Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Առավոտ էր… Հյուրատան լուսապայծառ ու չքնած առավոտներից մեկը։

Օրը սկսվեց առավոտյան 6։00-ից, որովհետև չէր էլ ավարտվել։ Դեպի Խոր Վիրապ և Բյուրականի աստղադիտարան այցերից ու գերհագեցած օրվանից հետո մասնակիցների մի մասը քնեց, մյուս մասը զբաղվեց միջմշակութային հաղորդակցության  զարգացման գիշերային բուռն ծրագրերով։ Զարգացրինք։
Տասներորդ օրը տեղի ունեցան օրակարգային որոշ փոփոխություններ։ Դեպի Գեղարդ ճամփորդությունը հետաձգվեց՝ ճանապարհների փակ լինելու պատճառով: Ինչպես գիտեք, դեպի Գեղարդ տանող ճանապարհի մի հատվածում տեղի է ունեցել քարաթափում, և տարվում են պայթեցման աշխատանքներ, հետևաբար օրվա պլանավորումն ազատ էր։ Մասնակիցները «Մանանա» կենտրոնում պետք է լինեին 13։00-ին՝ նախկին 10։00-ի փոխարեն։ Մինչև այդ ժամանակը պետք է օգտագործվեր  խմբային նախագծերի աշխատանքների համար։ Մենք ազատ էինք ընտրելու աշխատանքների իրականացման վայրն ու ֆորմատը։
Կեսօրից հետո ազատ ժամանակ հատկացվեց: Անհրաժեշտ էր տեղում մտածել ժամանակի ճիշտ կառավարման մասին։ Մի քանիսը ընտրեց այն անցկացնելու մշակութային, մնացածը՝ աշխատանքային ֆորմատը։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Այսպես՝ առաջին խումբը ուղևորվեց Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր և Ցեղասպանության թանգարան։ Բելգիացի մասնակիցների հետաքրքրությունն ու ավելի մանրամասն թեմային ծանոթանալու ցանկությունը նկատելի էր։ Թանգարանում նրանց ներկայացվեց ցեղասպանության պատմությունը, պատճառը, պատմական հետևանքները։ Բելգիացի մասնակիցները տպավորված էին։ Անգամ հնչեցին մտահոգություններ, որ իրենք պատմությանը քիչ ծանոթ են, ինչն, ըստ իրենց, վատ է։
Հուշահամալիր այցից հետո մասնակիցները բացահայտեցին երեկոյան Երևանի իրենց համար դեռևս անհայտ կողմերը։
19։00-ին բոլորս «Մանանայում» էինք, որտեղից պետք է ուղևորվեինք ճաշի։
Մատուցողը Մորանին.
- Կարող եք սպասել ջրի համար։ Կթարգմանե՞ք իր համար։
Ես.
- Հա, իհարկե: Մորան, նա ասում էր, որ պետք է սպասես ջրի համար։
Իմ վստահությունն, իհարկե, բավական էր, որ Մորանը, համարյա հայերեն հասկանար, բայց լեզվական փոքրիկ խնդիրները թույլ չտվեցին։
-  Բարի գիշեր, երեխեք։ Redouan, it means “good night, guys”
- Okay, I got it. Բարի գիշեր:

Մարիամ Պապոյան

***

Ներկայացնում ենք մեր մասնակիցներին

Հարցազրույց Սուրեն Կարապետյանի հետ

-Ինչո՞ւ որոշեցիր մասնակցել ծրագրին:

-Առաջին հերթին ցանկացա մասնակցել ծրագրին, քանի որ «Մանանայի» մեկ այլ ծրագրով պետք է գնամ Բելգիա, այդ իսկ պատճառով ուզեցի շփվել բելգիացիների հետ, ծանոթանալ իրենց մշակույթին: Երկրորդը, որ անգլերենով հաղորդակցվելու փորձառությունս մեծացնեմ, որպեսզի Բելգիայում խոսելիս չկաշկանդվեմ: Բացի այդ ես միշտ էլ մեծ ոգևորությամբ եմ մասնակցում «Մանանայի» ծրագրերին, որովհետև դրանք աչքի են ընկնում ստեղծարարությամբ. Ինչ ծրագիր էլ լինի, անպայման կիրառում ենք մեր «մասնագիտական» կարողությունները՝ գրում ենք, լուսանկարում, նկարահանում: Ես օրինակ, այս ծրագրի ընթացքում նկարահանում եմ ծրագրի ողջ ընթացքը, որպեսզի պատրաստեմ աշխատանքային մեր ֆիլմը: Կարելի է ասել՝ ես իսկապես աշխարհին նայում եմ օբյեկտիվի միջից:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

-Ի՞նչ սպասելիքներ ունեիր, և արդյո՞ք դրանք իրականացան:

-Սպասելիքներ ունեի ծանոթանալու իրենց մշակույթին և, ինչպես ասացի, իրականացել է: Արդեն գիտեք, որ մեր բելգիացի մեր մյուս ընկերը՝ Ռեդուանը, արմատներով Մարոկոյից է, ծանոթացնում է նաև արաբական մշակույթին:
Ես միշտ նմանատիպ ծրագրերի ժամանակ աշխատանքային ֆոտոներ եմ անում, այս անգամ նաև ֆիլմը: Հենց այդ անկնկալիքներն ունեի, որոնք իրականացան:

-Արդյոք հասցրե՞լ ես շփվել բոլոր բելգիացի մասնակիցների հետ:

-Այո, արդեն հասցրել եմ ընկերանալ բոլոր բելգիացի մասնակիցների հետ, սակայն ամենաշատը մտերմացել եմ Ռեդուանի հետ, որովհետև ինքը կարծես հոգով հայ լինի, ցանկանում է գալ և Հայաստանում ապրել, ուստի նաև հայերեն է սովորում:

-Կշարունակվի՞ հետագայում բելգիացի ընկերների հետ շփումը: 

-Ինձ թվում է միանշանակ կշարունակվի, որովհետև բոլոր բելգիացիները շատ հյուրընկալ են. օրինակ Ռոուինը և Ռեդուանը ինձ միշտ ասում են, որ երբ ես գնամ Բելգիա, զանգահարեմ իրենց, մենք անպայման կտեսնվենք, կամ եթե ինչ-որ խնդիր ունենամ, այնտեղ անմիջապես իրենց ասեմ, և նրանք ամեն բանով կօգնեն ինձ: Եվ ես կարծում եմ, որ երբ ծրագիրը ավարտվի, մենք կմնանք իսկական ընկերներ:

-Նոր բան սովորե՞լ ես, որը կարող է հետագայում օգտակար լինել:

-Այո, ես սովորեցի հարցազրույց վարել, և դասընթացները շատ օգնեցին: Օրինակ, առաջին հարցազրույցը արել եմ բելգիացու հետ, և դա իմ առաջին օտար լեզվով կատարած հարցազրույցն էր:

-Ի՞նչ դժվարություններ էին առաջանում բելգիացիների հետ շփման ժամանակ:

-Նախ առաջին օրը, երբ եկա, և Ռեդուանը հայերենով բարևեց, միանգամից մտերմացանք և իր հետ խնդիր չկար: Իսկ հիմնական խնդիրը կարծում եմ, որ անգլերեն շփման ժամանակ էր: Առաջին օրերի ընթացքում բոլորս փակ էինք, քանի որ ամաչում էինք, իրենք՝ նույնպես, որովհետև անգլերենը Բելգիայում առաջին կամ երկրորդ լեզու չէ, բայց արդեն երկու օրվա մեջ մտերմացանք, առանց կաշկանդվելու շփվում ենք, կես բառից հասկանում ենք իրար:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

-Կարո՞ղ ես հիշել ամենատարօրինակ պատմությունը այս օրերի ընթացքում:

-Ամենատարօրինակ պատմությունը պատմություն պատմելն էր: Երեկոյան հյուրատանը Ռեդուանի հետ նստած էինք դրսում: Ոչ ոք ձայն չէր հանում, և Ռեդուանը անսպասելի հարցրեց. «Իսկ դուք քնո՞ւմ եք շենքի տանիքին»: Զարմացա, թե ինչպես կարելի է տանիքին քնել, իսկ նա շարունակեց պատմել, որ Մարոկոյում դա նորմալ է, երբ գիշերը շոգ է լինում, նրանք ընտանիքով բարձրանում էին կտուր, քնում աստղերի տակ: Մենք կատակելով ասացինք, որ դա շատ ռոմանտիկ է:
Իսկ մյուս տարօրինակ պատմությունը դարձյալ Ռեդուանից եմ լսել: Մենք լսել ենք, որ մուսուլմաններն ունենում են շատ կանայք, բայց առաջին անգամ հնարավորություն ունեինք Ռեդուանից հարցնելու դրա մասին: Եվ պարզվեց, որ Ռեդուանի պապիկը ունի չորս կին, Ռեդուանը առաջին կնոջ թոռն է, ընդհանուր հաշվեցինք, պապն ունի 46 թոռ:

Հարցազրույցը վարեց՝ Զառա Թորոսյանը

***

Tell me interesting story during the program

I am going to tell a story from when we were at the host family. We arrived at the village and were welcomed with a big meal. It was super delicious. After lunch we went on a walk to see the village were we would be staying at for the next couple of days. After our walk we came back to our host family’s and had dinner. When we finished our dinner, we talked for hours with our host family and then got ready for bed. I was staying in the same room as Valentina, Anna and Oriane. We all sat on the same bed and stared talking about love. Just love and nothing else. It was so interesting to hear how different love works in Armenia compared to Belgium. The way Anna and Valentina were talking about love was so cute and so adorable. It was a really pleasant night and we got way closer after it.

***

Մի պատմություն Վալերիայից

Ես պատրաստվում եմ պատմել պատմություն, երբ մենք հյուրընկալ ընտանիքում էինք։ Մենք հասանք գյուղ, և մեզ դիմավորեցին ճաշի սեղանի շուրջ։ Այն արտակարգ համեղ էր։ Ճաշից հետո մենք գնացինք զբոսնելու և տեսնելու գյուղը, որտեղ մնալու էինք հաջորդ երկու օրերը։ Զբոսանքից հետո մենք վերադարձանք հյուրընկալ ընտանիք և ընթրեցինք։ Երբ մենք վերջացրինք ընթրիքը, մի քանի ժամ զրուցեցինք մեր հյուրընկալ ընտանիքի հետ, ապա գնացինք քնելու։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Ես մնալու էի նույն սենյակում Վալենտինայի, Աննայի և Օրիենի հետ։ Մենք նստեցինք նույն մահճակալի վրա և սկսեցինք խոսել սիրո մասին։ Միայն սեր, և ուրիշ ոչինչ։ Շատ հետաքրքիր էր լսել, թե ինչպես է սերը տարբերվում Հայաստանում՝ համեմատելով Բելգիայի հետ։ Այդ ժամանակ Աննան ու Վալենտինան խոսում էին սիրո մասին շատ սիրուն ու զմայլելի։ Շատ հաճելի գիշերվանից հետո մենք մտերմացանք միմյանց հետ։

Վալենտինա Չիլինգարյան

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

“Exploring the world through the lens of camera” ծրագրի շրջանակներում

Արզականում հանդիպեցինք ֆրանսահայ  Արա Խաչադուրյանի հետ, որի մասին այս օրերին մամուլը շատ է գրել: Իսկ թե ով է նա, կիմանաք հարցազրույցից:

-Պատմեք Ձեր, Ձեր քայլարշավների մասին։

-Ծնվել եմ Լիբանանում 1964թ.-ին: Հիմա 54 տարեկան եմ: Մինչև տասնվեց տարեկանը հաճախել եմ Դեմիրճյան դպրոցը: Հետո սովորել եմ ոսկերչություն։ Դժբախտաբար, երբ ինը տարեկան էի, պատերազմ սկսվեց, և ստիպված տեղափոխվեցինք հորեղբորս մոտ` Ֆրանսիա, որ այնտեղ շարունակեմ կրթությունս: Այնտեղ բնակություն հաստատեցի և սկսեցի աշխատել: Քսանչորս տարեկանում առաջին խանութս բացեցի: Դրանից հետո շատ էի աշխատում` շաբաթը յոթ օր, օրեկան գրեթե տասնվեց ժամ: Մինչև քառասուն տարեկանս աշխատեցի: Հետո ամուսնացա և ունեցա մեկ որդի: Ընկերս ինձ հրավիրեց Լիբանան և ասաց, որ առաջին մարաթոնին կարող եմ մասնակցել: Գնացի Լիբանան, մարզվեցի և առաջին մարաթոնս վազեցի: Երբ վերադարձա Ֆրանսիա, բարեկամներիս հետ մասնակցեցի վազքի մրցույթի: Հետո սկսեցինք շրջագայել աշխարհի չորս կողմը և մասնակցել մարաթոնների:

Մեծ մրցույթ պետք է լիներ, որին պատրաստվելու համար գնացի Ֆրանսիայում մի գյուղ, որտեղ որոշեցի բարձրանալ Եվրոպայի ամենաբարձր գագաթը` Մոնբլանը, որը 4810 մետր է։ Շատ դժվարությամբ բարձրացա։ Երբ հասա գագաթին, տեսա արևածագը։ Շատ գեղեցիկ էր, և որոշեցի, որ ամեն տարի պետք է նոր գագաթ բարձրանամ։

Երկրորդ լեռը, որ մագլցեցի, Մասիսն էր, որը շատ հուզիչ էր ինձ համար։ Հետո բարձրացա Աֆրիկայի ամենաբարձր լեռը՝ Կիլիմանջարոն։ Ֆրանսիայի հայ բարեգործական միությունը ինձ հրավիրեց պատմել, թե ինչպես ես մագլցեցի Արարատ լեռը։ Երբ պատմեցի, առաջարկեցի, որ եթե նյութական օժանդակություն ցույց տան, ապա Ցեղասպանության հարյուրամյակի կապակցությամբ կբարձրանամ աշխարհի ամենաբարձր գագաթը՝ Էվերեստը։ Սկսեցի մարզվել։ Մագլցեցի Անդերի ամենաբարձր լեռը։ Հետո Ղրղզստանի Լենինի պիկ անունով գագաթը։ 2015-ին պատրաստվեցի, որ մագլցեմ Էվերեստը։ Գտնվում էի 5200 մետր բարձրության վրա, երբ ապրիլի 25-ին երկրաշարժ եղավ։ Ընդհատեցինք:  Վերադարձա Ֆրանսիա և որոշեցի, որ 2016 թվականին պետք է վերադառնամ և նորից փորձեմ։ Բարձրանալը տևեց 46 օր։ Հասա մայիսի 22-ին և հայկական դրոշը դրեցի Էվերեստի գագաթին։

-Ինչպե՞ս որոշեցիք, որ պետք է Ֆրանսիայից քայլելով գաք Հայաստան։

-Երբ Էվերեստի գագաթին էի, նամակ գրեցի Թուրքիայի նախագահին՝ Էրդողանին՝ ասելով, որ պետք է ճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը։ Մտածեցի՝ ինչպես անեմ, որ այդ նամակը տամ, որ ընդունի ինձ։ Որոշեցի վազելով գալ Ֆրանսիայից մինչև Երևան։

-Ինչքա՞ն ժամանակ տևեց Ֆրանսիայից մինչև Հայաստան հասնելը։

-107օր։ 4550 կիլոմետր վազեցի։ Ամեն օր վազում էի մոտավորապես 40-45կմ։

-Ինչպե՞ս եք որոշում՝ որ քաղաքներով անցնել։

-Գուգլով գրեցի, որ ինձ ցույց տա Մարսելից Երևան ճանապարհը, և այդ ճանապարհը բաժանեցի ամեն օր 42 կիլոմետրի, որը հավասար է մեկ մարաթոնյան վազքի։ Հետո սկսեցի՝ անցա Իտալիա, Սլովենիա, Սերբիա, Բուլղարիա, Հունաստան, Թուրքիա, Վրաստան և Հայաստան։

-Ի՞նչ արտասովոր դեպք է տեղի ունեցել քայլարշավի ընթացքում։

-Հետաքրքիր էր այն, որ երբ հասա Բուլղարիա, ինձ ընդունեցին այնտեղի հայերը։ Ընդունեցին նաև Վրաստանում։ Նաև շատ լավ ընդունեցին Թուրքիայում։

-Սահմանը հատելիս խնդիրներ չե՞ն առաջացել։

-Ոչ։ Ուղղակի երբ ես անցնում էի սահմանները, բոլորը զարմանում էին, թե ինչպես եմ կարողացել այդքան տարածությունն անցնել։ Հարցնում էին, թե որտեղ է ավտոմեքենան կամ հեծանիվը։ Ասում էի՝ ես վազելով եմ անցնում։

-Իսկ ուրիշ խնդիրներ չե՞ն առաջացել։

-Անշուշտ, ցավեր ունեի ծնկներիս հատվածում։ Բայց, չնայած դրան, կարողացա շարունակել։

-Իսկ ապագայում ի՞նչ նոր պլաններ ունեք։ Ի՞նչ նոր հեռավորություններ եք ուզում հաղթահարել։ 

-Ուզում եմ հեծանիվով անցնել ամբողջ աշխարհը և վերջում հասնել Երևան։

-Հայաստանից ի՞նչ տպավորություններ եք Ձեզ հետ տանում։

-Հիմա նաև նպատակ ունեմ ոգևորել Հայաստանի երիտասարդությանը, որ չծխեն, չխմեն և զբաղվեն սպորտով։ Եթե ունեք երազանք կամ նպատակ, դրան հասնելու համար պետք է աշխատեք։ Առանց աշխատանքի ոչնչի չես հասնի։ Կուզեք երաժիշտ դառնալ՝ պետք է օրեկան վեց ժամ աշխատեք։ Դուք բոլորդ խելացի եք և աշխատասեր եք։

-Ճանապարհորդելու ընթացքում որտե՞ղ էիք ապրում։

-Իմ հետևից գալիս էր մի մեծ քարավան, որի հետ ես օրվա ընթացքում ուտում էի, հանգստանում էի, քնում էի և պատրաստվում հաջորդ օրվան։ Մարդիկ կային, որոնք ցանկություն են հայտնել ինձ հետ թեկուզ մի քանի կիլոմետր վազելու, ամեն քաղաք անցնելով՝ ինձ մի խումբ միանում էր։ Երեք կիլոմետր ինձ հետ վազել է նաև Հայաստանում Ֆրանսիայի դեսպանը։

Հարցազրույցը վարեցին Լիլիթ Վարդանյանը, Էլադա Պետրոսյանը, Էլզա Զոհրաբյանը

Գրի առավ Լիլիթ Վարդանյանը

“Exploring the world through the lens of camera” ծրագրի շրջանակներում

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Փոխանակման ծրագրով երեք օր բելգիացի երիտասարդների հետ ապրում էինք Կոտայքի մարզի Արզական գյուղում։  Հյուրընկալ ընտանիքների տներում, և առհասարակ, ողջ գյուղում անհանգստացնող առաջին բանը ջուրն էր։ Ավելի ճիշտ այն, որ ջուր չկար։ Ողջ Արզականը (ի դեպ, նաև Հայաստանի բազմաթիվ գյուղեր) խմելու ջուր ստանում է օրական 2-3 ժամ` առավոտյան և երեկոյան։ Գյուղացիներից միայն նրանք, ովքեր հնարավորություն ունեն  հորերով կամ բակերով ջուր հավաքելու, ունեն հնարավորություն նաև ջուր ունենալ ողջ օրը, մնացածը ստիպված են բավարարվել դույլերով հավաքված ջրով։  Սրանից հետո գյուղացիները ստիպված են ամենայն զգուշությամբ օգտագործել հավաքված ջուրը։

Գյուղի բնակիչները ջրի խնդրի վերաբերյալ ունեին  տարբեր տեղեկություններ ու կարծիքներ։

Առաջինն այն է, որ դեռ նախկին կառավարության շրջանից Արզականի` Աղվերանի հանգստյան գոտիներին մոտ թաղամասերի ջուրը վաճառվել է հանգստի գոտիներին, իսկ գյուղացիները մնացել են առանց ջրի։ Գյուղի մյուս ծայրամասի բնակիչներն ասում են, որ իրենց գյուղից ջուրը գնում է Երևան, իսկ իրենց մնում է փոքր քանակությամբ ջուր։ Որոշ թաղամասեր էլ երբեմն ստիպված են ջուր հավաքել մի քանի օրվա համար, քանի որ այդ թաղամասերում ջուր կարող է չլինել օրեր շարունակ։

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Այս տարվա ջրի առավել սակավ լինելն էլ գյուղացիներից ոմանք բացատրում են նրանով, որ տարին իրենց շրջանում սովորականից ավելի չորային էր։

Բնական աղբյուրներ ունեցող Աղվերանում ջրի խնդրի մասին լսելը գուցե մի փոքր զարմանալի էր, սակայն այն միայն Արզականին չէ բնորոշ։  Հայաստանի որոշ գյուղերում խմելու ջրի խնդիրներն առավել ակնառու են, առավել հրատապ։

Ջրային ռեսուրսների առատությամբ «պարծեցող» երկրում նման «փոքրիկ» խնդիրներ ևս կան։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Առավոտն սկսեց զարթուցիչի խլացուցիչ ձայնով։ Մի կերպ արթնանալով արթնացրի Ամալյային ու Մորենին, ու շտապեցինք նախաճաշելու մեր սիրելի հյուրընկալ ընտանիքի հետ։ Ես, Եվան, Ամալյան, Ինեսան, Մորենը, Յիցըն ու Լենկան հյուրընկալվել էինք Ազիզյանների տանը։

-Եկեք բալա ջան, եկեք հաց կերեք,-լսվում է Վալյա տատիկի ձայնը հյուրասենյակից։

-Էկան, սիրուն, խելոք բալաները էկան,-ավելացնում է Սուսան տատիկը։

-Իսկ մեղր կա՞,-ինչպես միշտ հարցնում է Լենկան ու ժպտում։

Ուրախ, զվարթ նախաճաշում ենք, Սուսան տատիկը տարբեր հումորներ է անում, ինչպես նաև մածուն քսում Մորենի արևահարված ուսերին։ Մորենը ծիծաղում է, բայց չի ընդդիմանում Սուսան տատիկին։

Գյուղում ուխտի օր է, ինչպես նաև խաղողօրհնեք, և շատ հյուրեր կան, հատկապես մեր հյուրընկալ ընտանիքում։

Բաժանվել էինք 3 խմբի։ Մի խումբը պետք է բարձրանար վանք՝ նկարահանելու ուխտավորներին և իրադարձությունները, մյուս խումբը որոշեց հանդիպել Արա Խաչատուրյանի հետ, ով Ֆրանսիայից քայլելով հասել էր Հայաստան։ Իսկ մեր խումբը մնաց հյուրընկալ ընտանիքում, որպեսզի տեսնի ու լուսաբանի ուխտի հետ կապված իրադարձությունները, ինչպես նաև նկարահանի թոնրում արվող ավանդական խորովածը։

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Տանը բոլորը խառնված էին իրար՝ սեղանի պատրաստություն են տեսնում ու պատրաստում են ավանդական մատաղը, որից պետք է անպայման մի կտոր ուտել ասելով՝ ընդունելի լինի։ Թեև շատ էինք շտապում, բայց հասցրեցինք ճաշակել մատաղը, խմբով նկարվել ու ցտեսություն ասել մեր շատ սիրելի հյուրընկալ ընտանիքին։ Բոլորս հերթով ջերմորեն գրկում էինք նրանց ու լսում նրանց օրհնանքը։

-Աստված ձեզ պահապան,-ասում է Վալյա տատիկը արցունքները սրբելով։

-Լավ մնացեք։

Մի փոքր տխուր, բայց նաև ոգևորված քայլում ենք մեզ ծանոթ դարձած ճանապարհով։ Միավորվում ենք մյուսների հետ և գնում բարբիքյու փարթիի՝ խորոված ուտելու, որի. պատրաստմանը պետք է ինքներս էլ մասնակից լինեինք։

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Ավտոբուսից իջնելուն պես տեսնում ենք Եվայի ծնողների ժպտացող դեմքերը և լսում փոքրիկ Անգելինայի ուրախ ու զրնգուն  ծիծաղը։

Մեր բելգիացի ընկերները շատ են հավանել հայկական խորովածը, իսկ Ռեդուանը հայկական կենաց է ասում, դե իհարկե, Արմանի ու Սուրենի օգնությամբ։

Հետաքրքիր և հագեցած օր էր, վերջապես վերադարձանք հյուրանոց։ Դե ես էլ որոշեցի ուշ քնել ու գրել ութերորդ օրվա օրագիրը։

Սոնա Զաքարյան

***

Ներկայացնում ենք մեր մասնակիցներին

Հարցազրույց Արման Բաղդասարյանի հետ

-Ինչպե՞ս  եղավ, որ մասնակցեցիր  այս  ծրագրին:

-Անցյալ տարի ես և քույրս մասնակցել ենք «Մանանայի» կազմակերպած մեդիա-որքշոփին, ու ես պարբերաբար թղթակցում եմ 17-ին: Հայտարարությունը քույրս էր տեսել: Ասաց, որ ամբողջ օրը տանը նստած եմ, ոչինչ չեմ անում, մասնակցեմ և ինչ-որ բան սովորեմ: Այդպես ես որոշեցի մասնակցել, նոր մարդկանց ճանաչել, նոր բաներ սովորել, անգլերենս զարգացնել:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

-Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեիր ծրագրից:

-Մեծ հույսեր չէի կապում, որովհետև մտածում էի՝ ավելի լավ է երազանքների մեջ չընկնեմ: Հիմա տեսնում եմ, թե ինչքան նոր բաներ ենք սովորում լրագրությանից, լուսանկարչությունից, միգուցե հետագայում նաև կինոյի վերաբերյալ: Արդեն ավելի մեծ ակնկալիքներ ունեմ:

-Արդյո՞ք բոլոր ակնկալիքներդ արդարացան:

- Նոր մարդկանց ճանաչեցի թե՛ Բելգիայից, թե՛ Հայաստանից: Հիմա զգում եմ, որ անգլերենս համեմատաբար ավելի լավ է: Բոլորի հետ շփվում եմ: Մեր բելգիացի հյուրերի հետ շատ հագեցած ժամանակ ենք անցկացնոմ:

-Այս մեկ շաբաթվա ընթացքում ի՞նչն է ամենաշատը տպավորվել:

-Ամենաշատը տպավորվել է այն անձրևոտ օրը, երբ բոլորս անձրևի տակ թրջվելով քայլում և զվարճանում էինք: Արզականի այս երեք օրերը նույնպես տպավորվեցին, որովհետև ամեն ինչ շատ լավ և հետաքրքիր էր:

-Մեր կատարած ճանապարհորդություններից ո՞րն է քեզ ամենաշատը դուր եկել:

-Ինձ ամենաշատը դուր է եկել Դիլիջանը, քանի որ այնտեղի բնությունը և մաքուր օդը ինձ ամեն անգամ զարմացնում են:

-Պատմիր տարօրինակ պատմություն, որ տեղի է ունեցել այս ծրագրի ընթացքում:

-Երբ մենք Արզականում էինք, առաջին գիշերը ես, Սուրենը և Ռեդուանը միասին մի սենյակում էինք: Մենք պառկած ուրախանում, ծիծաղում էինք և պահի ազդեցության տակ հասկացանք, որ հիմա տեղի է ունենում մի անհավանական բան. երևանցին, հրազդանցին և մարոկկացին միասին մի սենյակում քնում են Արզական գյուղում: Դա շատ անհավատալի բան էր:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

-Ի՞նչ ես սովորեցրել քո ընկերոջը՝ Ռեդուանին:

-Սովորեցրել եմ հայերեն բարեկիրթ բառեր, որոնք նա կարող է օգտագործել շփման մեջ: Նրան սովորեցրել եմ ինչպես իրեն պետք է պահի «հայ տղան»:

***

Հարցազրույց Ռոուին Դը’Հոլանդերի հետ

-Ինչքա՞ն ժամանակ է, որ «Թումուլտի» անդամ եք:

-Չորս տարի առաջ էր, երբ ես մասնակցեցի փոխանակման ծրագրի:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

-Ու՞մ գաղափարն էր Հայաստան գալու ծրագիրը:

-Մայիսին ես և Լիոն եկանք «Մանանա» կենտրոն և քննարկեցինք, թե ինչ ենք անելու այս երկու շաբաթվա ընթացքում: Հետո մենք վերադարձանք տուն, իրար նամակներ գրեցինք, և այդպես կազմեցինք ծրագիրը: Երեք օրով էինք եկել: Դա հեղափոխությունից անմիջապես հետո էր: Բոլորը շատ դրական էին տրամադրված: Նրանք ասում էին, որ սա նոր սկիզբ է: Շատ հաճելի էր դա լսել այն ժամանակ:

-Հիմա ձեր տպավորությունները տարբերվու՞մ են առաջին այցելության տպավորություններից:

-Առաջին անգամ, երբ եկել էի Երևան, ես գիտեի միայն, թե ինչպիսին է Երևանը, բայց հիմա ես գնացի այլ քաղաքներ և գյուղեր: Իմացա, թե ինչպես են ապրում Հայաստանի ուրիշ հատվածներում:

-Ի՞նչն է ձեզ դուր գալիս հայերի մեջ:

-Հյուրընկալությունը: Ամեն տեղ, որտեղ գնում ենք, նրանք մեզ հրավիրում են սեղան նստելու: Իրոք շատ հաճելի է հանդիպել հայաստանցիներին:

-Ի՞նչը չեք հավանում հայերի մեջ:

-Մենք միասին աշխատելու մի ձև գիտենք, դուք՝ մեկ այլ, և մենք պետք է հարմավենք ու դա է, որ ես այնքան էլ չեմ հավանում: Մենք պետք է խումբ դառնալու ճանապարհ գտնենք: Բայց դա էլ է հետաքրքիր:

-Պատմեք մի հետաքրքիր պատմություն, որ պատահել է այս ընթացքում:

-Ես շատ տպավորված էի, երբ մենք եկեղեցիներ էինք այցելում և գնում էինք տեսնելու Հայաստանի բնությունը: Դա առաջին անգամն էր, որ դուրս էի եկել Երևանից: Իրոք շատ տպավորիչ էր տեսնել եկեղեցու մոտի ջրվեժը:

-Հայկական ո՞ր սովորույթն է ձեզ ամենաշատը դուր գալիս:

-Այն, որ ընտանիքում երբ հյուր է լինում, ամենապատվավոր տեղում հյուրերն են ու հետո նոր ընտանիքի անդամները: Կարծում եմ դա իրոք տպավորիչ է:

Լիլիթ Վարդանյան, 15տ.

***

Sunday the 12th of august

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Today was our last day at the amazing host families. When we woke up we had a big breakfast with bread, potatoes, mashed potatoes, meat, yoghurt, homemade cheese,… Morane and Sona had to rush the breakfast, they had to leave the house at ten o’clock to meet their group for an interview. The others, who didn’t have an interview planned, could rest a bit more and work on their project. Around lunchtime some went to the church to watch the ceremony, others met a guy who had walked from France to Armenia and some stayed at a host family to see how the food was made.

At half past three we gathered at the main house to leave for the barbecue after a long goodbye to our host families. At the barbecue we could swim but most of us just hang around and talked to each other. When the food was ready we all sat in a tent and ate. We had chicken, pork, salads, bread, vegetables and more. After dinner we hung around again, we pet a dog and ate dessert.

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

When we cleaned up we went to the bus to go back to Yerevan, the bus ride was really long and finally we arrived at Manana. We picked up our stuff and had an exhausting walk back to the hostel since we were carrying everything we brought. At the hostel we divided the rooms and mixed up Armenian and Belgian girls (the early and late sleepers). We unpacked and after that we could do what we wanted at the hostel.

 Jitse Van Nueten

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Արզական տանող ճանապարհը, Էլադայենց տան դարպասները ու Էլադայի սիրալիր ու անսահման ջերմություն հաղորդող տատիկը շքամուտքում։

Էսպես սկսվեց մեր առաջին օրն Արզականում։ Էլադայենց տան բակում մեր առաջին ժողով-քննարկումը բարեհաջող ավարտելուց հետո, խմբերի բաժանվելով, ուղևորվեցինք դեպի մեզ հյուրընկալող տները։

Բելգիացի ընկերներս անդադար կրկնում էին, որ հիանում են գյուղով։

Գրեթե հասել էինք փողոցի ծայրը, երբ նկատեցինք մեզ ընդառաջ եկող մի բարետես կնոջ, ով բացատրեց, որ ինքն է մեզ հյուրընկալելու։ Նրա ուղեկցությամբ մտանք ներս, ու օրվա մնացած մասն անցավ այնքան արագ, որ այժմ դժվարանում եմ նկարագրել բոլոր մանրամասները, որոնք նպաստում էին էդ տարօրինակ արագությանը։ Ավանդական հաց ու պանիրը, կանաչին, տնական մածունն ու մի քանի հայկական ճաշատեսակներ զարդարում էին սեղանն ու Լենկային ստիպում պարբերաբար կրկնել.

-Էնքան եմ սիրում էս օրը, չեմ ուզում վերջանա։

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Իջանք գյուղամեջ՝ ֆոտոներ անելու։ Վալես պապենց տան ֆանտաստիկ խճանկարները տեսնելուց հետո շարունակեցինք մեր զբոսանքը փողոցներում։ Գյուղի երեխեքը ոգևորված էին։ Անընդհատ պտտվում էին խմբի շուրջ, խնդրում էին, որ իրենց նկարենք, ու տեսախցիկը տեսնելուն պես, ճչալով սլանում փողոցն ի վար, թե բա՝

-Նկարու՜մ են, նկարու՜մ են…

Բելգիացի ընկերներս ոււսումնասիրում էին գյուղի անցուդարձն ու ճանապարհին մոշի թուփ նկատելու դեպքում անպայման համտեսում՝ նախորդի համի հետ համեմատելու համար։

Մութն ընկնելուն պես վերադարձանք տուն։ Տիկին Գայանեն խմորեղենի պատրաստություն էր տեսնում։ Մեծ ոգևորությամբ համաձայնվեցինք հաջորդ առավոտյան միասին խմորեղեն թխել։

Գյուղում ժամանակը կանգնում է, բացահայտումները՝ բազմապատկվում։

Եվա Խեչոյան

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

***

Ներկայացնում ենք ծրագրի մասնակիցներին

Հարցազրույց Յիթսը Վան Նյութենի հետ 

-Ի ՞նչ սպասելիքներ ունեիր մինչ Հայաստան գալը:

-Ես շատ սպասելիքներ չունեի, որովհետև չգիտեի շատ մանրամասներ, թե ինչպիսին է լինելու Հայաստանը, թե ինչ ենք անելու բացի լուսանկարչությունից, շատ բաներ չգիտեի Հայաստանի մասին:

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

-Սովորե՞լ ես ինչ-որ նոր բան:

-Այո: Սովորել եմ մի քանի հայերեն բառեր`առողջ, առողջություն, փախլավա, լավաշ, ոչ, բարև:

Ես սովորել եմ նաև մշակութային տարբերությունների մասին: Մինչ այս եղել եմ այլ երկներում, և միշտ տարբերությունները լինում են իրոք շատ  բազմազան ու եզակի:

-Իսկ ինչ-որ  նոր բան սովորե՞լ ես լրագրությունից:

-Իհարկե: Դասընթացները, որոնց մասնակցեցի, իրոք օգտակար էին, մինչ այս  լուսանկարելը, պատմություն գրելը լավ չէր ստացվում, իսկ հիմա որոշակի առաջընթաց կա:

-Ի ՞նչ երկարատև ազդեցություն կունենա ծրագիրը քեզ համար:

-Ես մտածում եմ, որ միշտ կսիրեմ Հայաստանը: Հուսամ, որ  ընկերներ կլինենք հայերի հետ ողջ կյանքի ընթացքում: Սրանից հետո ես կնախընտրեմ գնալ անծանոթ երկրներ, և դա ավելի հեշտ կլինի ինձ համար:

-Որո՞նք են  այն էական առանձնահատկությունները, որոնք դու սիրում ես այս ծրագրում:

-Ես սիրում եմ շփվել այլ երկրների մարդկանց հետ: Եվ ինչպես դպրոցում ես ունենում լավ ընկերներ, այդպես էլ այստեղ ես կունենամ լավագույն ընկերներ: Ես նաև հավանում եմ լուսանկարչությունը, Հայաստանը ուսումնասիրելը, սրանք իրոք  հաճելի են ինձ համար:

-Իսկ ի՞նչը չես սիրել Հայաստանում:

-Ես միայն մի բան չեմ սիրում, որը միգուցե տարօրինակ լինի ձեզ համար: Ես չեմ սիրում, երբ տղաները  «ջենթլմենություն» են անում, իմ կարծիքով, դա սխալ  է, որովհետև յուրաքանչյուրս ունակություններ ունենք, և հատկապես  տղաները չպետք է անեն ինչ-որ բաներ մեր փոխարեն:

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

-Ո ՞րն է քո ամենամեծ  տպավորությունը այս օրերից:

-Լեռները, բնությունը: Երբ ես օդանավակայանում էի, հենց այդ

պահից հավանեցի օդը: Հայաստանը նման չէ Եվրոպային, այստեղ կա այն, ինչը ես շատ եմ սիրում:

Հարցազրույց  Եվա Խեչոյանի հետ

-Ի ՞նչ սպասելիքներ ունեիր ծրագրին հայտ ներկայացնելուց առաջ:

-Ծրագրին դիմելուց առաջ առաջին սպասելիքներս բելգիական մշակույթն ավելի խորքից ճանաչելու, աշխարհի մասշտաբով ծանոթություններ ունենալու հետ էին կապված:

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

-Ինչպե ՞ս ես իմացել «Մանանա»-յի մասին:

-«Մանանա»-յում» ունեի ընկերներ, ովքեր ինձ պատմել էին կենտրոնի գործունեության մասին: Հետո մասնակցել եմ դասընթացի, որը ոգևորել է ինձ՝ շարունակել իմ մասնակցությունը, դառնալ 17-ի թղթակից:

-Որքանո՞վ արդարացան ակնկալիքներդ այս վեց օրերի ընթացքում:

-Կարծում եմ սպասելիքներս իրականացան, որովհետև արդեն ծանոթացել և մտերմացել եմ բոլոր բելգիացի մասնակիցների հետ, կարծում եմ կապը կպահպանվի, և հաշվի առնելով մասնագիտական հետաքրքրվածությունները, կարծում եմ, որ կշարունակվի գործնական համագործակցությունը:

-Ծրագրի մեջ կա՞ն արդյոք առանձնահատկություններ, որոնք դու կարևորում ես:

-Ըստ ինձ, մեզ տրված ինքնաարտահայտման հնարավորությունը շատ կարևոր է և  յուրահատուկ, որովհետև մեր երկրի մասին իրենց պատմելով, ներկայացնելով ինքներս ենք ինքնաբացահայտվում, և դա շատ կարևոր է:

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

-Ի՞նչ ես կարծում, արդյո՞ք շարունակական բնույթ կկրեն բելգիացի մասնակիցների հետ կապերը, եթե այո` ինչպե՞ս:

-Նախ, սոցիալական ցանցերով կապ կպահենք, որովհետև այս օրերի ընթացքում արդեն  ընկերության հարցումներ ենք ուղարկել, որպեսզի շփումը շարունակական լինի: Մտածում եմ նաև, որ ավելի կմտերմանանք մեր «մասնագիտական կողմնորոշման» պատճառով:

-Ի՞նչն է ամենից շատ քեզ դուր եկել այս վեց օրերի ընթացքում:

-Ինձ ամենաշատը դուր է եկել այն փաստը, որ ոչ միայն բելգիացիների համար է բացահայտվում Հայաստանը, այլև ինքս ինձ համար եմ բացահայտում: Հասկանում ես, որ կային լիքը բաներ, որ մինչ այս ծրագիրը չէիր նկատել ու չէիր մտածել դրանց մասին, հիմա Հայաստանը ճանաչում եմ ավելի խորքային մակարդակով:

-Ի՞նչ սպասումներ ունես առաջիկա օրերից:

-Կարծում եմ, որ այս օրերի ընթացքում պետք է ավելի մեծ եռանդով աշխատենք, պետք է անենք ավելի մեծ ծրագիր այս խմբի հետ և առաջընթաց գրանցենք, և համոզված եմ, որ առաջիկա շաբաթվա ընթացքում կհասնենք դրան:

-Ի՞նչ տպավորություններ ունես քո  բելգիացի  հասակակիցներից:

-Կարծում եմ, որ իրենք շատ հետաքրքրասեր, նորությունների համար շատ բաց ու պատրաստակամ են, և դա հեշտացնում է մեր շփումը, որովհետև նրանք տրամադրում են մեզ, որ իրենց ավելի շատ գիտելիք ու հնարավորություններ տանք:

-Իսկ առհասարակ  ի՞նչ ես մտածում  միջազգային շփումների մասին:

-Ինձ թվում է միջազգային շփումը շատ կարևոր երևույթ է: Յուրաքանչյուր երկրի ներկայացուցչի հետ դա այլ կերպ է ստացվում, և երբեք մեկը մյուսին նման չի լինում, ամեն անգամ օտարերկրացու հետ շփվելով, դու մի նոր աշխարհ ես բացահայտում, ինչ-որ նոր հարթակի վրա շփվում ես տարբեր արժեքներ ու մշակույթ կրող մարդկանց հետ:

Ինեսա Զոհրաբյան

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Հերթական առավոտը հայ-բելգիական  ծրագրի շրջանակում։ Օրը սկսվեց Սևան գնալու համար պատրաստություններ տեսնելով։ Բոլորս իրեր հավաքելով էինք զբաղված և արդեն ժամը 10-ին պատրաստ էինք շարժվելու։

Դե իհարկե, երկար ճանապարհ գնալը միշտ էլ հաճելի է, երբ ընկերների հետ ես։ Ճանապարհին պարզվեց, որ իմ բելգիացի ընկերուհու՝ Մորենի հետ, բնավորության ընդհանուր  գծեր ունենք։ Ամբողջ ընթացքում զրուցում ու կատակում էինք տարբեր թեմաներով։ Իսկ քիչ անց սկսեցինք երգեր լսել ու քարտ խաղալ։ Հասցրեցի նույնիսկ Մորենին «դուռակ» խաղալ սովորեցնել։

Ահա արդեն երևում է կապուտակ Սևանը։ Ավտոբուսը կանգնեց, և մենք սկսեցինք բարձրանալ դեպի թերակղզի՝ ճանապարհին լուսանկարներ անելով ու զմայլվելով Սևանի գեղեցկությամբ։ Երբ արդեն հասանք թերակղզու բարձունքին, միասին հավաքվեցինք Սևանավանքի մասին տեղեկություններ հաղորդելու մեր բելգիացիներին, որից հետո սկսեցի պատմել Սևանի մասին, նրա էկոլոգիական խնդիրների, պատմության մասին, ներառելով նաև Սևանի ծովամարտը։ Թերակղզում շրջելուց հետո գնացինք դեպի լողափ՝ հովանալու Սևանի սառն ու թարմացնող ջրով։

Եվ այսպես, բելգիացիներին Հայաստանի զարդերից ևս մեկի հետ ծանոթացնելուց հետո և Սևանի ձկնատեսակներից համտեսելուց հետո ուղևորվեցինք դեպի Դիլիջան, Հաղարծին։  Ճանապարհին մեր առջև բացվեց Դիլիջանի անտառների գեղեցիկ տեսարանը։ Շատ չանցած հասանք Հաղարծին, որտեղ այդ պահին «Հաղարծնի շաբաթ» փառատոնն էր ընթանում։ Եկեղեցում երգչախումբը հայ հոգևոր երգեր էր կատարում, որին բոլորս էլ հետևում էինք՝ ընթացքում մեր բելգիացի ընկերներին բացատրելով և պարզաբանելով, թե ինչ էր տեղի ունենում։ Եկեղեցուց դուրս գալուց հետո մենք նրանց պատմեցինք Հաղարծնի վանական համալիրի մասին, լուսանկարվեցինք, լուսանկարեցինք:

Երևանի շոգ եղանակից հետո Հաղարծինում անսպասելի հորդ անձրևը թե ուրախացրեց, թե զարմացրեց: Մենք շատ արագ թրջվեցինք ու վազեցինք դեպի ավտոբուսը և վերադարձանք Երևան:

Այս հագեցած օրը ավարտեցինք դարձյալ հանրապետական մարզադաշտում ֆուտբոլային հանդիպում նայելով և հայկական կողմին երկրպագելով։

Աննա Անդրեասյան

***

Ներկայացնում ենք ծրագրի մասնակիցներին

Հարցազրույց Ռեդուան Լաչկարի հետ

Ռեդուանը բելգիացի մասնակիցներից, կարելի է ասել, ամենատարբերվողն է։ Առաջին անգամ հենց տեսա, հայերենով բարևեց ու հարցրեց՝ ի՞նչ կա։ Հենց այդ պահից էլ Ռեդուանը դարձավ իմ ամենամտերիմ բելգիացին։

-Մի անգամ դու ասել ես, որ երեք տարի առաջ դու չգիտեիր Հայաստանի գոյության մասին։ Ինչպե՞ս ես իմացել։

-Երեք տարի առաջ քայլում էի փողոցում և հանկարծ բարձր ձայներ լսեցի։ Արագ գնացի դրանց ուղղությամբ և տեսա, որ մոտավորապես 20 հոգի իրար քաշքշում էին։ Այնտեղ կար մի ծանոթ տղա, ում ճանաչում էի դպրոցից։ Ես միացա նրան, և կարճ ժամանակ անց քաշքշուկն ավարտվեց, որովհետև լսեցինք ոստիկանական մեքենաների ազդանշանները։ Պարզվեց, որ նրանց կեսը թուրքեր էին, իսկ մյուս կեսը՝ հայեր (առաջին անգամ լսեցի հայերի մասին): Վեճի կենտրոնում հայերի Ցեղասպանությունն էր։ Հետո մենք ավելի ընկերացանք, և հիմա նրանց ընտանիքը ինձ համար դարձել է երկրորդ տուն։

-Ինչո՞ւ հենց Հայաստանն ընտրեցիր․ այլ երկրներ էլ կարող էիր գնալ այս ամառ «Թումուլդի» ծրագրով:

-Ես ընտրեցի Հայաստանը, որովհետև հետաքրքրված էի Հայաստանով։ Նաև ունեմ շատ ընկերներ, ովքեր այստեղից են։ Եվ վերջում. ես իրականում ավելի շատ մարոկկացի եմ, քան բելգիացի: Մարոկկոյի և Հայաստանի մշակույթների միջև նմանություն եմ տեսնում։

-Ո՞րն է այստեղ գալու քո նպատակը։

-Ես ուզում եմ բացահայտել Հայաստանը, սովորել հայերեն, իմանալ ավելին հայկական մշակույթի մասին և լավ ժամանակ անցկացնել մասնակիցների հետ։ Իսկ ինչ վերաբերում է մեր ճամբարին, ես ուզում եմ իրոք բարձրաձայնել ու ավելի շատ մարդու տեղյակ պահել այն խնդիրների մասին, որոնք մենք կքննարկենք այս օրերի ընթացքում։

-Բավարա՞ր էր այս մի քանի օրը Հայաստանը բացահայտելու համար։

-Ինձ թվում է, սա իրոք շատ կարճ է։ Ես կարծում եմ, որ մեկ ամիսը բավարար է։ Կարող եմ առաջին տպավորություններս ասել։ Երբ դուրս եկանք օդանավակայանից, ես միանգամից նկատեցի, որ սա եվրոպական երկիր չէ։ Այն ունի միջինարևելյան մշակույթին բնորոշ բաներ։ Կլիման շատ տաք է։

-Նշեցիր, որ մեր և Մարոկկոյի մշակույթների միջև նմանություն ես տեսնում։ Կարո՞ղ ես նշել դրանք։

-Ամենաառաջինը, որ ես նկատեցի, մեր պարերն են։ Եվ՛ պարեղանակը, և՛ շարժումները շատ նման են իրար։ Ինձ թվում է, որ առաջին հայացքից չես կարող ասել, սա հայկական, թե մարոկկական հարսանիք է։ Նաև կան շատ բառեր, որոնք ունեն նույն արմատը։ Երեկ քեզ հետ բացահայտեցինք, որ «տնազ» (ինչ-որ մեկի ձևերն անել) բառը նույն իմաստն ու գրեթե նույն արտասանությունն ունի, ինչ արաբերենում։ Երկուսիս վրա էլ մեծ ազդեցություն է ունեցել արաբական մշակույթը և անընդհատ կարելի է նշել նմանությունները։

-Դու գիտես չորս լեզու՝ հոլանդերեն, ֆրանսերեն, անգլերեն, արաբերեն։ Ինչո՞ւ ես ուզում սովորել հայերեն։

-Առաջին անգամ, երբ ես լսեցի հայերեն, ես իրոք սիրեցի արտասանությունն ու հետևաբար նաև լեզուն։ Բացի այդ, հետագայում Հայաստանում ապրելու պլաններ ունեմ։ Այստեղ մնալու համար լավ կլինի իմանալ հայերեն։ Նաև ցանկանում եմ իմ հայ ընկերների հետ շփվել հայերենով։

-Իսկ ինչու՞ ես ցանկանում ապրել Հայաստանում։

-Ես քրիստոնյա եմ, և դա Մարոկկոյում նշանակում է, որ դու ապահով չես։ Երկրի բնակչության իննսուն տոկոսը մուսուլման է, ինը տոկոսը միայն՝ քրիստոնյա։ Նախկինում և նույնիսկ հիմա, մեր միջև կա լարվածություն։ Իսկ Բելգիան ես այդպես էլ չսիրեցի։ Այսպիսով հայկական մշակույթն ինձ համար երկրորդ ամենահարազատն է։ Եվ դրան ծանոթացնելու համար ես շնորհակալ եմ իմ ամենամտերիմ ընկերոջը՝ Արմանին։

-Մեկ բան, որ սիրեցիր Հայաստանում։

-Ես սիրեցի եկեղեցիներն ու քրիստոնեության հաստատունությունը Հայաստանում։

-Ամենավատ բանը Հայաստանում։

-Սա շատ դժվար հարց է։ Բայց կարող եմ նշել ամենավատ բանը, իմ կարծիքով, հայերի մեջ, ցուցամոլությունն է։ Իմ քաղաքում ապրում են բազմաթիվ հայեր, և նրանցից որոշներն ուղղակի անիմաստ ցուցամոլություն են անում:

Հարցազրույցը վարեց Սուրեն Կարապետյանը

***

9th of August.

Today, as usual, we all woke up at 8, had breakfast and had to be ready at 9h45 to continue our journey in Armenia. The agenda changed yesterday because there was a landslide and we couldn’t do what was original planed. Instead, we had a pretty calm day compared to the days we had before.

So, we had to be ready at 9h45 to get on the bus that would take us to the biggest lake of the Caucasus region, Sevan. When we arrived, we decided to go to visit the churches on the top of the hill first and then take a swim in the lake. So we went up to the churches and on our way there were a lot of stands where citizens where selling souvenirs. There is where I bought my first souvenir in Armenia (a neckless with a cross).

Next, after we had seen the ancient buildings and took some pictures with a beautiful view behind us, we got down and continued our way to the lake. When we arrived, we immediately changed to our bathing suits and plunged into the lake. Honestly, the water was freezing but it was a nice way to cool down. We stayed there for an hour or so an quickly continued our way to have lunch in a restaurant near the lake which gave us a beautiful view while we were enjoying our lunch.

After lunch, we got back on the bus to go to a church in the mountains. When we arrived, it started raining and almost nobody had thought about bringing a waterproof jacket. Conclusion, after a while we were all soaking wet!

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Near the church, there was a tree. That tree was approximately 2000 years old! It’s said that when you make a wish and you go trough the tree ( there is like a big hole In the tree ), your wish will come true. So everybody made a wish. So next we took some photo’s and it was time to leave. We got on the bus, still soaking wet, and had a quite trip back to the hostel.

There, we had a choice between going to a soccer game or having some rest. A majority went to go get dinner first and stayed in while the others went to the soccer match and had dinner afterwards. Then late in the evening when the people ,who chose soccer, had come back to the hostel, we had to stared making our bags to go to the village where we will stay with a host family.

After it was all done and some people had catches up on some conversation, all went to bed, building enough energy for the next day.

Valeria Koroleva

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Բարև: Շարունակում եմ ներկայացնել մեր ճամբարային օրագրի 4-րդ օրը: Առավոտյան ստուգում ենք  օրակարգը. մեր ամբողջ օրն ընթանալու  էր «Մանանա» կենտրոնում:

Իջնում ենք աստիճաններով, անցնում ենք մի քանի փողոց և ահա հասնում ենք կենտրոնի շենքին: Աննան հաշվելով բարձրանում է աստիճանները, հասնում ենք 5-րդին` առավոտյան մեր մարզանքը ինքնըստինքյան կատարած:

Օրվա առաջին կեսի  թեման էր լրագրությունը, ինչպես պատմություն գրել, հարցազրույց վարել, «գրողական գործիքներ» և այլն:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Սովորում ենք, որ պետք է նախապես պատրաստվել հարցազրույցի, ունենալ հարցերը, աշխատել, որ բաց հարցեր տրվեն, կարևորը՝ կարողանալ լսել զրուցակցին, զւոյցն անպայման ձայնագրել:

Լավ, անցնում ենք հաջորդ թեմային`պատմություն գրելուն (storytelling): Իրականում ավելի հեշտ է գրել ուրիշի կամ ինչ-որ առարկայի կամ երևույթի մասին, քան քո մասին: Դրանում ես համոզվեցի, երբ մեզ հանձնարարվեց գրել պատմություն մեր մասին: Մենք գրում ենք մեր պատմությունները անգելերն լեզվով, հետո հավեսով  ճաշում ենք, էներգիա ենք հավաքում  ու անցնում ենք արդեն պատմությունները քննարկելուն: Յուրաքանչյուրի պատմությունը եզակի էր և հետաքրքիր:

Հետո սկսում ենք գրել տարբեր գաղափարներ, որոնք հուզում են մեզ, և մի քանի օրից պիտի դառնան մեր գործողությունների հիմքը: Թղթի վրա գրված են տարբեր թեմաներ`աղբահանություն, աղտոտվածություն, գյուղի խնդիրներ, մշակույթ, անօթևանների խնդիր, Սևանի խնդիրներ… Սրանք մենք պետք է դարձնենք մեր պատմությունների, ֆոտոպատմությունների, ֆիլմերի առարկան: Ընդմիջմանը բարձրանում  ենք պատշգամբ, այնտեղ բելգիացի Ռևդուանը երգում էր.

-Սիրտս հանեմ, տամ, տամ, տամ…

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Փաստորեն հարսանիքների և խնջույքների երգացանկը իրոք երջանկացնում է  մեր հյուրերին, և նրանք նույնիսկ անգիր են անում:

Հետո  շարունակում ենք ուղեղյին գրոհը, իսկ այդ ընթացքում տոպրակները ձեռքներին գալիս են բելգիացիները. այսօր մեզ մոտ բելգիական մշակութային երեկո է: Նրանք սկսում են պատրաստել բելգիական ընթրիքը, իսկ մենք օգնում ենք նրանց: Երեկոյի ընթացքում «Թումուլտի» երեխաները պատմում են Բելգիայի, նրա կառավարության, բնակչության, թագավորների մասին: Կազմակերպել էին  նաև խաղ իրենց սպորտի  վերաբերյալ: Նրանք մեզ սովորեցրեցին բելգիական  պար, երգ: Հետո համտեսեցինք նրանց պատրաստած ընթրիքը և  քաղցրեղենը:

Արդեն ժամը 23.00  ն է. հավաքում ենք մեր իրերը, շնորհակալություն ենք հայտնում և գալիս ենք տուն: Հա, արդեն տուն  ենք կոչում մեր հյուրանոցը:

Մշակութային փոխանակման ևս մեկ օր ավարտվեց: Սպասեք վաղվա արկածներին:

Ինեսա Զոհրաբյան

***

 Ներկայացնում ենք ծրագրի մասնակիցներին

Հարցազրույց հայ֊ բելգիական  ”Eploring the world through the lense of a camera” ծրագրի մասնակից Մորան Փիթերզի հետ

-Ինչպե՞ս իմացար ծրագրի մասին և ինչու՞ որոշեցիր մասնակցել։

-Ընտանիքիս հետ ուսումնասիրում էի ծրագիրը, ու նրանց խորհրդով որոշեցի մասնակցել։ Ես անգամ չգիտեի, թե Հայաստանը որտեղ է, բայց մտածեցի, որ հետաքրքիր կլինի, ու պետք է անպայման դիմեմ։

-Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեիր ծրագրի հետ կապված, և արդյո՞ք դրանք արդարանում են:

-Ակնկալում էի շփվել տարբեր մարդկանց հետ, ծանոթանալ հայկական մշակույթին, ձեռք բերել նոր ընկերներ ու սովորել նոր բաներ։ Ականկալիքներս արդարանում են, միայն չէի պատկերացնում, թե այսպիսի շոգ կլինի։

-Այս չորս օրերը բավակա՞ն էին Երևանի մասին կարծիք կազմելու համար։

-Երևանը շատ գեղեցիկ քաղաք է՝ հիանալի բնությամբ։ Հիանալի մարդիկ: Հաճոյախոսում եմ,- ավելացնում է ծիծաղելով։

-Ի՞նչ կարծիք ունես ծրագրի վերաբերյալ։

-Շատ հետաքրքիր է, որովհետև բոլորը ոգևորված են անում ամեն ինչ։

-Եթե Հայաստանում սովորելու կամ ապրելու հնարավորություն ունենայիր, ի՞նչ կանեիր։

-Եթե հնարավորություն ունենայի կամ կրթաթոշակ, կարծում եմ, կապրեի։

-Ի՞նչ բացահայտեցիր Հայաստանում, որը Բելգիայում չկա։

-Տաք եղանակը, ինչպես նաև շենքերը։ Բելգիայում շենքերը փոքր են և հարթ, ինչպես նաև գունավոր չեն։

Հարցազրույց Ամալյա Հարությունյանի հետ

-Ինչպե՞ս իմացար «Մանանայի» մասին։

-Երկու տարի առաջ թղթակիցներից մեկի հետ շփվելով իմացա «Մանանայի» մասին։ Որոշեցի գրել նրանց և այդպես ուղարկեցի առաջին նյութս։ Դրանից հետո նյութերս սկսեցին տպագրվել, և ես դարձա «Մանանայի» անդամ։

-Ի՞նչ ակնկալիքներ ունես առաջիկա օրերի հետ կապված։

-Հուսով եմ, որ բելգիացի մասնակիցները ավելի ակտիվ կլինեն, և մեր շփումը ավելի կամրապնդվի, քանի որ ցանկանում եմ նրանց հետ կապը պահպանել նաև հետագայում։

-Ի՞նչն է ամենից շատ քեզ դուր եկել այս չորս օրերի ընթացքում։

-Ինձ շատ է դուր եկել քաղաքում քայլելը։ Չորս ժամից ավելի քայլեցինք քաղաքում ու բացահայտեցինք Երևանը մեր բելգիացի ընկերների հետ, կարծում եմ, որ շատ հետաքրքիր էր։ Մեր պատասխանատվությունը նույնպես մեծ էր, քանի որ մենք էինք նրանց առաջնորդում։ Իրոք շատ հետաքրքիր էր այդ առաջադրանքը կատարելն ու մեր արկածները Երևանի փողոցներում։

-Ի՞նչ տպավորություններ ունես բելգիացի քո հասակակիցներից։

-Նրանք շատ հետաքրքիր են ու յուրահատուկ, ինչպես նաև տարբերվում են իրարից իրենց հետաքրքրություններով։ Կարծում եմ, որ նրանց դեռ պետք է բացահայտել։

-Ի՞նչ կավելացնես։

-Այս օրերին նաև մտերմացա հայ մասնակիցների հետ։ Շատերը կային, ում չէի ճանաչում, բայց հիմա բավականին մտերմացել եմ նրանց հետ և հուսով եմ, որ մեր մտերմությունը էլ ավելի կամրապնդվի, թե՛ հայերի և թե՛ բելգիացիների հետ։

Հարցազրույցները վարեց Սոնա Զաքարյանը

Day 4^th

The day 8 august started with a breakfast from the hostel.The specialty of the day was a dough with cheese and egg that is called Khachapuri. After that we got ready, we walked to the manana center and had a workshop about the techniques of writing story and news also for how to prepare for a interview.

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

They explained how you would best do a interview an edit it. We wrote each a story about yourself and read it for the groep. After the workshop we ate a greek taco on the terras in the shadow. We took a break of thirty minutes and talked with each other. Later we brainstormed for ideas for our project and talked about the difference between subject as example global subject and inveramental subject. When we were ready we started collecting ideas for the project. We created groups for the differents ideas. The Belgian youth began cooking for their culture evening and preparing the quiz for the armenians. The armenians help cooking until a few Belgians started the quiz. The quiz was a way to explain to belgian country in a fun way. The Belgian youth cooked smashed potatoes with carrots and sausage; As dessert they had sweets from there home country like pastry with apple. That was the night closier

Morane Peeters