Օգոստոսի 31-ին Տավուշի մարզի Ներքին Կարմիրաղբյուր սահմանամերձ գյուղում կայացել է «100-ը 100-ի համար` հանուն բարեկեցության» ծրագրի շրջանակներում «Փարոս» Հիմնադրամի (ԱՄՆ) աջակցությամբ վերանորոգված մանկապարտեզի բացումը: Բացի վերանորոգված և արդեն ջեռուցվող խաղասենյակներից, դահլիճից և հանգստի սենյակներից, երեխաները ունեն նաև ապահով խաղահրապարակ: Այժմ մանկապարտեզի բակն ունի 20 մետր երկարությամբ գունազարդ պատ, որը նախատեսված է բակում խաղացող երեխաներին թշնամու գնդակներից պաշտպանելու համար:
Բացման արարողությանը ներկա էին «Փարոս» Հիմնադրամի ներկայացուցիչներ, Ներքին Կարմիրաղբյուրի գյուղապետը, լրագրողներ և բազմաթիվ ծնողներ ու երեխաներ:

 Նորից ու նորից տխրությունն ու թախիծը թակեցին դուռս, և ես ինքնաբերաբար թուղթն ու գրիչը ձեռքս առնելով, սկսեցի գրել:

Պանդխտություն: Երևույթ, ինչը հոգով ու սրտով ատում եմ, բայց, ցավոք սրտի, այն դարձել է իմ կյանքի, իմ ընտանիքի մի մասը:

Տխուր է պանդուխտ հայր ունենալը և գիտակցելով՝ ծնողիցդ հեռու գտնվելը:

Ցավոք, հայրենիքում աշխատանք չգտնելու պատճառով շատ ու շատ հայրեր բռնում են արտագնա աշխատանքի ուղին: Այդպիսին է նաև իմ ընտանիքը: Տխուր է, բայց սա է իրականությունը:

Ես փոքր էի, դեռ նույնիսկ մեկ տարեկան չկայի, երբ հայրս, հայրենիքում աշխատանք չգտնելով, բռնեց արտագնա աշխատանքի ուղին: Այդ օրվանից շատ տարիներ են անցել, բայց………. բայց ոչինչ չի փոխվել, ամեն ինչ նույնն է, հայրս դեռ աշխատում է արտերկրում: Մինչև օրս կարոտն անբաժան է ինձնից: Ինձ տարիները չեն փոխել, ամեն տարի նույն զգացողությամբ վարկյան առ վարկյան սպասում եմ Նոր Տարուն որպեսզի տեսնեմ հայրիկիս, որպեսզի ամուր-ամուր գրկեմ նրան ու կարոտս առնեմ:

Գիտեմ, որ միայն ես և իմ ընտանիքը չենք այս գարշելի երևույթի զոհը, որ իմ ընտանիքի նման շաաաատ ու շաաաատ ընտանիքներ զոհն են պանդխտության: Բայց ես ուղղակիորեն չեմ կարողանում հավատալ, իսկ ավելի շուտ չեմ ցանկանում հավատալ, որ ես իմ հայրիկին կարող եմ տեսնել տարվա ընթացքում մեկ կամ երկու ամիս:

Եվ այսքանից հետո լուռ երազում եմ, որ իմ հայրենիքից կվերանա այդ տախտկալի երևույթը՝ պանդխտությունը և կջնջվի այդ բառը մեր մայրենի լեզվից: Հուսով եմ, որ իմ հայրենիքում կլինեն անթիվ ու անհամար աշխատատեղեր և ոչ մի հայր, ոչ մի ծնող իր ընտանիքը չի թողնի արտագնա աշխատանքի մեկնելու համար:

Ես չեմ մեղադրում ոչ մի ծնողի և իրավունք էլ չունեմ մեղադրելու, որովհետև ամեն մի ծնող իր պարտքն է համարում իր երեխայի, իր ընտանիքի համար հացի գումար վաստակելը:

Հուսով եմ, որ մի պայծառ և արևոտ օր, երբ աչքերս բացեմ՝ կտեսնեմ, որ պանդխտությունը վերացել է իմ հայրենի երկրից և իմ հայրն էլ իր հայրենիքում է՝ իմ կողքին:

Հայրիկս և մայրիկս շատ են սիրում ծաղիկներ խնամել. մայրիկս մանուշակներ է սիրում, իսկ հայրիկս խնամում է մեր լիմոնի ծառը: Նրա լիմոնի ծառը մեր տան ծաղիկների շարքում իր պատվավոր տեղն է զբաղեցնում: Հայրիկս այն տնկել է դեռևս աշխատավայրում: Որոշ ժամանակ այնտեղ պահելով և խնամելով`բերել է տուն: Նա մեծ ուշադրություն է դարձնում մեր լիմոնին և միշտ ասում է, որ ջրենք, որպեսզի չչորանա: Այն մի տեսակ նաև դարձել է հպարտության առարկա: Ծառը դրված է պատուհանագոգին ու, քանի որ այն պատվաստ է, և պտուղը բավականին մեծ է լինում, հաճախ գրավում է անցորդների ուշադրությունը: Մի անգամ նույնիսկ մեր հարևանի բարեկամներից մեկը, ով մեծահասակ տատիկ էր, հատուկ եկավ մեր տուն ու խնդրեց, որ մոտիկից տեսնի ծառը: Նա նույնիսկ համբուրեց ծառի պտուղը: Արդեն մի քանի տարի շարունակ այնպես է ստացվում, որ ծառի պտուղը քաղելու ժամանակը համընկնում է Նոր տարվա հետ և այն դարձել է մեր Նոր տարվա սեղանի անբաժանելի մասը: Հիմա հայրիկս արտերկրում է ու մեզ գնալուց առաջ պատվիրել է, որ լավ խնամենք իր լիմոնի ծառը: Ամեն անգամ, երբ նա զանգում է, չի մոռանում նաև հարցնել իր լիմոնի ծառից. Արդյո՞ք լավ ջրում ենք, չե՞նք մոռացել, նոր պտուղ տվե՞լ է: Մենք հասկանում ենք, որ հիմա այս լիմոնի ծառն է մարմանվորում իր մեջ հայրիկի կարոտը: Մենք պարտաճանաչ կերպով խնամում ենք ծառը: Ծառը դարձել է հայրիկի լուռ ներկայությունը մեր տանը: Սպասում ենք վերադարձիդ հայրիկ:

Սևան էինք գնացել: Երկինքը աստիճանաբար պատվեց կարմիրով, ու արևը անծուխ կրակի պես հայտվեց հորիզոնում`սարերի հետևը: Ես կյանքումս այդքան գեղեցիկ մայրամուտ չէի տեսել: Մի քանի րոպե հիանում էի, երբ նկատելով, որ այն աստիճանաբար թաքնվում է մտածեցի. «Ես այս տեսարանը անպայման պետք է լուսանկարեմ»: Հանում եմ հեռախոսս և նկարում…Արդյունքը գոհացուցիչ չէ…Էլի եմ փորձում, էլի…:  

«Ախր, ինչի՞ էկրանին չի հայտվում այն տեսարանը, որն իմ աչքի առաջ է…Ինչո՞ւ տեսախցիկը չի տեսնում այն, ինչ ես եմ տեսնում»,-դժգոհ մտածում եմ ես: Իհարկե, սա միակ դեպքը չէ…Նայում եմ երկնքին: Լուսինն այնքան մեծ է և գեղեցիկ, բայց հեռախոսս համառորեն ֆիքսում է միայն սպիտակ կետ`սև ֆոնի վրա: Ու ամեն անգամ մտածում եմ. «Չէ…Եթե ուզում եմ լուսանկարիչ դառնալ, ինձ անպայման պրոֆեսիոնալ տեսախցիկ է հարկավոր’»… Ու ամեն անգամ ափսոսանքով նայում եմ դիմացիս գեղեցիկ տեսարաններին, որոնք հեռախոսս ոչ մի կերպ չի ուզում տեսնել:

Լուսանկարը՝ Հռիփսիմե Եղիազարյանի

Ամառ։ Բնության պարգևած հրաշալիքներից ամենաակտիվ, ուրախ, խայտաբղետ եղանակը։ Ո՞ր եղանակը կարող է լինել ինձ համար ավելի հարազատ, քան ամառը, բնականաբար չկա այդպիսին։ Ամռան ամիսներին կարծես նոր շունչ եմ առնում և կրկին ծնվում։ Տարօրինակ կերպով ակտիվանում եմ։ Երևի պաճառն այն է, որ ծնվել եմ հունիս ամսին։ Բայց ես լիարժեք ուրախ չեմ լինի, եթե ինձ շրջապատող մարդկանցից մեկը տխուր լինի, կփորձեմ իմ դրական էներգիան փոխանցել նրան և նույնպես ուրախացնել։ Կարելի է ասել այդ երեք ամիսների ընթացքում ազատ եմ լինելու ընդամենը մեկ ամիս, այդ մեկ ամսվա ընթացքում դիմավորելու եմ իմ մանկության ընկերներին, որոնք, ցավոք սրտի, ինձանից հեռու են, բնակվում են Ռուսաստանում։ Զբաղվելու եմ սպորտով, և իհարկե, ֆիլմերի միջոցով ձեզ եմ ներկայացնելու մեր և ձեր շրջապատում  կատարվող թե՛ երևույթները, թե՛ իրադարձությունները։ Բոլորին մաղթում եմ ուրախ ամառային հանգիստ։

Վահե Սուքիասյան

Ամառը իմ ամենասիրած եղանակն է, և ինձ թվում է՝ ոչ միայն ես, այլև գրեթե բոլոր մարդիկ են սիրում այն (դե իհարկե, ո՞վ չի սիրում հանգստանալ, շատ արև և ազատ ժամանց): Այս ամառ՝ քննություններս ավարտելուց հետո, կգնամ Երևան՝ տատիկիս տուն՝ քույրիկիս և ընկերներիս մոտ: Մենք պատրաստվում ենք լողի գնալ, լավ ժամանակ անցկացնել, շատ ենք ուզում ինչ-որ աշխատանք գտնել: Չեմ կարող ասել՝ երկրից դուրս կգնամ թե ոչ, բայց կարծում եմ՝ եթե նույնիսկ չգնամ, ես իմ առօրյան կկարողանամ հետաքրքիր կազմակերպել: Ես արդեն կազմել եմ ցուցակ, թե ինչ գրքեր եմ կարդալու: Իսկ ամենակարևորը, ես կատարելու եմ իմ առաջադրանքները, որոնք ստանալու եմ «Մանանա» կենտրոնի կողմից: Ես պատրաստվում եմ իմ ողջ ստեղծագործ ուժը ներդնել լավ սցենար գրելու  և նկարահանումներ կատարելու մեջ:

Լիլի Նալբանդյան

Լուսանկարը՝ Արշակ Խուդավերդյանի

-Ի՞նչ ես անելու ամառը:

-Վա՜յ, Իտալիա եմ գնալու

-Ճի՞շտ, երանի քեզ:

Սու՛տ, ինչ Իտալիա: Երբ իմ հասակակիցներին էս հարցն եք տալիս, բացի ճիշտ պատասխանից ինչ խելահեղ ու անհավանական բան ասես կասեն, արձակուրդներից վերադառնալիս էլ Photoshop–ով էնպիսի նկարներ կսարքեն, որ իսկականից կհավատաս, թե Իտալիայում է եղել, Միլանի ու Յուվենթուսի խաղն էլ Սան Սիրոյում  դիտել է: Էլ ո՞վ դիմանա՜… Չէ՛, էս տարի ես Իտալիա չեմ գնա: Իմ հիշելով երկու տարի առաջ եղել եմ, անցյալ տարի էլ Իսպանիայում էի, է՛հ, դե՛հ, կռահե՛ք՝ Եվրոպայի ամենալավ երկրներում եղած աղջիկը էս տարի հո Ավստրալիայից պակաս տեղ չի՞ գնալու…

Լեյլի Թադևոսյան

Շատ բաներ կան, որ ցանկանում եմ հասցնել ամռան ընթացքում: Նախ շատ եմ ուզում գնալ ինչ-որ ծովափնյա վայր, վայելել ծովը, արևը, կտրվել աոօրյա կյանքից: Պլանավորել եմ կարդալ շատ-շատ գրքեր, ունեմ կազմած ցուցակ և ուզում եմ կարդալ բոլորը: Գրքերից բացի ունեմ նաև ֆիլմերի մեծ ցուցակ, ուզում եմ նայել այդ ֆիլմերը, ուսումնասիրել դերասանական խաղը, ռեժիսորների և մնացած անձնակազմի կատարած աշխատանքը: Ցանկանում եմ կարդալ այս աշխարհի բոլոր գրքերը և նայել բոլոր ֆիլմերը, չնայած երևի ամբողջ կյանքս էլ չբավականացնի ցանկությունս կատարելու համար: Ամեն առավոտ վազելու եմ, ճիշտ է, ամեն անգամ նույնն եմ ասում ու չեմ վազում, բայց այս ամառ անպայման զբաղվելու եմ սպորտով: Շատ ժամանակ եմ անցկացնելու ընկերներիս հետ, քանի որ դասերի պատճառով նորմալ չէինք կարողանում շփվել: Ուզում եմ, որ այս երեք ամիսները իզուր չանցնեն, այլ ամեն օրը ունենա իր կարևորությունը: Ցանկանում եմ այցելել Հայաստանի բոլոր տեսարժան վայրերը, ուսումնասիրել դրանք, և ինձ թվում է, դա էլ կանեմ: Անհամբեր սպասում եմ, թե երբ է վերջապես գալու ամառը, որպեսզի լիովին ազատ լինեմ և անեմ այն, ինչ պլանավորել եմ:

Արմենուհի Ունուսյան

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Այս ամառ որոշել եմ ինձ նվիրել ուսմանը: Այս ամառն արդեն պլանավորել եմ: Վերջնականապես հրաժարվելու եմ սոցիալական ցանցերից, քանի որ ամբողջ օրն անցկացնում եմ համակարգչի առջև նստած: Ամեն օր առավոտյան վազելու եմ: Ցերեկը գիրք եմ կարդալու,ֆիլմ եմ դիտելու և երգեր եմ լսելու: Տարօրինակ զգացողություն է իմ մոտ առաջացել, քանի որ ցանկանում եմ սովորել, սովորել ու էլի սովորել: Ուզում եմ, որքան հնարավոր է շատ բան իմանալ: Եվ քանի որ շատ եմ սիրում գրքեր կարդալ, ուստի որոշել եմ որքան հնարավոր է շատ գրքեր ընթերցել այս երեք ամիսների ընթացքում: Որոշել եմ դառնալ ռեժիսոր, բայց ժամանակ չունենալու պատճառով չեմ հասցնում շատ ֆիլմեր դիտել: Այդ բացը կրկին լրացնելու եմ ամռանը: Ինչ վերաբերվում է երաժշտությանը, ապա պետք է ասեմ, որ այն ինձ համար լրիվ ուրիշ աշխարհ է: Ամռանը ծանոթանալու եմ նոր խմբերի և ժանրերի հետ: Հաճախելու եմ նաև անգլերենի դասընթացների: Իսկ մնացած ազատ ժամանակն էլ անցկացնելու եմ ընկերներիս հետ:

Ռիմա Պետրոսյան

Գարենը, Վարոսը, Գրիգորը` Գնդոն, հարազատ եղբայրներ են, իսկ Վահանը նրանց հորեղբոր տղան է: Դարբնությամբ զբաղվել են նրանց պապը և հայրը, գործը սովորել են նրանցից: Ճանաչված վարպետներ են ոչ միայն Գյումրիում, այլև ամբողջ հանրապետությունում: Բացի նրանից, որ զբաղվում են Գյումրու կոլորիտային դարբնությամբ, իրենց կողմից շատ նորություններ են մտցնում իրենց գործում: Գարենը ավագ եղբայրն է: Նա, սովորելով այս գործը, միշտ աշխատել է դարբնոցում: Կրտսեր եղբայրը` Վարոսը, նույնպես աշխատել և աշխատում է դարբնոցում: Նրանց հորեղբոր որդին` Վահանը, բանակից վերադառնալով մեծերից սովորում է այդ արհեստը և սկսում է եղբայրների հետ աշխատել դարբնոցում: Ամենահետաքրքիրը Գրիգորի պատմությունն է: Փոքր հասակից զբաղվել է թեթև ատլետիկայով, սովորել է Գյումրու մանկավարժական համալսարանի Ֆիզկուլտուրայի և կենսաբանության բաժնում:  Նա եղել է շատ լավ մարզիկ և ունեցել է բազում հաջողություններ, բայց նրանց ընտանեկան արհեստը ավելի հոգեհարազատ էր իրեն, և նա, սովորելով այդ գործը, դարձել է հմուտ և տաղանդավոր դարբին: Նրանց դարբնոցը հայտնի է «Երեք եղբայրների դարբնոց» անունով, նրանք մարդամոտ, ընկերասեր և անմիջական վարպետներ են: Հենց այդ պատճառով էլ բոլորը ճանաչում ու սիրում են նրանց:

Ես ունեմ երկու փոքր արջուկներ, որոնք նվեր եմ ստացել, երբ դեռ շատ փոքր էի: Առաջին արջուկս նվեր եմ ստացել երկրորդ դասարանում: Ռուսաց լեզվի ավարտական միջոցառման ժամանակ մեզ բոլորիս նվիրեցին փոքրիկ արջուկներ: Դրանից հետո երկար ժամանակ մոռացել էի նրա մասին և անուշադրության էի մատնել, բայց մի անգամ պատահաբար գտա: Հետո որոշեցի նրան անուն դնել: Ցանկանում էի դնել այն անունը, որը առաջինը «մտքիս կգար», և անվանեցի Ջերեմի: Երկրորդ արջուկս գրեթե նույն տարիքում եմ ստացել: Երբ փոքր էինք, մեզ փոքրիկ ծանրոցներով բերում և նվերներ էին բաժանում: Մենք ամեն անգամ մեծ անհամբերությամբ էինք սպասում մեր ծանրոցներին և մեր նոր նվերներին: Մի այդպիսի ծանրոցի միջից էլ ես գտա մյուս արջուկիս: Նրա համար ևս անուն որոշեցի: Քանի որ մի քանի իսպաներեն բառ գիտեի, որոշեցի դրանցից մեկով էլ կոչել: Կոչեցի Ֆելիզ, որը թարգմանաբար նշանակում է` ուրախ, երջանիկ: Ուզում էի, որ միշտ իրեն նայելիս ժպտայի, չնայած նրան, որ նրա դեմքին ընդհանրապես ժպիտ չկա: Երբ փոքր էինք, հաճախ էինք տանը կազմակերպում տիկնիկային ներկայացումներ: Իրար էինք միացնում աթոռներ, վրան գցում ծածկոցներ և, ահա, ներկայացումը սկսված էր: Իմ արջուկները ևս անմասն չէին մնում այս փոքրիկ ներկայացումներին` հաճախ նաև դառնալով դրանց գլխավոր դերակատարները: Մենք տարբեր պատմություններ էինք հորինում և դրանք ցուցադրում նրանց միջոցով: Հաճախ էինք հայտնվում ծիծաղելի դրության մեջ, երբ մեր դերակատարներին պատահաբար գցում էինք: Սակայն, առանց ժամանակ կորցնելու, աթոռների տակով վերցնում էինք` փորձելով չերևալ մեր հանդիսատեսին: Այսպիսով, ձեռք բերեցի իմ երկու ընկերներին, որոնք ոչ միայն ինձ կուրախացնեն, այլև կհիշեցնեն այն հիշարժան օրերի մասին, որոնք տեղի են ունեցել իմ կյանքում: