Լուսանկարը` Վահե Սուքիասյանի

Ես ծնվել և մեծացել եմ Գյումրիում, բայց մեկ տարի է, ինչ ապրում եմ Երևանում: Անշուշտ, երբ ինձ հարց են տալիս, թե որն է իմ բնակավայրը, ես միանշանակ պատասխանում եմ ` Գյումրին: Ինչքան ավելի շատ եմ մեծանում, այդքան ավելի շատ եմ սկսում հասկանալ քաղաքիս յուրօրինակությունը և ուզում եմ ձեզ նույնպես պատմել Գյումրիի առանձնահատկությունների մասին:

Այնտեղ ամեն ինչ այլ է. մարդիկ անկեղծ են, ջերմ, միմյանց նկատմամբ հոգատար, չմոռանանք նաև հումորի բարձր զգացումի մասին:

Ի դեպ, անկեղծության մասին. եթե ձեզ թվում է, որ ես չափազանցում եմ և հնարավոր չէ մինչև վերջ անկեղծ լինել, սխալվում եք: Շատ հաճախ,  անկեղծությունը, որը հենց ճշմարտությունն է, կարող է վիրավորել դիմացինին: Եվ պատկերացրեք, հենց դա է գյումրեցիների   առանձնահատկություններից մեկը: Ասել է թե, որքան էլ  ուզում է ճշմարտությունը տհաճ լինի քեզ համար, գյումրեցին քեզ այն անպայման կասի: Որպեսզի համոզվեք, որ չեմ չափազանցում, մի դեպք պատմեմ ձեզ,   որը պատահել է ինձ հետ:

Ուրեմն, ես ունեի ռետինե ճտքակոշիկներ, որոնք հագնում էի անձրևի ժամանակ: Մի անգամ այդ ճտքակոշիկներով գնացի դպրոց:  Երբ դասերս ավարտվեցին և գնում էի տուն, փողոցում մի պապիկ մոտեցավ. սկզբում նայեց ճտքակոշիկներիս, հետո  ինձ ու ասաց.

-Բալա’ ջան, էս ի՞նչ ես հագե, նորմալ բան չկա՞ր հագնեիր: Մատղաշ էրեխա էս, էս կալոշները քեզի ինչ սազական բան է:

Ես, իհարկե, չպատասխանեցի, ժպտացի և շարունակեցի ճանապարհս: Խնդրեմ էս էլ ապացույցը:

Բայց կա ևս մի յուրօրինակություն, որի մասին ուզում եմ պատմել:

Մենք` գյումրեցիներս, եթե ուզում ենք հյուր գնալ` հարևանի, բարեկամի, ընկերոջ կամ հարազատի տուն, ոչ զանգում ենք, ոչ էլ զգուշացնում մեր գալուստի մասին: Իհարկե, ձեզ թվում է, որ դա քաղաքավարի չէ: Պետք է անպայման զգուշացնել, մարդկանց անհարմար դրության մեջ չդնել: Դուք իհարկե նման երևույթին կտաք բացասական գնահատական: Բայց շտապեմ ասել, որ ո’չ : Դա ցույց է տալիս, թե ինչքան հարազատորեն են իրար  վերաբերվում մարդիկ, և եթե ուզում են այցելել ընկերոջը, գնում են հյուր` համոզված լինելով, որ ցանկացած պահի  նա գրկաբաց կընդունի քեզ:  Հավատացնում եմ, որ դա այդպես է: Իսկ  ծննդյան   տարեդարձին ընդհանրապես  ոչ մի բարեկամի կամ ընկերոջ չեն զանգահարում և հրավիրում, որովհետև համոզված են, որ այդ մարդկանց քո հատուկ հրավերը ամենևին էլ պետք չէ: Նրանք հաստատ կհիշեն և կգան քեզ շնորհավորելու:

Բայց ես ամենաշատը հպարտանում եմ նրանով, որ մենք  շատ համախմբված ենք և իրար երբեք չենք լքի դժվար պահին. կարևոր չէ` ծանոթ ենք, թե անծանոթ, եթե միայն գիտենք, որ դիմացինը գյումրեցի է, ապա դա հերիք է նրան աջակցելու և ջերմ վերաբերվելու համար:

Ընդհանուր առմամբ, մեզ մի քանի խոսքով կարելի է բնութագրել այսպես. մենք հեռու ենք գլոբալիզացիայից. մեզ համար կարևոր են` մեր անկեղծ, հարազատ, վստահության վրա հիմնված հարաբերությունները, որոնք եկել են դարերի խորքից,   և այս նոր ժամանակակից անտարբեր հարաբերությունները մեզ համար անընդունելի են և չեն համապատասխանում մեր բնույթին:  Մի խոսքով, մենք` համով-հոտով, յոլով-ղայդով ժողովուրդ ենք:

Լուսանկարը` Էրիկ Ալեքսանյանի

Ես ծնվել և արդեն 13 տարի է` ապրում եմ Եղեգնաձոր քաղաքում: Այն փոքր քաղաք է: Եղեգնաձորում գտնվող թուրքերը քաղաքը անվանել են նախ Քեշիշքենդ, ապա` Դարալագյազ, ավելի ուշ վերանվանվել է Միկոյան, իսկ հետո` Եղեգնաձոր: Քաղաքն անվանել են Եղեգնաձոր, քանի որ գտնվում է եղեգնուտներով շրջապատված Արփա գետի հովտում: Ջերմ արևը եղեգնուտներով հարուստ Արփայի հովիտը վերածել է անուշահամ ծիրանենիների, դեղձենիների, կեռասի, սալորի և ամենակարևորը, խաղողի այգիների: Եղեգնաձորը Վայոց ձորի մարզկենտրոնն է: Մարզի անվանումը կապված է 735թ. հուլիսի 21-ին Մոզ քաղաքում տեղի ունեցած երկրաշարժի հետ: Երկրաշարժի հետևանքով կործանվեց Մոզ քաղաքը, որին զոհ գնացին 10000 բնակիչ: Այս աղետի հետ է կապված Վայոց ձոր անվանումը: Դեռ հնուց Վայոց ձորը հայտնի է եղել պատմամշակութային կոթողներով. Թանահատի վանք, Նորավանքի և Սուրբ խաչի վանական համալիրներ, Սպիտակավոր, Շադիվանք, Գնդեվանք, Սմբատաբերդ, Մարտիրոսի եկեղեցի և այլն: Հայտնի է եղել նաև Գլաձորի համալսարանը, որը հիմա վերածվել է թանգարանի: Եղեգնաձորում գործում է երեք հանրակրթական դպրոց, մեկ քաղաքային վարժարան, մեկ երաժշտական դպրոց և 3 մանկապարտեզ: Ունի մշակույթի տուն, փոքր ծավալով աշխատում է ռելեի (ինքնանջատիչ) գործարանը: Գործում է նաև գինու գործարանը: Մեր փոքրիկ քաղաքը ունի նաև եկեղեցի, որտեղ ամեն կիրակի պատարագ է մատուցվում: Ես շատ եմ սիրում իմ քաղաքը իր «Տանկի բլուրով», որտեղ գտնվում է Մեծ Հայրենականի զոհերի հիշատակին կառուցված հուշարձանը փոքրիկ զբոսայգով, որը հարում է մշակույթի տանը և իր ամենաերկար փողոցով, որի ծայրին էլ գտնվում է իմ տունը:

Լուսանկարը` Մանե Մ. Սարգսյանի

-Որտեղի՞ց ես:

-Ճամբարակից:

-Իսկ դա որտե՞ղ է…

Սովորական դարձած հարց, որը հաճախ շարժում է իմ զայրույթը: Ախր, Ճամբարակը Գեղարքունիքի մարզի հինգ մեծ քաղաքներից մեկն է, ինչո՞ւ ոչ ոք չի հիշում տարածքով փոքր, բայց այնքան գեղեցիկ և բարի մարդկանցով բնակեցված քաղաքի մասին: Այժմ բնակավայրիս մասին խոսելով ուզում եմ մի փոքր պատմել Ճամբարակի բնության և մարդկանց մասին:

Ճամբարակը մի վայր է, որտեղ ձյուն չի գրանցվել միայն օգոստոս ամսին: Զարմանո՞ւմ եք: Ես նույնպես զարմացա, երբ իմացա… Չնայած Ճամբարակը միշտ էլ աչքի է ընկել իր ցուրտ կլիմայական պայմաններով:

Ճամբարակը վայր է, որտեղի շատ շինությունների պատերին մնում են կրակոցի հետքեր, և մեր ծնողների ականջներում հնչում են այդ ձայները մինչ այսօր; Այստեղ մարդկանց սրտերը ահից սկսում են արագ աշխատել նույնիսկ հրավառության ձայնից: Բայց այս ամենի հետ մեկտեղ ճամբարակցին մնում է իր բնակավայրում, չի լքում այն, և արյան գնով պաշտպանում է:

Սիրում եմ նաև Ճամբարակի բնությունը: Այստեղ դեռ չեն հասցրել աղտոտվել ինչպես մարդկային սրտերը, այնպես էլ օդը:

Ինչևէ… Սիրում եմ Ճամբարակը, սիրում եմ այստեղի բնությունը, մարդկանց: Հպարտ եմ, որ  այստեղ եմ ծնվել: 

Լուսանկարը՝ Վահե Ստեփանյանի

Ես Աստղիկն եմ՝ 16 տարեկան: Ապրում եմ Մալիշկա գյուղում: Այն շատ մեծ է և միաժամանակ շատ գեղեցիկ: Համեմատած գյուղական այլ համայնքների` մեր գյուղում կա 2 դպրոց և 2 մանկապարտեզ, որտեղ աշխատում են կրթված և խելացի մարդիկ, ովքեր գիտեն երեխաների հետ շփվելու հմտությունները:

Մալիշկա գյուղի բնակիչները տարբերվում են բոլորից: Նրանք աշխատասեր են և չեն սիրում ապրել ուրիշի հաշվին: Նրանք ինքնահավան չեն, այլ շատ համեստ են: Նրանք իրենց արժանիքներն ու առավելությունները չեն բարձրաձայնում, այլ ցույց են տալիս գործով: Մեր գյուղացիները շատ հյուրասեր են: Երբ այլ գյուղերից կամ քաղաքներից նրանց հյուր են գալիս, նրանք մտնում են մառանը և բերում ամենահամեղ բարիքներից: Գեղեցիկ սեղան են գցում և հյուրերին ստիպում, որ ուտեն: Լավ հյուրասիրում են, այնուհետև ճանապարհում:

Գյուղում աշխատատեղեր չկան, և գյուղացիները ստիպված գնում են արտերկիր աշխատելու: Հնարավոր է` մի օր էլ մենք հեռանանք գյուղից, սակայն ես շատ եմ սիրում մեր գյուղը և չեմ ցանկանա հեռանալ այստեղից:

Ես ապրում եմ Վանաձորում: Վանաձորը մեծությամբ  3-րդ քաղաքն է հանրապետությունում: Ի տարբերություն միայն քսաներորդ դարում կառուցված քաղաքների, Վանաձորը հարյուրամյակներ առաջ է հիմնադրվել: Իմ քաղաքն ունեցել է մի քանի անուն` 13-րդ դարում  քաղաքը անվանել են Ղարաքիլիսա, որը նշանակում է Սև եկեղեցի, հետո 1935-ին վերանվանվել է Կիրովական, իսկ 1991-ից` Վանաձոր: Ոչ բոլորը  կարող են պարծենալ, որ իրենց քաղաքը և’ առողջարանային, և’ արդյունաբերական կենտրոն է: Իմ բնակավայրը չեմ կարող ասել, որ թերություններից զերծ մնացած քաղաք է, մանավանդ 1988-ի երկրաշարժից հետո Վանաձորը նույնպես դարձավ աղետի գոտի, և մինչև այսօր էլ կարող եք տեսնել երկրաշարժից հետո մնացած փլատակներ, բազմաթիվ տնակավաններ, որտեղ դեռևս շարունակում են ապրել աղետյալ ընտանիքներ: Ասացի` արդյունաբերական քաղաք, բայց երևի սովորույթի ուժով, քանի որ այսօր չեն աշխատում նաև գործարանները, ու նախկին բանվորներն ու ինժեներները կամ զբաղվում են մանր առևտրով, կամ վաղուց բռնել են արտագաղթի ճամփան: Մենք` վանաձորցիներս, չնայած այս ամենին, սիրում ենք մեր քաղաքը և կարծում ենք, որ ցանկացած մարդ այցելելով Վանաձոր, հեռանում է լավ տպավորություններով: Վանաձորը հարուստ է հնագիտական հուշարձաններով: Վանաձորում գործում է երկու բարձրագույն ուսումնական հաստատություն: Չնայած դրան, երիտասարդների մեծ մասը ձգտում է գնալ մայրաքաղաք սովորելու: Մեղմ կլիման և զովաշունչ բնությունը Վանաձորը դարձնում է բուժման և հանգստի համար ցանկալի վայր: Հատկապես ամառվա ամիսներին քաղաքը աշխուժանում է, երիտասարդանում, քանի որ Վանաձոր են վերադառնում ուսանողները, արտագաղթած վանաձորցիների երեխաները, ինչպես նաև բազմաթիվ հովեկներ, որոնք երեկոյան խումբ-խումբ զբոսնում են, զրուցում, ծիծաղում: Երանի միշտ այդպես լիներ:

Իմ ծննդավայր, իմ բնակավայր, իմ հարազատ օրրան, իմ Ճամբարակ: Մի ամբողջ կյանք է կապված քեզ հետ, մի ամբողջ մանկություն, կյանքի 17 գարուն, որի ընթացքում դու ինձ հարազատ ու թանկ ես դարձել: Քո ամեն մի քարը, ամեն մի ծառը ծանոթ է ինձ: Ամեն մի անցած ճանապարհի հետ՝ գեղեցիկ հիշողություններ են այցի գալիս:
Գուցե առաջին հայացքից այստեղ արտասովոր ոչինչ չկա. ո՛չ բարձրահարկ շենքեր, ո՛չ կանաչապատ պուրակներ, բայց այստեղ անձեռակերտ բնությունն ինքնին կերտում է իր շքեղությունը:

Ճամբարակը թառած է լեռների գրկում: Ամուր պարիսպների նման այդ լեռները հավերժորեն ստանձնել են մեր փոքրիկ տարածքի պաշտպանությունը: Գողտրիկ դիրքում լինելով անգամ՝ նա էլ զգացել է թշնամու արկերի հարվածները, լսել ռումբերի պայթյունի ձայները, նրա սրտում էլ պահպանվել են թշնամու պատճառած վնասների սպիները: Միջին և դրանից բարձր տարիքի ճամբարակցիների հիշողության մեջ պահպանվել են դեպքեր, որոնք հիշելիս նրանք ցավ են ապրում, արցունքոտվում են ոմանց աչքերը, պատմում են ակնթարթներ այդ օրերից և ավելացնում. «Աստված տա, որ դուք էլ չզգաք այն, ինչ մենք ենք զգացել: Միայն թե դուք էլ պատերազմ չտեսնեք»:

Այո՛, հալածվել է նաև Ճամբարակը, սակայն ոչինչ չխախտեց նրա բնության ներդաշնակությունը, ոչինչ չկարողացավ ջնջել Ճամբարակ անունը այս լեռների գրկից: Այս լուռ կանգնած ժայռերը ականատեսն են մեր գյուղի պատմության, և նրանք էլ լրացնում են ճամբարակյան բնության «ստեղծագործության» յուրօրիանակությունը:

Այսօր էլ ճամբարակցին շարունակում է իր բնականոն կյանքը. աշխատում է, արարում, հնձում, ցանում, մշակում: Այսօր էլ նա հյուրընկալ է և սրտաբաց, պատրաստ օգնելու և հիշեցնելու, որ դեռ գոյատևում է այս փոքրիկ անկյունը:

Լուսանկարը՝ Վալեր Հարությունյանի

Մեր գյուղը համեստ գյուղ է: Այն շատ մեծ չէ: Նույնիսկ Մարտիրոս Սարյանի տուն-թանգարանում մի նկար կա, որտեղ Սարյանը պատկերել է Մաքրավանի համայնապատկերը: Գյուղը բաժանված է երկու մասի՝ նոր թաղամաս և Մաքրավան: Նոր թաղում մարդիկ մռայլ են, թեև ապրում են շքեղ տներում և ունեն ամեն ինչ՝ լավ ապրելու համար: Դա մեր գյուղի ամենալուռ թաղամասն է, որը ինձ դուր չի գալիս: Նույնիսկ այդ թաղամասում ապրող իմ ընկերն ասում է, որ իրեն դուր չի գալիս իրենց թաղամասը, քանի որ այնտեղ մարդ չկա, ում հետ ինքը կարող է խաղալ: Դրա համար նա ստիպված է լինում գալ, հասնել մեր թաղամաս, որտեղ աղմկոտ է և ուրախ: Թեև մարդիկ էլ ապրում են համեստ ու պարզ կյանքով:

Գյուղը ինձ համար եղել ու մնում է գեղեցիկ ու հետաքրքիր մի նկար, որը լիովին տարբերվում է քաղաքային միապաղաղ ու հոգնեցնող կյանքից: Հիշում եմ, երբ փոքր էի, հաճախ այցելում էինք մեր մարզի Ջրափի գյուղը, որտեղ մեծ տուն ու հողամաս ունեինք: Ես միշտ անհոգ խաղում էի մեր այգում, թաքնվում մասրենու թփերի տակ, հաճախ ծաղիկներից փնջեր կապում ու խնդրում մեծերին, որ ծաղկեպսակներ պատրաստեն ինձ համար: Ու ինձ թվում էր, թե ինչպես իմ, այնպես էլ գյուղում ապրողների առօրյան շատ հետաքրքիր է, և նրանք շատ գոհ են կյանքից: Եվ իրոք… Ինձ թվում է, որ առաջ գյուղացին ուրախ էր, նրա համար կյանքը հեքիաթային էր թվում, չնայած՝ առավոտից մինչ իրիկուն կամ իր կենդանիների հետ էր, կամ էլ դաշտում՝ իր գործին: Երևի դա նրանից էր, որ, չնայած իր՝ դժվարություններով լի առօրյային, նրա դեմքին ժպիտ կար, նրա համար երջանկություն էր թվում հացահատիկի առատությունը: Շատ լավ եմ հիշում, որ երբ փոքր էի, գյուղացիները շատ էին սիրում մեզ, միշտ մեր տուն էին գալիս ու զրուցում մերոնց հետ:

Այս գունեղ ու հեքիաթային կյանքը ինձ համար ավարտվեց 2005 թվականին, երբ մենք վերջնականապես քաղաք տեղափոխվեցինք, ու ես այլևս չկարողացա իմ սիրելի գյուղ գնալ: Չգիտես ինչու, մերոնք եղբորս հաճախակի էին տանում, իսկ ինձ՝ ոչ: Այսպես, ես մինչև վերջերս էլ կարոտով էի հիշում իմ անցկացրած լավագույն պահերը ու չէի էլ ուզում մտածել, որ իմ գյուղը կարող է փոխվել, որ այն դասարանը, որտեղ ես որոշ ժամանակ սովորել եմ, կարող է առաջվանը չլինել…

Մոտ երկու շաբաթ առաջ մերոնք վերջապես ինձ էլ գյուղ տարան: Երբ հասանք, արդեն երեկո էր, ու ես ենթադրում էի, որ ինչպես նախկինում, հիմա նույնպես գյուղի երեկոն անզուգական է լինելու: Բայց ես սխալվեցի: Կայարանից մինչև մեր տուն երկար ու քարքարոտ ճանապարհ էր, որի նախկին տեսքից ոչինչ չէր էլ մնացել: Մինչ տուն  հասնելը միայն մի երեխայի հանդիպեցինք, ով, ի սարսափ ինձ, առանց վախի խաղում էր մի հսկա շան հետ այնպես, ասես գրկել ու շոյում էր իր փափուկ խաղալիքը: Ինձ համար շատ տարօրինակ էր այն ամենը, ինչը տեսնում էի ես այդ պահին: Նախկին կահավորված ու գործող բուժկետից մնացել էին միայն չորս պատերը՝ առանց տանիքի, պատուհանների ու սանդուղքների…

Իմ այն հարցին, թե ինչու են քանդել բուժկետը, տատս ասաց.

-Է՜, բալես, ո՞վ գիտի…

Ու ես սկսեցի մտածել, որ նույն վիճակում է նաև դպրոցը, բայց հետո իմացա, որ այն դեռևս գործում է, բայց, ինչպես գյուղացիներն ասացին. «Դասարանների կեսը մեռած է, էն կեսի բերանումն էլ ըսկի շունչ չկա…»:

Առաջվանից գրեթե ոչինչ չէր մնացել. նախկին աշխույժ գյուղը գրեթե ամայի էր դարձել, իրար հարևան չորս տներից երեքը անբնակ էին, այնինչ առաջ այստեղ մեծ ու ավանդական ընտանիքներ էին ապրում, բուժկետը չէր գործում, դպրոցի երեխաների թիվը վաթսունը չէր գերազանցում, մարդիկ էլ տխուր էին ու հիասթափված…

Միակ բանը, որ ուրախացրեց ինձ ու հույս տվեց, այն էր, որ նախկին փլված եկեղեցին այսօր նորոգված էր ու դարձել էր գյուղի երիտասարդների միակ տեսարժան վայրը, ուր կարելի էր գնալ շաբաթ-կիրակի օրերին:

Հիմա, երբ այլևս այնտեղ չեմ ապրում, մտածում եմ. տեսնես կգա՞ մի ժամանակ, որ Ջրափին կամաց-կամաց նորից դառնա այն գյուղը, որտեղ մարդիկ երջանիկ էին իրենց պարզ ու հասարակ կյանքով:

Իմ թաղամասը շատ փոքր է, հենց այդ պատճառով ստացել է Միկրոշրջան անունը: Միկրոն Հրազդանի թաղամասերից է: Այն բոլոր մյուս թաղամասերի նման գեղեցիկ չէ. ոչ ասֆալտապատված է, ոչ ունի գեղեցիկ այգի, ոչ զբոսանքի վայր, ոչ խաղահրապարակ: Բայց իմ կարծիքով, մարդիկ, որոնք ապրում են այստեղ, հիանալի մարդիկ են: Օրինակ, մեր հարևաններից մեկը, ում անունը Ժորա է (մենք նրան Ժորիկ ենք ասում), սուրճը խմում է աղով: Նա միշտ մեր մյուս հարևանի դուռը թակում է ազդանշանով, և այդ ազդանշանը միշտ ինձ խորհրդավոր է թվացել: Մի մարդ էլ կա, ով միշտ անցնում է բոլոր շենքերի բնակարաններով և գումար կամ հաց է ուզում, վերջում էլ  օրհնում է և հեռանում: Նա ճանապարհին բոլորին բարևում է: Մարդիկ նրան խենթ են համարում, բայց ինձ համար նա հրաշալի անձնավորություն է:

Թեկուզ իմ թաղամասը այնքան էլ գեղեցիկ չէ, բայց լավն է: Միկրոյում առաջ շատ բնակիչներ են եղել, այժմ՝ ոչ: Արտագաղթի պատճառով է երևի: Իսկ արտագաղթի պատճառն էլ աշխատատեղերի փակումն էր: Առաջ կային մի քանի գործարաններ, օրինակ, ցեմենտի գործարանը, «Միկա», «Շուշան» ռադիոսարքավորումների գործարանները, որտեղ աշխատանքի էր անցել մեր բնակչության մեծ մասը: Այդ գործարանները փակվեցին, և մարդիկ ստիպված եղան արտագաղթել ու աշխատանք գտնել այլ տեղերում: 

Ախուրյանի ջրամբարը կառուցվել է 1975 թվին: Ջրամբարի շինարարության հետ զուգահեռ շատ գյուղեր տեղահանվել են և կառուցվել նոր ավաններ, քանի որ կմնային ջրամբարի տակ: Այդ գյուղերի թվին են պատկանում Վերին, Ներքին Ջրափիները, Իսահակյանը, Շիրակավանը, Երազգավորսը եւ Նորաբերդ գյուղը, որը հիմա չկա: Ջրամբարի կառուցման նպատակն է եղել ոռոգել Թալինի և Արմավիրի 40 հզ. հա հողատարածք: Սակայն ի՞նչ եղան մարդիկ, որոնք ապրում էին ջրամբարի կառուցման պատճառով տեղահանված գյուղերում:

Վերին և Ներքին Ջրափիները միավորեցին, և կառուցվեց Ջրափի գյուղը: Սկզբում գյուղ էլ չէր, այլ ջրամբարի շինարարությանը մասնակցող աշխատավորներին կացարանով ապահովելու ավան: Հետո շինարարները հեռացան,
և գյուղում շարունակեցին ապրել գյուղացիները: Եթե հանդիպեք ջրափցիների, շատ պատմություններ կլսեք տեղահանման, հին գյուղի սովորությունների մասին: Հանուն ոռոգման ջրի տեղահանվածները, թեև ապրում են ջրամբարի հարևանությամբ, սակայն ոռոգման ջուր այդպես էլ չունեցան: Ինչպես տեղումների հույսին էին եղել իրենց պապերը, այնպես էլ իրենք են այսօր անձրևի հույսին: Վաղուց չորացել են մրգատու այգիները, որոնք սկզբում ոռոգվում էին ջրամբարի ջրերով: Երաշտը ոչնչացրել է գրեթե ողջ տնտեսությունը: Մարդիկ հեռանում են գյուղից:

Երբ գյուղ մտնեք, կտեսնեք մի հին եկեղեցի: Ահա այն ամենը, ինչ մնացել է հին գյուղից: Եկեղեցին նույնպես մնալու էր ջրի տակ, սակայն որոշվեց համարակալել քարերը և տեղափոխել եկեղեցին:

Շուտով գարուն է, ջրափցիները դարձյալ երկնքին են նայում. Աստված կոռոգի՞ իրենց արտերը: