Որոշ ժամանակ առաջ, երբ հայտնվել էի օտար երկրում, ու օտարազգին հարցրեց ՝ հա՞յ ես, էնքան ինքնավստահ պատասխանեցի, որ հայ եմ, ոնց որ Ավշարը առած լինեի, Արարատն էլ վարձով տված։ Ես էդքան ինքնավստահ մեկ էլ մանկապարտեզում եմ եղել, երբ գիտեի, թե կաղամբից եմ ծնվել ու մյուս ընկերներիս համոզում էի, որ իրենց արագիլը չի բերել։ Հենց էդ ժամանակ էր, որ կյանքում առաջին անգամ հիասթափվեցի, երբ մեր խմբի Լյուդմիլան (անունը չեմ հիշում, դրա համար), ասաց, որ ինքը մահճակալի տակից է ծնվել։ Բայց ես էդ ժամանակ էնքան էի հավատում իմ հորինած փոքրիկ հեքիաթին, որ մտածեցի թե Լյուդմիլայենց մահճակալի տակ կաղամբներ են աճում։

Եկավ մի տարիք, երբ սկսեցի վերլուծել, որ եթե բոլոր երեխաները կաղամբից են ծնվել, ապա շատ մեծ է հավանականությունը, որ ծնողներս ինձ շփոթել են այլ երեխայի հետ։ Էդ հենց էն ժամանակ էր, երբ առաջին անգամ լուրջ կասկածեցի, ու ցավոք, ծնողներիս։ Ամիսներով ապուշի պես իրական ծնողների փնտրտուքների մեջ էի, ու չէի բարձրաձայնում։ Մտածում էի, որ նրանց կարող եմ գտնել շուկաներում, որտեղ շատ են կաղամբ վաճառողները, ու կամ գուցե նրանք ճանաչեն ծնողներիս։

Որոշ ժամանակ հետո մոռացա բոլոր տեսակի կաղամբներին, որովհետև մայրս ասաց, որ սիրո արդյունք եմ, ու եզրափակեց բոլոր տարօրինակ մտքերի տարափը։ Մտածեցի, որ երբ մարդիկ սիրում ու ամուսնանում են, Աստված նկատում է ու երեխա է պարգևում։ Բայց, ապա որտեղի՞ց էն ընտանիքները, որտեղ մարդիկ դեռ չեն ամուսնացել, բայց արդեն երեխաներ կան։ Էդ ժամանակ հասկացա, որ ուղեղս կծխա ու կպայթի, էդ պատճառով էլ որոշեցի, որ Աստված հաշվարկում է, որ հաստատ էդ մարդիկ պիտի ամուսնանան, ուղղակի վերևներում երեխաները շատ չկուտակվեն, արագ ընտանիքներ ա ուղարկում։

Չեմ հիշում, թե երբ իմացա հարցերիս պատասխանները, բայց հավանաբար դպրոցական տարիքում էի։ Հիշում ու մտածում եմ, ոնց կարող էի վիրավորել ծնողներիս կամ ինձ, կամ ոնց էր Լյուդմիլան խոսակցության կեսը լսել և մյուս կեսն էլ ինքը հորինել ու ապատեղեկատվություն տարածում։

Հիմա եղբորս հարցնում եմ հետաքրքրությունից ելնելով, թե էդ ծնվելու էվոլյուցիան իր մոտ ոնց է ընթանում, սկսում է ծիծաղել ու որպես պատասխան հարցնել․

-Ինչի՞, չգիտե՞ս, այ անշնորհք։

Ա՜յ մարդ, բոլորը էվոլյուցիայից շեղվել են, բա լա՞վ չէր, իմ կաղամբ ժամանակները:

Մարդիկ մտածում են, որ փոփոխությունները շատ փոքր դեր են կատարում մեր կյանքում։ Սակայն այդպես չէ։ Ես մտածում եմ, որ մեր կյանքի 85%-ը կազմում են փոփոխությունները։ Փոփոխությունները կարող են մարդկանց վրա և՛ լավ անդրադառնալ, և՛ վատ։ Դե նայած ինչ փոփոխություն կանենք, էլի։ Մի փոքր փոփոխությունն էլ կարող է մարդու կյանքը փոխել, և ինչու չէ, նաև մարդուն փոխել։ Երբ օրինակ, մեկը միշտ կրել է սպորտային հագուստ, սակայն մի օր որոշել է կրել շատ շքեղ զգեստ, նա կլինի բոլորի ուշադրության կենտրոնում և շատ գեղեցիկ։ Իմ կյանքում եղել են շատ փոփոխություններ, սակայն վերջին փոփոխությունը փոխեց ինձ։

Ես և իմ ընտանիքը բնակվում էինք մի բնակարանում, որը այդքան էլ սրտովս չէր)։ Արդեն մի քանի օր է, ինչ մենք տեղափոխվել ենք մեր նոր, հարմարավետ և գեղեցիկ բնակարանը, և կարծես թե բնակարանի հետ ես էլ եմ փոխվել։ Ես շատ փոփոխություններ եմ նկատում իմ մեջ։ Ոնց որ թե մի քիչ բարիացել եմ (ինչքան էլ դա զարմանալի է)։

Երբեք չէի մտածի, որ բնակարանս փոխելով, կփոխվեմ նաև ես։ Չնչին փոփոխությունն էլ կարող է փոխել մեր կյանքը, պարզապես մենք դա չենք գիտակցում։

Յուրաքանչյուր ոք իր կյանքում պետք է գոնե մեկ անգամ փոփոխություն կատարի։ Գուցե նա դրանով դառնա շատ ավելի լավը, քան այն ժամանակ էր, գուցե և վատը դառնա։ Բայց դրանից պետք չէ վախենալ։

Կյանքում երևի չկա ավելի սիրուն բան, քան ինչ-որ մեկին լավություն անելն է, ու դրանից հետո սիրվել, հարգվել ու օրհնվելը։

Իսպանիայից ժամանած տատիկի պատմությունով ես ավելի շատ համոզվեցի, որ պետք է մարդկանց օգնել առանց պատճառի, առանց երևակայական ինչ-որ բաների։
Արաքսի տատը Իսպանիայից էր եկել խնամիների տուն, ճանապարհին կորցրել էր հեռախոսն ու հարազատների տան հասցեն։ Հույս ունենալով, որ իրեն մեկը կօգնի, ճամպրուկներով բարձրացել էր Երևան-Ապարան երթուղայինը, որ բարով-խերով հասնի Ապարան։ Մինչև իմ տեղավորվելը, պարզվում է, որ նա արդեն հարցուփորձ էր արել, թե արդյոք ո՞վ է ճանաչում իր հարազատներին, որպեսզի հասնի նրանց։
-Աղջիկ ջան, դու Էդոյին, Էդոյի մորը` Սեդային (էլի մի քանի անուն տվեց) ճանաչո՞ւմ ես։
-Չէ, տատ ջան։
Անցնում է մի քանի րոպե ու…
-Հը՞ն, հիշեցի՞ր։
-Չէ՜… -, դեմքի տխուր, ներողություն հայցող արտահայտությամբ պատասխանում եմ ես:
Ողջ ճանապարհին մտահոգ էր Արաքսի տատը։ Մի պահ մեր հայացքներն իրար հանդիպեցին։
-Տատ ջան, հանգիստ եղեք, կգտնենք Ձեր հարազատներին։
-Հա՞, կօգնե՞ս։
-Միանշանակ։
-Վայ, աղջիկս, ապրես,- հետո թեքվելով մյուսներին էլ,- ինչ լավ աղջիկ ա, է՜…
Շուրջ 20 տարի է, ինչ Արաքսի տատը Հայաստան չէր եկել։ Ողջ ճանապարհին մթության մեջ ինքն իրեն բողոքում էր. «Էս ի՞նչ բան ա, մի հատ լույս չկա»։
Խեղճ տատը, ի՜նչ իմանաս, երևի այլ սպասելիքներ ուներ։
֊Էս ի՜նչ ա, տնաշենը լույս էլ չի վառում,- խոսքը երթուղայինի վարորդի մասին էր։
Ամեն կանգառում, երբ մեկը իջնում էր, նայում էր ինձ ու ոգևորված ասում.
֊Ես էլ իջնե՞մ։
֊Չէ՜, տատ ջան, ինձ հետ կիջնեք, մենք միասին կգտնենք Ձեր բարեկամներին։
Էլի ժպտում էր, բայց, միևնույնն է, մտահոգություն կար մեջը: Լսողության հետ խնդիրներ ուներ, մի հարց էլ որ տալիս էինք, պատասխանում էր, հետո ուրիշ հարց էինք տալիս, անորոշ պատասխան էինք լսում կամ ասում էր, թե իջնենք նոր կպատասխանի հարցերին: Ու մեզ թվում էր` տատը հիշողության հետ խնդիրներ ունի, իսկ ամենավերջում, երբ տատին հասցրինք հարազատների տուն, պարզվեց, որ տատի լսողության սարքի մարտկոցն էր նստել։
Երբ հասանք Ապարան, տատիկին հորեղբորս հետ հասցրինք հարազատներին (պարզվեց Էդոն մերոնց ընկերն է)։ Տատը կարծել էր, որ պիտի վճարի մեզ օգնության համար, իսկ մենք պարզապես օգնել էինք անշահախնդրորեն, սովորական հայի նման: Երևում էր, որ իսկապես երկար տարիներ Հայաստանում չէր եղել և մոռացել էր հայկական հյուրընկալության մասին: Հրաժեշտից առաջ տատն անվերջ իր շնորհակալական խոսքերն էր հղում ինձ ու հորեղբորս։

2018-ը բավականին հաջողակ տարի էր: Դե, հասկանում եք. համալսարան, նոր միջավայր, որը ամեն օր ավելի ու ավելի սիրելի է դառնում: Առաջին անգամ Եվրոպայում եղա, ու կյանքումս դրական փոփոխությունները դեռ շարունակվում են:

Պետք է, որ ամեն ինչից գոհ լինեմ, բայց ի՞նչ է պետք սպասել 2019-ից, եթե 2018-ում առաջին անգամ մտքովս արտագաղթ բառը անցավ: Գիտեք, դա ցույցերի ժամանակ էր, երբ մեծամասնությունը ոգևորված պլաններ էր կառուցում Հայաստանի հետ կապված: Եվ ես ինքս ճանաչում եմ նրանց, ովքեր խոպանից եկան Հայաստան, որ վաճառեն իրենց տունը, բայց չվաճառեցին, որովհետև հույս ունեին, որ մի օր իրենց պլանները այդ տան հետ կկապեն: Իսկ ես  ծրագրեր էի ուսումնասիրում, որոնցով հնարավոր լինի երկրից դուրս գալ:

Ես ամեն օր փորձում եմ հավատալ նոր սկզբի հաջողությանը, համոզելով ինձ, որ ժամանակ է պետք և այլն: Բայց հիմա ցույցերին չմասնակցելու որոշումս օր օրի իրեն ավելի ու ավելի է արդարացնում: Հնարավոր է կրկնվեմ, բայց մարդկանց ուրախ դեմքերը ինձ համար դրական փոփոխություն չէ: Երջանիկ գործազուրկ մարդը, ով օրվա հացի գումարի հարցը չի կարողանում լուծել, կառավարության հաջողության գրավականը չէ: Ստամոքսի դատարկությունը, կներեք, բայց դեմքի ժպիտով չի փարատվում: Ու գիտեմ, որ իմ տեսակետի հետ չեք համաձայնի, ու փորձը ցույց է տալիս, որ ձեր միակ փաստարկը «բա էն ժամանակ լա՞վ էր» արտահայտությունն է լինելու: Ու ես էլ հերթական անգամ պետք է ասեմ, որ ոչ, լավ չէր, բայց մտածում եմ, որ հիմա ավելի վատ է լինելու: Գիտեմ նորից հոռետեսություն եմ անում:

Հիմա մնում է ասեմ, թե ինչ եմ սպասում 2019-ից: Հուսով եմ, որ 2020թ-ի նախաշեմին ամենադրական մտքերով կկիսվեմ ձեզ հետ, ու այս և մնացած հոռետեսական նյութերիս համար էլ անկեղծորեն կզղջամ:

Արդեն 21 տարի է, ինչ անգլիացի գրող Ջոան Ռոուլինգի ստեղծած Հարրի Փոթերի մասին պատմող վիպաշարը գրավում է նորանոր երկրպագուների սրտեր: Այն չի շրջանցել նաև Հայաստանը: Հայ թարգմանչուհի Ալվարդ Ջիվանյանը հայերեն է թարգմանում ողջ վիպաշարը: Առաջին երեք գրքերը արդեն առկա են երկրի գրադարաններում և գրախանութներում: Այդուհանդերձ, Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցում արդեն երեք տարի է գործում է Harry Potters World (Armenia) փակ խումբը, որտեղ իրենց հաճելի ժամանցն են անցկացնում Հարրի Փոթերով հետաքրքրված իրար նման, բայց միաժամանակ և իրարից շատ տարբեր մարդիկ: Ես՝ հանդիսանալով խմբի ակտիվ մասնակիցներից մեկը, զրուցել եմ խմբի ադմինիստրատորներ Արեգ Միրզոյանի, Մանուշակ Միքայելյանի և Արամ Ամիրբեկյանի հետ:

Իմ առաջին հարցին, թե ինչպես և ինչ հանգամանքներում են առաջին անգամ ծանոթացել Ջ.Ք. Ռոուլինգի ստեղծած կախարդական աշխարհին, Մանուշակը, Արամն ու Արեգը պատասխանել են, որ հեռուստացույցով են առաջին անգամ տեսել փոթերյան առաջին ֆիլմը: Արեգը երկրպագու է արդեն 16 տարի, իսկ Արամը ամբողջ ֆիլմաշարը դիտել է 2015թ.-ին:

-Չնայած, որ գրքերում գերակշռում է պատմությունն այն կախարդանքի մասին, որը ամեն օր չես կարող տեսնել, ինձ ամենաշատը գրավել է այն կախարդանքը, որն ամենօրյա իրականության մեջ է՝ ընկերների հետ կապը, մոր սերը, բարությունը, Հարրիի անմեղ միամտությունն ու մշտապես հիացմունքը կախարդական աշխարհի հանդեպ,- պատասխանել է Մանուշակը՝ ինչն է Հարրի Փոթերի պատմության մեջ ամենակարևորն ու ամենակախարդականը հարցին:

Հետաքրքրական է, որ Արեգը կերպարներից իրեն ամենահոգեհարազատն ու նմանը համարում է Ալբուս Դամբլդորին: Նրանք երկուսն էլ միշտ փորձում են օգնել ում կարող են ու տարածել «լույս», որքանով որ հաջողվի: Իսկ Մանուշակը կարծում է, որ Հերմայոնիի ու Լունայի խառնուրդն է: Նա Հերմայոնիի պես սիրում է սովորել ու քննություններ հանձնել և Լունայի պես չի դատապարտում մյուսներին՝ ակնկալելով չլինել դատապարտված: Արամն էլ կարծում է, որ իր ու Սեվերուս Սնեյփի կյանքերը նման են իրար:

Գրեթե բոլորն էլ, բացի սիրելի կերպարներից, ունեն այնպիսիք, ում հանդեպ հակակրանք են տածում: Արեգի համար այդպիսի կերպար է եղել ժամանակին Սնեյփը, իսկ Մանուշակն ու Արամը մինչև այժմ էլ տանել չեն կարողանում Դոլորես Ամբրիջի կերպարին, ում համարում են նույնիսկ ավելի դաժան, քան պատմության գլխավոր բացասական հերոսին՝ Վոլդեմորին:
Այն հարցին, թե կուզենայի՞ն արդյոք նրանք ապրել փոթերյան կախարդական աշխարհում, Արամն ու Մանուշակը դրական պատասխան են տվել: Արամը իր պատասխանը պատճառաբանել է նրանով, որ, ունենալով մոգական ուժ, ավելի հեշտ կլիներ արդարություն հաստատել: Իսկ Մանուշակն ասել է.
-Բնականաբար, այո։ Ամեն ինչ կտայի կախարդական դպրոցում սովորելու համար։ Երբեք չեմ հասկանա, ինչու էին Հարրին ու Ռոնը միշտ դժգոհ իրենց դասերից: Ես ամբողջ ժամանակ էյֆորիայի մեջ կուլ կտայի ստացած ինֆորմացիան ու Հերմայոնիի պես հիմնական ժամանակս կանցկացնեի գրադարանը քրքրելով։
Միայն Արեգն է, որ չէր ուզենա լինել փոթերյան աշխարհի բնակիչ, քանի որ նա կարծում է, թե մեր աշխարհն արդեն իսկ լի է յուրահատուկ կախարդանքներով, որոնցից ամենամեծն իր համար ապրումակցումն է:

Պատկերացրեք մի այսպիսի իրավիճակ: Դուք հանդիպել եք լեգենդար, տասնմեկամյա Հարրի Փոթերին և ունեք ընդամենը հինգ րոպե: Ի՞նչ կասեիք նրան: Այ, օրինակ, Արեգը կասեր, որ ինչ անում է՝ ճիշտ է անում, բայց թող գոնե Հերմայոնիի պես շատ գրքեր կարդա: Գոնե կիսով չափ: Իսկ Մանուշակն այս առիթով ասել է.
-Հինգ րոպեից երեքը երևի ուժեղ կգրկեի պուճուրին ու կվստահեցնեի, որ ամեն ինչ լավ է լինելու, որ նա սիրված է ու միշտ լավ մարդկանցով է շրջապատված լինելու։ Իսկ եթե մոտերքում Պետունիան երևար, կոշիկովս գլխին կտայի, հա՛մ Հարրին մի քիչ կծիծաղեր, հա՛մ էլ իմ սիրտը կհովանար։

Իմ հարցազրույցի հերոսները Հարրի Փոթերի միջոցով ձեռք են բերել բազում ընկերներ, նոր շրջապատ, անսպասելի հանդիպումներ և անգամ՝ գործնական առաջարկներ: Եվ որ ամենակարևորներից է, նրանք ձեռք են բերել մի վիրտուալ միջավայր, որտեղ ամեն օր հաճույք են ստանում հոգեհարազատ մարդկանց հետ շփվելուց:
-Դեռ չեմ հանդիպել այնպիսի մարդ, ով կարդացած լինի ու ձեռք բերած չլինի ավելի լայն աշխարհայացք, ավելի ըմբռնող չլինի իրենից տարբերվող մարդկանց հանդեպ, ավելի հասկացող չլինի,- ասում է Մանուշակը:

Այն հարցին, թե որն է հեղինակի հիմնական ուղերձն ընթերցողին, Արեգն ասել է.
- Ինչ ուզում է լինի, զբաղվիր ինքնակրթությամբ, եղիր լավ ընկեր, բարձրացրու ձայնդ անարդարության ու պայքարիր այն ամենի համար, ինչը կարևորում ես: Դու ես քո կյանքի կախարդը:

Արամը կարծում է, որ հիմնական ուղերձը մարդկանց՝ տարբերությունների հիման վրա չդատելն է:

Մանուշակն էլ պնդում է.
-Մոգությունն ամենուր է: Ուղղակի պետք է կարողանալ զգալ ու օգտագործել այն ճիշտ։ Քեզ համար մի մանրուք կարող է տակնուվրա անել դիմացինիդ կյանքը։ Պետք է հասկանալ, թե ինչքան կարևոր է սիրող ու ընդունող մարդ լինել ու երբեք պետք չի դատել ինչ-որ մեկին այն պատճառով, որ նա տարբերվում է քեզնից։

Եզրափակելով հարցազրույցը, Արեգը, Մանուշակը ու Արամը Հարրի Փոթերի պատմությանը դեռ անծանոթ մարդկանց ասում են, որ եթե ուզում եք փախչել ձեր կարծրացած մտքերից, ընդլայնել ձեր երևակայությունը, վերապրել մանկական կախարդական ցանկություններով լի արկածները, ձեռք բերել նոր ու հետաքրքիր ծանոթություններ, ուրեմն այս գիրքը Ձեզ համար է:
- Հենց կարդաք ու հավանեք, ֆեյսբուքյան մեր խումբը սպասում է ձեզ,- ասել է Արեգը:

Իրականում չեմ գրելու, թե ինչերի մասնակցեցի, ինչ հաջողություններ ունեցա և նման այլ բաներ. դրանց մասին կարող եք իմանալ ընդամենը ֆեյսբուքյան էջս ստուգելով: Կգրեմ նրա մասին, ինչը չեք կարող «պեղել» իմ էջից:

Լավ: Ուրեմն սկսեմ նրանից, որ ես տարին համարում եմ բարենպաստ, եթե մի պահ հիշում եմ ինձ մի տարի առաջ, իմ ցանկությունները, գաղափարները, կատարած գործողությունները ու ծիծաղում եմ ինձ վրա: Հա-հա, եթե դու ժպտում ես` մտածելով մի տարի առաջվա «եսիդ» մասին, ապա հաստատ փոխվել ես:

Իսկ 2018-ը լրիվ ուրիշ տարի էր, ուրիշ գաղափարներով, ցանկություններով, իրականության հետ կապ չունեցող երազանքներով ու առօրյա ձգտումներով: Տարի էր նաև արկածներով, նոր ընկերներով, այս անգամ նաև այլ երկրների ընկերներով և տարի էր` նոր ընկալումների, կողմնորոշումների ու ամփոփումների, նաև «փիլիսոփա» դառնալու: Տարի էր` նոր զարգացումների ու այդ հեղափոխական զարգացումների մի մասնիկը լինելու: Տարի էր` կարոտելու ու գնահատելու, տարի էր` ուղղակի վայելելու ու փորձելու, առանց վախենալու ձախողումներից, տարի էր` գրքերը քո կյանքը մտցնելու ու երգերով ինքդ քեզ մոտիվացնելու: Տարի էր մի երկու ձախողումների, որոնք քեզ ավելի առաջ են մղում: Սիրեցի 2018-ը, այն ինձ էլ հեղափոխեց:

Հուսով եմ, որ 17.am-ի իմ նկարը գալիք տարում կփոխեմ:

Ամենամեծ ցանկությունը 2019 թվականի համար, երկրից դուրս գնալն է, թեկուզ կարճ ժամանակով: Ուզում եմ պտտվել այդ ուրիշ երկրում, մշակույթին ծանոթանալ ու համեմատել մեր երկրի հետ ու էլի ավելի սիրել մեր երկիրը:

Հայրենիքիս համար ուզում եմ խաղաղ բանակցություններ ու լավ արդյունքներ: Իրոք, շատ-շատ եմ ուզում, որ մեր բոլորի հույսերը արդարանան կապված նոր կառավարության հետ: Հիասթափություններ ընդհանրապես չեմ ուզում: Շատ-շատ եմ ուզում, որ ավելի մարդասեր աշխարհ ունենանք: Իսկ ինչ չեմ ուզում գալիք տարո՞ւց. թող նոր կատարելագործված հեռախոսներ չարտադրվեն, ու մարդկային շփումը չհասցնեն նվազագույնի (մի քիչ անհավանական է թվում, բայց…):

Անմոռանալի, ջերմ ու խաղաղ 2019 եմ ուզում և ամեն բան անելու եմ իմ չափով դրան նպաստելու համար: