Լուսանկարը՝ Անի Ջիլավյանի

Այդ օրը   երկինքը ավելի քան ճնշող էր թվում, մութ էր ավելի, ու օդն էլ ավելի ցրտոտ: Ես խանութների ցուցափեղկերի շնորհիվ լուսավորված փողոցներով քայլելով գնում էի դեպի քրոջս աշխատանքի վայրը: Ուզում էի իր հետ գնալ տուն, որ գումար չծախսեմ: Դրամապանակիս սպառնում էր դատարկությունը: Ընտանիքիս տված գումարը, որը պետք է ծախսեի մի շաբաթում, ծախսել էի երկու օրում: Մի քանի կոկտեյլ, մի քանի համով աղցան, իմ սիրելի գույնով գրիչ, ու վերջում ընդամենը հազար դրամ:  Մոտս աղքատության մի զգացողություն էր, որն ընդհանրապես կապ չունի կամ գուցե մի քիչ ունի բոլորին հայտնի աղքատության հետ: Ամեն ինչ ճնշում էր, իսկ ես շատ անվստահ էի: Ընտանիքս նոր էր սկսել ինձ մեծ գումարներ վստահել և թողել իմ հայեցողությանը, թե ինչպես կծախսեմ: Երևի արդեն մեծ եմ, բայց … Չէ… Կամ…. Իրականում երկու օրում ամբողջը ծախսեցի, էլ ի՞նչ մեծ:

Թվում էր, թե այս շաբաթ շատ հավես միջոցառումներ կլինեն, իսկ այդ ամենին չեմ մասնակցի, որովհետև չունեմ փող: Ժամանակ կար, որ ատում էի փողը: Թվում էր, եթե չլիներ այն,  բոլոր մարդիկ երջանիկ կլինեին: Եթե այդ պահին մոտս փող լիներ, ես այս ցուրտը չէի զգա, կամ ինչո՞ւ պետք է երեկոյան մթին ես մենակ  քայլեի փողոցում: Ինչքան շատ բան է փոխում փողը: Մի քիչ տատիկական է վերջին միտքս, բայց դե, ես երբեք այս ժամին ու այս եղանակին մենակ դրսում չեմ եղել, իսկ հիմա…

Այսպիսի մտքերով անցավ  մեկ շաբաթը: Ես արդեն փող ունեի և ուրախ էի: Ուրախ էի, որովհետև արդեն գիտեմ փողն օգտագործելու ձևը: Գիտեմ, որ ինչքան էլ շատ լինի, պետք է տնտեսել: Պետք է ճիշտ ծախսել: Այս անփող շաբաթը այնքան ազդեց ինձ վրա, որ ես այնքան տնտեսեցի, որ վերջերս գնեցի նոր բլուզ իմ տնտեսած փողերով: Դա այնքան հաճելի զգացողություն է: Փողը ճիշտ տնօրինելը կամային մարդու հատկանիշ է: Իսկ ես, կարծես թե, այդպիսին եմ դարձել:

-Բարև

-Բարև, ո’նց ես 

-Ես լավ եմ, դու ո’նց ես, ինչի՞ դասի չես գալիս, կարոտում եմ շաաատ: (K)- (ֆեյսբուքահամբույր):

-Հիվանդ եմ, որ լավանամ, կգամ, ջան: Ես էլ քեզ եմ կարոտել:

Այսպես շարունակվում էր իմ ջերմ ու ժպիտաշատ զրույցը իմ դասարանցու հետ ֆեյսբուքում: Մի քանի օր հետո ես դասի գնացի, մի քանի հոգի ոգևորված ընդունեցին, ասացին, որ կարոտել էին, իսկ այդ աղջիկը նույնիսկ չբարևեց: Նայում էի նրան, որ գոնե ինքն էլ ինձ նայեր, որ բարևեի ու ասեի, որ իր վերջին ուղարկած տեսահոլովակը շատ լավն էր, իսկ նա ուղղակի նստած էր: Գուցե  ես ֆեյսբուքում ավելի լավն էի, քան իրականում:  Չգիտեմ, բայց այդ դեպքից հետո ես էլ չեմ պատասխանում նրա ֆեյսբուքյան նամակներին:  

Վերջերս ֆիլմ էի նայում, որտեղ հերոսը ուզում էր ինքն իրեն ոչնչացնել: Ու ասում էր, որ ինքը ոչ թե ցանկանում է մեռնել այլ, ուղղակի չի ուզում ապրել: Իմ կարծիքով նրանք, ովքեր արել են այդպիսի բան կամ երբևէ  ցանկացել են անել, նրանցից ոչ մեկն էլ չի ցանկացել մեռնել, ուղղակի իրեն ինչ-որ հարցում անզոր է զգացել: Ես ու ոչ միայն ես, միշտ կռվում ենք մեր մեջ, մեր հետ, ինքնապատերազմում: Իմ կարծիքով, ինքնասպանությունը այդ պատերազմի հանգուցալուծումներից  է:  Երևի պատերազմը խիստ է եղել, չի եղել այնտեղ ինքնասիրությունը, ինքնահարգանքը ու ճնշել է, սեղմել է, միշտ խեղդել է թերարժեքությունը: Պակասել է ջերմությունը ու երջանկությունը:  Իսկ երջանկությունը այնքան հեշտ ու պարզ է բան է: Վերջերս հասկացա, որ երջանկության համար պետք է միայն վայելել սովորել: Վայելել առավոտը, ընկերներին, թեյը, երաժշտությունը, գիրքը….Այնքա~ն բան կա վայելելու… Ու հետո, եթե վայելում ես, ուրեմն նաև գնահատում ես:  Իսկ եթե գնահատում ես, ուրեմն դժվար թե երբևէ մտածես այդպիսի բանի մասին:

Ամեն անգամ, երբ ինքնասպանության  դեպք եմ լսում, միշտ ինձ մեղավոր եմ զգում: Մեղավոր եմ զգում այն ընկերուհուս առաջ, որին ես չներեցի, ծանոթիս առաջ, որին նեղացրեցի կամ ծաղրեցի: Կամ ինչ-որ մարդկանց առաջ, որոնց անուշադրության մատնեցի: Իմ կարծիքով, հենց այսպիսի բաներն էլ կարող են ինքնասպանության պատճառ դառնալ:

Նման դեպքերը ինձ ստիպում են լինել ավելի ուշադիր բոլորի հանդեպ, բոլորին հաճոյախոսություններ անել ու սիրել, սիրել մարդկանց:

Համ էլ.

«Մի նեղացրեք մարդուն, պետք չէ:

Դուք այնպիսին եք, ինչպիսին նա:

Խնայեք իրար, մարդիկ…»   Լեոնիդ Ենգիբարյան

Ինձ ամենից շատ հուզում է այն հարցը, որ Թալինում գտնվող հակակարկտային կայանքը կառուցվել է քաղաքի արևելքում՝ տների մոտ: Այդ շրջանում բնակվող բնակիչները դժգոհում են, որ կայանը կառուցվել է իրենց տներին շատ մոտ: Կայանն աշխատում է 24 ժամ: Այս կայանը օգնում է այն ժամանակ, երբ մռայլ կարկտաբեր ամպերը հավաքվում են, և բերքին վտանգ է սպառնում: Այդ ժամանակ կայանը սկսում է ավտոմատ ձևով կրակել և ամպերը ցրել: Սակայն շատ դեպքեր են եղել, երբ այդ կրակոցները չեն օգնել, և ամբողջ բերքը վնասվել է: Այդ կրակոցները լսվում են բարձր և երբեմն բնակիչներին թվում է, թե երկրաշարժ է կամ պատերազմ, և վախենում են: Երեխաները կրակոցների ժամանակ դուրս չեն գալիս իրենց տներից: Մի անգամ ես հարցրել եմ կայանի տնօրենին, թե ինչո՞ւ կայանը հենց քաղաքում են կառուցել, տներին այդքան մոտ: Չէ՞ր լինի ավելի հեռու կառուցեին, դաշտերին մոտ: Կարկուտւժի վնասը քաղաքին այդքան մեծ չի լինի, իսկ գյուղացիների դաշտերին ավելի օգուտ կլիներ: Նա խոստացել է, որ մի օր, որ ազատ ժամանակ ունենա, ինձ անպայման կբացատրի, թե ինչպես է աշխատում հակակարկտային կայանը:

-Վեներա, այ Վեներա, Վեներա ջան, արթնացի, ջան,- համարյա երգելով շշնջում էր քույրս իմ ականջին, իսկ ես ավելի եմ ամուր գրկում վերմակս ու աչքերս փակում:

-Վեն, հոգնեցի արդեն, դե արթնացի , վա՜յ,- առավոտյան 7-ն է,  և ես քրոջս  արդեն նվիրում եմ զայրանալու պատճառ:

- Հա, ըհը…հեսա… հաա, – քրոջս չարհամարհելու համար ասում եմ ամենաքիչ բերանի շարժում պահանջող բառերը:

-Լավ , Վեն ջան, դե ես գնամ թեյ պատրաստեմ, դու արդեն հագնվի, – ասաց քույրս  ու չիմանալով , որ տաս րոպե հետո արդեն շատ բարկացած ասելու է.

-Աաաա,Վեն , դե արդեն հոգնեցի է, էլի սփռոցին թափեցիր էս թեյը, հերիք ա, մտածված ե՞ս անում,-  չգիտեմ ինչու` վերջերս միշտ պատահմամբ շրջում եմ իմ թեյի բաժակը, և քույրս այդ այդ ամենը հավաքելով,  միշտ կիսատ է թողնում  նախաճաշը:

-Ես արդեն գնամ դասի, հա՞,- ինքս ինձ վրա շատ բարկացած ասացի քրոջս, ու մեղավորության արցունքներ էին հայտնվել աչքերիս:

Արագ դուրս եկա տնից, նստեցի երթուղային ու  այնտեղ գիրք էի կարդում, քրոջս նվիրած գիրքը:

Դպրոցում արդեն երրորդ ժամն էր, երբ ես մոռացած այդ ամենի մասին երգ էի լսում, երբ հանկարծ կարդացի քրոջս ուղարկած հաղորդագրությունը,- «Այ Վեն ջան, ինչի՞ ես լացում է, իմ առավոտները առանց սփռոց մաքրելու ու քո վրա ջղայնանալու անհնար ա, այ ջան, չտխրես հանկարծ, դու Վեներան ես, չէ՞»: