դասարանս, ուսուցիչներից, քույր ու եղբայր դարձած դասընկերներիս: Անկեղծ, ցավալի է տեսնել, որ մի շարք դպրոցներում բոլորը շարունակում են սովորել մինչև 12-րդ դասարան, իսկ հիմնական դպրոցի սաները տխուր սրտերով փոխելու են իրենց շրջապատը:

Հռիփսիմե Բալոյան

 

Գյումրիում կան շատ սպորտաձևեր, որոնք անտեսված են: Ես ինքս ունեմ մի ընկեր, ով զբաղվում է հրաձգությամբ և շատ լավ մարզիկ է, բայց մրցումներին չի կարողանում պատվավոր տեղեր գրավել կամ գրավում է մեծ դժվարությամբ, քանի որ,  ի տարբերություն մյուսների, նրա զենքը  ավելի հին է:

Եթե ես հնարավորություն ունենայի, կփոխեի վերաբերմունքը սպորտի, ինչպես նաև մարզիկների նկատմամբ:

Դավիթ Այվազյան

Դասամիջոց

-Ցտեսություն,- ասաց ասուցչուհիս զանգը հնչելուն պես և շտապեց դասարանից դուրս:

Առաջ զանգից հետո ուսուցիչները երկար շարունակում էին խոսել և տնային աշխատանք հանձնարարել, իսկ այս տարի տնայինը դասի ընթացքում են հանձնարարում և զանգը հնչելուն պես` կարծես փախչում են մեզնից: Եվ ճիշտ էլ անում են, որովհետև այն, ինչ կատարվում է դասամիջոցներին դասարանում, պարզապես անհնար է նկարագրել: Այն փաստը, որ դասարանում ընդամենը տասնինը հոգի ենք և մեծ մասամբ աղջիկ, մեզ չի խանգարում մի լավ աղմուկ բարձրացնել:

-Մարիա՛մ, պաշտպանվի, էքսպելիարմուս,- նորից գրիչը որպես կախարդական փայտիկ օգտագործելով` վրաս հարձակվեց դասարանցիս:

Ես, իհարկե, անպատասխան չթողեցի նրան և վերցնելով փայտիկս` անցա հակահարձակման: Ես հավեսով կռվում էի նրա հետ, երբ հանկարծ հիշեցի, որ որոշել էի դասամիջոցս լրիվ այլ կերպ օգտագործել:

-Էհ, ես պիտի դաս սովորեմ, տուր գրիչս,- և վերցնելով գրիչս դասընկերոջս ձեռքից, ով այն խլել էր ինձնից ռազմի դաշտում` արդար ճանապարհով` ուղևորվեցի դեպի ոչ կախարդական նստարանս և բացելով ոչ կախարդական գիրքը, սկսեցի կարդալ ոչ կախարդական դասս:

-Մենք դեռ կհանդիպենք,- դերասանական տոնով ասաց դասընկերս, իսկ ես խորացա դասի մեջ:

-Մարիա՛մ , կանգնիր դռան մոտ, որ հենց մարդ գա, ասես,- ասում էր մեկ այլ դասարանցիս` փորձելով բացել մատյանը: – Մարիա՛մ: Մարիա՛մ, ասում եմ… Մարիամ,- արդեն գոռում էր դասընկերուհիս:

-Ո՞ր մեկը,- բարկացած բացականչեցին երեք Մարիամները միասին:

-Որ մեկդ կգա,- շփոթված ասաց մատյանի մեջ խորասուզված դասընկերուհիս:

Մարիամներից ամենաբարին, որն իհարկե ես չէի, շտապեց դռան մոտ: Իսկ մյուս երկու Մարիամներից Նալբանդյանը մի ձեռքով մոռացած տնայինն էր գրում, մյուսով պայուսակից տետր հանում, որ տա դասընկերոջը, միաժամանակ նաև դաս կարդում և խոստանում ընկերուհուն, որ միասին կգնան բուֆետ:

-Ան, մի հատ իմ գնահատականներն էլ նայի, էլի,- ինչպես միշտ ուշացած խնդրեցի ես, որովհետև Անին վախեցած փակեց մատյանը: Դռան մոտ կանգնած Մարիամը ազդարարել էր ուսուցչուհու գալու մասին:

-Մարիամ: Մարիա~մ: Մարիա՛մ:

-Ո՞ր մեկը,- նորից հարցրեցին երեք Մարիամները միասին:

-Դու,- ձեռքիցս դուրս քաշեց ընկերուհիս,- դեռ զանգը չի տվել, կհասցնենք բուֆետ գնանք:

Ես արագ քայլեցի ընկերուհուս հետևից:

-Մար, նայի, նայի, Տիկոն ա,- փայլող աչքերով ժպտաց ընկերուհիս` հայացքով ցույց տալով ինչ-որ մեկին,- սիրուն աչքեր ունի, չէ՞:

-Հա, շատ,- առանց նայելու պատասխանեցի ես: Եթե անկեղծ ասեմ, կյանքումս դեռ ոչ մի անգամ չեմ նայել այդ տղայի աչքերին: Ես մտքումս աշխարհագրության դասն էի պատմում: Մենք վազելով հասանք դասարան և հասցրինք մինչև զանգի հնչելը դասարան մտնել: Նույնիսկ հասցրինք ընկերուհուս Kit-Kat-ն ուտել: Վերջ ամեն ինչին: Զանգ:

-Երեխեք, ձեր ձայնը դեռ որտեղից է գալիս, ու դուք բարձր դասարանցի եք, հա՞,- նորից անգիր արած խոսքերով ներս մտավ ուսուցչուհիս:

Երևի ողջ դպրոցական կյանքում միայն այս խոսքերն են մնացել անփոփոխ: Եվ դասամիջոցների տևողությունը: Բայց երևի այս հինգ րոպեները մեր կյանքի ամենալեցուն րոպեներն են:

Ժամանակակից պլանավորում

-Դե, պայմանավորվեցինք։ Երեխեքին էլ ասա, որ իմանան։

-Իի՜ի։ Ինչի՞ ես ասեմ, որ։ Դու կազմակերպել ես, դու էլ ասա։

Ես ու ընկերուհիս որոշել էինք կիրակի օրը անցկացնել ուրախ ու ընկերական միջավայրում։ Ըկերուհիս՝

Լիլիթը, որոշել էր մեզ տանել ինչ-որ այգի, այսպես ասած, զբոսախնջույքի։ Ես և նա արդեն որոշել էինք ժամը, տեղը, անհրաժեշտ իրերը։

-Չէ, ես հավես չունեմ,- ասաց Լիլիթը։

-Ես էլ։ Լավ, արի չաթ բացեմ։

-Հա, էլի։

Բացեցի չաթը։ Առաջին խոսքը իմն էր։

-Երեխեք, հիմա լսում ենք Լիլոյին։

Ընկերուհիս անցավ գործի։ Մեկ նամակով բացատրեց համարյա ամեն ինչ։ Եվ սկսվեցին հիացական նամակները։

-Վաայ, ինչ լավ բան ասեցիր։

-Ես էլ հենց դրա մասին էի մտածում։

-Էլ ո՞վ ա գալու։

Եվ ահա սկսվեց մի խառնաշփոթ։ Ինքս արդեն ամեն ինչ մանրամասներով իմացած, ոգևորված գրում էի, թե ինչ կարող եմ բերել, երբ դեռ մյուս ընկերուհիներս հարցեր էին տալիս, նույն մանրամասները իմանալու համար։

Ապա սկսվեցին չաթին անուն դնելու մանր-մունր կռիվները։ Երբ վերջապես արդեն բոլորս գիտեինք ուր ենք գնում, մյուս ընկերուհիս՝ Էլենը, հարց տվեց, թե ով է գնդակ բերելու։ Հենց այդ ժամանակ ես ուզում էի բոլորին լռեցնել, քանի որ երբ մեկ վայրկյանի ընթացքում գալիս է երեք և ավելի նամակ, հնարավոր չէ այդ բոլորը կարդալ ու պատասխանել։ Բայց դա իմ փոխարեն արեց Լիլիթը` հարցնելով, թե ով ինչ կարող է բերել։

Եվ երբ արդեն բոլորս ունեինք մեր հանձնարարությունները և ուրախ տրամադրություն (մենք մեկ տարուց ավել է, ինչ պլանավորում ենք ինչ-որ տեղ գնալ) Էլենը ասաց, որ չի գա վատ եղանակի պատճառով։ Եվ նա ուղարկեց նկար, որտեղ կիրակի օրվա եղանակն էր։ Դրանից հետո սկսվեցին արդեն հուսահատված նամակները։

-Եթե անձրև գա, ես էլ չեմ գա,- ասաց Սյուզին։

-Ես էլ,- ավելացրի ես։

Իսկ քանի որ Լիլիթը միայնակ չէր կարող գնալ զբոսախնջույքի, ստիպված եղանք կիրակի օրվա սպասված պլանները հետաձգենլ։ Բայց Լիլիթը համառորեն փորձում էր մեզ համոզել, որ գնանք զբոսախնջույքի։

Միևնույն է, ապարդյուն։ Եվ որպեսզի Լիլիթը չնեղվի, ես գրեցի։

-Դե լավ, Լիլ, արի կինո գնանք, իսկ այգի մյուս անգամ։

Լիլիթը շարունակում էր համոզել։ Եվ այդ անհարմար պահին եկավ նամակ Էլենից, ով միգուցե կինո դիտելու էլ չէր գա։

-Երեխեք, եթե մի քիչ համբերենք, կարանք ամառը գնալ։ Էդ ժամանակ համ բոլորիս հարմար կլինի, համ էլ անձրևը մեզ չի խանգարի։

-Լավ էլի, էլ ի՞նչ ամառ։ Ամառը նոր է վերջացել:

-Էլեն, մենք ընթացքում կգնանք` ուր գնում ենք, հետո կասես` քեզ ամառը երբ ա հարմար, ամառն էլ կգնանք։

Եվ քանի որ կարծիք կար ֆիլմ դիտելու, ես նայեցի մեր բոլորիս սիրած ու սպասված ֆիլմի ժամացուցակը։

-Երեխեք, ժամը ութին, մեկ էլ տասին։

Ընկերուհիներս սկսեցին վրդովվել, քանի որ ժամը ութը իսկապես շատ ուշ էր։ Եվ ինչքան էլ ես համոզում էի, որ կինոյից հետո հայրիկս բոլորին տուն կտանի, ընկերուհիներս չէին համաձայնվում։

-Չէ, Գո՛գ, համ շատ ուշ ա, համ էլ չենք ուզում պապայիդ նեղություն տանք։

Կարելի է ասել, ոչ ոք չէր համաձայնվում։ Բայց ինչպես ասում են. «Հույսը վերջինն է մեռնում»։

-Գոգ, մի հատ տես, բացի «Մոսկվա» կինոթատրոնից կարող ա ուրիշ տեղ էլ են ցուցադրում, կարող ա ավելի շուտ ժամի։

Մտնելով google, սկսեցի փնտրտուքս։ Եվ հանկարծ տեսա, որ ժամը չորսին ֆիլմը ցուցադրվում է «Մոսկվա» կինոթատրոնում։ Այդ ուրախ լուրը հայտնելով ընկերուհիներիս, ինձնից գոհ կարդում էի հիացական նամակները։ Սկսվեցին ինչ-որ խառը հարց ու պատասխաններ, որտեղ չէր լինում հասկանալ, թե ով ում հետ է խոսում։ Էլենը, ով չգիտեր որտեղ է «Մոսկվա» կինոթատրոնը, անընդհատ հարցնում էր, թե որտեղ է։ Եվ որպեսզի այդ խառնաշփոթը մի փոքր հանդարտվի, առանձին Էլենին բացատրեցի տեղը և պատասխանեցի նրա բոլոր հարցերին։ Եվ որպես ավարտ գրեցի մեր պլանը երեքշաբթի օրվա համար։ Ամեն ինչ կոնկրետ, ճիշտ։ Եվ վերջում էլ ավելացրեցի.

-Մեզ մաղթում եմ բարի ժամանց։

Ես սովորում եմ արվեստագետների հետ

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Եկավ սեպտեմբերի մեկը: Քաղաքը լցված էր սև և սպիտակ հագնված մարդկանցով, երթուղայիններում նստելու տեղ գրեթե չկար, ամեն ինչ սեպտեմբերյան ոճով էր: Դպրոցական եռուզեռը սկսված է: Այս օրվան ես սպասում էի ամբողջ տարի…

Ավարտելով 9-րդ դասարանը, ես պետք է տեղափոխվեի նոր ուսումնական հաստատություն: Երկար ժամանակ չէի կողմնորոշվում և վերջապես որոշեցի, հաջողությամբ տվեցի քննությունս և դարձա առաջին կուրսի ուսանող: Մի քիչ անսովոր էր 9-րդ դասարանից հետո տեղափոխվել առաջին կուրս, այլ ոչ թե 10-րդ դասարան, և կոչվել ոչ թե աշակերտ, այլ՝ ուսանող: Բայց դրան ես շատ արագ սովորեցի: Նոր ծանոթություններ, նոր տարածք, ամեն ինչ նոր էր, նույնիսկ ես էի նոր շնչով  արթնացել այդ առավոտ: Մի փոքր նկարիչ, մի փոքր երաժիշտ, ամեն ինչից մի քիչ-մի քիչ ավելացել էր և անընդհատ շարունակում էր ավելանալ: Շփվելով իմ արվեստագետ ընկերների հետ ես նոր գիտելիքներ և հմտություններ եմ ձեռք բերում: Այն տպավորությունն է, որ բացի պարարվեստի առաջին կուրսում սովորելուց ես սովորում եմ նաև գեղանկարչության, վոկալի, դաշնամուրի և այլ երաժշտական գործիքների  առաջին կուրսում նույնպես:

2-րդ օրը ես ուշացած հայտնվեցի ուսումնարանում: Ընդհանրապես ուշանալ չեմ սիրում և հիմնականում չեմ էլ ուշանում: Ստուգելով դասացուցակս տեսա, որ առաջին ժամը մասնագիտական դաս է, որը այդ օրը չէինք անելու: Հանգստացա` իմանալով, որ չեմ ուշացել ու դեռ մի բան էլ շուտ եմ եկել: Որոշեցի ժամանակս ծախսել լսարանների տեղերը իմանալու վրա, և քանի որ երկրորդ ժամը  ՆԶՊ էր, սկսեցի հենց այդ սենյակից: Գտնելով լսարանը, բացեցի դուռը, իսկ այնտեղ նստած են ինձ անծանոթ աշակերտներ և դաս են անում: Ես դուռը փակեցի` մոռանալով ներողություն խնդրել: Ուսուցիչը դուրս եկավ և ինձ բարեհամբյուր կերպով հիշեցրեց դրա մասին, և խնդրեց, որ գամ դասի: Պարզվում է ՆԶՊ-ի դասը արդեն սկսվել էր, և ես դասի էի, իսկ ինձ անծանոթ դեմքերը գեղանկարիչներն էին: Պարզվեց` լավ էլ ուշացել էի:  Հաջորդ ժամերին, և ինչու ոչ, հաջորդ օրերին նույնպես, բոլոր առաջին կուրսի ուսանողները փնտրում էին լսարանների տեղերը, ուսուցիչներին, իրենց ծանոթ այլ ուսանողների: 2-րդ օրվա արկածներից հետո ես միշտ շուտ եմ գնում դասի:

Ահա ավարտվեց առաջին ուսումնական շաբաթը, հիմա ես անհամբեր սպասում եմ երկուշաբթի օրվան:  Ամեն ինչ հիանալի է, բայց ինչպես միշտ կա այդ «բայցը»։

Այս տարի մեր կուրսին անվճար տեղ չեն հատկացրել: Եկեք համաձայնենք, որ 9-րդ դասարանից հետո կրթություն ստանալ գումարով այդքան էլ ցանկալի չէ: Ես սովորում եմ արվեստագետների հետ և ուզում եմ շարունակել դա անելը։

Ես հավատում եմ հրաշքներին և հուսով եմ, որ այս անգամ էլ նրանք ինձ ընդառաջ կքայլեն:

Մեր հասցեն՝ Շիրակի մարզ, գյուղ Վահրամաբերդ

Ինչը կփոխեի…

Շիրակի մարզի մեր պատանի թղթակիցները խոսում են իրենց հուզող էկոլոգիական խնդիրների մասին

Լուսանկարը՝ Սյուզի Մանուկյանի

Լուսանկարը՝ Սյուզի Մանուկյանի

Մեր գյուղին մոտ ձորով հոսում է Ախուրյան գետը: Նկարագրելով գետը՝ կասեմ, որ այն շրջապատված էր ծառերով: Չնայած գետի ջուրը վճիտ չէր, բայց հիանալի տպավորություն էր թողնում: Գետի ջրից օգտվում էին ցանքատարածություններ և այգիներ ունեցողները: Այսօր չկան այդ գեղեցիկ այգիներն ու նույնիսկ պղտոր գետը: Վերացել են ջրում ապրող ձկները: Թափանցելով կենդանիների ներշխարհ՝ երևի ոչ մի կենդանի չի էլ ուզում մնալ այդ սակավ ջրերում: Ախ, այս մարդիկ նույնիսկ չգիտեն, թե ոնց օգտագործեն ջուրը: Բազմաթիվ հիդրոէլեկտրակայաններ, ու մի պուտ ջուր: Սրանից մի քանի տարի առաջ առավոտ շուտ կամ երեկոյան, եթե լինեիր գետի կողքին, կշնչեիր գետից փչող այդ սառը օդը: Այնքան ուրախ էր. հաշվի չառնելով նույնիսկ պղտորությունը, երեխաները լողում էին:

Հիմա ի՞նչ են արել գետի հետ: Ամբողջը ցամաքել է: Հոսում է ընդամենը մի փոքրիկ առու, որը նույնիսկ գեղագիտական հաճույք չի պատճառում:

Կուզենայի փոխել այս մարդկանց մտածելակերպը, որ  ճիշտ շահագործեին իրենց ստեղծած հէկերը, ու երևի ամեն ինչ առաջվանը կլինի: Չէ՞ որ ամեն բան ունի սկիզբ և վերջ: Դե ուրեմն եկեք թողնենք, որ այս գետը իր վերջին հասնի ոչ թե իբրև առվակ, այլ իբրև գետ:

Աստղիկ Ավետիսյան

 

Նայելով ինձ շրջապատող աշխարհին ես գրեթե միշտ տեսնում եմ աղտոտված միջավայր, թափոններ, որոնք փչացնում են բնությունը և նույնիսկ առողջական վնասներ հասցնում շրջապատող մարդկանց: Հենց այդ մարդիկ իրենց ձեռքով փչացնում են բնությունը: Օրինակ` ինչ որ ընտանիք գնում է բնության գրկում հանգստանալու, իսկ հետ վերադառնալուց աղտոտում են միջավայրը, պետք չեղած բաները թողնում են այնտեղ և հեռանում: Եթե ինձ հնարավորություն տրվեր փոխել աշխարհը, ես կփոխեի մարդկանց վերաբերմունքը շրջապատի հանդեպ:

Մարիա Ակոպովա

 
Ես կուզենայի, որ մարդիկ որսորդություն չանեին: Մեր անտառներում այլևս կենդանիներ չեն մնացել դրա պատճառով: Օրինակ, մի գայլի կամ արջի ոտնահետք են տեսնում, իսկույն բարձրանում են անտառ. «Վայ, ո՞ւր ա, ո՞ւր ա էդ արջը: Էն ա, տղերք, կրակեք…»

Իմա՞ստը… Թող ապրեն, էլի, էդ կենդանիները: Ձեզ ի՞նչ ցավ են պատճառել: Հենց դրա համար էլ մենք առանց վախենալու բարձրանում ենք անտառ, որովհետև գիտենք, որ այնտեղ կենդանի չկա և արդեն չի լինի:

Հրաչ Չոփիկյան

 
Երբ մենք գնում ենք Հայաստանի տարբեր վայրերում, բնության գրկում հանգստանալու, չենք կարողանում մի մաքուր տեղ գտնել հանգստանալու, որովհետև շատ կեղտոտված են:  Ես, եթե ես հնարավորություն ունենայի, կստեղծեի այնպիսի սարք, որը կմաքրի բնության մեջ թափված աղբը: Ես նաև կպահպանեի իմ քաղաքի մաքրությունը:

Լենա Խաչատրյան

 
Ես ապրում եմ Գյումրիում և հաճախ գյումրեցիներից լսում եմ. «Մեր քաղաքը կեղտոտ է»: Սակայն ոչ մի գյումրեցի քայլեր չի ձեռնարկում, որպեսզի այն մաքուր պահի: Հաճախ, երբ քայլում եմ փողոցներով, տեսնում եմ, թե ինչպես են մարդիկ հյութ խմում և շիշը գցում գետնին կամ ուտում են արևածաղիկ և կեղևը թափում գետնին: Հետո այդ նույն մարդիկ են ասում, որ մեր քաղաքը կեղտոտ է: Ես կփորձեի հսկողություն սահմանել, որպեսզի թույլ չտայի աղբը թափել, և այդ ժամանակ ոչ մի մարդ չէր կարող ասել, որ մեր քաղաքը կեղտոտ է:

Նունե Կարապետյան

 

Մի անգամ ես մայրիկիս ու տատիկիս հետ գնում էի տուն: Մի թափառական շուն ընկավ իմ հետևից և եկավ մեր բակ: Նրա անունը Ցոլակ դրեցինք, և նրան շատ էինք սիրում: Մի անգամ մենք արթնացանք և տեսանք, որ Ցոլակին, անտեր շան տեղ դնելով, երշիկի մեջ դեղ ներարկելով, սատկացրել էին:

Ես թափառական շների ու կատուների համար օթևան կբացեի, որպեսզի նրանց չսատկացնեին, այլ պահեին: Ես թույլ չէի տա, որ որևէ կենդանու կրակեին կամ այլ ձևով զրկեին կյանքից: Մենք չենք նրանց կյանք տվել  և  կյանքից զրկելու իրավունք չունենք:

Մարիամ Պողոսյան

Որտե՞ղ ֆուտբոլ խաղալ

Եթե կարողանայի ինչ-որ բան փոխել, ապա բոլոր թաղամասերում ֆուտբոլի դաշտեր կկառուցեի: Քանի որ այն ավելի ու ավելի կմեծացներ երեխաների հետագա հետաքրքրությունը դեպի ֆուտբոլը: Բայց հիմա չկա այդպիսի հարմարություններ, և դրա պատճառով երեխաների համար խաղալը ավելի վտանգավոր է: Հիմա երեխաները խաղում են փողոցի եզրերին, ցեխաջրերի մեջ, էլէկտրական լարերով պատված տարածություններում, և ամեն անգամ գնդակը օդ բարձրանալիս քիչ է մնում կտրի լարը և վայր գցի մեր գլխին, և այլ վտանգավոր վայրերում:

Ինչ կլիներ, եթե…

Ուսումնական տարին, ինչպես ինքս ինձ խոստացել էի, սկսեցի բարձր գնահատականներով: Ճիշտ է, մի փոքր ծանրաբեռնված ենք լինում դասերով, բայց պետք է ասեմ, որ առանց դպրոցի ու դասերի, օրը իր իմաստը կորցնում է: Սեպտեմբերը սկսելուն պես ֆիզկուլտուրայի դասերը սկսեցինք անց կացնել բոլորովին նոր, հարմարավետ ու լուսավոր մարզադահլիճում: Ամեն ֆիզկուլտուրայի դասից հետո չենք ուզում դուրս գալ այնտեղից, դա երևի նրանից է, որ երբեք չեն ստեղծվել նման պայմաններ սպորտով զբաղվելու համար: Ասեմ ավելին, արդեն բասկետբոլի թիմ է ձևավորվում:

Դպրոցականների մեծամասնությունը ցանկություն է հայտնել ընդգրկվել այդ թիմերում: Գրեթե բոլորն էլ ուզում են իրենց ուժերը փորձել այդ բնագավառում. ոմանք ուղղակի ժամանակը անցկացնելու համար են գնում պարապմունքների, ոմանք էլ իրենց ապագան տեսնում են այդտեղ:

Ուսուցիչս՝ ընկեր Արսենյանը, խոստացել է միասնական և ուժեղ թիմ ստեղծել, բայց դրա հետ միասին միշտ շեշտում է, որ երեխաների քանակը կրճատվելու է, յուրաքանչյուր թիմում մնալու են միայն տասը լավագույն խաղացողները: Շատերից եմ լսել, որ, այսպես ասած, «գյուղի կաթ ու մածուն» կերած երեխաները ավելի ամրակազմ ու ճարպիկ են, քան՝ քաղաքաբնակները, և կարող են ավելի բարձր արդյունքների հասնել: ճիշտ է, առաջին հայացքից սովորական մարզադահլիճ է՝ գեղեցիկ վերանորոգված, բայց դրա պատերի ներսում ունենք մի մեծ խնդիր, որը մենք մեր սեփական ուժերով չենք կարող լուծել: Մեր միակ «ունեցվածքը» մի թենիսի սեղան է ու գնդակներ: Իսկ ինչ վերաբերում է գույք ունենալուն, դրա համար հովանավոր է հարկավոր, իսկ հովանավոր առայժմ չունենք: Սակայն երեխաների ցանկությամբ ու ֆիզկուլտուրայի ուսուցչի նախաձեռնությամբ որոշեցինք, որ բացվի բասկետբոլի խմբակ: Հիմա շատերիդ մոտ հարց կառաջանա, թե ինչո՞ւ հենց բասկետբոլ: Ասեմ, քանի որ միակ մարզաձևն է, որ խաղալու ժամանակ մարմնի բոլոր մկանները աշխատում են: Դրա համար էլ ընտրեցինք բասկետբոլը: Մարզվելու ենք շաբաթական երեք անգամ՝ երկուշաբթի, չորեքշաբթի և ուրբաթ: Մինչդեռ շատ անելիքներ ունենք, և հեռահար նպատակների մասին դեռ վաղ է խոսել: Սա գյուղում առաջին խմբակն է, որ բացվել է, բայց միշտ չէ, որ բոլորի ունակություններն ու նպատակներն են համապատասխանում:

Օրինակ՝ ես չեմ կարողանում բասկետբոլ խաղալ: Իսկ ինչ վերաբերում է երիտասարդներին, այստեղ ցավալի իրավիճակ է տիրում: Համայնքում չկա որևէ զբաղմունք, և ես էլ դժգոհ եմ գյուղի այս վիճակից: իսկ եթե լիներ գոնե Արվեստի տուն, շատերի, այդ թվում նաև իմ կյանքը այլ կերպ կդասավորվեր: Ես կզարգացնեի իմ նկարչական ընդունակությունները:

Մեզ մնում է միայն զինվել համբերությամբ, և սպասել, որ մի լուսավոր օր մեզ համար էլ մի դուռ կբացվի: