Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Այսօր հանրապետության բոլոր դպրոցներում հնչելու է վերջին զանգը բոլոր տասներկուերորդցիների համար: Մենք նույնպես հուզված ենք, չէ որ այսօր Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցը ևս  ունի շրջանավարտներ:

Լուսանկարը՝ Էլզա Զոհրաբյանի

Զանգը հնչեց, ու դասաժամի թվացյալ լռությունը միանգամից ցրվեց:

-Միլե՜ն,- կանչեց Սեդան:

-Հը՞,- միանգամից երեք հոգի արձագանքեցին:

-Ադամյա՛ն, քո հետ եմ, արի՛, թռանք բուֆետ,- ժպտալով պատասխանում է Սեդան:

-Մի՜լ, կգա՞ս գնանք գրադարան,- հարցնում է ինձ մյուս Միլենան:

-Իհարկե,- պատասխանում եմ ես ու ընկերուհուս ձեռքը բռնած դուրս վազում դասարանից:

-Սպասեք, ես էլ եմ գալիս,- կանչում է Մերին ու գալիս մեր ետևից:

Մենք գնում ենք գրադարան, վերցնում մեզ անհրաժեշտ գրքերը, հետո ուղևորվում բուֆետ՝ Սեդայենց հետևից: Հասնելով բուֆետ՝ փորձում ենք գտնել Սեդային ու Ադամյանին միլիոնավոր հերթի միջից: Ու պարզվում է, որ նրանք դեռ չեն էլ որոշել, թե ինչ պետք է գնեն:

-Milky Way առնե՞նք թե՞ Nesqweek,- քննարկում են նրանք:

-Աա՜, պրծեք, գնանք, հեսա զանգը կհնչի,- ասում եմ ես:

-Սե՛դ, դու կարաս, դավայ,- հուսադրում ենք Սեդային:

-Լավ: Գեղեցի՛կ տատիկ, մեզ 2 հատ Milky տվեք,- վերջապես կողմնորոշվում են նրանք, վերցնում իրենց շոկոլադը և մի կերպ դուրս թռչում բուֆետից, և մենք հինգով՝ կատակելով ու ծիծաղելով, ուղևորվում ենք դասարան: Եթե անջատված ու դանդաղ չենք քայլում, հասցնում ենք մեր 10 րոպեի վերջին րոպեները դասարանում անցկացնել, իսկ դասարանում սովորաբար այնպիսի աղմուկ է, որ դժվար է լինում հավատալ, որ այնտեղ սովորում են 23 հոգի, 23-ն էլ՝ աղջիկ:

Դասարանի տարբեր անկյուններից լսվում են տարբեր երաժշտություններ. Մեկը՝ հայկական է պարում, մյուսը՝ ժամանակակից, մեկը երգում է, մեկ ուրիշը՝ նկարվում: Սոնան ինչպես միշտ նստած է իր տեղում, Լիլիթն ինչպես միշտ խաչապուրի է ուտում և Օլյայի հետ խոսում իրենց ամենասիրելի Supernatural ֆիլմից, Տաթևիկն ու Ջուլիետան ինչպես միշտ կռվում են, Անահիտն ինչպես միշտ զբաղված է իր Ipad-ով, Քրիստինեն էլ ինչպես միշտ  facebook-ում է: Դե մնացածն էլ կամ դաս են կրկնում, կամ տնայիններն արտագրում: Մեր աղմուկին խառնվում են զուգահեռ դասարանների ակտիվիստները, ասենք Նարան կամ Տոման, ովքեր գալիս են մեր դասարան՝ տաքանալու ու մեզ տեսնելու համար:

Դասամիջոցի ավարտն ազդարարող զանգը ոչինչ չի փոխում, որովհետև կամ չենք լսում դրա ձայնը, կամ, օգտվելով ուսուցչի ուշանալուց, շարունակում ենք մեր դասամիջոցային արկածները: Հետո, երբ մտնում է ուսուցչուհին, մենք միանգամից տեղավորվում ենք մեր տեղերում՝ չհասցնելով ուտել շոկոլադի վերջին կտորը և պատասխանել վերջին նամակին: Հինգ րոպե հետո մենք ամբողջովին մտնում ենք դասի մեջ, իսկ 40 րոպե հետո նորից սկսվում է նույն պատմությունը…

Լուսանկարը՝ Էլզա Զոհրաբյանի

Դասամիջոց էր: Երեխաները կանգնած էին իրար կողքի և զրուցում էին.

-Դասը սովորե՞լ ես,- հարցրեց երեխաներից մեկը մյուսին:

-Իհարկե, դո՞ւ:

-Էդքան էլ լավ չէ:

Հանկարծ զանգը հնչեց: Բոլորը նստեցին իրենց տեղերում:

Մի քանի րոպե նրանք լուռ էին, բայց աշակերտներից մեկը խախտեց լռությունը.

-Էս ի՞նչ զարմանալի բան ա: Մեր ուսուցչուհին երբեք չի ուշանում: Կարո՞ղ ա` ինչ-որ բան ա պատահել:

-Գուցե նա քնա՞ծ է մնացել,- ենթադրեց աշակերտներից մեկը:

-Կամ այսօր էլ ինքը դասին պատրաստ չի և ամաչում է ներս գալ,- իր կարծիքը հայտնեց երկրորդը:

-Գուցե այլմոլորակայիններն են տարել իրենց մոլորակ, ի՞նչ իմանաս,- ասաց մյուսը:

-Է՜, դու շատ ֆանտաստիկ բան ես ասում,- չհամաձայնեց նրա հետ առաջին աշակերտը:

-Ինչի քո ասածը ֆանտաստիկ չէ՞ր: Ուսուցիչները երբեք քնած չեն մնում:

-Ինչի ուսուցիչները մարդիկ չե՞ն: Յուրաքանչյուրն էլ կարող է քնած  մնալ:

-Դե…- չիմացավ ինչ պատասխանի վիճող աշակերտը շփոթված:

-Հնարավոր է` նա ինձ պես հեռվից է գալիս և հիմա կանգնած երթուղային տաքսուն է սպասում,- բացակայության պատճառը փորձեց գուշակել մեկ ուրիշը:

-Կամ արդեն երթուղայինի մեջ է, որն էլ կանգնած է խցանման մեջ,-շարունակեց խոսակցությունը մի այլ աշակերտ:

-Գուցե նա սխալմամբ ուրիշ երթուղային տաքսի է նստել և հիմա քաղաքի մյուս ծայրում է:

-Կամ էլ` սոված է դուրս եկել տնից, նրա մայրիկն էլ իմանալով այդ մասին, զանգել է ու կանչել տուն՝ հաց ուտելու: Այդպես կարող է լինել, իմ փորձից եմ ասում,-  չէին դադարում կիսվել իրենց վարկածներով երեխաները:

-Ինձ էլ թվում է, որ նա տանը ինչ-որ բան է մոռացել, օրինակ՝ աշակերտների տետրերը, և վերադարձել է տուն՝ վերցնելու:

-Այդ ամենից ոչ մեկն էլ չի, երևի նա ուղղակի երեկ ծնունդ էր գնացել կամ հարսանիք և այդ պատճառով էլ այսօր չի եկել:

-Կարող է` նա ուղղակի իրեն մի քիչ վատ է զգացել ու չի եկել,- ասաց երեխաներից մեկը, և բոլորը լրջացան:

-Կամ աստիճաններից գլորվել է ցած ու մի տեղը կոտրել է,- ասաց մյուսը, և բոլորն իրար նայեցին:

-Հուսանք նրա հետ ոչ մի վատ բան չի պատահել, նա շատ լավն է,-անկեղծորեն արտահայտվեց նրանցից մեկը՝ դեմքի լուրջ արտահայտությամբ: Մի քանի րոպե տիրած լռությունը խախտվեց դռան ճռռոցով:

-Ներեցեք, ես տնօրենի մոտ էի, մի կարևոր հարց էինք քննարկում: Նստե՛ք,- լսվեց ուսուցչուհու ձայնը:

-Ինչ լավ է,- ժպտալով պատասխանեցին երեխաները:

-Իհարկե, ձեզ համար լավ է իմ ուշացումը, դասից արդեն 20 րոպե անցել է,- ասաց ուսուցչուհին:

-Չէ, լավ է, որ Ձեզ հետ ոչ մի վատ բան չի պատահել,- ասացին աշակերտները:

Ուսուցչուհին ժպտաց, և դասը սկսվեց:

Լուսանկարը՝ Էլեն Հարությունյանի

Ես սովորում եմ իներորդ դասարանում և շուտով պետք է որոշում կայացնեմ իմ մասնագիտության հարցում: Այժմ ինձ ամենաշատը հուզում էայն հարցը, թե ինչ հոսքում եմ ուզում սովորել և ինչ մասնագիտություն պետք է ընտրեմ: Ես դպրոցում լավ եմ սովորում, և այդ պատճառով ինձ համար դժվար է մասնագիտություն ընտրելը: Որոշ առարկաներ սիրում եմ, օրինակ, կենսաբանությունը, ռուսերենը, սակայն կան առարկաներ, որոնք էլ չեմ սիրում` քիմիա, ֆիզիկա, պատմություն, աշխարհագրություն: Տնտեսագետ չեմ ուզում դառնալ, քանի որ այդ ճյուղով սովորողները շատ են, բնագիտություն էլ չեմ ուզում, որովհետև քիմիա ու ֆիզիկա չեմ սիրում: Լավ կլիներ, դպրոցներում գործեին մասնագիտական կողմնորոշման խմբակներ, որպեսզի մենք իմանայինք, թե ինչ մասնագիտություններ կան, ինչ մասնագետներ են անհրաժեշտ մեր երկրում, ինչ հատկանիշներ և գիտելիքներ պետք է ունենա մարդը, որպեսզի կարողանա այս կամ այն մասնագիտությունը ընտրել:

Իսկ առայժմ ես չեմ կողմնորոշվում, թե ինչ մասնագիտություն ընտրել:

Լուսանկարը՝ Գեղամ Մադաթյանի

Երևի 6-րդ դասարան էինք: Հնչեց զանգը և բոլորս դահլիճից վազեցինք հանդերձարան՝ փոխվելու: Շուտով աղջիկների հանդերձարանում աղմուկ բարձրացավ: Աղջիկներից մեկը երգում էր, մյուսը՝ շտապ-շտապ հագնվում, մի քանի հոգի հավաքված բամբասում էին ինչ-որ մեկից, մեկ ուրիշը՝ դասագիրքը ձեռքին փորձում էր դասը կրկնել:

-Հիմա ի՞ նչ դաս ա լինելու,- աղմուկի միջից լսվեց մի ձայն:

-Աշխարհագրություն,- իջեցնելով գիրքը պատասխանեց կրկնողը:

-Դասը սովորել ե՞ ք,-շարունակվեց խոսակցությունը:

-Շատ դժվար էր, ես չեմ կարողացել,-բողոքեց աղջիկներից մեկը:

-Եթե հարցնի, տակից դուրս կգամ,-լսվեց մեկ այլ ձայն:

-Հա, սովորել եմ, բայց ձեռքով չեմ պատասխանի,-խոսեց երրորդը:

-Երեխե՛ք, բան մտածեցի: էկեք մի քիչ դանդաղ գնանք, կասենք, որ փոխվում էինք, դրա պատճառով ուշացանք: Դասից անցած կլինի, բայց համ էլ շատ բան բաց չենք թողնի:

-Հա՛, եկեք,- փայլեցին բոլորիս աչքերը՝ հոյակապ գաղափարից:

Հնչեց զանգը, որը ասում էր աշխարհագրության դասը սկսվելու «գույժը»: Մենք սկսեցինք է՛լ ավելի դանդաղ փոխվել: Երբ բոլորս փոխվեցինք, դուրս եկանք հանդերձարանից: Երկու մանր քայլ անում էինք, տասը վայրկյան զրուցում:

Մենք այդ պահին չգիտես ինչու, շատ ուրախ էինք և ունեինք բարձր տրամադրություն: Ի վերջո, մանր քայլերով հասանք դասարանի դռան մոտ: Երևի 10-20 րոպե դասից անցել էր: Մեզնից մեկը դուռը թակեց, բացեց, և բոլորս մտանք ներս՝ ասելով, որ փոխվում էինք, այդ պատճառով էլ ուշացանք: Մենք ցույց տվեցինք մեր ֆիզկուլտուրայի տոպրակները՝ որպես ապացույց, միևնույն պահին, փորձելով թաքցնել մեր անիմաստ ժպիտները:

-Այդ ինչպե՞ ս է եղել, որ տղաներն ավելի շուտ են եկել, քան դուք: Ինչու իրենց մոտ ֆիզկուլտուրա չէ՞ ր: Իրենք չէի՞ն փոխվում:

Մեր ժպիտները կորան: Մենք լրջացած և լուռ կանգնած էինք: Որոշները գլուխները կախեցին:

-Նստե՛ք, դուք արդեն մատյանում ձեր «երկուսները» ստացել եք:

Այդ լուրը ցնցեց մեզ, քանի որ կանգնածներիցս մեծ մասը գերազանցիկ էին, և այդ երկուսը շատ բան էր փոխում:

Նստելով՝ աղջիկների մի մասը սկսեց լաց լինել: Ես նույնպես գերազանցիկ էի, և այդ «երկուսն» ինձ համար էլ էր շատ բան փոխում: Ես հուզված էի, սակայն արտաքինից պահպանում էի հանգստություն: Քանի որ ես նստում էի ուսուցչի դիմաց, ինձ հստակ երևում էր մատյանի պարունակությունը: Ես անցա գործի՝ աչքերով խորացա մատյանի մեջ: Համոզվելով, որ բացված է աշխարհագրության էջը, սկսեցի նայել թվանշանների բաժինը: Տեսա, որ ոչ մի «երկուս» էլ չկար դրված: Աչքերս բարձրացրեցի մատյանից և սկսեցի տարածել ստացածս նոր տեղեկությունը.

-Աղջիկներ, չկան մատյանում «երկուսներ»:

-Հաստա՞ տ,- տարբեր կողմերից լսվեցին շշուկներ:

-Հա՛, հաստատ,-ևս մեկ անգամ աչքիս տակով նայեցի մատյանը:

Շուտով զանգը հնչեց:

-Էլ նման բան չկրկնվի,- ասաց ուսուցչուհին և դուրս եկավ դասարանից:

Մենք հաստատ համոզվելու համար բացեցինք մատյանը՝ իրոք, «երկուսներ» չկային: Մենք միասին ժպտացինք:

Իհարկե, այդ օրը շատ հետաքրքիր էր, արկածային, ու մեր առաջին փորձն էր աղջիկների ամբողջ խմբով չնստել դասի մի մասին, սակայն դա նաև մեր վերջին փորձն էր միասին դասերից այդքան ուշանալու:

Լուսանկարը՝ Մերի Վարդանյանի

-Հիմա՛ր, չե՞մ ասել չխոսես:

-Խոստանում եմ, էլ չեմ խոսի, մենակ էլ մի խփեք:

Այսպիսի երկխոսության  լսողն ու ականատեսն եմ եղել շատ անգամներ: Ուսուցիչը խփում է (շատ անգամ հայհոյում և վատ բառեր ասում) երեխային նրա համար, որ երեխան խոսում է դասի ժամանակ: Բայց զարմանում եմ, մենք մարդ ենք, մեզ տրված է մարդկային լեզու: Մի՞թե չենք կարող երեխային խոսքով հասկացնել, որ չի կարելի դասի ժամանակ խոսել և այլ ավելորդ բաներով զբաղվել: Հետաքրքիր է, արդյոք ուսուցչին թույլ տրվո՞ւմ է հարվածել երեխային, եթե անգամ երեխայի ծնողները նրա վրա ձեռք չեն բարձրացնում: Մի՞թե ուսուցիչները չեն մտածում, որ իրենց հարվածներից կարող է երեխային որևէ վնաս հասցվել, իսկ հայհոյանքները կարող են ազդել երեխայի հոգեբանության վրա, ինչը ապագայում երեխայի համար կարող է ստեղծել բազմաթիվ ու անդառնալի խնդիրներ…