Եվա Խեչոյանի բոլոր հրապարակումները

Լավ ես արել, որ եկել ես

Օրեր առաջ Արզական գյուղի սիրունագույն գանձերից մեկի՝ Ծաղկունյանց լճի ճանապարհով գյուղ էինք վերադառնում, երբ ճանապարհի եզրին մի տղայի նկատեցինք, որը մեզ ձեռքով կանգ առնելու նշան էր անում։ Մեքենան կանգնեց, տղան լայն ժպիտով, արտասահմանցիներին բնորոշ շեշտադրումով հարցրեց.

֊Մեզ կտանե՞ք ներքև։

Իր տարիքի մի տղայի հետ միասին նստեցին մեքենան։ Հայրիկս հետաքրքրությունից փայլող աչքերով շրջվեց ու հարցրեց, թե որտեղից են ու ոնց են հայտնվել Արզականի քարքարոտ ճանապարհներին։ Ասաց.

֊Անունս Հովհան ա, եղբորս անունը՝ Նարեկ։ Մենք Կանադայից ենք, բայց հայ ենք։ Էկել ենք Հայաստան, էլ հետ չենք գնալու, որովհետև գիտենք, որ ստեղ ամեն ինչ արդեն լավ ա լինելու։ Երևանում ենք ապրում, էստեղ դպրոց ենք գնում։

Ամբողջ ճանապարհին խոսեցինք ու ծիծաղեցինք։ Հովհանն  ու Նարեկը ոտքից գլուխ շիրայի մեջ թաթախվելով պապայի տված տանձն էին ուտում, ու խոստովանում, որ բախտները անչափ բերել է էս սեզոնին հենց էս գյուղում հայտնվելու առթիվ։

Հասանք գյուղ։ Տղաները իջան մեքենայից։ Հայրս Հովհանի ձեռքերի մեջ մի տարա մեղր դրեց։ Հովհանը տարակուսած, հարցական հայացքով նայեց մեզ։

֊Բայց ինչի՞ համար։

֊Հենց էնպես, նվեր է։

Կարմրեց, ժպտաց, ձեռքով արեց։

Հայ- Բելգիական “Exploring the world through the lens of camera” ծրագիր. օր տասներկուերորդ

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Առավոտյան ժամը 10-ին շարժվեցինք: Այս անգամ ուղևորվում էինք Գյումրի:

-Էրեխեք, դուք Գյումրիում եղե՞լ եք,-հարցրեցի ես:

Պետք է առաջին անգամ լինեի Գյումրիում:

Առաջին տեղը, որ այցելեցինք, Ձիթողցոնց տուն-թանգարանն էր: Այնտեղ մեզ ծանոթացրին Գյումրու պատմության, մշակույթի և կենցաղի հետ: Տեսանք, թե ինչպես են ապրել տեղի միջին և բարձր խավի ներկայացուցիչները 19-րդ դարում: Թանգարանում քաղաքին ծանոթանալուց հետո որոշեցինք շրջել քաղաքի փողոցներով:

Որոշ ժամանակ զբոսնելուց և ճաշելուց հետո բաժանվեցինք խմբերի: Մի խումբը գնաց Հայաստանի ամենահին վարսավիրանոցը, մյուս խումբը գնաց երկրաշարժից հետո տնակներում ապրող մարդկանց մոտ:

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

-Ես գնում եմ վարսավիրանոց, որ մազերս կտրեմ, հետո տանը բոլորին զարմացնեմ,-ասացի ես՝ չիմանալով, որ այդ վարսավիրանոցը միայն տղամարդկանց համար է:

Չնայած դրան՝ վարսավիրանոցը շատ գեղեցիկ էր և 1940թ-ից պահպանել էր իր հին տեսքը: Երբ ներս մտանք, հայտնվեցինք 20-րդ դարում: Վարսավիրանոցը նկարելուց հետո գնացինք զբոսնելու:

Եղանք «Մեր մանկության տանգոյի» պատշգամբում: Այգիներով զբոսնելով հասանք հրապարակ:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Իսկ մյուս խումբը գնացել էր տնակների թաղամաս և լուսանկարել հին Գյումրու հին փողոցները:

-Ռեդուան, հոլանդերենով կշնորհավորե՞ս մամայիս ծնունդը,-հարցրեց Ինեսան:

-Խելյուքիգե վեղիաակդախ,-ասաց Ռեդուանը:

Ծրագրի ընթացքում Ռեդուանը հայերեն շատ բառեր էր սովորել: Վերջապես մեզ էլ հոլանդերեն մի բան սովորեցրեց: Անընդհատ փորձում էի ճիշտ արտասանել այդ արտահայտությունը: Հոլանդերենը շատ դժվար լեզու է:

Մազերս այդպես էլ չկտրեցի, բայց արդեն որոշ չափով ծանոթ էի Գյումրի քաղաքին:

Երբ հետ էինք վերադառնում, կարողանում էի հոլանդերենով «ծնունդդ շնորհավոր» ասել:

Լիլիթ Վարդանյան

***

Կորած հեռախոսի զարթուցիչը

Անկախ նրանից, թե որքանով են տարբերվում մի խումբ մարդկանց աշխարհայացքներն ու մշակութային սովորույթները, կա մի պարզ փաստ, որը բոլորին միմյանց հասկանալու հնարավորություն է տալիս։ Փաստի ձևակերպումը՝ բոլորս ծիծաղում ենք նույն լեզվով։ Մի լեզվով ծիծաղելու սիրուն հնարավորությունը տրված է մարդկությանը՝ բոլոր անհասկանալի իրավիճակների ու թյուրիմացությունների արագ շտկման համար։

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Օրեր առաջ հյուրատանը վաղ առավոտյան ինչ-որ տարօրինակ խառնաշփոթ էր։

Ռեդուանը պատմում է դեպքի մանրամասները.

-Ամեն առավոտ զարթուցիչս զնգում է ժամը 7-ին։ Այդ առավոտներից մեկն էր, երբ զարթուցիչս զնգաց, ու ես բնականաբար քնած մնացի։ Տղաները վրդովված արթնացրին ինձ՝ խնդրելով անջատել զարթուցիչի ձայնը, որն արդեն մեկ ժամ շարունակ անհանգստացնում էր իրենց։ Ես չէի կարողանում գտնել հեռախոսս։

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Պարզեց՝ ընկել էր մահճակալի հետևը։ Բոլորը նայում են ինձ, ես իջնում եմ մահճակալի երկրորդ հարկից ու զարթուցիչիս երաժշտության ուղեկցությամբ փորձում եմ հայտնաբերել հեռախոսս։ Ես հասկացա, որ ներքնակն ամբողջովին դուրս քաշելու դեպքում գործն ավելի հեշտ կընթանա, որի արդյունքում մնացի պատի ու մահճակալի արանքում։ Մի քանի րոպե անշարժ մնալուց հետո մի կերպ դուրս պրծա էդտեղից։

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Զվարճալի պատմության ականատեսներն ամեն անգամ ժպիտով են մտաբերում էս դեպքը։ Որոշներն անգամ վիդեոների ու նկարների տեսքով զվարճանքը միշտ կատարյալ աստիճանի են հասցնում։

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Երկու օրից Ռեդուանը կլքի Հայաստանը, իսկ կորած հեռախոսն ու խելագար խառնաշփոթը կդառնան ծրագրից մնացած ամենաջերմ հուշերից։

Եվա Խեչոյան

ՀԱՅ ԲԵԼԳԻԱԿԱՆ “EXPLORING THE WORLD THROUGH THE LENS OF CAMERA” ԾՐԱԳԻՐ. ՕՐ ՎԵՑԵՐՈՐԴ

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Արզական տանող ճանապարհը, Էլադայենց տան դարպասները ու Էլադայի սիրալիր ու անսահման ջերմություն հաղորդող տատիկը շքամուտքում։

Էսպես սկսվեց մեր առաջին օրն Արզականում։ Էլադայենց տան բակում մեր առաջին ժողով-քննարկումը բարեհաջող ավարտելուց հետո, խմբերի բաժանվելով, ուղևորվեցինք դեպի մեզ հյուրընկալող տները։

Բելգիացի ընկերներս անդադար կրկնում էին, որ հիանում են գյուղով։

Գրեթե հասել էինք փողոցի ծայրը, երբ նկատեցինք մեզ ընդառաջ եկող մի բարետես կնոջ, ով բացատրեց, որ ինքն է մեզ հյուրընկալելու։ Նրա ուղեկցությամբ մտանք ներս, ու օրվա մնացած մասն անցավ այնքան արագ, որ այժմ դժվարանում եմ նկարագրել բոլոր մանրամասները, որոնք նպաստում էին էդ տարօրինակ արագությանը։ Ավանդական հաց ու պանիրը, կանաչին, տնական մածունն ու մի քանի հայկական ճաշատեսակներ զարդարում էին սեղանն ու Լենկային ստիպում պարբերաբար կրկնել.

-Էնքան եմ սիրում էս օրը, չեմ ուզում վերջանա։

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Իջանք գյուղամեջ՝ ֆոտոներ անելու։ Վալես պապենց տան ֆանտաստիկ խճանկարները տեսնելուց հետո շարունակեցինք մեր զբոսանքը փողոցներում։ Գյուղի երեխեքը ոգևորված էին։ Անընդհատ պտտվում էին խմբի շուրջ, խնդրում էին, որ իրենց նկարենք, ու տեսախցիկը տեսնելուն պես, ճչալով սլանում փողոցն ի վար, թե բա՝

-Նկարու՜մ են, նկարու՜մ են…

Բելգիացի ընկերներս ոււսումնասիրում էին գյուղի անցուդարձն ու ճանապարհին մոշի թուփ նկատելու դեպքում անպայման համտեսում՝ նախորդի համի հետ համեմատելու համար։

Մութն ընկնելուն պես վերադարձանք տուն։ Տիկին Գայանեն խմորեղենի պատրաստություն էր տեսնում։ Մեծ ոգևորությամբ համաձայնվեցինք հաջորդ առավոտյան միասին խմորեղեն թխել։

Գյուղում ժամանակը կանգնում է, բացահայտումները՝ բազմապատկվում։

Եվա Խեչոյան

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

***

Ներկայացնում ենք ծրագրի մասնակիցներին

jitseՀարցազրույց Յիթսը Վան Նյութենի հետ 

-Ի ՞նչ սպասելիքներ ունեիր մինչ Հայաստան գալը:

-Ես շատ սպասելիքներ չունեի, որովհետև չգիտեի շատ մանրամասներ, թե ինչպիսին է լինելու Հայաստանը, թե ինչ ենք անելու բացի լուսանկարչությունից, շատ բաներ չգիտեի Հայաստանի մասին:

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

-Սովորե՞լ ես ինչ-որ նոր բան:

-Այո: Սովորել եմ մի քանի հայերեն բառեր`առողջ, առողջություն, փախլավա, լավաշ, ոչ, բարև:

Ես սովորել եմ նաև մշակութային տարբերությունների մասին: Մինչ այս եղել եմ այլ երկներում, և միշտ տարբերությունները լինում են իրոք շատ  բազմազան ու եզակի:

-Իսկ ինչ-որ  նոր բան սովորե՞լ ես լրագրությունից:

-Իհարկե: Դասընթացները, որոնց մասնակցեցի, իրոք օգտակար էին, մինչ այս  լուսանկարելը, պատմություն գրելը լավ չէր ստացվում, իսկ հիմա որոշակի առաջընթաց կա:

-Ի ՞նչ երկարատև ազդեցություն կունենա ծրագիրը քեզ համար:

-Ես մտածում եմ, որ միշտ կսիրեմ Հայաստանը: Հուսամ, որ  ընկերներ կլինենք հայերի հետ ողջ կյանքի ընթացքում: Սրանից հետո ես կնախընտրեմ գնալ անծանոթ երկրներ, և դա ավելի հեշտ կլինի ինձ համար:

-Որո՞նք են  այն էական առանձնահատկությունները, որոնք դու սիրում ես այս ծրագրում:

-Ես սիրում եմ շփվել այլ երկրների մարդկանց հետ: Եվ ինչպես դպրոցում ես ունենում լավ ընկերներ, այդպես էլ այստեղ ես կունենամ լավագույն ընկերներ: Ես նաև հավանում եմ լուսանկարչությունը, Հայաստանը ուսումնասիրելը, սրանք իրոք  հաճելի են ինձ համար:

-Իսկ ի՞նչը չես սիրել Հայաստանում:

-Ես միայն մի բան չեմ սիրում, որը միգուցե տարօրինակ լինի ձեզ համար: Ես չեմ սիրում, երբ տղաները  «ջենթլմենություն» են անում, իմ կարծիքով, դա սխալ  է, որովհետև յուրաքանչյուրս ունակություններ ունենք, և հատկապես  տղաները չպետք է անեն ինչ-որ բաներ մեր փոխարեն:

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

-Ո ՞րն է քո ամենամեծ  տպավորությունը այս օրերից:

-Լեռները, բնությունը: Երբ ես օդանավակայանում էի, հենց այդ

պահից հավանեցի օդը: Հայաստանը նման չէ Եվրոպային, այստեղ կա այն, ինչը ես շատ եմ սիրում:

Հարցազրույց  Եվա Խեչոյանի հետ

-Ի ՞նչ սպասելիքներ ունեիր ծրագրին հայտ ներկայացնելուց առաջ:

-Ծրագրին դիմելուց առաջ առաջին սպասելիքներս բելգիական մշակույթն ավելի խորքից ճանաչելու, աշխարհի մասշտաբով ծանոթություններ ունենալու հետ էին կապված:

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

-Ինչպե ՞ս ես իմացել «Մանանա»-յի մասին:

-«Մանանա»-յում» ունեի ընկերներ, ովքեր ինձ պատմել էին կենտրոնի գործունեության մասին: Հետո մասնակցել եմ դասընթացի, որը ոգևորել է ինձ՝ շարունակել իմ մասնակցությունը, դառնալ 17-ի թղթակից:

-Որքանո՞վ արդարացան ակնկալիքներդ այս վեց օրերի ընթացքում:

-Կարծում եմ սպասելիքներս իրականացան, որովհետև արդեն ծանոթացել և մտերմացել եմ բոլոր բելգիացի մասնակիցների հետ, կարծում եմ կապը կպահպանվի, և հաշվի առնելով մասնագիտական հետաքրքրվածությունները, կարծում եմ, որ կշարունակվի գործնական համագործակցությունը:

-Ծրագրի մեջ կա՞ն արդյոք առանձնահատկություններ, որոնք դու կարևորում ես:

-Ըստ ինձ, մեզ տրված ինքնաարտահայտման հնարավորությունը շատ կարևոր է և  յուրահատուկ, որովհետև մեր երկրի մասին իրենց պատմելով, ներկայացնելով ինքներս ենք ինքնաբացահայտվում, և դա շատ կարևոր է:

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

-Ի՞նչ ես կարծում, արդյո՞ք շարունակական բնույթ կկրեն բելգիացի մասնակիցների հետ կապերը, եթե այո` ինչպե՞ս:

-Նախ, սոցիալական ցանցերով կապ կպահենք, որովհետև այս օրերի ընթացքում արդեն  ընկերության հարցումներ ենք ուղարկել, որպեսզի շփումը շարունակական լինի: Մտածում եմ նաև, որ ավելի կմտերմանանք մեր «մասնագիտական կողմնորոշման» պատճառով:

-Ի՞նչն է ամենից շատ քեզ դուր եկել այս վեց օրերի ընթացքում:

-Ինձ ամենաշատը դուր է եկել այն փաստը, որ ոչ միայն բելգիացիների համար է բացահայտվում Հայաստանը, այլև ինքս ինձ համար եմ բացահայտում: Հասկանում ես, որ կային լիքը բաներ, որ մինչ այս ծրագիրը չէիր նկատել ու չէիր մտածել դրանց մասին, հիմա Հայաստանը ճանաչում եմ ավելի խորքային մակարդակով:

-Ի՞նչ սպասումներ ունես առաջիկա օրերից:

-Կարծում եմ, որ այս օրերի ընթացքում պետք է ավելի մեծ եռանդով աշխատենք, պետք է անենք ավելի մեծ ծրագիր այս խմբի հետ և առաջընթաց գրանցենք, և համոզված եմ, որ առաջիկա շաբաթվա ընթացքում կհասնենք դրան:

-Ի՞նչ տպավորություններ ունես քո  բելգիացի  հասակակիցներից:

-Կարծում եմ, որ իրենք շատ հետաքրքրասեր, նորությունների համար շատ բաց ու պատրաստակամ են, և դա հեշտացնում է մեր շփումը, որովհետև նրանք տրամադրում են մեզ, որ իրենց ավելի շատ գիտելիք ու հնարավորություններ տանք:

-Իսկ առհասարակ  ի՞նչ ես մտածում  միջազգային շփումների մասին:

-Ինձ թվում է միջազգային շփումը շատ կարևոր երևույթ է: Յուրաքանչյուր երկրի ներկայացուցչի հետ դա այլ կերպ է ստացվում, և երբեք մեկը մյուսին նման չի լինում, ամեն անգամ օտարերկրացու հետ շփվելով, դու մի նոր աշխարհ ես բացահայտում, ինչ-որ նոր հարթակի վրա շփվում ես տարբեր արժեքներ ու մշակույթ կրող մարդկանց հետ:

Ինեսա Զոհրաբյան

Հայ Բելգիական “Exploring the world through the lens of a camera” ծրագիր․ օր երրորդ

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Առավոտյան նախաճաշի սեղանի շուրջ երրորդ օրվա օրակարգը կրկին նայելուց հետո շտապեցինք Մանանա՝  «Թումուլտի» կազմակերպած կոնֆլիկտների հաղթահարման դասընթացին։

-Երանի էսօր էլ գնայինք Երևանը բացահայտելու, թե չէ՝ ի՞նչ դասընթաց էս օգոստոսին։

Լսելով դասընթաց բառը սկսում ենք պատկերացնել ձանձրալի ու երկար լեկցիա՝ կոնֆլիկտային իրավիճակների, դրանց խնդիրների և լուծումների մասին, որը լսելու համար հարկավոր է միայն բարձ ու վերմակ, բայց դասը սկսելուն պես հասկացանք, որ դրանք զուտ թյուր պատկերացումներ են։ Սկզբում բաժանվեցինք խմբերի՝ թզուկների և շրեկների, ապա օրինակների միջոցով ստեղծեցինք կոնֆլիկտային իրավիճակներ՝ նշելով խմբերի թերությունները։ Վերջում միասին որոշեցինք կոնֆլիկտների հաղթահարման լուծումները։ Բոլորս ակտիվորեն մասնակցեցինք ՝ չնկատելով՝  թե ինչպես սահեց ժամանակը։

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

-Իսկ հիմա ի՞նչ դասընթաց է լինելու։

«Կոնֆլիկտներից» հետո մեզ սպասվում էր հետաքրքիր ճանապարհորդություն դեպի Արագածոտնի մարզ։ Սկզբում այցելեցինք Մուղնի՝ Սուրբ Գևորգ եկեղեցի։ Բելգիացի մասնակիցները չեն դադարում հիանալ հայկական ճարտարապետությամբ։ Միասին շատ լուսանկարներ ու հոլովակներ նկարեցինք, ապա սկսեցինք համեմատել աշխատանքները միասին։ Շարունակեցինք ճանապարհը՝ ուղևորվելով Օհանավանք, որի բակում տեսանք հայկական չիր, մուրաբա և թթու լավաշ բաժանող տատիկներին։ Նրանք հյուրասիրեցին մեզ հայկական անուշահամ ուտելիքներ, ներկայացրին դրանց պատրաստման եղանակները և վերջում առաջարկեցին գովազդել իրենց փոքրիկ խանութը։ Առաջարկը չմերժելուց, վանքի պատմությանը ծանոթանալուց և տարածքը լավ ուսումնասիրելուց հետո գնացինք դեպի Սաղմոսավանք։ Այստեղ բելգիացի մասնակիցները առիթ ունեցան տեսնելու հայկական ավանդական հարսանիք։

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Իսկ հետո այցելեցինք Հայով այբուբենի պուրակ, որտեղ մեր բելգիացի ընկերներին լուսանկարեցինք իրենց անվան սկզբնատառ հուշակոթողների հետ:

Երբ ուրախ տրամադրությամբ վերադարձանք Երևան, որոշեցինք բելգիացի մասնակիցների հետ գնալ Վազգեն Սարգսյանի անվան մարզադահլիճ և աջակցել «Փյունիկ» ակումբին՝ «Մաքաբի Թել Ավիվ» իսրայելական ակումբի դեմ խաղում։ Հենց այդ պահին բոլորիս մոտ ճանապարհորդական տրամադրությանը հաջորդեց ֆուտբոլային տրամադրությունը։ Բելգիացի մասնակիցները մարզադահլիճում միացան հայ երկրպագուներին։ Միասին սկսեցինք գոչերով, ծափերով և ֆուտբոլային ալիք անելով աջակցել հայերին։ Ցավոք, հանդիպումը վերջացավ ոչ ոքի, բայց մենք ոգևորված ու տպավորված ֆուտբոլով վերադարձանք հյուրանոց:

Թվում էր, թե հետաքրքիր իրադարձություններով լի օրվանից հետո պիտի գնայինք քնելու, բայց հոգնածությունը չհաղթահարեց մեզ, որովհետև բելգիացի մասնակիցների հետ սկսեցինք խաղալ հայ մասնակիցներից ապագա հոգեբան Ամալյայի ձեռնարկած հոգեբանական խաղը։

-Խաղը անգլերեն ենք խաղում, որ բոլորին հասանելի լինի։

-Ես հասկանում եմ,- լսվեց հայերեն լեզուն ջանասիրաբար սերտող Ռևդուանի ձայնը։

Վալենտինա Չիլինգարյան

***

Introducing the participants of the ”Exploring the world through the lense of a camera” program. 

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

The interviewee is Oriane Lecluyse:

-What are some expectations that you had before coming to Armenia?

-I didn’t have thay many of expectations. I just did a little research on the culture, the religion, the political situation. I expected to see an Eastern European country.

-How was the reality different from some expectations that you had?

-Armenia is far less Eastern natured than I thought it would be, but I have only seen Yerevan so far. I get a view from the capital and that doesn’t show me the full picture. So I’m only going to make final conclusions when I visit the villages.

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

-What are the significant features that you like about this project?

-I like the fact that we can write, take photos, work together and learn a lot about each other. Sometimes it’s very difficult, because people are far too lazy to work together, and now they have to do it, and that’s good!

-Have you learnt anything new?

-Something I think is always beautiful to see is solidarity and in Belgium we don’t have that much of solidarity. It’s something new and impressive to me.

-What do you think the long-term impact of this project will be?

-What I really hope for is that I can get a good  stimulus to keep working on photography and writing every day. I will start to practice a little bit of journalism which will be the beginning of many trips to other countries that are seen as far and unknown.

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

-So what is your overall impression of Armenia?

-Friendly, hospitable and very happy. I think it’s a very interesting country. You guys have peacefullly reached something beautiful, but the new leader also has to prove himself.

***

Ներկայացնում ենք ծրագրի մասնակիցներին

Հարցազրույց հայ֊ բելգիական ”Eploring the world through the lense of a camera” ծրագրի մասնակից Անի Ավետիսյանի հետ

-Ի՞նչ սպասելիքներ ունեիր ծրագրին հայտ ներկայացնելուց առաջ։ 

-Հայտը լրացնելիս նախ և առաջ ակնկալում էի նոր ծանոթություններ բելգիացի մասնակիցների հետ և նոր գիտելիքներ։ Դե, լինելով ԵՊՀ ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետի ուսանող, հիմնականում լրագրության հետ կապված նոր սպասելիքներ չունեի, բայց կոնֆլիկտների հաղթահարման թրեյնինգները բավականին հետաքրքիր են, ու կարծում եմ՝ առաջիկա օրերի ընթացքում կարևոր գիտելիքներ ձեռք կբերեմ։

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

-Որքանո՞վ արդարացան սպասելիքներդ։ 

-Առաջին օրն իհարկե մի փոքր դժվար էր միջավայրին հարմարվելը։ Բայց ժամանակի ընթացքում հասցրի մտերմանալ թե՛ հայ, և թե՛ բելգիացի մասնակիցների հետ։ Այժմ բավականին հետաքրքիր ու բովանդակալից ժամանակ ենք անցկացնում։ Կարծում եմ այս ծրագրի շրջանակներում ձեռք բերած գիտելիքներն ու հմտությունները հետագայում բավականին օգտակար կլինեն։

-Ծրագրի մեջ կա՞ն արդյոք որոշակի առանձնահատկություններ, որոնց դու առանձնակի կարևորություն ես տալիս։

-Առաջինը՝ հաճելի, սովորելու տրամադրող մթնոլորտը։ Նաև կազմակերպվող դասընթացների ինտերակտիվ ֆորմատը, որի շնորհիվ ինֆորմացիան ավելի հեշտ է տպավորվում մասնակիցների մոտ։

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

-Ի՞նչ ես կարծում, արդյոք շարունակական բնույթ կկրե՞ն բելգիացի մասնակիցների հետ ընկերական կապերդ։ Եթե այո՝ ինչպե՞ս։ 

-Արդեն հասցրել եմ մասնակիցների հետ ընկերանալ սոցցանցերում։ Կարծում եմ՝ շփումը կշարունակվի այդ կերպ։ Հուսով եմ՝ Հայաստանից դուրս ընկերներ կունենամ ոչ միայն այս ծրագրի շրջանակներում, կամ դրանից մի քանի օր անց, այլ տարիներ շարունակ։

Հարցազրույցները գրի առավ՝ Եվա Խեչոյանը

 

eva khechoyan

Մշակութային շոկ

Մշակութային շոկին առնչվում է անհատը կամ անհատների խումբը այն ժամանակ, երբ հայտնվում է բոլորովին անծանոթ մի միջավայրում, որտեղ ամեն ինչ նոր է. թե՛ լեզուն, թե՛ մարդկանց վարվելաձևը, թե՛ կրոնը, թե՛ սովորույթներն ու ավանդույթները, և թե՛ ապրելակերպը, ընդհանուր առմամբ։

Երբեք չես կարող բացատրել, թե որտեղից է սկսվում մշակութային շոկն ու որտեղ է այն ավարտվում։ Սկսվո՞ւմ է արդյոք այն պահից, երբ մեկ տարվա բաժանումից հետո վերջապես ծնողներիդ կրծքիդ ես սեղմում, թե՞ սկսվում է այն պահից, երբ դեպի Չարենցավան տանող ճանապարհին զգում ես առաջին փոսն ու հանկարծ մտաբերում, որ ճանապարհների քանդվածությունը գնալով ավելի նկատելի է դառնալու։

Ինչ-որ տարօրինակ ներքին վստահությամբ ոտք եմ դնում Հայաստան՝ իմ հայրենիք, իմ տուն ու վայրկյանների ընթացքում հասկանում եմ, որ ամեն ինչ շատ ավելի բարդ է լինելու, քան ես պատկերացնում էի։

Երևան պիտի գնայի։ Նստեցի ավտոբուս ու զգացի, որ վախենում եմ։ Վախենում եմ, որովհետև էս ամենը խորթ ու անսովոր է թվում։ Զանգում եմ մամային։

-Մամ, Ռայկոմի ու Շրջանայինի տարբերությունը ո՞րն էր։

Մամայի բացատրությունն ինչ-որ տեղանունների ու փողոցների անվանումների շարան է, որոնցից ոչ մի գաղափար չունեմ։

-Մամ, տենց չեմ պատկերացնի։ Դու ինձ ասա՝ Շրջանայինը էն կլոր, ծաղկապատ տարա՞ծքն ա։

Մոտավորապես էս տեսակ հարցերի միջոցով փորձում եմ կողմնորոշվել տեղանքում ու իմ գտնվելու տեղը հասկանալ։ Կար ժամանակ, երբ Երևանի հետ մտքում խոսելու սովորություն ունեի։ Ես Երևանի սրտում էի, Երևանը՝ իմ։ Իսկ էս պահին սրտիս քաղաքի հետ բոլոր կապերը խզվել են, իսկ քաղաքի վարդագույնը՝ աչքերումս խավարել։ Հիմա աջ ու ձախ ազատ քայլելու փոխարեն Գուգլի օգնությանն եմ դիմում, ու ամեն անգամ ուղղություն ցույց տվող ծանուցումը լսելիս սրտումս ինչ-որ բան աղմուկով փշրվում է։

Երիտասարդականի աստիճաններն եմ իջնում՝ դեռ մոլորվելու վախից քարտեզին նայելով։ Ու էդ պահին մետրոյի հոտը, որ կյանքիս լիքը անհասկանալի իրավիճակներում եկել ու մտքերիս սթափ ընթացք է տվել, մի սառը ապտակով հարվածում է դեմքիս՝ հիշեցնելով էն բոլոր չգրված կանոնների մասին, որոնցով պետք է ուղղորդվել Երևանում։ Երևանը պետք է շնչել ու արտաշնչել, Երևանում պետք է կորել ու գտնվել, ուշանալ, մոռանալ, հիշել, խոսել ու լսել։ Պետք է կանգնել, որ դիմացիդ տատիկը վերջապես նստի ու ձեռքի բեռը վար դնելով թեթևացած շունչ քաշի։ Պետք է գլուխը բարձր պահել՝ ճիշտ համարի գազելը բաց չթողելու համար։ Պետք է փողոցային շնիկին ժպտալ, որ ինքն էլ առիթավորվի ու սկսի քեզ հետևել։ Պետք է ջուրը ոչ թե ձեռքիդ շշի մեջ պտտացնել ամենուր, այլ մոտակա ցայտաղբյուրի անդադար ու նյարդային փնտրտուքի մեջ լինել։ Պետք է Երևանի կիզիչ շոգից հալվել ու մյուս հալվողների բողոքները համբերատար կերպով լսել։ Պետք է զինվել անցումով առանց կողքերը նայելու անցնելու վճռականությամբ ու դեռ մեկ քայլ չարած կանգ առնել՝ ջղային վարորդի անհանդուրժողականության զոհը չդառնալու համար։ Պետք է ճանապարհի հակառակ կողմից նստել գազել, կես ժամ քո կանգառին սպասելուց հետո վերջապես հարցնել վարորդին, թե ուր է գնում, ու զարմանքով լսել իր անհեթեթ պատասխանը.

-Յա, այ բալա, թարս ես նստել, լրիվ սխալ տեղ ես գնում։

Պետք է կայծակնային արագությամբ դուրս թռչել էդ սխալ գազելից ու վազել ճանապարհի հակառակ կողմ՝ ճիշտ համարը կանգնեցնել հասցնելու համար։

Ու էս ամենն անելու համար պետք չեն ո՛չ ուղեցույցներ, ո՛չ էլ քարտեզներ, հակառակ դեպքում, կխախտես քաղաքի չգրված օրենքներն ու կխզես իր հետ ունեցած քո վարդագույն մտերմությունը։

Ցորյանի ծովեր

Հովե՜ր կ’ացնին.
Ու ցորյաններս հուշիկ հուշիկ կարթըննան.
Իրենց խորքեն կը հոսի դող մ’անսահման:
Գեղադալար կողերն ի վար բըլուրին
Ծովե՜ր կ’անցնին:

Դանիել Վարուժան

Դրախտիկ

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Գյուղ գնալու նախօրյակին ներսումդ մի ինչ-որ անբացատրելի սպասում ու հուզմունք է արթնանում։ Երևի ենթագիտակցորեն կանխատեսում ես գյուղի կողմից էությանդ վրա ներգործվելիք փոփոխություններն ու անկախ քեզանից լցվում սպասումով։ Դրախտիկը միշտ նույնն է, իսկ զգացումներս էնտեղ ոտք դնելիս՝ ամեն անգամ տարբեր։

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Երկարաժամկետ բացակայությունս գյուղի հանդեպ անտանելի կարոտ էր արթնացրել։ Երևի հենց էդ կարոտն էլ ստիպում էր ամեն փոքր ու անկարևոր մանրուքի հանդեպ նրբանկատ լինել։ Մեր Չեսին՝ էն պուճուր, նրբիկ, սև ու սպիտակ շունիկը, հիմա արդեն մեծացել ու կատարում է գյուղի տան պահակի դերը։

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Մեղվափեթակները շատացել են, պապայի հոգսերն էլ հետը։ Էդ մի քանի նորություններն անտեսելով, կարելի է ասել, որ Դրախտիկը նույնն էր՝ նույն հին ու հարազատ Դրախտիկը, նույն դրախտիկյան հոտով ու համով։

eva khechoyan

Ես տանն եմ…

Հունիսի 21, առավոտյան ժամը 6:00. Նեշվիլի օդանավակայանի ճանապարհը: Հոսթ մամայի ձեռքն իմ ձեռքում: Հոսթ պապայի՝ «Կարծես թե երեկ էր, որ քեզ հակառակ ուղղությամբ էինք տանում»: Լռություն: Ճանապարհին անսպասելիորեն առաջացած խցանում: Անհանգստանում ենք:

Օդանավակայանի մուտքը: Ճամպրուկների ծանրության տակ քաշած խորը շունչ: Գրկախառնություններ,վերջին մաղթանքներ ու արցունքներ, լիքը արցունքներ: Միմյանց չմոռանալու ու օրերից մի օր անպայման այցելելու խոստումներ: Ինքնատիրապետման ջանքեր: Դառը ժպիտ:

-Գնացի, սիրում եմ ձեզ:

Թեքվեցի, Ջեքին վերջին րոպեին բռնեց ձեռքս:

-Էս դեռ «ցտեսություն» չի, էս «առայժմ» ա:

-Իհարկե,- ժպտացի ես՝ վերջին անգամ փորձելով հիշողությանս մեջ դրոշմել այնքան սիրելի ու հարազատ դարձած դեմքերը:

Հունիսի 21, 11:07. Վաշինգթոնի օդանավակայան: «Ֆլեքսների» չատից անընդհատ ծանուցումներ: Մի քանի մետր հեռավորության վրա նստած են ընկերներս, որոնց համարյա մի տարի է՝ չեմ տեսել:

-Եվ, ո՞ւր ես:

-Վաշինգթոնում եմ:

-Լավ, ուրեմն շուտով կգտնենք իրար:

Ամբոխի մեջ փնտրում եմ վառ կապույտ շապիկները, որոնցով տարորոշում եմ ընկերներիս:

-Եվաաաաա՜…

Դե, երևի թե էլ կարիք չկա նկարագրելու, թե ինչ է պատահում, երբ երկու հայեր գտնում են իրար:

Հունիսի 22, առավոտյան ժամը 8:10. Վիեննայի միջազգային օդանավակայան: Դեռ 14 ժամ սպասելու ենք: Դե արի ու դիմացիր: Իհարկե, ստեղծագործ ու տաղանդավոր խմբի հետ եմ ճամփորդում, բայց վստահ եմ, որ բոլորիս տաղանդներն ու մտքերը միասին 14 ժամ մեր զբաղվածությունը չեն ապահովի: Պարապությունից ծանր տանջանք չկա:

Հունիսի 22, երեկոյան ժամը 10:20. Թռանք: 3 ժամից կլինենք Երևանում: Թվում է, թե սիրտս ուր որ է կկանգնի:

Հունիսի 23, գիշերվա ժամը 3:05.

-Հը, սիրտդ սկսեց արա՞գ խփել,- հարցրեց կողքիս նստած հայ տղամարդը:

20 րոպեից Հայաստանս գիրկս կառնեմ:

Ի՞նչ 20 րոպե: Ամեն րոպեն մի տարի էր թվում: Աչքերս լցվեցին, շունչս ծանրացավ, ամբողջ մարմնովս սարսուռ անցավ: Տնեցիք դռների մյուս կողմում են: Հայաստանի զով քամին նուրբ շոյեց դեմքս, ու ականջիս շշնջաց.

Սա Երևանն է, այստեղ դու տանն ես,
Ուր քեզ սպասում են դեռ կեսգիշերին…