Վերջերս ծանոթներիցս ևս մեկին հրաժեշտ տվի. մշտական տեղափոխվում էր այլ երկիր: Ամեն օր մեր երկրից միջինը 100 մարդ է հեռանում, իսկ պատճառները տարբեր են: Արտագաղթողները հիմնականում բողոքում են կյանքի վատ պայմաններից, իշխանություններից և գտնում են այն բոլոր պատրվակները, որոնց օգնությամբ կարող են արդարացնել իրենց: Վաղը երևի նույն պատճառաբանություններով դու էլ կլքես երկիրը: Երբևէ մտածե՞լ ես այն մասին, թե ով ես դու քո սեփական երկրի ներսում, և ով ես լինելու օտար երկրում:

Պատկերացրու՝ մի օր արթնանում ես ու տեսնում, որ շուրջդ այլալեզու մարդիկ են, ովքեր քեզ չեն հասկանում, չեն մտնում քո հոգեվիճակի մեջ: Դու գնում ես աշխատանք փնտրելու, իսկ օտար երկրի գործատուներին հետաքրքիր չէ քո կարմիր դիպլոմը: Դու ամեն կերպ ցանկանում ես հարմարվել օտար երկրի մշակույթին, իսկ մշակույթը քեզ հարմարվել չի ցանկանում: Անիմաստ թափառելուց հետո հոգնած վերադառնում ես տուն, իսկ տանը քեզ սպասում են ընտանիքիդ անդամները, որոնք իրենց մեջ հայրենիքի կարոտը մի կերպ խեղդելով՝ երազում են լավ կյանքի մասին:

Մի պահ մոռացիր այս բոլոր պատկերացումները, և մտածիր, թե ինչ ես թողնում հայրենիքում: Մտածիր, թե որքան կտուժի հայրենիքը՝ կորցնելով քեզ. չէ՞ որ դու ես այս երկիրը պահողը, չէ որ հենց դու ես այս երկրի տերը, երկիր կառուցողն ու, ցավոք, որոշ դեպքերում նաև երկիր քանդողը: Դու կարող ես լինել յուրաքանչյուր մարդ՝ զինվոր, հողագործ, արվեստագետ կամ էլ իշխանավոր, սակայն անկախ քո մասնագիտությունից ու զբաղեցրած դիրքից՝ դու հանդիսանում ես տվյալ երկրի քաղաքացի և պարտավոր ես ենթարկվել այդ երկրի օրենքներին, իսկ օրենք ընդունողը ևս դու ես:

Չնայած արտագաղթին ու երկրում տեղի ունեցող մյուս բացասական երևույթներին՝ ես հավատում եմ իմ ժողովրդին, հավատում եմ, որ մի օր շատերը, թողնելով օտարությունը, հետ կվերադառնան: Ես հավատում եմ, քանի որ տեսել եմ քառօրյա պատերազմ, տեսել եմ ներգաղթ, միասնական ժողովուրդ ու հայրենիքի համար կյանքը չխնայող երիտասարդներ:

Այս ամենից հետո չգիտեմ՝ դու ինչ որոշում կընդունես, բայց ես որոշել եմ չհեռանալ իմ հայրենիքից: Ես չեմ կարող հեռանալ այստեղից, քանի դեռ այս երկրի սահմաններին կանգնած են եղբայրներս, ես չեմ կարող հեռանալ, քանի դեռ հայրենիքն իմ կարիքն ունի, քանի դեռ պատերազմը չի ավարտվել: Ես հավատում եմ, որ ամեն ինչ լավ է լինելու, ես հավատում եմ նաև քեզ, հավատում եմ, որ դու կմնաս իմ կողքին, և միասին կկառուցնեք մեր երազած հայրենիքը:

Ես չեմ հեռանա, իսկ դո՞ւ:

Մեծերի խոսքի մեջ շատ եմ լսել նմանատիպ նախադասություն.

-Էս սերունդը պիտանի չի:

Շատ ժամանակ որոշ մարդկանց հետ վեճի եմ բռնվել այս հարցի շուրջ, ովքեր պնդում էին, որ մեր սերունդը չի կարող երկիր պահել: Ինձ միշտ թվացել է որ իմ երկրը ազատ է, բայց որոշ ժամանակ անց հենց այդ հին սերնդի շնորհիվ սկսեցի մտածել, որ մեր երկիրը ազատ չէ: Մոտ երկու տարի առաջ հասկացա, որ անկախությունը տարատեսակ զենքեր և հզոր երկիր ունենալու մեջ չէ, այլ մարդկանց մտածելակերպի:

Հին սերունդը, ասելով, որ մենք անկախ չենք, մոռանում է, որ հենց իրենք են պայքարել այդ նույն անկախության համար: Երբեմն մեզ քննադատողներին թվում է, որ անկախ նշանակում է` լինել հզոր պետություն, բայց ավելի հեշտ է քննադատել իշխանությանն ու ասել. «Երկիրը երկիր չի», քան նպաստել այդ նույն երկրի հզորացմանը: Տպավորություն ստեղծվեց, թե ես էլ իմ հերթին եմ քննադատում հին սերնդին, բայց ես միայն ցանկանում եմ ցույց տալ մեր սերնդի լավ կողմերը և որոշ մարդկանց մեջ վստահություն ներշնչել դեպի մեր սերունդը:

Մարդկանց մեջ թերահավատությունը մեր սերնդի հանդեպ տիրում էր մինչև 2016 թվականի ապրիլը: Ապրիլյան պատերազմը որոշ չափով փոխեց հին սերնդի կարծիքը նոր սերնդի մասին, երբ ինձնից երկու տարով մեծ իմ եղբայրները կանգնեցին սահմանին ու կռվեցին հանուն հայրենիքի: Մենք ապացուցեցինք, որ կարող ենք անել այն, ինչ չեն արել հին սերնդի ներկայացուցիչները: Մենք կարող ենք երկիր կառուցել, մեզ պետք չէ քննադատել, ապագան հուսալի ձեռքերում է:

Մի քանի օր առաջ փողոցով քայլելիս պատահաբար լսեցի երկու տղաների խոսակցություն. նրանցից մեկն ասում էր, որ չի ցանկանում բանակ գնալ, իսկ մյուս ընկերը պնդում էր հակառակը, որ բանակ գնալը ամեն հայի պարտքն է: Տուն հասա և սկսեցի մտածել, թե արդյո՞ք երիտասարդներից որի կարծիքն էր ճիշտ, ու նորից վերադարձա նույն հարցին` մենք անկա՞խ ենք, թե՞ ոչ:

Հենց այդ պահին մտքիս եկավ Արցախյան պատերազմը` հանուն ինչի՞ զոհվեցին մեր հարազատները: Ու միանգամից գտա հարցի պատասխանը` հանուն մեզ: Եթե ոչ ոք չգնա բանակ, մենք կկորցնենք այդքան մեծ կորուստների գնով վաստակած անկախությունը ու կթերթենք մեր պատմության վերջին, բայց ամեն դեպքում փառավոր էջը:

Եթե յուրաքանչյուր հայ իր մեջ ուժ գտնի պայքարելու, հաստատ երկիրը երկիր կդառնա: