Արսինե Առաքելյանի բոլոր հրապարակումները

arsine

Բակային համերգներ

-Աաա-րաա-մեեե, Աաա-րաա-մեեե… Դե իհարկե, եթե մեր բակից չես,ապա չես էլ հասկանա, թե ում մասին է խոսքը:

Արամեն եղբայրս է, 9 տարեկան է, սովորում է 3-րդ դասարանում: Նա կատարյալ «թաղային հեղինակություն» է և նրան անհնար է պատկերացնել առանց իր ընկերների: Ահա այս բացականչություններն ամեն օր կարելի է լսել մեր տան պատուհանի տակից՝ ուղիղ ժամը 3-ին: Սա այն ժամն է, երբ ես գալիս եմ տուն դպրոցից: Եվ ինչպես իրեն կզգա մի աշակերտ, երբ հոգնած ու սովամահ վիճակում, հազիվ հասել է տուն ու բաց պատուհաններից լսում է ընկերական «երգչախմբային» բղավոցներ:

-Աաա-րաա-մեեե, Աաա-րաա- մեեե… -Էրեխեք, Արամեն տանը չի, հենց գա՝ կիջնի:

Սրանք իմ ամենօրյա խոսքերն են, որոնցից հետո անշուշտ վաստակում եմ դժգոհ դեմքերով «լավ» -երը: Ու քանի դեռ Արամեն տուն չի եկել, ես դառնում եմ նրա պաշտոնական ներկայացուցիչը պատուհանի մոտ՝ մի քանի ժամով: Եթե ես կարծում եմ, որ վերջ, էլ չեն կանչի, ապա չարաչար սխալվում եմ. այս բակային համերգները կրկնվում են պարբերաբար: Բղավոցները նույնն են, իսկ արդեն մարդիկ այս անգամ՝ տարբեր թաղամասերից ու լրիվ ուրիշ բակերից: Երբեմն լինում է նաև այնպես, որ ես ստիպված եմ լինում խաբել երեխաներին, դե, որովհետև Արամեն դաս է սովորում, իսկ եթե լսի, որ իրեն կանչում են խաղի՝ «կթռչի» տնից:

Դաս սովորելու պրոցեսը սկսվում է ժամը 6-ին, երբ նա վերադառնում է տուն պարապմունքից: Իսկ այս ժամին բնականաբար կյանքը եռում է բակում, ու քանի դեռ «Աա-րա-մե» չեն կանչել, ես վազում եմ պատուհանի մոտ՝ րոպե առաջ հայտնելու Արամեի զբաղվածության մասին: Նայում եմ պատուհանից դուրս. սկսվեց: -Արսինե, Արամեն կիջնի՞ դուրս: -Էրեխեք ջան, տնայինն ա գրում, վերջացնի՝ նոր կգա,- ասում եմ ես՝ հանկարծ կողքի պատուհանից տեսնելով Արամեի դուրս հանած գլուխը: – Տղե՜րք, հեսա գալիս եմ, սպասեք, հանկարծ չսկսեք ֆուտբոլը, գալիս եմ: Դասերս էլ արդեն պրծել եմ, Արսինե:

Տղաները, հասկանալով, որ խաբում էի, սկսեցին ծիծաղել, իսկ ես ամոթից հետ քաշվեցի, փակեցի վարագույրն ու մտքում իհարկե սպառնալով՝ «Դե, Արամե, սպասիր»:

arsine

Ասպետական շաբաթը

Սովորական մի օր էր, որը ոչ սովորական ընթացք ունեցավ իմ և դասընկերուհուս համար: Չեմ հիշում, թե շաբաթվա ո՞ր օրն էր, բայց մի բան հստակ դաջվել է մտքումս՝  հայոց լեզվի ժամ էր: Չնայած դա դեռ առաջինն էր, բայց մեր «10.1» հասարակությունն արդեն հասցրել էր հոգնել շտեմարանային վարժություններ գրելուց և դաս պատմելուց: Ոմանք ձեռքերը բարձ դարձրած, ոմանք էլ շշուկով խոսելով, փորձում էին հանգստանալ դասի վերջին հինգ րոպեներին, երբ հանկարծ բացվեց դուռը, և ներս մտավ մեր ուսուցիչներից մեկը՝ ասելով.

-Տնօրենը Արսինեին և Մարիաննային կանչում է:

Հինգ վայրկյան դասարանում քար լռությունից հետո, երկուսս կանգնեցինք և անորոշ դեմքերով շարժվեցինք դեպի դուռը: Իհարկե, դժվար է ասել և բացատրել, թե  ի՞նչ էինք զգում այդ պահին, երբ մի նախադասության մեջ լսեցինք մեր անունները՝ տնօրենի անվան  կողքին, բայց մի բան հստակ էր՝ մի ուրիշ կարգի լարված էինք:

Քայլում էինք, նայում իրար վախեցած դեմքերով, հետո մի պահ կանգ առնում: Փորձում էինք հիշել ամբողջ ապրիլ ամսվա մեր գործերը, գնահատականները, բայց դրանցում ոչ մի վատ բան չգտնելով, որ կարող էր մեզ տանել տնօրենի  կաբինետ՝ շարժվում էինք առաջ: Եվ ահա հասանք «վախի սենյակ» կոչվածին: Այո՛, դա տնօրենի կաբինետն էր, որտեղ չի երազի հայտնվել և ոչ մի աշակերտ, բայց վստահ կարող եմ ասել, որ գոնե մեկ անգամ մեզանից  յուրաքանչյուրը ցանկացել է տեսնել այն ոչ թե դրսից, այլ ներսից: Ի  զարմանս մեզ, այնտեղ բացի մեզնից էլի աշակերտներ կային և մեր պես լարված ու վախեցած էին:

-Արսին, մի հատ բացատրի ինձ, թե ինչ ա էստեղ կատարվում,- ամեն վայրկյան կրկնում էր Մարիաննան,  և քանի դեռ ես չէի հասցրել հասկանալ այդ հարցի պատասխանը՝ շատ էի լսելու նրա լարված ձայնը: Մինչ ներս  մտել ականջներիս էին հասնում խոսակցության պատառիկներ, որոնցից հստակ առանձնանում էին՝ «Հայ ասպետ»  բառերը: Ամեն ինչ պարզ դարձավ, մեզնից ոմանց շուտով բախտ էր վիճակվելու մասնակցելու խաղին, իսկ մյուս ներկաներին՝ պարզապես մեկ շաբաթ «վայելելու» այդ գերծանրաբեռնվածությունը:

-Էրեխեք, ընկեր Փանոսյանը կանչում է, ներս եկեք, -ասաց ընկեր Ժանետան և մեզ ուղեկցեց այնտեղ: Վերջ, բոլորս արդեն ներսում էինք և մենակ չէինք՝ ուսուցիչներ էլ կային: Հիմա կսկսվի աշակերտների ընտրությունը տարբեր առարկաների համար: Բնականաբար բնագիտական առարկաների շարքում չհայտնվեցի, իսկ արդեն հումանիտարներում պարբերաբար լսվեց անունս: Երբ արդեն մեր բոլորիս անունները բաշխվեցին տարբեր առարկաներում, ժամանակն էր ստանալու բոլորովին նոր դասացուցակը: Սա նման չէր մեր պատկերացրածին, որ թվերի առջև պետք է լինեն առարկաների անվանումներ, ո՛չ, այն լրիվ ուրիշ էր: Առաջին իսկ օրվանից ստացանք շատ-շատ հանձնարարություններ. խաղին հաշված շաբաթներ  էին մնացել, իսկ դասագրքերի պարունակությունը ծով էր:

Ծանրաբեռնված առաջին շաբաթն արդեն անցյալում էր: Հերթական  օրերից մեկն էր,  հա, հիշեցի. ուրբաթ էր ու չորրորդ ժամն էր, գնում էի «Պագանինի» թեմայից  առաջադրանք ստանալու, երբ ներս մտնելուն պես լսեցի ընկեր Մուրադյանի հետևյալ խոսքերը.

-Արսինե ջան, մենք այլևս միասին չենք աշխատի: Դու և մի քանի աշակերտ չեք ընդգրկվել հիմնական կազմի մեջ:

Իհարկե, մնացածի հետ մի քիչ տխրեցինք, բայց հետո մի լավ թեթևություն զգացինք: Դուրս գալով դասարանից, հասկացանք, որ ևս մեկ հիանալի և անմոռանալի շաբաթ ավարտվեց: Մենք միշտ կհիշենք այս յոթ օրերը և իհարկե ընկեր Մուրադյանի վերջին խորհուրդները.

-Սա վերջ չէ, չենք տխրում, չենք հուսահատվում, սա  դեռ նոր սկիզբ է: Այսօրվանից կենտրոնանում ենք դասերի և պարապմունքների վրա:

Իրոք, այդ օրից մենք՝ դուրս մնացածներս, վերադարձանք մեր դպրոցական բնականոն  կյանքին, դասերին, պարապմունքներին և իհարկե, լիովին տրվեցինք քննական թեստերին…

arsine

Մանկություն թշնամիների հետ

Հարցազրույց տատիկիս՝ Զոյա Կարապետյանի հետ

-Տատ, որտե՞ղ է անցել քո մանկությունը:

-Իմ մանկությունն անցել է Ադրբեջանական ԽՍՍՀ-ի Դաշքեսան քաղաքում:

-Քանի որ ադրբեջանական քաղաք էր, արդյո՞ք  ապրել են ձեզ հետ ադրբեջանցիներ:

-Այո, ադրբեջանցիներ եղել են, նրանք խոսում էին հայերեն, հաճախում հայկական դպրոցներ:

-Ի՞նչ հարաբերությունների մեջ ես եղել նրանց հետ:

-Ընկերներս միշտ խաղում էին, իսկ ես` ոչ: Միշտ ինձ հեռու եմ պահել նրանցից, բայց մի քանի անգամ նրանց հետ գառներ եմ տարել սար: Ապրում էինք, էլի:

-Ունեցե՞լ ես ադրբեջանցի ուսուցիչներ:

-Այո, ունեցել եմ` ռուսերենի և ֆիզկուլտուրայի ուսուցիչները ադրբեջանցի տղամարդիկ էին:

-Երբևէ վախեցե՞լ ես ադրբեջանցիներից:

-Քանի որ տատս ու պապս պատմել էին, միշտ էլ զգոն ենք եղել: Օրինակ, մեր ադրբեջանցի հարևանները շատ երեխաներ ունեին, միշտ մեզնից հաց էին խնդրում, տատս տալիս էր: Հետո ասում էին` առավոտ կբերենք հենց թխենք, բայց տատս չէր թողնում վերցնեինք:

-Հիմա փոխվե՞լ են նրանք, թե՞ էլի նույնն են:

-Մենք այն ժամանակ իրար հետ ապրել ենք խաղաղ, հանգիստ: Մի սեղանից հաց ենք կերել, մի տան մեջ մնացել: Ի՞նչ գիտեինք, որ սենց կլինի: Մեծանալով հասկացանք, որ նրանց տրամադրում են մեր դեմ:

-Կցանկանայի՞ր ժամանակը հետ տանել և ապրել էլի իրենց հետ:

-Իրանց հետ չէ, բայց մեր ծննդավայրում շա՜տ կուզեի:
Հորեղբայրս՝ Հովհաննեսը, մեր գյուղի գլխավոր հաշվապահն էր: Ամբողջ օրը ադրբեջանցիների հետ  էր: Միշտ ինքը դրանց տանն էր, դրանք՝ իրենց: Շատ էին սիրում հորեղբորս, նաև  հարգում:
Արտակարգ մանկություն եմ ունեցել, թեև թշնամիների հետ: