Ինչ-որ մի ես ամեն պահի փսփսում է.

-Դե՛, հիշի՛:

Սեպտեմբերի 22-ին ես էլի հավես պատառիկ հիշեցի: Սարերում եմ՝ ամենատաքուկ տատիկի, պապիկի ու ծաղիկների գրկում, բայց այս անգամ «եմ» չէ, այլ «ենք»: Չորսով էինք: Ը՜մ, խաբեցի՝ չորսով չէ, հինգով:

Մեր մեջ ասած՝ մեր միջից ամենամեծը տարիքով հիմա ամենափոքրն է հասակով: Մարիամի՜կ: Գայուշը՝ Մարիամիկի փոքր քույրիկը, էնքան համեստ ու լսող աջիկ է: Եթե մի 5 րոպե շատ համոզենք, վստահ կասի՝ մածունը կանաչ է կամ էլ դեղին, իսկ ավանդական տարբերակով՝ սև:

Մեզնից ամենահամեստն ու ամենալացկանը Նանեն էր: Երբ մենք մեծերով զրուցում էինք, ինքն ու փոքր քույրիկը միշտ արևից տաքացած քարերին նստած էին լինում: Ո՞վ ասաց, որ մի տարի մեծ լինելը ընդհանրապես երանգ չի փոխում: Ես կասեմ ավելին՝ ամբողջ պատմության գույներն է փոխում:

Մելինե, Մոնիկա: Էս երկուսը զույգ են ու միշտ իրար հետ: Հա՜, չմոռանամ ասել՝ Մելինեի մոտ էլ Մոնիկան է փոքր քրոջ կարգավիճակում: Մի պահ դուք պատկերացրեք այդ երկու մեծերի վեճը: Ո՞վ կհաղթի: Ոչ մեկը: Էդ ամենից հետո նրանք հազիվ հասցնում էին իրենց գզգզված մազերը հավաքել: Հավաքում էին լացելով, ու հետո էլի լացելով պապիկի օրակարգով սահմանված բոլոր դարակներն էին դասավորում ու հողե հատակն ավլում՝ վստահ լինելով, որ ինչ-որ պահի սալիկի նման կփայլի:

Դե, այս ամենը մեզ երեքիս էլ էր վերաբերում, բայց կարևորը դրա շարունակությունն էր:

Հինգ աղջիկ երեխա՝ մեկը մեկից ահավոր: Տատ ջան, դիմանալ է պետք: Պապիկը էլի կբարկանար ու օրակարգը կհիշեցներ, տատիկը ոչ բարկանալ գիտեր, ոչ էլ սիրելի թոռներին «չէ» ասել:

-Տատի՜կ, մենք գնում ենք մորի քաղելու, ամաններ կտա՞ս:

Տատիկը հերթով դատարկ շշերը կտրում էր, ամուր, ձիգ թելեր էր հյուսում և վերջ:

Տավուշի սարերում 3 բան կա, որոնցից ոչ մեկս երբեք չենք հագենա՝ սառը ջուրը, սարածաղկի հոտն ու թփատակերի մորին: Ով ուզում էր խնդրեր՝ մեր գտածը ոչ ոքի երբեք չէինք տա:

Այ, հենց էդ ժամանակ ես ու Մելինեն ուժով 3 հատիկ մորին չտվինք: Նանիկն անցավ իրենց հռչակավոր թիմ: Բաժանվեցինք երկու մասի՝ 3-2:

Երեսուն, քառասուն, միգուցե նաև հիսուն րոպե անդադար պտտվեցինք ամբողջ անտառով ու լիքը պաշարով, մեզնից գոհ-գոհ հետ գնացինք տնակ: Բան չէր փոխվել էդ ժամանակահատվածում, պայքարող կողմերը զիջումների չէին գնացել:

Պատմությունն ավարտվեց հօգուտ մեզ, ի վնաս Մարիամ-Գայանեի: Նանեն տարավ մորին, ու վերջապես թիմերն ունեցան այս տեսքը՝ 4-1:

Ամեն ընտանիք ունենում է իր անցյալն ու պատմությունը: Ոմանցը կապված է տիեզերական հարստության հետ, որը հիմա չկա, ոմանցը Ցեղասպանությունից է սկսվում, իսկ ոմանցն էլ ստալինյան դաժանությունների հետ է կապված:

Իմ պատմությունը եկել է Ցեղասպանությունից, իսկ հետո բռնադատվածության ծանր տարիների միջով անցել: Մինչ բռնադատվածությունը և աքսորի տարիները, մենք ունեցել ենք Կարապետյան ազգանունը, սակայն վերադառնալուց հետո ստիպված ենք եղել այն փոխել ու դարձնել Հովհաննիսյան: Բայց ինչպես հայրիկս է ասում` մեր արյան մեջ Կարապետյանն է ու կմնա:

Ինձ բախտ չի վիճակվել գիտակից տարիքում հանդիպել պապիկիս: Ես երկու տարեկան էի, երբ նա մահացել է: Երևի հենց դժվար կյանքը դարձավ պատճառը, բայց շատ կուզենայի, որ հենց նրանից լսեի իմ ընտաիքի տխուր անցյալի մասին: Ես այս ամենը լսել եմ հայրիկիցս, տատիկս էլ է շատ պատմել, բայց ամենաարժեքավոր հուշը, որ պահպանվել է, պապիկիս հոր ձեռագիր մատյանն է, որում պատմվում է, թե ինչպես են 1918 թվին կարողացել փախչել և փրկվել: Նա պատմում է, թե ինչպես իրենց վերջին հացահատիկն անգամ տվել են անասուններին, որ թուրքը չկարողանա դա իրենցից խլել: Նրանք փախել են, ու փրկվել է ողջ ընտանիքը, եկել ու հաստատվել են Թալինի շրջանի Արեգ գյուղում: Անցել են տարիներ, ու երբ պապիս հայրը իր սեփական ընտանիքն է կազմել ու մտածել, որ ամեն ինչ մնացել է հետևում, նա անգամ չի էլ պատկերացրել, որ մի դաժան ճակատագիր էլ իր երեխաներին է սպասվում:

1947 թվին վրա է հասել բռնադատվածությունն ու աքսորը: Չդիմանալով սիբիրյան ցրտին՝ պապիկիս երեք եղբայրները և քույրերից մեկը մահացել են: 6-7 տարի դիմանալուց հետո վերջապես նրանց արդարացրել են ու թույլ տվել վերադառնալ հայրենիք: Գալով հայրենիք՝ նրանք փորձել են հարմար հանգրվան գտնել ու սկզբում գնացել են Եղվարդ, հետո՝ Աշտարակ, իսկ վերջում եկել են Արմավիր ու մնացել հենց այստեղ: Պապիկս իր սեփական ուժերով կառուցել է մեր տունը, և երբ առաջին պատը կիսով չափ կանգնեցված է եղել, պապիկս հրաժարվել է ուրիշ տեղ գիշերելուց, ու ասել է, որ հենց այդ կիսատ պատն է իր տունը ու կմնա հենց այդտեղ: Օր օրի շատ դժվարությամբ կառուցել են մեր տունը, որը մինչ օրս կա, ու մենք հենց այդտեղ էլ բնակում ենք ու ամեն անգամ մեծ հպարտությամբ ենք պատմում տան կառուցման պատմությունը:

Պապիկս ինձ շատ է սիրել, քանի որ իր միակ աղջիկ թոռնիկն եմ եղել: Շատ են պատմում պապիկիցս, ու միշտ նույն պատմությունը լսելիս հուզվում եմ: Պատմում են, թե ինչպես եմ հազիվ խոսելով նրանից պաղպաղակի գումար խնդրել: Ասում են՝ բնավորությամբ էլ ենք նման: Դե հա, ես հայրիկիս պատճենն եմ, հայրիկս էլ՝ պապիկիս, ու ինչպես ասում են` պտուղը ծառից հեռու չի ընկնում: Ու քանի հիշում ենք և կարոտում, նրանք բոլորը մեզ հետ կլինեն ու կապրեն մեր մեջ:

Այսօր Կապանում էին Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանի ներկայացուցիչները: Նրանք այցելել էին Կապանի ավագ դպրոցի աշակերտներին ՀԱՀ-ի բակալավրիատի և մագիստրատուրայի ծրագրերին ծանոթացնելու ու դպրոցականների հուզող հարցերին պատասխանելու համար: Բոլոր հանդիպումները, միջոցառումներն ու իրադարձությունները, որոնք վերաբերում են ՀԱՀ-ին և տեղի են ունենում իմ հայրենի քաղաքում, միշտ իմ ուշադրության կենտրոնում են: Այսօրվա հանդիպմանը ես նույնպես ներկա էի: Սկզբում աշխատակիցը սկսեց ներկայացնել համալսարանը, դրա ընձեռած հնարավորությունները, խոսեց իրականացվող ծրագրերի մասին ու հետո հարցրեց մեզ՝ մեզանից կա՞ն աշակերտներ, որոնք հստակ որոշել են ուսումը շարունակել ՀԱՀ-ում: Իմ ձեռքն առաջինը վեր բարձրացավ. ամենաարագն ու հաստատակամը: Դա երևի իմ կյանքի այն որոշումներից է, որոնք կայացվել են երկար ծանր ու թեթև անելուց հետո:

Այս ուսումնական տարվա սկզբից սկսել եմ ակնոց կրել: Ծանոթներիցս շատ-շատերը փողոցում տեսնելիս երկար նայում են, զգում եմ, որ երկմտում են՝ ես եմ, թե ոչ, ու էդպես էլ առանց բարևելու անցնում են կողքովս: Սկզբում նեղանում էի, հետո հասկացա՝ իրենք մեղավոր չեն: Բայց ամենազարմանալին գիտե՞ք՝ որն էր: Երբ ձեռքս բարձրացրի, աշխատակիցը նայեց դեմքիս ու ժպիտով ասաց.

-Վա՜յ, Ձեր դեմքը շատ ծանոթ ա, դուք մեր անցած պրեզենտացիային էլ էիք եկել, չէ՞: Ես հիշում եմ, շատ ակտիվ էիք:

Մարդու մտքին տեղ լինի, հիանում եմ այդ աղջկա հիշողությամբ, որը կարողացավ մտաբերել նրան, ում տեսել էր երկու տարի առաջ՝ աշխատանքային պրեզենտացիայի ժամանակ, հեռավոր քաղաքում: Բայց, դե, երևի ես էլ իմ «մեղքի բաժինն» ունեմ դրանում:

Բարև, սրտանց շնորհավորում եմ ծնունդդ: Ի սրտե ուզում եմ, որ առողջ ու երջանիկ լինես: Ճիշտ է, դու լավ աղջիկ չես, բայց ուզում եմ, որ էս տարվանից գոնե փոխես կեղծ պահվածքդ: Դե, հասկանո՞ւմ ես, բնական չի: Մի քիչ հայելու դիմաց շատ փորձիր, նոր արի ու խաղա: Իսկ եթե լուրջ, դադարիր կարդալ ցիտատներ այն մասին, որ ժպիտը լավագույն դիմահարդարումն է: Դու միշտ կեղծ ես ժպտում: Գիտե՞ս՝ ոնց է զգացվում, թե ինչպես են կեղծ ժպիտիդ տակից հոսում նախանձն ու չարությունը: Առաջ, երբ մամայիդ չէի սիրում (կներես, ուղղակի որ սա էլ չասեմ` կմեռնեմ), մտածում էի, թե դու ում ես նման քո հրեշտակային բնույթով, բայց շատ ուշ հասկացա, որ խնձորը ծառից հեռու չի ընկնում: Քթից թռած մայրդ ես: Մի խոսքով, գոնե էս տարի եղիր «դու»:

Ուրախ ծնունդ, վայելիր օրդ, փոխվելու համար էլ ուշ չի:

***

Բարև, մենք իրար ամբողջ օրը տեսնում ենք, բայց դու ինձ «ատելու» ես տալիս: Էդ էն է, որ ուզում ես ատես, բայց չի ստացվում, էլի: Գիտես, որ ինձ չես կարող ատել ու չտեսնելու տալ, որովհետև ամեն օր բուի նման կողքովդ անցնելու եմ:

Շնորհավոր ծնունդդ, արժանի ես լավագույնին, որովհետև շատ լավ մարդ ես: Աստված տա, ուր ուզում ես՝ անվճար ընդունվես: Դու իմ միակ անցյալի ընկերներից ես, որ ես եմ սխալ եղել մեր ընկերության մեջ: Ուղղակի գիտե՞ս, էդ անտեր հպարտությունը… Ախ, եթե թողներ՝ էս նամակը կուղարկեի: Կներես: Հա, դու էլ էիր մեղավոր: Բայց չմտածես՝ ես քեզ ներել եմ:

***

Դե ինչ, արդեն մեծ ես, արդեն սովորում ես բարձրագույն հաստատությունում: Ամեն տարի ես քո ծնունդին նամակ էի գրում, բայց դու իմը միշտ մոռանում էիր: Դրա համար էլ ասացի՝ էս տարի ես էլ ինձ չհիշելու տամ: Դե, հասկանո՞ւմ ես: Բայց շատ եմ ուզում, որ ավարտես ու քո ուզած վայրում աշխատես: Ամենալավը, դե, վա՜յ:

***

Թող կյանքդ միայն ծիծաղով լեցուն լինի: Ես քեզ էն գլխից էլ չեմ սիրել: Լավ է, որ քեզ չեմ տեսնում արդեն երկար ժամանակ: Բայց որ տեսնեմ, ճակատդ կպաչեմ, որովհետև դու ինձ թույլ տվեցիր ճանաչել մարդկային այդ տեսակը: Հետաքրքիր ես: Մենակ չեմ հասկանում՝ ի՞նչ ես ուզում: Վերջը, էլի: Պինդ համբուրում եմ:

***

Շնորհավոր ծնունդդ, կեքսս: Չգիտեմ՝ քանի հատ երես ունես, բայց Աստված տվել՝ չի խնայել: Գիտե՞ս՝ ինչու կեքս ասացի: Ուղղակի կեքս չեմ սիրում: Ուզում էի ասել բուլկի, բայց հետո հասկացա, որ եթե շատ սոված լինեմ, բուլկի էլ կուտեմ, իսկ կեքս՝ երբեք: Բուտերբրոտ եղիր, եղբա՛յր: Չնայած՝ շփվում ենք, դու գիտես, որ խուսափում եմ քեզնից: Քեզ հաջողություն բուտերբրոտ դառնալու ճանապարհին: Ուրախ ծնունդ:

***

Վայ, Տեր Աստված, թե մենք ինչու հանդիպեցինք: Չես պատկերացնի՝ ոնց չեմ սիրում քեզ: Դու ինձ էս վերջերս մեծ վատություն արեցիր, բայց ես էդ վատությանդ լավությամբ կպատասխանեմ ու էս նամակը ծնունդիդ չեմ ուղարկի: Ափսոս էլ է, ասեմ՝ մարդ եղիր: Ժամանակդ էլ անցել է, մեծ մարդ ես:

***

Բարև, իմ մանկապարտեզի ընկեր: Ես չեմ մոռացել քեզ: Որ մի քիչ փոքր էինք, սպասում էի, որ գաս տեսնեմ՝ էսօր ինչ շոր ես հագել: Հիմա ոչ ես եմ տեսնում քեզ, ոչ էլ դու՝ ինձ: Ափսոս, փոքր ժամանակ լավ երեխա էիր, մտնում էինք սեղանի տակ ու կոնֆետներով կիսվում: Բա հիշո՞ւմ ես, ոնց էինք շորիդ մանր քարերը պոկում, լցնում մեր թեյերի մեջ ու խմում: Էհ, թող ամեն ինչ քո սրտով լինի:

***

Ծնունդդ շնորհավոր, հեռակառավարվող վահանակիկ: Մեկ-մեկ միայն քեզ լսիր, ոչ թե ուրիշի թելադրածը: Համոզվեցի՞ր, որ դու արդեն դու չես: Բան չկա, մի՛ նեղվիր: Ուղղակի էդ պատիժդ քեզ քիչ էր: Պիտի դեռ քո քիթը լավ գետնին քսվի, որ հասկանաս՝ կյանքում մարդ լինելուց ոչինչ կարևոր չէ: Վայելիր օրդ:

Ոգեշնչված Վահե Ստեփանյանի «Նամակներ Մալիշկայից» նյութից:

Մեկ տարի մեծացածի, որոշ չափով լուրջ ու մի քիչ էլ խենթ քայլեր ձեռնարկողի կարգավիճակում դասամիջոցն էինք վայելում, երբ ուսուցչուհիներից մեկը մտավ դասարան.

-Երեխե՛ք, լավ լուր ունեմ:

-Այսօր շո՞ւտ ենք տուն գնալու,- պատասխանին սպասելով՝ հարցրեց դասընկերներիցս մեկը:

-Նոր առարկա ենք անցնելու:

-Ա՜, իբր մեր անցածները քիչ էր, հիմա էլ նոր առարկա, տնայիններ, թեմատիկներ, ռեֆերատներ:

Թերևս միայն առաջին վայրկյաններն էին լեցուն աշակերտին բնորոշ բողոքներով, կարծիքն ու վերաբերմունքն առարկայի նկատմամբ լիովին փոխվեց, երբ անցավ առաջին դասը: Բոլորն ուշադրությամբ լսում էին, բանավիճում ու հետաքրքվում առարկայով:

-Ո՞վ կարող է ասել՝ ի՞նչ է ուսումնասիրում տնտեսագիտությունը:

-Դե, թե ոնց պետք ա տնտեսես գումարը:

-Տնտեսագիտությունը հասարակական գիտություն է, որն ուսումնասիրում է սակավ պաշարներից առավելագույնը ստանալը:

Հենց այս նախադասությամբ էլ սկսվեց սերը գիտության և առարկայի նկատմամբ: Նոր հասկացություններ, նոր տերմիններ, որոնք չես էլ պատկերացրել, որ կլինեն շուկայի բաղկացուցիչ մասը: Իսկ երբ ուսուցչուհիս ասաց, որ հնարավորության դեպքում կկազմակերպվեն ճամբարներ, դա ավելի ոգևորեց երեխաներին:

Այսուհետ, երբ ասեն, որ նոր առարկա ենք անցնելու, չեմ դժգոհի ու հաճույքով կսպասեմ իմ առաջընթացին:

Մեր ծանոթության առաջին օրը նա լուռ էր: Նստած դպրոցական վերջին շարքի նստարանին՝ հայացքով լուռ տնտղում էր մեզ՝ իր նոր դասընկերներին: «Ինձ նման դժվար է հարմարվում նոր շրջապատին»,- մտածեցի ես ու ակամա քայլեցի դեպի այն նստարանը, որտեղ նա էր նստած: Նստեցի նրա կողքին: Դարձյալ լուռ էր, մինչև որ հարցրի նրա անունն ու, ի զարմանս ինձ, նա միայն ասաց անունն ու կատարյալ անտարբերությամբ երեսը շրջեց դեպի պատուհանը: Հաջորդ օրերին ինձ հաջողվեց փոքրիշատե մտերմանալ նրա հետ ու հասկանալ նրա՝ շրջապատից մեկուսանալու պատճառը:

-Ես մանկատնից եմ,- մի օր հանկարծ իր խոսքին հատուկ լակոնիկ ոճով ասաց նա՝ հազիվ իրեն զսպելով, որ հայացքն անբնականորեն չփախցնի աչքերիցս: Այն փաստից, որ ես դա անմիջական ու ժպիտով ընդունեցի, նա զարմացավ.

-Կարծում էի, թե էլ ընկերություն չես անի ինձ հետ…

Այդ փոքրիկ դժվարությունը հաղթահարելով՝ շուտով մտերմացավ ողջ դասարանի հետ ու ամրապնդեց վստահությունը մեր նկատմամբ:

-Ես շատ երազանքներ ունեմ,- պատմում էր նա, երբ դասամիջոցին զրույցի էինք բռնվում,- ամենամեծ երազանքս լավ մարդ լինելն է, իսկ հետո՝ տաղանդավոր ու ճանաչված նկարչուհի: Կարծում եմ՝ ցանկացած մարդ նախքան մասնագիտություն ընտրելը պետք է մարդ լինելու արվեստին տիրապետի՝ լինի հարգալից, շնորհքով, դաստիարակված, արդար, լավությունը գնահատող ու բարեհոգի: Ժամանակ առ ժամանակ բոլորս էլ կանգնում ենք ինչ-ինչ դժվարությունների առաջ, որոնք մարդուն որոշ չափով ընկճում են: Նման դեպքերում ես խորհուրդ եմ հարցնում ինձնից մեծ մարդկանցից, քանի որ գիտեմ, որ նրանցից շատ բան կարելի է սովորել, բայց երբեք չեմ կոտրվում: Եթե մեզ ի վերուստ տրված է դժվարություններով լեցուն կյանքի ճանապարհ, մենք պարտավոր ենք հաղթահարել դրանք պատվով՝ առանց դժգոհությունների, ու մեր համառ կամքի շնորհիվ կհասնենք մեր բոլոր երազանքներին:

-Ես շատ դեպքերում անհամարձակ ու վախկոտ եմ,- շարունակեցի ես,- դա երբեմն խանգարում է իմ առաջընթացին: Իսկ դու վախեր ունե՞ս:

-Ցանկացած վախ հաղթահարելի է: Ես ամենաշատը վախենում եմ սխալներ թույլ տալուց ու մենակությունից: Բայց դա քո պատկերացրած մենակությունը չէ: Ես կարող եմ լինել հազարավոր մարդկանց մեջ, բայց, միևնույն է, ինձ մենակ զգալ: Իսկ քո պատկերացրած մենակությունը ես շատ եմ սիրում, երբ կարող ես նստել ու անվերջ մտածել:

-Բայց ինչո՞ւ մենության մեջ:

-Մարդիկ հաճախ ինձ չեն հասկանում, երբեմն նեղացնում են խտրական վերաբերմունքով՝ մոռանալով, որ բոլորս էլ Աստծո առաջ հավասար ենք, երբեմն բարձրից են նայում:

-Ինչպե՞ս բարելավենք մեր հասարակության վատ կողմերը,- տխրեցի ես:

-Կարծրատիպեր են, ի՞նչ կարող ես անել: Մարդիկ իրենց երեխաներին ուսման են տալիս, բայց մոռանում զուգահեռաբար դաստիարակել, բարձր գնահատականներ են պահանջում, փոխարենը մեծամիտ են դարձնում: Եթե դա մի փոքր այլ լիներ, ոչինչ էլ բարելավելու կարիք չէր լինի:

Մայրիկս միշտ պատմում է իր մանկությունից, և դա իմ ամենասիրելի զրույցներից է: Ես հետաքրքրասիրությամբ անընդհատ հարցեր եմ տալիս, իսկ նա սիրով ու համբերատարությամբ պատասխանում է: Պաշտում եմ, երբ նա սկսում է պատմել իրենց բակային խաղերից, որոնք նրանց առօրյայի մի մասն են եղել, իսկ մենք անգամ դրանց անունները չենք լսել:

Այ, օրինակ՝ յոթ քարը: Դա խաղացել են այսպես. ռետինե գնդակը (պայթած ու անպետք) կտրել են 7 շրջանների, որոնք 1-ից 7 համարակալված են եղել, և «գործնագործի» նման բաժանվել են 2 խմբի: Կենտրոնում իրար վրա շարված են եղել գնդակի կտորները, իսկ խաղի կենտրոնում գտնվողը պետք է գնդակից պաշտպանվելու հետ մեկտեղ կարողանար հարթ գետնին դասավորել կտորները և հակառակը՝ հավաքեր իրար վրա: Ակտիվ, շարժուն ու շատ հետաքրքիր խաղ, որի մասին լսելիս էլ անգամ ցանկանում ես ինքդ խաղալ:

Իսկ մյուս խաղի անունն է «չլիկ դաստա», որը, ըստ բակային կանոնների, խաղում էին միայն տղաները: Խաղում էին ընդամենը 2 փայտի կտորով, որոնցից մեկի օգնությամբ մյուսը պետք է կարողանային հարվածելով պտտեցնել: Երկու փայտի օգնությամբ նրանք կարողացել են խաղ մտածել ու հետաքրքրացնել իրենց առօրյան: Իսկ աղջիկները խաղում էին «ռեզին», պարան, «լյագուշկա»: Այսպես կարելի է խաղերի անվերջանալի մի շարք գրել ու անպայման շարքի վերջում չմոռանալ նշել բակային ճամբարները: Ինչպես ասում է մայրիկս՝ իրենց բակը լրիվ վերածված է եղել օլիմպիական խաղերի մարզադաշտի:

Միայն լսելուց այս ամենի մասին, մի պահ նախանձ եմ զգում, որ եղածը խաղեր են, բայց ես դրանք չեմ խաղացել: Չնայած՝ ես դեռ մի փոքր ուրախանալու տեղ ունեմ, քանի որ երբ փոքր էի, մեր բակում դեռ չկային տներ՝ համակարգիչներով զինված, ու մենք էլ էինք խաղում՝ մոռանալով ժամանակի մասին, խաղում էինք մինչև ուշ գիշեր:

Սիրում եմ, երբ մայրիկս սկսում է իրենց չարաճճիություններից պատմել, ու երբ հարցնում եմ, թե նա ինչ կաներ, եթե հիմա նույնը մենք անեինք, սկսում է ծիծաղել ու ասում, որ շատ խիստ կբարկանար ու կզրկեր բջջայինից: Իսկ իրենց ժամանակ ամենածանր պատիժը բակ իջնելու հնարավորությունից զրկվելն էր:

Այո, փոխվել է ժամանակը, անգամ պատժի մասին պատկերացումներն են փոխվել:

Բարև, ես բարևում եմ քեզ եթե ոչ առաջին, ապա երկրորդ անգամ։ Եթե քեզ հարցնեմ՝ ինչպե՞ս ես, կասես՝ լավ, իսկ եթե հարցս լինի հռետորական, այսինքն՝ պատասխանի ակնկալիք չունեցող, կհիշես բոլոր քեզ հուզող հարցերը։ Այսպիսով՝ հուսամ լավ ես։ Ների՛ր, պետք է պատմեմ քեզ իմ մասին։ Ես դեռ 16 տարեկան եմ, նայի՛ր ասում եմ` «դեռ», մտածելով՝ «արդեն»։ «Դեռ» ասելուս պատճառն այն է, որ կյանքն առջևում է, իսկ «արդեն» մտածելունը այն, որ եթե այս 16-ին գումարես ևս 16, կարող ես հանգիստ համարել, որ կյանքիդ կեսը կամ ամենալավ դեպքում 1/3-ն ապրել ես։ Երևի նկատել ես, որ նյութերս արդեն իրենց մեջ հումոր չեն պարունակում: Չէ, չհավատաս, ես չեմ լրջացել, մեծացել, նույն ջրիկն եմ։ Ուշադիր ևս մեկ անգամ կարդա նախորդ նախադասությունը, գտիր գլխավոր իմաստ պարունակող բառը։ Մտածում ես՝ «ջրի՞կ»-ն է, չէ, «նույն»-ն է: Հա, ես միշտ եմ մտածել էսպիսի բաների մասին, բարձրաձայնելու կարիք չեմ տեսել: Ա՜յ քեզ հիմար, հանգիստ կարող ես ծիծաղել, ես գիտեմ՝ հիմա էլ բարձրաձայնելու կարիք չկա:

-Քեզ հետ ոչ մեկը յոլա չի գնում:
Ու միշտ խնդիրը իմ մեջ էի փնտրում։ Հնարավոր է՝ կարդաս գրածս և մտածես. «Հա, Էլիզա, քո մեջ է խնդիրը, որ ես հետդ ընկերություն չեմ անում»: Հնարավոր է՝ ես շատ ակտիվ եմ կամ չափից շատ կոպիտ, հնարավոր է, հակառակը՝ շատ սիրալիր եմ եղել քեզ հետ և կարծել ես, որ թեթևամիտ եմ: Չգիտեմ, դու ասա։
Յոլա չի՞ գնում… Իրականում ես երբեք չեմ պահանջել ինձ հետ «յոլա գնան»: Եթե ես ունեմ մարդիկ, որոնք ինձ ասում են՝ զգույշ կլինես, ինչի՞ս են պետք մարդիկ, ովքեր պիտի ինձ հետ «յոլա գնան»։
Եթե կուզես, քեզ կպատմեմ իմ մանկության ընկերուհու մասին: Նրա հետ ընկերություն եմ արել 14 տարի, հետո պարզել, որ վերջին 4 տարվա մեջ իր համար այդ ընկերությունը ձևականություն էր։ Արի՝ պատմեմ մեկ ուրիշի մասին։ Չէ, սպասիր, քեզ դա քիչ է հետաքրքրում։ Ասեմ ավելին, եթե նյութիս սկզբում կարդացել ես, որ նյութն իմ մասին է, և շարունակում ես կարդալ, ուրեմն քեզ ես եմ հետաքրքրում։ Հետ վերադառնամ ինձ։ Ես շուրջ 8 տարի է, ինչ զբաղվում եմ սպորտով, կարատեիստ եմ։ Ամեն անգամ նոր ծանոթությունների ժամանակ ինձ ասում են.
-Հա՜, քեզնից պետք է զգուշանանք։
Ինձնի՞ց, զգուշանա՞լ: Չէ, ինձնից պետք չէ զգուշանալ, ես փողոցում անցնող մարդկանց վրա չեմ հարձակվում, երբ կողքիս կանգնում են, չեմ կծում, անգամ լայն ժպտում եմ։ Ես բավականին սիրալիր եմ, հաճախ տուժել եմ իմ սիրալիրությունից, բայց չեմ դադարելու մարդասեր լինել։ Հաճախ են ասում, որ ժպիտս գեղեցիկ է։ Օրեր առաջ իմացա, թե ինչ տեսք ունեմ, երբ չեմ ժպտում.

-Բերանիդ անկյունները կախվում են ներքև ու դառնում ես տխուր «սմայլիկ», մուննաթը դեմքիցդ թափվում ա, ժպտա՛ միշտ։
Ու ես կժպտամ, դուք եք էդպես ուզում: