Էմմա Թովմասյանի բոլոր հրապարակումները

emma tovmasyan

Կուզեի՞ր թռչել իմանալ…

Չհասցրի գրկեմ փոքրիկ Էլենին, երբ բարևից հետո եղավ նրա այս հարցը: Մի պահ զարմացա, հետո ուրախացա նրա հետաքրքիր մտքերից, ու քանի որ ես էլ շատ կուզեի, պատասխանեցի.

-Հա, բա ոնց չէի ուզենա,- ու ամուր գրկեցի Էլենին:
Ե՞ս եմ դեռ շատ փոքր, թե՞ նա է բավականին մեծացել, կամ գուցե երկուսիս աշխարհներն էլ բախվում են միևնույն տեղում` նրա 6-ամյա աշխարհն ու իմ 21-ամյան:
Հետաքրքիր է, չէ՞, թռչել անսահմանության վրայով ու չհասնել հորիզոնին, այն հորիզոնին, որը թվում է` վերջանում է պատուհանիցս երևացող սարի ու երկնքի հատումից: Այն հորիզոնի, որը այդպես էլ կմնա առեղծված:
Երբ ես հարցրի նրան, պատասխանեց.
-Կուզեի թիթեռ լինել:
(Էլենը կլիներ անչափ գեղեցիկ, կանաչ աչքերով, թմբլիկ թիթեռ):
Գուցե ճիշտ է այն խոսքը, որը կարդացել եմ. «Մարդու ամենամեծ երջանկությունը թռչելն է»: Եթե երջանկություն է, պատկերացնո՞ւմ եք` ի~նչ երջանիկ են թռչունները: Անսահման երջանիկ են: Նրանք կրկնակի երջանիկ են. գիտեն և թռչել, և քայլել:
Ես ու Էլենն էլ չենք կարող թռչել, բայց հո՞ մեր հոգին ու միտքն էլ կարող են հասնել անծայրածիր հեռուները ու թռչե~լ… թռչե~լ…

emma tovmasyan

Ուրիշ հեքիաթ էր

Բոլոր երեխաներն էլ յուրօրինակ են ու յուրօրինակ մտքեր են ունենում: Նրանց երևակայած աշխարհը հեռու է մեծերի պատկերացումներից: Այդ աշխարհում ամեն ինչ այլ է` մի քիչ տարբեր: 

Փոքր տարիքում ես էլ իմ հեքիաթային աշխարհն էի ստեղծել: Գուցե շատերն են նման պատկերացումներ ունեցել, ոմանք էլ` հնարավոր է, հիմա ծիծաղեն, բայց դա իմն էր, իմ աշխարհը:
Այդ աշխարհում ես շատ էի սիրում նայել ինքնաթիռներին, ու ինձ թվում էր, թե այնտեղ` երկնքում, նույն երթևեկության կանոններն են գործում, ինչպես այստեղ` մեքենաների դեպքում: Կարծում էի, թե ինքնաթիռները կանգնում են կարմիր լույսի տակ, իսկ սխալ երթևեկելու դեպքում, ոստիկանները կանգնեցնում են նրանց: Բայց երբ մեծացա, պարզեցի, որ այդպես չէ:
Երբ փոքր էի, երազում էի փոքրիկ մարդուկ ունենալ` մատիս չափ փոքր, որի մասին որևէ մեկը չպետք է իմանար: Նրա հետ կխոսեի, կխաղայի, ու նա ինձ կհասկանար: Մեծացա ու կրկին հասկացա, որ դա անիրական ու երեխայական երազանք էր:
Երբ նայում էի լուսնին` գեր կնոջ դեմք էի տեսնում, մի տեսակ ջղային կնոջ, որն անընդհատ ինձ էր նայում ու միշտ հետևում էր մեր մեքենային: Ուր գնայինք, նա քայլում էր մեզ հավասար: Գուցե դա է պատճառը, որ այժմ, մի տեսակ, խուսափում եմ լուսնին նայել: Դե արի′ ու մտածի′ր, որ դա ընդամենը պատկերացում էր:
Նայում էի ամպերին, ու յուրաքանչյուր ամպ, մի երկիր էր թվում ինձ: Դրանց մեջ փորձում էի գտնել արտերկրում ապրող մորաքրոջս… Բայց այդպես էլ չէի գտնում:
Երբ փոքր էի… Փոքր էի, ու լավ էր: Ապրում էի իմ ստեղծած աշխարհում, ու ամեն ինչ հենց այնպես էր, ինչպես կար: Իսկ հիմա հասկացել եմ, որ ամպը ամպ է, որ ինքնաթիռը կարմիր լուսի տակ չի կանգնում, և լուսինն էլ գեր կին չէ, որն ինձ վրա, չգիտես ինչու, բարկացած էր նայում:
Փոքր էի, ու լավ էր… Պարզ էր, ուրիշ էր, հեքիաթ էր…

emma tovmasyan

Տատս

…Ո՞վ կպատմեր մեր մանկության կապույտ հեքիաթները, եթե տատերը չլինեին:
Վ.Պետրոսյան

Մանկությունս տևեց մի վայրկյան: Մի պահ աչքերս բացեցի ու արդեն քսան տարեկան էի…Եվ ինչպե՞ս: Չգիտեմ…
Մանկությանս վառ հիշողությունները կապված են տատիս` իմ Աղուն տատի հետ: Ու երբ տատս գնաց, ես կրկին կորցրի մանկությունս, թեև արդեն 17 տարեկան էի:
Երբ գալիս էի քեզ մոտ, միշտ նստած էիր մեր բակի մեծ, հսկա ընկուզենու տակ: Ինձ տեսնում էիր ու կանգնում` թևերդ կողքերիդ դրած: Դեռ հեռվից խոսում էիր հետս մինչև կմոտենայի: Իսկ մոտենալուց գրկում էիր ու համբուրում ուժեղ-ուժեղ: (Այդ համբույրները երբեք չեմ մոռանա, տատ): Քո գեղջկական բարբառով ինձ երեխայի տեղ դրած ասում էիր.
-Ումուդ, հորի՞ չիգաս:
Ախր, ես միշտ էի գալիս, գրեթե միշտ` հենց կարոտում էի քեզ, իսկ ես քեզ կարոտում էի ամեն օր: Գալս էլի քիչ էր քեզ համար…
Մանկությանս վկա… Ինչպես էիր սիրում ինձ: Ես քնում էի քո կողքին` քո «ծոցը», ու ինձ համար դա  ամենալավ բանն էր: Ես ապահով էի, էլ չէի վախենում «մեշոկ պապից» ու մկներից: Տատ, ես հիշում եմ քեզ հետ ապրած ամեն վայրկյանը, ես հիշում եմ քո ամեն շարժումը, հեքիաթներդ ու պատմություններդ`ջահելությանդ ու 11 երեխաներիդ մասին: Երբ տխրում էիր, ես էլ թաքուն տխրում էի, լալիս էիր` լալիս էի:
Ա~խ, ինչպիսի ջանասիրությամբ էիր ջրում այգիդ, որ հետո այդ այգու պտուղներից մեզ բաժին հանեիր: Հիմա այգիդ խնամում են հարսդ ու տղադ:
Հիմա արդեն ամեն ինչ այլ է…
Դու չկաս, ու քեզ հետ չկա նաև անցյալս: Այլևս չես նստում մեր հսկա ընկուզենու տակ, այլևս այգուդ մեջ ման չես գալիս… Այլևս… Այլևս… Իսկ ես քեզ կարոտում եմ… Շատ եմ կարոտում:
Դու չկաս, բայց հիշողություններս թարմ են, դու իմ կողքին ես, մտքումս, անցյալումս ես ու մանկությանս մեջ:

Հիմա լինեիր, ու գայի գրկեի քեզ: Գայի ու մնայի կողքիդ`«ծոցումդ»: Իմ Տատ, իմ Աղուն տատ…

Հ.Գ.Եթե իմանայի, որ մի օր այս բովանդակությամբ կգրեի քո մասին, կլուսանկարեի, որ մարդիկ էլ տեսնեին քո բարի ու տարիների բեռից կնճռոտված դեմքը, որն այնքա~ն եմ կարոտել…

emma tovmasyan

Սովորեք շախմատ խաղալ

Հարցազրույց հայրիկիս`շախմատիստ Կարապետ Թովմասյանի հետ

Հայրս բազմակողմանի զարգացած մարդ է: Ունի մի քանի մասնագիտություն: Դրանցից մեկը շախմատն է, որը կարող եմ ասել, իր առաջին,ամենակարևոր և ամենասիրելի մասնագիտությունն է:

-Պապ, պատմիր շախմատում քո առաջին քայլերի մասին:

-Առաջին քայլերս, սկսել եմ մանկուց, սովորել եմ ծնողներիցս և մեծ եղբայրներիցս: Ուսուցիչ չեմ ունեցել, սովորել եմ` նայելով նրանց խաղերը:

-Կարելի է ասել, որ ոգեշնչվել ես նրանց խաղո՞վ:

-Այո, ինչպես նաև քեռիներիս նայելով ցանկացել եմ խաղալ:

-Իսկ հիշո՞ւմ ես քո առաջին պարտությունն ու առաջին հաղթանակը:

-Հիշում եմ առաջին պարտություններս, երբ խաղում էի եղբայրներիս հետ, ու նրանք ինձ հաղթում էին: Կլինեի 6 տարեկան: Ես լաց էի լինում: Հետո արդեն, կամաց-կամաց ուժեղացա, ես սկսեցի նրանց հաղթել, ու նրանք էին արդեն բարկանում: Տատս էլ ասում էր. «Տղ′ա, դու չամչնա՞ս, քո մեծ ախպոր կկրես»:

՞րն է եղել ամենատպավորիչ մրցաշարը:

-Բանակից նոր էի եկել, գնացել էի Նոր Հաճն`քեռուս տուն: Սուրիկ քեռիս ասաց. «Եղվարդի առաջնությունն է, կուզե՞ս մասնակցել»: Ես էլ ասացի, որ եթե հնարավոր է կգամ, ինչի՞, չէ:

Մի քանի հոգով գնացինք: Առաջին փուլում քեռին պարտվեց: Երկրորդ փուլում արդեն ես էի խաղում` նույն շախմատիստի հետ: Արագ հաղթեցի ու գնացի քեռուս մոտ: Նայեց ինձ ու հարցրեց. «Հը՞, հաղթեցի՞ր»:

Ես էլ ասացի. «Քեռի ջան, բա ես կթողնե՞մ մեկը քեզ հաղթի»: Քեռիս իրեն լավ զգաց ու սկսեց հաղթանակներով առաջ գնալ: Քեռուս «դուխ» տվեցի:

՞նչ է տվել, և ի՞նչ է տալիս շախմատը քեզ:

-Շախմատը ինձ տալիս է հանգստություն: Բարկացած պահերին խաղում եմ ու հանգստանում: Բայց պարտվելուց չեմ բարկանում: Շախմատի շնորհիվ ձեռք եմ բերել շատ ընկերներ Հայաստանից ու Արցախից: Ու ամեն տարի անհամբեր սպասում ենք մրցաշարերին, որ տեսնենք մեր ընկերներին, կարոտներս առնենք: Շախմատով զբաղվելով` մենք ջահելանում ենք:

-Իսկ որտե՞ղ են տեղի ունեցել այդ մրցաշարերը, որտե՞ղ ես ծանոթացել ընկերներիդ հետ:

-Խաղացել ենք ոչ միայն քաղաքում և մարզում, այլև Երևանում, Ջերմուկում, Ծաղկաձորում:

-Ըստ քեզ, ինչպե՞ս կարող է շախմատն ազդել մարդու վրա, հատկապես, երբ զբաղվում են վաղ տարիքից:

-Շախմատը, նախ և առաջ, մարդուն տալիս է մտածելու` առաջնայինը երկրորդականից տարբերելու ունակություն, կյանքում, տարբեր իրավիճակներում ` ճիշտ կողմնորոշվելու, գնահատելու, վերլուծելու կարողություն: