Հարցազրույց խորագրի արխիվներ

Իմ աշխատանքը ես գնահատում եմ իբրև զրույց ընթերցողի հետ

Հարցազրույց «Առավոտ» օրաթերթի լրագրող Ռուզան Մինասյանի հետ:

Լուսանկարը՝ Հովնան Բաղդասարյանի

-Ինչո՞ւ և ինչպե՞ս որոշեցիք դառնալ լրագրող:

Երբ ես դպրոցական էի, բոլորը կարծում էին, թե պետք է թատերական ինստիտուտ ընդունվեմ: Ես կարողանում էի շատ լավ նմանակել. սկզբում ուսուցիչներին, հետագայում` արվեստի գործիչներին, իմ ընկերներին: Սակայն քանի որ արվեստը և գրականությունը շատ էի սիրում, ընդունվեցի պետհամալսարանի բանասիրության ֆակուլտետ: Գրականագետ եմ մասնագիտությամբ և երազում էի գրականագիտական ուսումնասիրություններ անել: Սակայն համալսարանն ավարտում էի արդեն Ղարաբաղյան շարժման տարիներին` 1989 թվականին: Մենք` համալսարանականներս, ակտիվ պայքարի մեջ էինք: Սա մի սերունդ էր, որ պայքարում էր, ոչ թե հուսահատությունից կտրում երակները, կամ զբաղվում ժամանակ մեռցնելով: Ամեն մի հանրահավաքը կարծես մի ծես լիներ. հանդիպում էինք մեծերին, որոնք հարթակից խոսում էին մեզ հետ, իսկ մենք հարգում էինք խոսքը: Այդ տարիներին արգելված գրականություն էր մտնում Հայաստան, և մենք կարդում էինք շատ ու շատ բաներ: Անհրաժեշտ էր լինում տեղում լինել, գրել, թե ինչ է կատարվում: Հենց այդ ժամանակից որոշեցի, որ իմ գրելը ավելի ճիշտ է. և մասնակից լինել, և ականատեսի աչքերով գրել, թե ինչ է կատարվում: Այդ տարիներին սկսվեց իմ գործունեությունը մամուլում: Ես նաև գնում էի Ղարաբաղ, բերում էի ռեպորտաժներ: Շատ քիչ կին լրագրողներ կային, որոնք գնում էին Ղարաբաղ և ազատամարտի մասին հրապարակումներ անում: Դա եղավ պատճառը, որ ընտրեցի լրագրողի աշխատանքը:

-Իսկ ինչո՞ւ  ընտրեցիք հենց  իրավական թեմաներով լրագրությունը:

-Երբ Հայաստանը անկախություն հռչակեց, և մենք ունեցանք մեր խորհրդարանը, որը Գերագույն խորհուրդ էր կոչվում, ես լուսաբանում էի խորհրդարանական կյանքը: Գերագույն խորհրդի իրավաբանական վարչության պետը, որը հետագայում դարձավ Հայաստանի գլխավոր դատախազը, Հենրիկ Խաչատրյանն էր: Շատ մեծ իրավաբան, մեր լավագույն իրավաբաններից մեկն էր: Ինքն ամեն անգամ զարմանում էր, երբ ես օրենքների հետ կապված ինչ- որ փակուղիներ էի ցույց տալիս, օրենքը կարդում էի բարեխղճորեն, պատգամավորներին հարցեր էի տալիս: Նա ինձ ասում էր, որ կես խոսքից հասկանում եմ, ու խորհուրդ էր տալիս անպայման այս թեմաներով գրել: Ճիշտն ասած, ես էլ էի սիրում այս ոլորտը, քանի որ պատմվածքներ էի գրում, ու ինձ թվում էր, թե ամենահետաքրքիր պատմվածքները կլինեն դատարանի դահլիճներում: Այսինքն, իմ խնդիրը ոչ թե լրագրողական ժանրը զարգացնելն էր, այլ ընտրելով դատարաններն ու մեկուսարանները, ուզում էի մարդկանց առանձին պատմությունները գրականության  մաս դարձնել: Ասեմ, որ դուք ամենաերջանիկներից կլինեք, երբ աշխատեք լրագրող: Դա միակ մասնագիտությունն է, որը շփումների մեջ սահմաններ չի դնում, և դուք ցանկացած ոլորտի մարդկանց հետ շփվում եք: Հետագայում ես հասկացա, որ այնքան եմ խորացել իրավունքի ոլորտի մեջ, որ շատերին թվում էր, թե ես իրավաբանական կրթություն ունեմ: Հետագայում այլ հեղինակների հետ, իմ փորձառությունից ելնելով, մշակեցի և հրատարակեցի 2002 թվականին էթիկայի կանոններ, թե ինչպես պիտի վարվի լրագրողը դատարանի դահլիճում, մեկուսարանում, վիճող կողմերի հետ, տուժողի, դատավորի, ամբաստանյալի և այլն: Էթիկայի կանոնները աշխարհում այնքան ընդունված են, որ իրավապահ լրագրողներն ունեն իրենց առանձին էթիկայի կանոնները, մարզական լրագրողները` իրենց, տնտեսական թեմաներով գրողները` իրենցը և այլն: Մեր թերթը` «Առավոտ»-ը, Հայաստանում առաջին պարբերականն է, որ ընդունել է իր էթիկայի կանոնները: Կգա ժամանակ, երբ ոչ թե թերթը հանդես կգա որպես կանոններ մշակող, այլ թերթի բաժինները այնքան կհզորանան, որ կունենան իրենց առանձին էթիկայի կանոնները:

Լուսանկարը՝ Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Հովնան Բաղդասարյանի

-Իսկ ի՞նչ է իրենից ներկայացնում իրավական լրագրությունը:

- Իրավական լրագրողը նախ պետք է հասկանա, թե ինչ ասել է իրավունքի ոլորտ, ինչ ասել  է` փաստաբան, դատարաններ, արդարադատական մարմիններ, դատախազություն, Արդարադատության նախարարություն և այլն: Իրավական թեմաներով գրող լրագրողը պետք է շատ լավ իմանա արդարադատության բոլոր գործառույթները` սկսած ոստիկանությունից վերջացրած պատժիչ կառույցները: Պետք է իմանա, թե ինչ իրավունքներ ունեն բոլոր կողմերը` լինի տուժող թե ամբաստանվող, սակայն առաջին հերթին պետք է լավ իմանա լրագրողի իրավունքները, մամուլի և զանգվածային լրատվության մասին օրենքը, տեղեկատվության, ազատության մասին օրենքը: Սա բավարար չէ, լրագրողը շատ լավ պիտի իմանա այն օրենքները, որոնց շրջանակում ինքը պետք է աշխատի: Լրագրողը նաև տեսական հարթության մեջ պետք է պատրաստ լինի: Տեսեք, ենթադրենք, քաղաքացուն ձերբակալում են, լրագրողը ահազանգ է ստանում, որ քաղաքացին տարվել է ոստիկանություն: Հիմա դու ոչ միայն պետք է գնաս արձանագրես, որ ինքը տարվել է ոստիկանություն, այլ պետք է իմանաս, թե տվյալ անձը երբ է տարվել, նորից անդրադառնաս, թե արդյո՞ք 72 ժամվա ընթացքում ինքը բաց թողնվեց, թե ոչ, որովհետև դա էլ է ցանկալի լուր: Դու այնքան պիտի պատրաստ լինես, որ ոչ թե դատարանում դռնբաց դատական նիստի ժամանակ դատավորին հարցնես, թե իրավունք ունե՞ս լուսանկարելու, այլ ինքդ իմանաս, որ դռնբաց դատական նիստի ժամանակ դու իրավունք ունես և՛ լուսանկարել,  և՛ ձայնագրել: Ցանկացած զրուցակից, երբ տեսնում է, որ դու պատրաստ չես, օգտվում է քո անտեղյակությունից: Դու անպատրաստ մտել ես դատարան ու իր օրենքները չգիտես, քո իրավունքները չգիտես, էլ չեմ ասում գործը, որի մասին պետք է գրես: Իրավական լրագրությունը հենց դա է. իրավունք իմացող, իրավունքի ոլորտը վերջին լուրերով, վերջին նորություններով լավագույնս տիրապետող վիճակում գտնվող լրագրող, ով հանրության համար լուսաբանում է այդ ոլորտը անաչառ ու գրագետ:

- Արդյո՞ք հատուկ կրթություն է պետք ունենալ իրավական լրագրող դառնալու համար:

- Նախ անհրաժեշտ է, որ լրագրողը մարդ լինի: Լրագրող լինելը նրա համար չի, որ արձանագրես ինչ-որ դեպք կամ երևույթ: Ամեն դեպքի և երևույթի հետևում մարդիկ են: Պիտի գրել իմանաս, լավ գրել: Ես, օրինակ, միշտ մտածում եմ, որ զրուցում եմ ընթերցողի հետ: Բնականաբար իմ ամեն օրվա աշխատանքը ես գնահատում եմ իբրև զրույց ընթերցողի հետ: Հիմա գուցե դաժան է իմ զրույցը, որովհետև ամենացավոտ խնդիրների մասին եմ գրում, բայց միևնույն է, զրույց է: Պետք է լավ լրագրող լինել, բանիմաց: Դե, պատկերացրեք. ենթադրենք, դուք գրում եք մշակութային թեմաների մասին, սակայն գիրք չեք բացում,  չգիտեք ինչ է պոեզիան, կամ ով է այդ նկարիչը, որի ցուցահանդեսը պիտի լուսաբանեք:Ես հիշում եմ տարիներ առաջ ուսանողներից մեկը եկել էր խմբագրություն, պետք է ուղարկեինք մի բանաստեղծուհու հետ հանդիպման, և որքան եղավ զարմանքս, երբ հասկացա, որ չգիտի, թե ով է բանաստեղծուհին, ինչ է գրել: Նույնն էլ իրավունքի ոլորտն է, տնտեսականը: Անպայման պիտի իմանա տնտեսական լրագրողը տնտեսություն, չի կարող ինքը բամբասանքների կամ չգիտեմ, ընդամենը ախուվախերի շուրջ կառուցել իր խոսքը: Իրավունքի ոլորտը առավել ևս, հիմա ես գտնում եմ, որ շատ կարևոր է, որ լրագրողը իրավաբանական կրթություն ստանա  հարակից, ինչպես որ ես վարվեցի հետագայում:

-Իսկ  մարդկային ի՞նչ հատկանիշներ են պետք իրավական թեմաներով լրագրող լինելու համար:

-  Իրավական լրագրողը ո՛չ այլմոլորակային է, ոչ էլ հատուկ կարգավիճակով մեկը: Մենք ենք հիմա տարանջատում: Ասենք, Պաշտպանության նախարարություն, ոստիկանություն, միշտ պահանջում են հավատարմագրել լրագրողին, որպեսզի աշխատեն մի մարդու հետ, որն անընդհատ այդ թեմաներով է գրում, որպեսզի հենց իրենից էլ պահանջեն: Ոչ թե մեկը մի օրով գնա բաժին, մի հատ անհեթեթ բան գրի ու խմբագրությանը գցի պատմության մեջ: Նաև իմացեք, որ այսօր ապատեղեկատվության համար կարող են քրեական գործ հարուցել լրատվամիջոցի դեմ: Նույնիսկ մենք ունեցանք դեպքեր, երբ մեր դեմ քրեական գործեր հարուցվեցին, և լրագրողը ամբաստանյալի կարգավիճակում հայտնվեց: Առհասարակ լրագրողը պետք է սիրի իր մասնագիտությունը, կապ չունի դու իրավունքի ոլորտ ես լուսաբանում, թե սոցիալական ոլորտ, մշակույթ թե տնտեսական… Դու պիտի սիրես այն, ինչ անում ես: Իրավունքի ոլորտում էլ, նույնն է: Ես չեմ ասում սիրես ահաբեկչին կամ կամ էն մարդկանց, որոնք անվերջ էդ քո գործերի լուսաբանման շրջանակներում պիտի լինեն: Բայց դու պիտի հարգես մարդկանց զգացմունքները: Դրա համար են էթիկայի կանոնները. պետք է հարգել նաև տուժողի զգացմունքները: Շատ է եղել, որ ինձ դիմել են իմ մտերիմները, որոնք խնդիր են ունեցել դատարանների հետ: Բայց ես ինքս հրաժարվել եմ լուսաբանելուց, որովհետև մտածել եմ` օբյեկտիվ չեմ լինի և իմ փոխարեն ուղարկել եմ իմ գործընկերներից մեկին:

Հիմա մենք ունենք նաև ցավոտ մի իրավիճակ, երբ լրագրողը զանգում է գործընկերոջը, ասում է` մի հատ չե՞ս ասի` ինչ կատարվեց այս տեղում: Այսինքն, փչացած հեռախոսի լրագրություն է ձևավորվում: Երբ լրագրողը սրանից-նրանից իմանալով նյութ է պատրաստում: Ասում ես, դե լավ, հիմա իրեն թույլ է տվել զանգել է` պատմեմ: Բայց նպաստում ես վատ բանի: Եթե դու չես եղել, լավ, մի նյութ էլ մի գրի, բարի եղիր, հղում արա այն լրատվամիջոցին, որից օգտվել ես: Դա գալիս է նրանից, որ շատերը իրենց մասնագիտությունը չեն սիրում: Թիվ մեկ խնդիրը` սիրել մասնագիտությունը և լինել մարդ: Մարդը խնդրում  է, ասում է` մի նկարի, բայց նկարում ես: Պետք է մտածես, չէ՞, որ դու էլ կարող է նույն իրավիճակում հայտնվես:

-Իսկ  ձեր  մասնագիտությունը վտանգավոր չե՞ք  համարում: 

- Ամենավտանգավոր մասնագիտություններից մեկն է: Հայաստանում գնալով կդառնա ամենավտանգավորը: Եղել են դեպքեր, որ մտել են խմբագրություն, ջարդել գույքը, սպառնացել: Անվերջ դատարաններում ենք: Հենց հիմա թերթի և անձնապես իմ դեմ դատ կա: Հայաստանում այդպիսի դատ չի եղել: Հարցազրույց եմ արել նախաքննական մարմնի հետ: Քննիչն է որոշել սահմանները, որի շուրջ տվել է ինձ տեղեկություն: Ինձ հիմա մեղադրում են անհատական տվյալներ հրապարակելու մեջ: Ես չեմ ընդունում դա, որովհետև ասում եմ, որ ես  հարցազրույց վերցնողն եմ, ինֆորմացիայի տերը ես չեմ: Փորձում են նախադեպ ստեղծել, որ լրագրողը խուսափի նման թեմաների անդրադառնալուց: Անգամ ֆեյսբուքի գրառումների համար դատի են տալիս: Լրագրողը անվերջ դատական գործընթացներում է:

-Դուք բոլոր դատերը լուսաբանո՞ւմ եք:

-Կան դատեր, որոնք հանրային հնչեղություն ունեն, և բոլոր առաջատար լրատվամիջոցները մասնակցում են: Թերթի շահերն է ստիպում, որ անդրադառնաս: Կան նաև դատավարություններ, որոնք դու ինքդ ես ընտրում: Օրինակ, ես բացի հնչեղից, փորձում եմ նաև էն դատերը լուսաբանել, որոնց քաղաքացիներն են դիմում: Մի մոռացեք, որ լրատվամիջոցները նաև մրցակից են, դրա համար միշտ պետք է մտածես, թե ինչի մասին կուզենա կարդալ ընթերցողը: Իսկ դրանք կենդանի պատմություններն են: Ես կոնկրետ ձեզ խորհուրդ կտայի շատ շփվել հասարակ մարդկանց հետ, դա ամենամեծ դասագիրքն է: Ես գնում եմ հասարակ մարդկանց դատերին, որոնց ասում եմ «անտեր դատեր», մտքիս մեջ իհարկե, որ վիրավորանք չպարունակի կողմի համար: Այդ դատերում մարդ չկա: Վերջերս մի այդպիսի դատի էի: Մեղադրյալը պատիժն է կրում, և այս ընթացքում կուրացել է, տեսողությունը կորցրել է կալանավայրում: Եկել է ուղեկցողը, ու մարդ չկար: Միայն ես էի դահլիճում: Ի՞նչ զգաց, երբ ասաց. «Լավ, պիտի սենց անտեր դատվե՞մ», ու իրեն պատասխանեցին. «Չէ, չէ, անտեր չես, լրագրող կա»: Ինչպես պայծառացավ, երբ իմացավ, որ նստած եմ:

-Ի՞նչ առանձնահատկություններ ունի ձեր մասնագիտությունը, բացի նրանից, որ ներկա եք գտնվում դատավարություններին:

-Ես միայն ներկա չեմ լինում դատավարություններին, լինում եմ խմբագրությունում, որտեղ մարդիկ են գալիս, որոնք ունեն պրոբլեմներ: Էդ պրոբլեմները պատկան մարմիններին չեն կարողանում հասցնեն: Մենք կարողանում ենք հրապարակումներով օգնել մարդկանց: Մարդիկ իրենց իրավունքները  չգիտեն, և չեմ թաքցնում, որ երբեմն փաստաբանի դեր էլ եմ կատարում:

-Իսկ եղե՞լ են դեպքեր, որ դատարանը  ձեր հոդվածի հիման վրա կամ ձեր հոդվածի պատճառով իր որոշումը փոխի:

-Դատարանները միշտ հայտարարում են, որ իրենք անկախ են: Բայց առաջին ատյանի դատարանը չի կարող որոշումը փոխել, առաջին ատյանը համենայն դեպս ինքն էլ իր դիրքորոշումը ունի: Բայց հետագա ատյաններում հասարակական կարծիք ստեղծելու արդյունքում որոշակի փոփոխություններ եղել են:

-Ըստ ձեզ, զարգացա՞ծ է իրավական լրագրությունը Հայաստանում:

-Եթե համեմատեմ 90-ականների հետ, ապա` այո: Պարզապես  հիմա մի քիչ փոխվել է լրագրողի տեսակը: Եթե էն ժամանակ անում էիր բաներ ինքնամոռաց, ապա տեսնում ես, որ շատերը ճանաչում ունենալու նպատակով են անում: Ճանաչումը դժվարացնում է աշխատանքը, հավատացեք: Երբ ինձ չեն ճանաչում, ավելի հեշտ է տեսնել այն սխալները, որոնք իրենք անում են: Երբ ինձ ճանաչում են, սկսվում է թատրոնը:

-Վերջերս Դուք պարգևատրվել եք Մովսես Խորենացու մեդալով: Ի՞նչ փոխվեց դրանից հետո ձեր կյանքում:

-Խորենացու մեդալ  եմ ստացել լրագրողական ակտիվ գործունեության համար: Ինձ համար անսպասելի էր: Ես այս տարի նաև Մարշալ Բաղրամյանի մեդալ եմ ստացել Պաշտպանության նախարարության կողմից, երևի թե պատերազմական տարիների համար, երբ գնում էի Ղարաբաղ, և կին լրագրողները շատ քիչ էին, որոնք 10 ժամվա ճանապարհ պիտի անցնեին ու իրենց կյանքը վտանգեին: Իմ բոլոր մրցանակները, որ ստացել եմ, անսպասելի են եղել ինձ համար: Ես երբեք մրցանակի  համար նյութ չեմ գրել:

Ի՞նչ փոխվեց մրցանակներից հետո… Եթե ասեմ` կենցաղս, ապա` ոչ: Ես էլի տրանսպորտից եմ օգտվում, աստղային բաներ չունեմ: Ուղղակի լավ ես զգում, որ դա պետության մրցանակն է, այն էլ  լրագրությանը, հատկապես մի ժանրում, որի կայացման համար քիչ բան չես արել:

Լուսանկարը՝ Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Հովնան Բաղդասարյանի

Հարցազրույցը գրի առավ Սուսաննա Միկոյանը

Իմ ուսուցիչը

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Ես որոշել եմ գրել իմ շատ սիրելի ուսուցիչ պարոն Եղյանի մասին, ով զգալիորեն փոխեց կյանքի, մարդկային հարաբերությունների, ինչու չէ նաև ուսման նկատմամբ իմ բոլոր պատկերացումները:

Մարդ, ում նշանաբանն է սեփական թերություններից չամաչելը, քանզի, մեծ փիլիսոփայի խոսքերով ասած, մեր թերությունները մեր առավելությունների շարունակությունն են:
Մարդ, ով սկզբունք է դարձրել ժպիտով դասարան մտնելը և դուրս գալը:
Լինելով պատմության ուսուցիչ՝ նա նաև սցենարիստ է, դրամատուրգ, հրաշալի գիտի դասական, ռոք երաժշտություն…
Ունի տասը հազար նմուշից բաղկացած դրամների հավաքածու… Ինձ մոտ այնպիսի տպավորություն է ստեղծվել, որ նա կարդացել է ողջ համաշխարհային գրականությունը, կինոյի, ֆուտբոլի շատ լավ գիտակ է:
Չնայած իր՝ մոտ վաթսունամյա տարիքին՝ սիրում է բարձրանալ լեռներ, գիշերել բնության գրկում, և վերջապես մի մարդ է, ով չի ամաչում անգամ աշակերտների մոտ իրեն խենթ անվանելուց:
Հրաշալի բանաստեղծ…

Ինձ ապացուցեք, որ սերը մեղք է,
Մեղսագործ է նա, ով սիրել գիտե,
Այն ժամ ինձ այրեք հերետիկոսի պես,
Ու մոլորյալիս խարույկ բարձրացրեք:
Ռոբերտ Եղյանը շուրջ երեսունյոթ տարվա ուսուցիչ է, շատ է սիրում իր աշխատանքը, նույնիսկ հաշվի չի առնում այն, որ այսօր մեր չեն գնահատում մանկավարժի աշխատանքը, բայց երեխաների հետ շփումը, նրանց ներաշխարհը, նրանց հետ հարաբերվելը նրա համար մի անբացատրելի երջանկություն է, որը երևի թե միայն ուսուցիչը կհասկանա:

-Չե՞ք ափսոսում, որ գիտական աշխատանքով չզբաղվեցիք,-հարցնում եմ սիրելի ուսուցչիս:
-Ամենևին չեմ ափսոսում, որ գիտության մեջ խորանալու փոխարեն ընտրել եմ դպրոցը: Մեծամտություն չհամարեմ, զգում եմ՝ երեխաներին պետք կգամ, դեռ, առայժմ պետք եմ: Դեռ ինչքան կտևի չգիտեմ, բայց առայժմ զգում եմ իմ մեջ այդ ուժը:

-Ձեր կյանքից կպատմե՞ք հետաքրքիր դեպք:
-Իմ կյանքը շատ հարուստ է եղել և վերելքներով, և կտրուկ անկումներով, բայց ես երբեք չեմ հուսահատվել, միշտ զգացել եմ, եթե անկում կա, միշտ դրան կարող է հաջորդել վերելքը, պայքարել վերելքի համար և երբեք չհուսահատվել: Իմ շրջապատում էլ, իմ աշակերտներին էլ ես անընդհատ այդ ոգով եմ դաստիարակել, որ երբեք հուսահատվել պետք չէ, և կյանքը միշտ է պայքար, անգամ խաղաղ պայմաններում, և, եթե մարդը ձգտում է իր նպատակներին հասնել, նա պետք է անընդհատ պայքարի:

-Ի՞նչ կասեք այսօրվա երիտասարդության մասին:
-Ես չեմ սիրել, օրինակ, այն երիտասարդներին, որոնք արդեն իսկ կյանքին սև ակնոցով են նայում, ինչո՞ւ պետք է ես՝ շուրջ վաթսունամյա տարիքի մարդս, կյանքին նայեմ վարդագույն ակնոցով և հավատամ լավ ապագային, իսկ նրանք՝ ոչ: Ես պիտի բարի նախանձով լցվեմ այսօրվա երիտասարդների նկատմամբ, որովհետև այսօր նրանք պիտի ապրեն ուրիշ կյանքով: Ու հանկարծ մարդիկ են, որոնք ելնելով այսօրվա դժվարություններից, մռայլվում են, լավ ապագա չեն տեսնում, հուսահատված են… Աշխատում եմ այնպես անել, որ իմ աշակերտները երբեք այդպիսին չլինեն:
-Ինչպիսի՞ մարդ եք շրջապատում:
-Շատերի կողմից շատ ջերմ ընդունված, բայց նաև հակառակորդներ հավանաբար: Երևի պատճառը այն է, որ ես չեմ հարմարվում կեղծիքին, հակադրվում եմ, ունեմ իմ որոշակի սկզբունքները, որոնք ոմանց դուր չեն գալիս: Սակայն դա ինձ ամենևին չի հուզում, որովհետև, եթե ես ուրիշների կարծիքով շարժվեմ, այդ ժամանակ կկորցնեմ իմ սեփական եսը: Բայց ամեն դեպքում, խելացի մարդկանց կարծիքը միշտ էլ հաշվի առնել պետք է: 

Արվեստի հավերժ շղթան

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Հանդիպում «Միհր» պարային թատրոնի հետ. Ցոլակ Մլքե-Գալստյան, Պետրոս Ղազանչյան և Շողակաթ Մլքե-Գալստյան

-Կպատմե՞ք «Միհր» թատրոնի մասին:

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան – Մեր թատրոնը կոչվում է «Միհր», հիմնադրվել է 2003 թվականին: Մենք չենք փորձում նման լինել եվրոպական պարային թատրոններին: Եվրոպական պարային թատրոնները շատ բարձր որակի են, բայց մի թուլություն ունեն` էմոցիոնալ չեն: Մենք փորձում ենք լինել ոչ թե շարունակողը եվրոպական պարային մտածողության, այլ հայկական պարային մտածողությունը բերենք այդ հարթության վրա: Այսինքն, էմոցիոնալ շարժումային գործողությունները լինեն մեր մենթալիտետին մոտ, բայց եվրոպական որակի:

Քանի որ ժամանակին մենք և պարսիկները եղել ենք հեթանոս, ունեցել ենք նույն աստվածությունը` Միհր: Որոշեցինք թատրոնի անունը դնել Միհր, որովհետև ուզում էինք և մեր ազգի, և ակունքի հետ կապված անուն լինի: Միհրը և հայերեն, և պարսկերեն բառ է: Նաև բացի ռուսերենից, մյուս բոլոր լեզուներով գեղեցիկ է հնչում: Դա շատ կարևոր է, որովհետև մեր թատրոնը հենց միջազգային կառույց է: Հայաստանում տարվա մեջ ունենում ենք երեք-չորս ելույթ, իսկ արտասահմանում` քսան-երեսուն: Միհր նշանակում է Արև, Արեգակ: Մենք ունենք ներկայացում «Ակունք», որտեղ պատմվում է աստվածներին վերաբերող լեգենդների մասին:

Արդեն նշեցի, որ մեր թատրոնը պարային թատրոն է: Ի՞նչ է պարային թատրոնը: Այդ ժանրը պետք է մի քանի ձևով բացատրել: Գոյություն ունի երեք մեծ շարժում թատերական ուղղություն` բալետը, մնջախաղը և պարային թատրոնը, որը տերմին է անգլերենով` contemporary dance, նշանակում է ժամանակակից պար: Անցյալ դարի 60-ականներին մի շարք մեծ անուններ, ինչպիսիք են` Պինա Բաուշը, Ժոզեֆ Նադջը (Josef Nadj), դուրս եկան բալետից, նրանք ուզում էին շարժվել ավելի ազատ, անսահմանափակ: Դրա համար ժամանակակից պարի մեջ մի քանի կարևոր բան կա` առաջինը, որ պարողները չունեն պուանտներ, բալետային մասիկներ, որպեսզի պարողը զգա գետինը, պարելիս հպվի: Ժամանակակից պարում կոնկրետ շարժումներ, ինչպես ասենք բալետում, մնջախաղում, չկան: Յուրաքանչյուր բեմադրիչ յուրովի է ներկայացնում, դրանով էլ այս ուղղությունը այժմ շատ արդիական է: Ժամանակակից պարը ներկայացում է, որը ունի սկիզբ, կուլմինացիա և ավարտ: Պարային թատրոնում յուրաքանչյուր շարժում ունի հստակ նշանակություն, գաղափար, և դա ավարտվում է հանդիսատեսի հստակ գիտակցմամբ, թե ինչ էր կատարվում: Պարն այստեղ չի վերաբերվում ուղղակի շարժումերին, դա շարժումային, թատերական մտածողություն է: Օրինակ` Պետրոս Ղազանչյանը մեր թատրոնի մենակատարն է, նա պարող չէ, պարող-դերասան է, ոչ թե ուղղակի գեղեցիկ շարժվում է, այլ կոնկրետ բան է մեզ պատմում բեմից:

-Ինչպե՞ս առաջացավ թատրոն ստեղծելու գաղափարը:

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան -Ես և քույրս` Շողակաթը, ուզում էինք ստեղծել երիտասարդների հավաքվելու և ստեղծագործելու տեղ, որտեղ երիտասարդները ոչ թե սովորում են իրարից, այլ միասին ստեղծագործում են: Հետո, երբ հավաքվեցինք տասը հոգով, զգացինք, որ միշտ ինչ-որ թատերական ուղղությամբ ենք մտածում, և այդ գաղափարն արդեն վերածվեց թատրոն ստեղծելու  մտքի: Եվ 2003 թվականի կեսերից մենք արդեն կոչվեցինք ոչ թե «Միհր», այլ «Միհր» թատրոն: Ես թատրոնի մարդ եմ, թատրոնը աշխարհի ամենագեղեցիկ արվեստներից է, և հաճելի է դրանով զբաղվել: Երբ զգում ես, որ հանդիսատեսը քո ներկայացումից ինչ-որ բան վերցրեց, դրանից ավելի հաճելի բան չկա: Օրինակ` մենք հիմա վերադառնում ենք Ղարաբաղից, ուր տարել էինք «Հայկական հեքիաթներ» նախագիծը, խաղում էինք գյուղերում` երեխաների համար: Եթե այդ երեխաներից մեկը, կամ երկուսը դրանից ինչ-որ բան վերցնի, կամ հետագայում ինքը կազմակերպի, դա կլինի ամենահաճելի բանը: Դու ստեղծում ես ինչ-որ բան, որ ոգեշնչես ուրիշին, նա էլ ստեղծի, և այսպես առաջանում է արվեստի հավերժ շղթան:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

-Ինչո՞վ է Ձեր թատրոնը տարբերվում այլ թատրոններից:

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան -Առաջին տարբերությունը` մենք ժանրային առումով միակն ենք տարածաշրջանում: Պարային թատրոն Կովկասում մեզնից բացի չկա: Հայաստանում կա Մնջախաղի պետական թատրոն, Բալետի և օպերայի թատրոն, փոքր խմբեր, որոնք զբաղվում են ժամանակակից պարերով, բայց մեզ նմանը տարածաշրջանում չկա: Իրանում կան, բայց քանի որ Իրանը բարդ երկիր է, (աղջկան չի կարելի բեմում դիպչել, ամբողջովին փակ պիտի լինի), մրցունակ չեն այնտեղի թատրոնները: Թուրքիայում ու Ռուսաստանում շատ կան ուժեղ պարային թատրոններ, բայց այս տարածաշրջանում մենք միակն ենք:

Մենք չենք աշխատում գումար աշխատելու կամ հայտնի լինելու համար, մենք զբաղվում ենք արվեստով: Մենք ամեն օր ունենք փորձ, բացի կիրակի օրերից, և դա համոզելու, զարմացնելու համար չէ, ուղղակի եթե ամեն օր փորձ չունենանք, մենք չենք ունենա լավ պարողներ, կամ դերասաններ:

-Ձեր ներկայացումների գաղափարները ձե՞րն են, թե՞ ձեզ համար պիեսներ են գրում: 

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան -Սովորաբար ինչ-որ գաղափար է ծնվում, որից հետո ունենում ենք ներքին քննարկում: Մենք ունենք ընդամենը մեկ աշխատանք, որը գրական հիմքի վրա է, դա «Սանասար և Բաղդասարն» է: Մնացած բոլոր աշխատանքները դրանք պիեսներ են, որոնք գրված են իմ կողմից, բայց այստեղ շատ կարևոր է մեր իմ թիմի մասնակցությունը: Մեր պիեսները մի քիչ այլ են. դրանք պիեսներ չեն, որտեղ կան երկխոսություններ, այլ պիեսներ են, որտեղ կան գործողություններ: Հետևաբար այդ գործողությունների շղթան ես միշտ քննարկում եմ:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

-Մի ներկայացման պատրաստման համար ինչքա՞ն ժամանակ է անհրաժեշտ:

Պետրոս Ղազանչյան -Նայած ինչ ներկայացում: Օրինակ` մեր վերջին ներկայացման` «Մենության ձայնի» վրա աշխատել ենք երկու տարի: Եվ դա լրիվ ուրիշ ուղղություն է, ուրիշ ոճ է:

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան -Մենք համարյա ամեն տարի պրեմիերա ունենք: Բայց այնպիսի բարդ ներկայացումները, ինչպես օրինակ «Մենության ձայնը», շատ ավելի երկար աշխատանք են պահանջում: Մենք ստեղծել ենք երկու նոր երաժշտական գործիք, որի վրա նվագում ես շարժվելով (պարային գործիքներ): Այդպիսի բան աշխարհում չկա: Դու շարժում ես անում, գործիքը ձայն է արձակում. մեկը հարվածային է, մյուսը` ձայնային: Մոտավորապես մեկ տարի մենք պատրաստում էինք այդ գործիքները, որոնք և դեկորացիա են, և երաժշտական գործիք: Հետո ևս մեկ տարի արդեն բեմադրական փուլն էր: Բայց մեր մեկ այլ ներկայացման` «Զինվորների» պատրաստման համար պահանջվեց մեկ ամիս: Մենք ունենք ներկայացումներ, որոնց հիման վրա հետագայում ստեղծում ենք թրեյլերներ (trailer): Թրեյլերները նման չեն ներկայացմանը. վերցված են մի քանի հատվածներ, ուրիշ է երաժշտությունը: Դրանք պարզապես փոքրիկ գործեր են, որոնք մենք ուղարկում ենք միջազգային փառատոների: «Զինվորները» և «Մտքերի երկխոսությունը» աշխատանքների թրեյլերները հիմա մասնակցում են ժամանակակից պարային թատրոնների կինոփառատոնին:

Ներկայացման պատրաստման ժամանակը կախված է մարդկանց քանակից, դեկորացիայից, հագուստից, ընդհանուր բեմական ձևավորումներից: Մեր ամենաերկար աշխատանքը «Մենության ձայնն» է, իսկ ամենակարճը` «Զինվորները»: Ինչպես նաև ունենք մահվան մասին մոնոներկայացումների շարք, որոնք նույնպես կարճ են: Բայց ամենաքիչը մեկ ամիս է անհրաժեշտ ներկայացման համար:

-Մինչ օրս ի՞նչ հաջողությունների եք հասել:

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան -Սկսենք այնտեղից, որ 2003-ին մենք ստեղծվեցինք,  2006-ին մտանք միջազգային շուկա և սկսեցինք մասնակցել միջազգային թատերական պրոցեսներին: 2006-ին Պրահայում ես ստացա Եվրոպայի լավագույն երիտասարդ խորեոգրոֆ, այսինքն` պարային բեմադրիչ: Մինչ օրս մենք շատ ունենք մրցանակներ, 2008-ին Մոսկվայում ստացել ենք արվեստում նոր ձևեր գտնելու մրցանակ, Բելգիայում, Մինսկում` փառատոնի լավագույն ներկայացում: Ես և իմ թատրոնը Քեմբրիջ քաղաքի պատվավոր հյուրեր էինք: Մինչ օրս մենք  մասնակցում ենք միջազգային հեղինակավոր փառատոների, ստանում ենք մրցանակներ, բայց դա կարևոր չի, կարևորը ներկայացումների որակն է, որը միշտ պետք է բարձրացնել: Ես մեր որակից դեռևս գոհ չեմ: Մի կարևոր փաստ նշեմ` մենք չունենք հայկական մրցանակ, բայց ես դրանից չեմ նեղվում, որովհետև մեծագույն ռեժիսորներից մեկը` Ֆեդերիկո Ֆելինին, չունի ոչ մի իտալական մրցանակ:

-Թատերագետները ինչպե՞ս են վերաբերվում Ձեր ներկայացումներին:

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան -Մենք ունենք թատերագետների երկու սերունդ` հին սերունդը, որը մեծացել է սովետական արժեքային համակարգով և ընդհանրապես չի հասկանում` մենք ինչ ենք անում, և նոր սերունդը, որը մեծանում է այդ սովետական արժեհամակարգ ունեցող թատերագետների կրթությամբ: Մենք ապրում ենք մի երկրում, որը ունեցել է շատ բարդ շրջան, երբ մեդալ էին տալիս նրանց, ովքեր նկարում էին Լենին, խաղում էին Լենին: Եվ նման մարդիկ այժմ մեր կառավարությունն են, մեր թատերագետներն են, ռեժիսորները: Եվ հիմա մենք ապրում ենք իրականության մեջ, որտեղ դեռ կա այդ սովետական արձագանքը:

-Ինչպե՞ս եք Հայաստանից դուրս դարձել հայտնի:

Շողակաթ Մլքե-Գալստյան -Սկսում ես նրանից, որ մասնակցում ես Հայաստանում տեղի ունեցող միջազգային փառատոներին: Այդպես մենք մասնակցեցինք թատերական փառատոնի, որտեղ մեզ նկատեցին ու հրավիրեցին: Միանգամից հայտնի դառնալ հնարավոր չէ, անդադար աշխատում ես, թղթեր ես լրացնում: Այդ ամենը շատ բարդ աշխատանք է: Եթե առաջ դու արտիստ էիր, և դա քեզ բավական էր, ապա հիմա պետք է իմանաս անգլերեն, լավ շփվես մարդկանց հետ, իմանաս համաշխարհային պատմություն: Դրսում մարդիկ միանգամից ուզում են իմանալ, թե դու ով ես, գիտե՞ս արդյոք աշխարհում ինչ է կատարվում, ներկա գրականությունը ով է գրում, ներկա ռեժիսորներն ովքեր են: Միանգամից ուշադրություն են դարձնում, թե ով ես դու և ինչ ես ստեղծում, որովհետև հիմա դա շատ կարևոր է: Եթե դու վատ մարդ ես, ստոր ես, քո արվեստը ուրիշ է ստացվում: Կան նաև մարդիկ, ովքեր անընդհատ փոխում են իրենց գույնը, քամելեոնների նման: Մեր արվեստում շատ կարևոր է ունենալ հստակ գույն:

-Ներկայացումների ժամանակ պարային շարժումները դոգմատիկ են, թե՞ դուք եք մտածում և բեմադրում: 

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան -Դոգմատիկ լինել չի կարող, հակառակ դեպքում դա արդեն մերը չի լինի: Բալետը ունի կլասիկ խորեոգրաֆիա, որը պետք է օգտագործել: Եթե չես օգտագործում, դա արդեն բալետ չի: Մենք չունենք կլասիկ խորեոգրաֆիա, մենք ստեղծում ենք մերը: Սկզբում ուղղակի մտածում ենք այդ շարժումների մասին, ես տալիս եմ էտյուդներ, յուրաքանչյուրը կատարում է իր ձևով: Հետո գրվում է պիեսը, երբեմն օգտվում եմ էտյուդներից, երբեմն` ոչ: Իրականում ամենակարևորն այն է, որ ոգեշնչվում ենք իրականությունից: Ամեն ինչ զրոյից է ստեղծում, ընդհանրապես դոգման լավ բան չէ: Մենք անընդհատ փորձում ենք անել այնպիսի բաներ, որ մենք էլ դեռ չենք արել, մեզ էլ է հետաքրքիր:

-Ձեր հիմնական թատերախումբը քանի՞ հոգուց է բաղկացած:

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան -Երեք` ես, Շողակաթը և Պետրոսը: Երկրորդ կազմը բաղկացած է քսան հոգուց: Բայց երկրորդ կազմը ամեն օր փորձերին չի գալիս, գալիս է միայն նախագծերի ժամանակ:

-Ձեր թատրոնի դերասանները  ի՞նչ կարողություններ պետք է ունենան:

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան -Պետք է կարողանան շարժման և դրամատիկ թատրոնի սինթեզը կատարել: Դա շատ բարդ է, որովհետև պետք է լինեն և շարժվող, և դրամատիկ, իսկ այդպես շատ քիչ է լինում, որովհետև շարժվող մարդիկ քիչ դրամատիկ են, և դրամատիկ մարդիկ քիչ շարժվող են:

Շողակաթ Մլքե-Գալստյան -Շատ հաճախ շարժվող մարդիկ դեմքի որևէ արտահայտություն չեն ունենում: Իսկ մեր մոտ ի սկզբանե դրված է, որ ամբողջ մարմնով պետք է արտահայտել էմոցիան: Դա շատ բարդ է, արվեստը մաշում է մեզ հոգեպես: Անընդհատ վախենում ես, որ կդառնաս «դիմակային» դերասան, այսինքն, միայն մի բան կկարողանաս խաղալ: Երբ քեզ մոտ ինչ-որ կերպար ստացվում է, ամենադժվարը այլ կերպար ստեղծելն է: Շատ դժվար է խաղալ հին դերերը, որովհետև դու արդեն այն չես, ինչ առաջ: Եվ երբ հանդիսատեսը քեզ մոտ է նստած, զգում ես նրա շունչը, սկսում ես վախենալ, որովհետև չի կարելի, որ հանդիսատեսը զգա, թե դու ինչ օր ես ունեցել այսօր: Մարդու շարժումները նրա մասին ամեն ինչ պատմում են, այդ պատճառով էլ շատ բարդ է կերպարի մեջ մտնել ամբողջությամբ:

Ժամանակակից պարի առաջին պայմանը ազատությունն է, ընդհանրապես արվեստում չկա «չի կարելի»:  Չկա մի բան, որ ուզում ես անել, բայց չի կարելի:

-Բեմադրելու ընթացքում առաջանո՞ւմ են անհամաձայնություններ դերասանների հետ: 

Շողակաթ Մլքե-Գալստյան -Միշտ առաջանում են: Հատկապես իմ և Ցոլակի միջև: Թվում է, թե մենք շատ համերաշխ պետք է լինենք, միասին ենք ստեղծել թատրոնը, և այլն, բայց չկա մի բան, որ մեզ մոտ ընդհանուր է:

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան -Շողակաթը միշտ խմբագրում է իմ շարժումները: Լսում է ասածս, կրկնում է այնպես, ինչպես ես եմ ուզում, բայց երբ գալիս է բեմադրելու պահը, նկատում եմ, որ նոր շարժումներ է ավելացրել, որոշ դետալներ չի անում: Լավ ռեժիսորի և դերասանի միջև անհամաձայնությունը բնական պրոցես է, որը նաև գեղեցիկ է, բայց միայն այն դեպքում, եթե անհամաձայնությունը կերպարային է:

-Ձեր «Մտքերի երկխոսություն» ներկայացման մեջ օգտագործում եք տարբեր նյութեր` ջուր, ավազ, ալյուր: Բեմի վրա տեխնիկական ի՞նչ  դժվարություններ են առաջանում: 

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան -Այդ ներկայացումները բացօթյա են: Հանդիսատեսը մեզնից գտնվում է ավելի մեծ հեռավորության վրա, քան բեմի դեպքում: Նյութերը կարող են լցվել դերասանների աչքերի մեջ, խանգարել, բայց այդ ամեն ինչը հաշվարկվում է փորձերի ժամանակ: Ամենադժվար փորձը բոլոր դեպքերում պրեմիերան է, որը ամենավատ ելույթն է: Միակ բանը, որը կանխատեսել և դրան պատրաստվել չես կարող` եղանակն է: Երբ այդ նյութերի վրա անձրև է գալիս, ամեն ինչ շատ է դժվարանում, անընդհատ լարվում ես: «Մտքերի երկխոսություն» ներկայացման մեջ այդ երեք նյութերը ներկայացնում են մտքերի երեք տեսակները. ավազը ծանր մտքերն են, ալյուրը` թեթև, իսկ ջուրը այնպիսի մտքերն են, որոնք չես հասկանում: Եվ այդ երեք նյութերի շնորհիվ կատարվում է մտածողություն: Ներկայացումը տևում է երեսուն րոպե, որոնցից միայն տասն է նյութերով: Նյութերը ցույց են տալիս միայն կերպարների բնույթը, բայց կերպարները ունեն նաև առանց նյութի տեսարաններ ու գործողություններ:

-Որտե՞ղ են տեղի ունենում ձեր փորձերը:

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան -Հիմնականում վարձում ենք տարածք: Այդ հարցում մեզ շատ են օգնել  Նարեկացի արվեստի միությունը, «Հայարտը»:

Շողակաթ Մլքե-Գալստյան -Մեզ համար կարևոր պայման է միայն, որ ներքևի հարկում մարդ չլինի: Կար ժամանակ, որ ընդհանրապես տարածք չէինք գտնում, փորձ էինք անում տանը` Ցոլակի սենյակում: Բացօթյա փորձեր էլ ենք ունեցել, երբեք չենք դադարեցրել փորձերը:

-Դուք ունենում եք հյուրախաղեր: Ո՞վ է ձեզ հովանավորում:

Շողակաթ Մլքե-Գալստյան -Ղարաբաղ գնալը պատվեր էր: Հովանավորել է Եվրոպական «Ղարաբաղի օպտիմիզացում» կոչվող ֆոնդը: Գնացել ենք հինգ գյուղ, և մեր բոլոր դեկորացիաները թողնում էինք երեխաներին:

-Ներկայացումներից հետո ինչպե՞ս եք իմանում, արդյոք Ձեր ասելիքը տեղ հասավ: 

Ցոլակ Մլքե-Գալստյան -Ներկայացումից հետո փոխվում և դուրս ենք գալիս հանդիսատեսի մոտ, ծանոթանում ենք նրանք կարծիքներին: Բայց հանդիսատեսի կարծիքին մեծ տեղ տալ չի կարելի, որովհետև այդ դեպքում կամ կմտածես, որ հանճար ես, կամ կմտածես, որ տականք ես: Հանդիսատեսի կարծիքին պետք է շատ զգույշ վերաբերվել, որովհետև նա կամ շատ մեծարում է, կամ շատ իջեցնում: Մենք մեծարանքի հետ ենք շփվում մեծամասամբ, որին պետք է շատ զգույշ վերաբերվել, որ չկոտրվես: Բայց լսում ես նաև ինչ-որ օբյեկտիվ կարծիքներ, որոնք անհրաժեշտ է ֆիքսել:

Հարցազրույցը գրի առավ Մարիամ Նալբանդյանը։

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

suanna mardumyan portret

Հարցազրույց հայրիկիս հետ

-Պապ, քանի՞ տարեկան էիր, երբ մասնակցեցիր կռիվներին:

-Քսան-քսանմեկ տարեկան էի, երբ պատերազմը սկսվեց:

-Ինչպե՞ս արձագանքեցին տատիկն ու պապիկը:

-Նրանք, իհարկե, վախենում էին, խնդրում էին, որ շատ զգույշ լինենք, քանի որ եղբայրս էլ էր մեզ հետ:

-Քանի՞ մարդ կար գյուղից:

-Հստակ թիվ չեմ կարող նշել, ոտքի էր կանգնել ամբողջ գյուղը, բայց հիմնական մասը կազմում էր սևքարեցի Սաքոի անվան ջոկատը:

-Այդպե՞ս էր կոչվում ձեր ջոկատը:

-Այո, ջոկատն անվանեցին հայտնի ֆիդայու անունով:

-Ո՞ր սահմաններում եք կռվել:

-Կիրանցի, Այգեհովիտի, Սևքարի և մի շարք այլ սահմաններում:

-Իսկ ի՞նչ էիր անում:

-Կանգնում էի խրամատում, մեքենայով զենք էի տեղափոխում տեղից տեղ:

-Այսօր հիշո՞մ են ձեր սխրանքների մասին:

-Այո, պարգևատրվել եմ «Մայրական երախտագիտություն Արցախի քաջորդիներին» մեդալով, «Հայաստանի երկրապահ» հուշամեդալով, «Քսանամյակի հոբելյանական մեդալով», շնորհակալագրերով և այլ պարգևներով:

-Գյուղի երիտասարդ սերունդը տեղյա՞կ է, որ գոյություն ունի ձեր ջոկատը, գիտի՞ ձեր մղած կռիվների մասին:

-Գիտի, քանի որ գրքեր են տպագրվում մասնակիցների, իրենց  ընտանիքների մասին: Ամեն ընտանիքում մասնակից է եղել, պատմում են, հիշում:

Ազգը պիտի հերոսներ ունենա

Լուսանկարը՝ Շուշան Հարությունյանի

Վերջերս հնարավորություն ունեցա հանդիպելու գեղանկարիչ Արարատ Սարգսյանի հետ: Մարդ, ում դժվար է միայն նկարիչ անվանելը: Արտիստի աշխատանքների թվին են դասվում մի շարք ֆիգուրատիվ և խորհրդանշական պատկերներ, ձեռակերտ գրքեր: Նրա աշխատանքները և նախագծերը ցուցադրվել են  Եվրոպայի, Ամերիկայի և Արևելքի մի շարք երկրներում:   Բավականին հետաքրքիր ու անկեղծ զրույց ունեցա նկարչի հետ: Չնայած նախապես հարցազրույցի պլաններ չունեի՝ առիթը բաց չթողեցի արվեստագետին մի քանի հարցեր տալ:

-Պարո՛ն Սարգսյան, ո՞րն է Ձեր արվեստի հիմնական թեման:

-Իմ հիմնական թեման նախատիպերի մասին է: Եթե անգամ բնություն եմ նկարում, ապա անպայման փնտրում եմ նախատիպը: Մեր օրերում դա շատ կարևոր է: Կարծում եմ, որ այդ գիտակցությունն էր, որ ինձ բերեց «Արքետիպեր» նախագիծը անելուն:

-Ինչի՞ մասին է «Արքետիպերը»: Կմանրամասնե՞ք: 

-94թ.-ին արեցի «Արքետիպեր» նախագիծը: Արքետիպը նախատիպն է: Դրա մեջ ես հավաքեցի մոտ հարյուր լեզու՝ ուրարտական, մայաների, պոմպեյական և այլն:  Հորդանանում ցուցադրության  ժամանակ մի արաբ կնոջից թուղթ պատրաստել էի սովորել, և դա շատ հարմար եկավ իմ «Արքետիպերին»:

- Որքանով տեղյակ եմ ձեռակերտ գրքեր եք պատրաստում:

-Ես 10-12 տարբեր թեմաներով գրքեր ունեմ: Օրինակ՝«Կորուսյալ դրախտ», «Արձանագրություն և լանդշաֆտ», «Խաչքար» նախագիծը և այլն, իսկ ձեռակերտ գրքեր սովորել եմ պատրաստել Եվրոպայում: Հիմա Հայաստանում այդքան էլ դա տարածված չէ:

-Վերջերս բավականին քննարկվող է դարձել  Ձեր  «Խաչքար» նախագիծը: Ի՞նչը հանգեցրեց դրան:

-Երբ 2006թ.-ին տեսա, թե ինչպես են ազերի զինվորները ոչնչացնում Ջուղայի խաչքարերը, ափսոսանք ապրեցի ու բարկացա, որովհետև որպես արվեստագետ ես հո լավ գիտեի դրանց արժեքը: Աշխարհի ցանկացած  թանգարան կուզենար գոնե մեկ հատ այդ խաչքարերից իր ցուցադրության մեջ ունենալ, ու դա մեծ հարստություն կլիներ: Եվ ես փորձեցի այդ խաչքարերը վերականգնել հին լուսանկարներից: Ինչպես բազմիցս ասել եմ, ես թուղթ եմ պատրաստում: Դրանցով ֆոտոներից պատրաստեցի մատրիցաներ, ու այդպես վերականգնեցի ուղիղ 36 խաչքար: 36-ը մեզ համար խորհրդանշական թիվ է համարվում:

Ես դա միշտ նմանեցնում եմ նրան, երբ երկու երեխաներ ավազի վրա խաղում են, մեկը մի բան է պատրաստում, ծնողները  գովում են, մյուսը գալիս փշրում է: Մենք ամբողջ տարածաշրջանում մեծ հետք ենք թողել:

Այս նախագծով ես ուզեցի հակադրվել՝ ասելով, որ, եթե դուք ձեր ինքնությունը հաստատելու համար փչացնում եք ուրիշի արածը, ապա իմ ազգը իր ինքնությունը հաստատելու համար միշտ նոր բան է ստեղծում: Ես հոգին վերցրեցի ու դրեցի մի նոր, ուրիշ ֆիզիկայի մեջ:

Լուսանկարը՝ Շուշան Հարությունյանի

-Ձեր կարծիքով արվեստագետը այսօր պիտի ավելի շատ գլոբա՞լ մտածի, թե՞ ազգային:

-Մինչև հայերեն չիմանաս, լավ անգլերեն չես խոսի: Ես պիտի իմը լավ իմանամ: Երբ 94թ.-ին արեցի «Արքետիպերը», ինձ համար շատ կարևոր էր գիտակցել, որ ես գիր ունեմ, որ ես ունեմ այբուբեն: Դա ուրիշ զգացողություն է: Կալիգրաֆիան կապ չունի այբուբենի հետ: Օրինակ, հրեական այբուբենը 20 տառից է և ունի 200 թվային կոդ, հայկականը չորս հատ ինն է…

Ես քսանից ավելի երկրում եմ արել այս նախագիծը ու բոլորին հետաքրքրել է, որովհետև իմ երկիրը դնում եմ գլոբալի մեջ:

-Դուք մեր ազգային էպոսին նվիրված աշխատանք ունեք…

-Այո՛, ես հավաքել եմ մեր էպոսը գյումրու բարբառով, կավի վրա նկարազարդումներ եմ արել՝ իմ ձեռքով քանդակած կաղապարների միջոցով: Ինքնության հիմքերը շատ կարևոր են: Պետք է ամեն կերպ հասնել դրանց:

Լուսանկարը՝ Շուշան Հարությունյանի

-Ներեցեք, Դուք նաև քանդակո՞ւմ եք:

-Եթե դու արտիստ ես, ուրեմն պիտի տիրապետես ամեն ինչի: Եթե պետք լինի` կերգեմ էլ:

-Ի՞նչն է կարևոր մեզ համար այսօր:

-Հերոսները: Հերոսը նա է, ում մասին դու գիտես, ում ուզում ես նմանվել: Օրինակ, ռուսների համար Պուտինն է, գյումրեցիների համար՝ Յուրի Վարդանյանը …Ազգը պիտի  հերոսներ ունենա…

«Բողբոջ» պարային ստուդիա

Հարցազրույց «Բողբոջ» պարային ստուդիայի պարուսույց Վերգինե Վանյանի հետ

 -Ե՞րբ և ո՞ւմ կողմից է ստեղծվել «Բողբոջ» պարային ստուդիան:

-«Բողբոջ» պարային ստուդիան ստեղծվել է 1987 թվականին, ղեկավարել է Արծրուն Գևորգյանը:

-Ո՞ր թվականից եք աշխատում «Բողբոջ» պարային ստուդիայում որպես պարուսույց:

-1990 թվականից աշխատել եմ, այնուհետև չեմ աշխատել ութ տարի, իսկ 2000 թվականից կրկին աշխատել եմ:

-Ո՞ւմ է պատկանում «Բողբոջ» ստուդիան:

-«Բողբոջ» ստուդիան պատկանում է Եղեգնաձոր քաղաքի մշակույթի պալատին:

-Քանի՞ տարեկանից են հաճախում ստուդիա:

-Չորս կամ հինգ տարեկանից:

-Ինչպիսի՞ պարեր եք սովորեցնում

-Սովորեցնում եմ հայկական ժողովրդական և աշխարհի ժողովուրդների պարեր:

-Ինչպիսի՞ հաջողությունների են հասել Ձեր սաները:

-Մասնակցել են տարբեր փառատոների և գրավել են պատվավոր առաջին և երկրորդ հորիզոնականները: Մասնակցել են բոլոր տեսակի քաղաքային միջոցառումներին:

-Ինչպե՞ս եք լուծում զգեստների հարցը, ունե՞ք հովանավոր:

-Զգեստների հարցը լուծում ենք մեծ դժվարությամբ, քանի որ չունենք հովանավոր:

-Հաճախակի՞ եք համերգային շրջագայություններ կատարում:

-Ոչ այնքան շատ: Հանրապետության մեջ շրջագայել ենք, իսկ հանրապետությունից դուրս՝ ոչ:

-Արդյոք պետական միջոցները բավարա՞ր են պարային ստուդիայի լիարժեք գործունեության համար, նկատի ունեմ համերգների կազմակերպումը, հագուստները, փորձասենյակը և այլն:

-Ոչ, չի բավարարում: Ամեն ինչ անում ենք մենք մեր միջոցներով:

-Ինչպիսի՞ն եք տեսնում «Բողբոջ»-ը մի քանի տարի անց:

-Այդ հարցին չեմ կարող պատասխանել:

Ծանոթացեք. Վայքի ավագ դպրոց

Հարցազրույց Վայքի ավագ դպրոցի տնօրեն  Թարո Հակոբյանի հետ

-Որպես նորընտիր տնօրեն ի՞նչ կասեք դպրոցի մասին:

-Դպրոցը որպես այդպիսին միակն է Վայքի տարածաշրջանում: Ինձ համար շատ հաճելի է աշխատել այս դպրոցում, որովհետև ես գործ ունեմ շատ լավ երեխաների հետ, առավել ևս մատաղ սերնդի հետ`ապագայի հետ: Դպրոցի տիպը, ինչպիսին էլ որ լինի, ընդhանուր է: Շատ եմ կարևորում դպրոցի դերը, քանի որ բոլոր դպրոցները ապագա սերնդի դաստիարակման գործով են զբաղվում:

-Քանի՞ երեխա է սովորում Վայքի ավագ դպրոցում:

-Վայքի ավագ դպրոցում այս պահին սովորում է 229 աշակերտ:

-Վայքում քանի՞ դպրոց կա, քանի՞սն են ավագ:

-Ավագ դպրոցը մեկն է, որն ամբողջովին ենթարկվում է կրթության և գիտության նախարարությանը: Վայքում գործում է մեկ ավագ դպրոց, մեկ քաղաքային վարժարան և մեկ հիմնական դպրոց:

-Դժվար չէ՞ երեխաներին քաղաքի տարբեր մասերից գալ դպրոց հատկապես ձմռանը:

-Դժվարություններ կան, բայց հաղթահարելի են, քաղաքն ինքնին մասշտաբներով փոքր է, բայց երեխաների տեղափոխությունը կատարվում է ներքին քաղաքային (հասարակական) տրանսպորտի միջոցով, ինչպես նաև ոտքով են գալիս և կարողանում են հասնել դպրոց, այդ հարցում մենք խնդիր չունենք:

-Մեր տարիքում, երբ գալիս են ավագ դպրոց, նոր միջավայր, հատկապես տղաների շրջանում առաջանում են կոնֆլիկտներ հասակակից մյուս տղաների հետ: Ի՞նչ կասեք այդ մասին, եղե՞լ են դեպքեր, որ դուք ստիպված եք եղել միջամտել:

-Պետք է անկեղծ խոստովանեմ, որ տեղափոխվելուց հետո, այսինքն՝ ընտրվելուց հետո, այդ հարցը մտահոգում էր ինձ, եղան առանձին փոքրիկ դեպքեր, որոնք լուծվել են, նրանք եկել են ընդհանուր հայտարարի, մենք խոսել ենք այն աշակերտների հետ, ովքեր կանգնած են եղել կոնֆլիկտի երկու կողմերում, ամեն ինչ ավարտվել է, որովհետև միջավայրը շատ դյուրին է: Լինելով տեղաբնակներ՝ նրանք կարևորում են իրենց միջավայրը, առանձնապես այդպիսի դեպքեր չկան, չեմ էլ կարծում, որ կլինեն:

-Կա՞ն բաներ, որ Ձեզ դուր չեն գալիս մեր դպրոցում, եթե այո, ապա ի՞նչը:

-Անկեղծ ասած, սկզբնական փուլում ինձ դուր չէր գալիս առանձին տղաների ծխելն ու շարժուձևը, բայց կարողացել ենք հաղթահարել դա, որն ինձ համար շատ տհաճ ու անընդունելի երևույթ էր, փառք աստծո, ամեն ինչ իր տեղն է ընկել:

-Ի՞նչ կփոխեիք դպրոցը դեպի լավը տանելու համար:

-Ես ունեմ շատ պլաններ դպրոցի հետ կապված: Առաջինը, որ ես կուզենայի անել, երեխաներին բացատրելն է, թե ինչ է դպրոցը իրենից ներկայացնում, բացատրել ուսման կարևորությունը: Երկրորդը, պետք է ուսուցիչներին անընդհատ ուղարկել վերապատրաստման, նրանք նույնպես ամեն օր պետք է նոր գիտելիքներ ստանան:
-Որո՞նք են եղել Ձեր կատարած առաջին փոփոխությունները:

-Ամեն առավոտ դասերը սկսելուց տասնհինգ րոպե առաջ բոլորս միասին կատարում ենք նախավարժանք: Իսկ երկրորդը, անցաթղթով դպրոց մուտք գործելն է: Դպրոց այցելողը պետք է ունենա անցաթուղթ: Դա փաստաթուղթ է` աշակերտի լուսանկարով, անուն-ազգանունով, տնօրենի ստորագրությամբ և աշակերտի մատյանի համարով: Նաև մենք կազմեցինք դպրոցի կանոնագիրքը և բաժանեցինքն  ծնողներին, որպեսզի յուրաքանչյուր ծնող իմանա, թե ինչ դպրոց է  ուղարկում իր երեխային: Եվ ասեմ, որ դպրոցում արգելված է բջջային հեռախոսների օգտագործումը, եթե աշակերտը մտավ դպրոց, նա պետք է անջատի հեռախոսը, միայն անհրաժեշտության դեպքում ուսուցչի թույլտվությամբ նա կարող է միացնել, զանգել, որից հետո նորից անջատել: Ուրախ եմ նրա համար, որ դպրոցն ունի փոքրիկ կանաչապատ հողակտոր, որտեղ այս տարի հիմնեցինք պտղատու այգի:

-Դպրոցներ կան, որոնք ունեն պայմանագիր որևէ համալսարանի հետ, համաձայն որի շրջանավարտներին այդ բուհ ընդունվելիս տրվում են արտոնություններ: Իսկ մեր դպրոցը ունի նման գործընկեր:

-Քանի որ մենք գտնվում ենք բարձրլեռնային գոտում, և մեր շրջանում զբաղվում են անասնապահությամբ և գյուղատնտեսությամբ, մենք ունենք համաձայնագիր ՀՀ Ագրարային համալսարանի հետ: Մենք 2013 թվականին ունեցանք շրջանավարտներ, ովքեր ընդունվեցին Ագրարային համալսարան: Այդ համալսարանը առաջինն էր, որ իր դռները բացեց մեր շրջանավարտների առաջ: Ունենք նաև համաձայնագիր Ֆրանսիական համալսարանի հետ:

-Ունե՞ք առարկայական օլիմպիադաների հաղթողներ:

-Այո, ունենք, կենսաբանությունից` Հայկ Մարգարյանը` տասնմեկերորդ դասարան, Եվա Գասպարյանը` իններորդ դասարան, Հայ գրականությունից` Մուշեղ Վարդանյանը` տասներորդ դասարան, Հայոց լեզվից` Լիլիթ Գասպարյանը, ռուսերենից` Դիանա Հարությունյանը:

-Ի՞նչ հաջողություններ ունի դպրոցը և ի՞նչ պլաններ կան ապագայում:

-Անցյալ տարի դպրոցն ամբողջությամբ վերանորոգվեց: Բացվեցին ֆիզիկայի և քիմիա-կենսաբանության հոյակապ դասարաններ, ստացանք վարժասարք, որից օգտվում են թե մեր դպրոցի սաները, թե հարակից գյուղերի աշակերտները: Դպրոցը համալրվել է նաև քսաներկու համակարգչով` քսան աշակերտի և երկու ուսուցչի համար, էլեկտրոնային գրատախտակով և wi-fi կապով: Իհարկե, այս ամենի մեջ կա մի խնդիր, դա գույքի խնդիրն է, որը, հուսով եմ, ապագայում կստանանք:

Հրազդանի թատրոնի անցյալը և ներկան

Հարցազրույց Հրազդանի թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար և տնօրեն Աշոտ Սարգսյանի հետ

Առավոտյան արթնացա և հասկացա, որ կրկին նույն պարապությամբ է լցվելու օրս (իդեպ, օրը կիրակի էր): Հանկարծ հիշեցի, որ ես ինչ-որ չափով թատրոնի հետ կապ ունեմ և որոշեցի գնալ Հրազդանի Դրամատիկական թատրոն ու մի փոքր զրուցել թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար և տնօրեն Աշոտ Սարգսյանի հետ: Զրույցի ընթացքում ինքս ինձ համար բացահայտեցի այնպիսի բաներ, որոնք մինչ այժմ չէի իմացել: Ստորև ներկայացնում եմ մեր զրույցը:

-Ո՞ր թվականին է հիմնադրվել թատրոնը:

-Թատրոնը հիմնադրվել է 1953 թվականին, որպես ինքնագործ խումբ:

-Ի՞նչ ներկայացումներ են բեմադրվել:

-Բեմադրվել են մի շարք ներկայացումներ: Բոլորը չեմ կարող թվել: Օրինակ՝ «Օթելլո», «Իվան Ֆրանկո», «Գողացված երջանկություն», Լերմոնտովի «Դիմակահանդեսը», «Միրհավ», «Եզերքի մոտ ճանապարհին» և այլն:

-Ի՞նչ հայտնի դերասաններ ունի թատրոնը:

-Այս պահին հայտնի դերասաններ չունենք, սակայն ունեցել ենք և հայտնի դերասաններ, և հայտնի ռեժիսորներ, որոնց մեծ մասը եղել է դրսից: Այդ թվում են դերասաններ Վոլոդյա Դավթյանը, Մկրտիչ Բադալյանը, Ռուզաննա Հարությունյանը, Շնորհիկ Նազարյանը և այլք: Իսկ հայտնի ռեժիսորներից՝ Իշխան Ղարիբյանը, Արշավիր Ղազարյանը, Պերճ Գևորգյանը, Վրույր Մանվելյանը, Զեպիկ Զաքարյանը և այլք:

-Այս պահի դրությամբ քանի՞ դերասան ունի թատրոնը:

-Այս պահին ունի հինգ դերասան, սակայն, եթե պետք է լինում, մենք հրավիրում ենք դերասաններ:

-Բոլոր դերասաններն ունե՞ն դերասանական կրթություն:

-Այո, բոլորն էլ բարձրագույն կրթություն ունեն:

 -Իսկ ինչո՞ւ են թատրոնում այդքան ուշ-ուշ բեմադրվում ներկայացումներ:

-Թատրոնը չի ջեռուցվում, և հետո էլ մենք չունենք համապատասխան մասնագետներ, որպեսզի ստեղծենք բեմի լուսավորումը: Թատրոնում կան շատ քիչ թվով աշխատողներ, այդ պատճառով ես ինքս, լինելով գեղարվեստական ղեկավար, կատարում եմ այնպիսի աշխատանքներ, որոնք իրականում բանվորների կամ նկարիչների աշխատանք են: Պարզապես իմ բախտը բերել է նրանով, որ քիչ թե շատ նկարչությունից հասկանում եմ:

-Իսկ առաջիկայում ի՞նչ ներկայացումներ ունեք:

-Դեռևս աշխատում ենք բեմադրել Չարենցի կյանքը, սակայն ցրտի պատճառով փորձերը կսկսենք ապրիլից:

-Քանի՞ տարի է, ինչ աշխատում եք թատրոնում:

-1975 թվականից որպես դերասան, իսկ արդեն քսաներկու տարի է՝ գեղարվեստական ղեկավար և տնօրեն:

-Իսկ այդ քսաներկու տարիների ընթացքում ի՞նչ հաջողություններ է ունեցել թատրոնը:

-Մեկ անգամ երկրորդ կարգի դիպլոմ ենք ստացել, մեկ անգամ՝ երրորդ և բազմաթիվ այլ մրցանակներ:

«Ես շատ եմ սիրում կյանքը»

Սոնիկ տատիկը յոթանասունհինգ տարեկան է: Ես հաճախ եմ տեսնում նրան պատշգամբում նստած: Նա ապրում է երկրորդ հարկում, և ամեն երեկո հենց պատշգամբից ջրում է բակի ծաղիկները: Միշտ բարի ժպիտով զրուցում է ծանոթների հետ, զրուցում: Նա երբեք բակ չի իջնում, որպեսզի հիանա իր պարտեզի ծաղիկներով, քանի որ գամված է հաշմանդամի սայլակին: Միշտ հիանում եմ նրա լավատեսությամբ և բարությամբ, դրա համար էլ որոշեցի այցելել նրան և զրուցել

-Դպրոց հաճախե՞լ եք:

-Ոչ, ես դպրոց չեմ հաճախել: Երկու տարեկան հասակում ստացա մանկական ուղեղային կաթված, և այդ ընթացքում՝ 1941թ-ին, հայրս մեկնեց Հայրենական Մեծ պատերազմ, և ես դպրոց չգնացի:

-Ինչպե՞ս և ու՞մ օգնությամբ եք սովորել գրել, կարդալ, հաշվել և այլն:

-Ես տառերը ինքնուրույն եմ սովորել իմ հասակակից երեխաներից`տուն-տունիկ խաղալով, կամ երբ նրանք դպրոցից գալիս էին, ցույց էին տալիս, թե ինչ տառեր են սովորել: Ես էլ ցանկություն ունեի սովորելու և նրանց հետ սովորում էի և հայերեն, և ռուսերեն տառերը:

-Ո՞ր տարիքից եք մենակ ապրել և կարողացել ինքնուրույն հոգալ Ձեր կարիքները:

-Միշտ ապրել եմ իմ հայրական տանը, եղբորս մահից հետո ինձ բնակարան տվեցին, և ես էլ որոշեցի մենակ ապրել, որպեսզի եղբորս ընտանիքին չխանգարեմ: Մայրս նույնպես եկավ ինձ հետ, և մենք միասին ապրեցինք մինչև 1993 թվականը: Հետո մայրս մահացավ, և ես սկսեցի մենակ ապրել: Բայց երբեք չեմ հուսահատվում, քանի որ շատ եմ սիրում կյանքը, սիրում եմ բնությունը, կենդանիներին, մարդկանց:

-Ո՞րն է տան Ձեր ամենասիրած անկյունը:

-Իմ ամենասիրած անկյունը իմ պատշգամբն է, որտեղ ես կարողանում եմ մաքուր օդ շնչել և նայել փողոցով անցնող մարդկանց:

-Ինչո՞վ եք զբաղվում ողջ օրը:

-Ես տառերից բացի նաև ինքնուրույն կարուձև եմ սովորել: Ազատ ժամանակ կարուձևով եմ զբաղվում: Այն ժամանակ խանութներում հագուստեղեն չկար, միայն կտորեղեն էր, մարդիկ իրենց հագուստները այլ երկրներից էին գնում կամ իրենք էին կարում: Այդ ժամանակ ես կարում էի հագուստներ և տալիս խանութներին: Այդ գումարով խնամում էի նաև մորս: Ես նաև զբաղվում եմ ասեղնագործությամբ: Դա նույնպես ինքնուրույն եմ սովորել: Եթե ինչ-որ բան սիրում ես, ապա շատ  հեշտությամբ կարող ես սովորել, միայն պետք է մի քիչ սիրես և պատկերացնես:

-Ցուցահանդեսների մասնակցե՞լ եք:

-Երևանում տեղի է ունեցել հաշմանդամների աշխատանքների ցուցահանդես, և ինձ ասել էին, որ մասնակցեմ: Ես այդ ցուցահանդեսից դիպլոմ եմ ստացել:

-Ի՞նչ երաժշտություն եք լսում և ո՞վ է Ձեր սիրելի երգիչը կամ երգչուհին:

-Ես գուսանական երգեր եմ լսում, հատկապես՝ Սայաթ-Նովա: Իմ սիրած երգչուհիներն են Օֆելյա Համբարձումյանը, Արաքսյա Գյուրզադյանը:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաք առողջական խնդիրներ ունեցող մարդկանց, ովքեր շատ հուսահատված են:

-Ես ունեմ շատ հաշմանդամ ընկերներ, ես նրանց հետ հեռախոսով խոսում եմ, ասում եմ, որ չամաչեն իրենց վիճակից, խոսում եմ արվեստից և լավ-լավ խորհուրդներ եմ տալիս: Ես ողջ կյանքում չեմ հուսահատվել: Միշտ աշխատել եմ, չեմ ցանկացել որևէ մեկին նեղություն տալ: Ձեռքի աշխատանքներով ոչ միայն իմ կարիքներն եմ հոգում, այլև երբեք պարապ չեմ մնում:

-Ի՞նչ կմաղթեք ինձ և իմ հասակակիցներին:

-Ես ձեզ մաղթում եմ հաջողություն, լավ սովորեք և լավ մարդ դարձեք: Նաև կավելացնեմ` լավ վարվեք մարդկանց հետ, ուշադրություն դարձրեք տան և շրջապատի գեղեցկությանը:

Իմ պապը ռոք երաժիշտ է

-Ես Մայիս Դավթյանն եմ, ծնվել եմ Կապան քաղաքում 1951 թվականին: Նախնական կրթությունը ստացել եմ Կապանի No3 դպրոցում, այնուհետեւ սովորել եմ երաժշտական քոլեջում ջութակի բաժնում ավարտել եմ 1974 թվականին: Աշխատել եմ Քաջարանի երաժշտական դպրոցում որպես ջութակի դասատու: Այնտեղ աշխատել եմ նաեւ Քաջարանի Մշակույթի պալատում, որպես էստրադային խմբի ղեկավար:

-Պապ, իսկ երբվանի՞ց ես կիթառ նվագել:

-Սկսել եմ նվագել մոտ 14 տարեկանից, երեւի 1965 թվականից:

-Իսկ ե՞րբ որոշեցիք ստեղծել ձեր խումբը:

-Խումբը կոչվում էր «Կապան», ռոք խումբ էր, ստեղծվել էր 1970 թվականին:

-Իսկ ինչո՞ւ «Կապան»:

-Որովհետեւ մտածել ենք, որ դա մեր քաղաքի հին անունն է: Այդ ժամանակ Կապանի մասին ոչ մի խոսք էլ չկար: Քաղաքը կոչվում էր Ղափան, իսկ մենք գիտեինք պատմությունից, որ քաղաքի իսկական անունն է դա, հին քաղաքի անունն է:

-Իսկ ովքե՞ր էին խմբի անդամները:

-Խմբի անդամները… Այնքան շատ երաժիշտներ են մեր խմբով անցել եւ նվագել, տեղափոխվել ուրիշ խմբեր… Խմբի կորիզը կազմում էին Վալտեր Բալայանը` նա խմբի ղեկավարն էր, իհարկե ես, Սամվել Սահրադյանը, Սերյան Սարգսյանը: Հետո մեզ միացան շատ հայտնի երաժիշտներ. Սերժ Բալայանը, Արմեն Պետրոսյանը, Սամվել Ալեքսանյանը, Ջեյմս Վարդանյանը եւ այլն: Շատ մարդիկ են նվագել մեր խմբում, որոնք ցավոք սրտի այսօր այստեղ չեն, տեղափոխվել են այլ երկրներ եւ նվագում են այնտեղ:

-Իսկ ի՞նչ էիք նվագում:

-Երգացանկը այնքան հարուստ էր: Նվագումէինք թե հայ,թե օտարազգի կոմպոզիտորների երգեր: Անձամբ ես շատ էի կատարում Ռոբերտ Ամիրխանյանի «Այնպես ուզում եմ» երգը: Հանդիսատեսը շատ էր սիրում իմ այդ կատարումը: Եվ ոչ միայն հայ հանդիսատեսը: Ես այդ երգը բազմիցս կատարել եմ նաեւ հյուրախաղերի, միջազգային փառատոների ժամանակ…

-Պապ, ես տեսել եմ քո լուսանկարները: Այնտեղ այնքան երիտասարդ ես: Ընկերներս զարմանում են, որ ասում եմ պապս ժամանակին հայտնի ռոք-երաժիշտ է եղել… Իսկ ի՞նչ հաջողությունների եք հասել:

-Հաջողությունները շատ մեծէին: Սկսած 1971 թվականից «Կապանը» ներկայացել էր մի քանի համամիութենական եւ միջազգային փառատոների, որտեղ ներկայացրել ենք Հայաստանը եւ շատ մեծ հաջողություններով վերադարձել ենք: Հետո այնքան էինք սիրում ռոք- երաժշտությունը, որ մեծ հաճույքով նվագում էինք ամեն տեղ:

- Որտե՞ղ էիք տալիս ձեր համերգները:

-Հիմա համերգներ չենք տալիս, որովհետեւ 2000 թվականին խումբը ցրվել է: Արդեն 14 տարի է մեր խումբը չի գործում: Մարդիկ իրենց գործերով, հոգսերով… Շատերն աշխատանք գտնելու հույսով արտագաղթել են: Բայց ժամանակին համերգներտալիս էինք Հայաստանի բոլոր քաղաքներում, Ռուսաստանում, Լիտվայում, Լատվիայում, եղել ենք արտասահմանում եւ այլն:

-Պապ, Կապանում սիրո՞ւմ էին ռոքը:

-Դե, երեւի, ինձ թվում է, որ մեր ժամանակվա երիտասարդությունը, շատ էր սիրում թե լսել, թե նվագել: Շատերը ազատ ժամանակ կիթառ նվագել էին սովորում թեկուզ ընկերական շրջապատում նվագելուեւ ընկերներով երգելու համար: Հիմա ես չեմ տեսնում, որ երիտասարԲայց Կապանում իննչպես ես դները կիթառ նվագեն երեկույթների ժամանակ, երգեն… Ինչ ասեմ, եթե սիրեին, հիմա Կապանում գոնե մի ռոք խումբ կլիներ: Վերացել է ռոքը:

-Պապ, իսկ ինչո՞ւ քո երեխաները երաժիշտ չդարձան:

-Իմ երեխաները բոլորն էլ երաժշտական տաղանդ ունեին, սակայն ես ինքս չեմ ուզեցել, որ գնան այդ դժվար ճանապարհով: Այն ժամանակ պետությունը հովանավորում էր երաժիշտներին, իսկ հիմա դա շատ դժվար ու անշնորհակալ աշխատանք է, այն էլ Կապանի նման փոքր քաղաքում: