Պատերազմ

Թող որ վառվեն լույսեր անմար,

Թող որ վառվի կրակն անմար,

Թեժ ու կարմիր կրակի շուրջ

Թող պտտվեն ամենքն հիմա:

 

Բայց թե հնչեն զանգերն բարու,

Ետ չի թեքվի ոչ մի գլուխ:

Աչքերի մեջ կրակն առած,

Կշարունակեն խաղ տալ նրանք:

 

Ետ կդառնան այնժամ միայն,

Թե հասկանան՝ պիտ հանգցնել

Կրակը այն, որ խաբկանք է,

Չարի ծուղակ, բայց մարելու ունի հնար:

 

Չարին ծառա, չարին ծուղակ՝

Պատերազմ է՝  անավարտ…

 

_______

Սգատուն է ու տխուր,

Իմաստունի սիրտը միշտ,

Խրախճանք է, անհոգ կյանք,

Անվախ մարդու սիրտը միշտ…

 

Բառերի մեջ այլազան,

Գործերի մեջ զանազան,

Որոշել էիր դու ընտրել

Մութն ու խավարը,

Իմ ընկեր:

Չէ, ետ պահել չի լինի,

Առաջվանը չէ ամեն ինչ,

Մեծ ես, հասուն, ինքնուրույն,

Ու՞մ խորհուրդն ես լսելու:

Բայց ինչ խղճով ես լռեմ,

Լավ է՝ վատը լինեմ ես:

Հազար խոսքի, խրատի մեջ,

Չարը, բարին հասկանալու,

Խոսել, լռելու մեջ

Մոլորվել ես  միգուցե:

 

Գիտեմ՝ բարդ է, իմ ընկեր,

Բայց միշտ պիտի դու հիշես՝

Սգատուն է ու տխուր,

Իմաստունի սիրտը միշտ,

Խրախճանք է, անհոգ կյանք,

Անվախ մարդու սիրտը միշտ:

Ճիշտ է լռել, հեռվից նայել,

Զվարճանալ՝  թե ճիշտ գիտես,

Բայց բոլորից սուտն ես լսել…

______

Պատրանք

Գույներ ու լույսեր կար անհամար,

Ու լիքը մարդիկ՝  արագ ընթացող,

Մեկը հեռու անկյունում կագնած,

Անցուդարձը այս ուշադիր զննող:

Խաղաղ ու մաքուր փողոցն այդ մեծ,

Բարի, ժպտացող հայացքներ անհերթ,

Շտապելը մոռացած, ընկածին օգնող…

 

Չէ, բավական է, որ ստեմ ես անվերջ,

Սա նկար է, ոչ իրականություն,

Որտե՞ղ եք տեսել այդքան բարություն:

 

Յոթ անգամ

Հավատով անսանձ, ոչ չարով ըմբոստ,

Բարով անսահման, ոչ վատով անեզր,

Վախով չափավոր, ոչ անվախ անչափ,

Հույսին զորավիգ, ոչ կեղծ ու ստին:

 

Հնչում են զանգերը յոթն անգամ հզոր,

Յոթն անգամ գլուխդ խոնարհիր անզոր,

Յոթն անգամ ներում խնդրիր դու Աստծուց,

Ծանրացած հոգուդ, կարծրացած սրտիդ,

Վերևից կիջնի լու՜ռ հանգստություն…

 

______

Դիմակ

Դու քեզ կարող ես ուժե՞ղ համարել.

Չէ որ դու չունես այնքան դիմակներ,

Որ ամեն խոսքի հետ շտապ պիտի փոխել,

Խելամիտ լինել, արագ տարբերել,

Դրությանը հարիր ճիշտ դիմակ ընտրել…

______

Ետ նայեցի՞ր ու տեսա՞ր,

Որ անցել էիր մի ճանապարհ,

Որ բերել էր քեզ խոստանում

Զղջում, ցավ ու տառապանք:

 

Առաջ նայեցի՞ր ու տեսա՞ր

Մարդկանց բազմություն մի խռնված,

Որ անել էր քեզ խոստանում

Անզիրջում դատ ու դատաստան:

 

Ու …հասկացա՞ր, որ կանգ առնել

Ու խուսափել փորձությանը առերեսվել,

Խոստանում է քեզ բերել

Մեծ պարտություն՝ անարգել…

«Պետք է միշտ առաջ շարժվել և ոչ մի դեպքում չհանձնվել»,- մեզ հետ զրույցում ասաց լուսանկարիչ Աստղիկ Գևորգյանը։ Աստղիկը Երևանից է, 32 տարեկան: Երկու երեխաների մայր Աստղիկը երկու մասնագիտություն ունի՝ առաջին մասնագիտությամբ տնտեսագետ է, իսկ երկրորդով` լուսանկարիչ: Մինչև նոր մասնագիտությամբ զբաղվելը, աշխատել է առաջին մասնագիտությամբ տասը տարի, որպես տնտեսագետ, իսկ արդեն երկու տարի է, ինչ զբաղվում է լուսանկարչությամբ:

-Երբ գտնվում էի 2-րդ ֆիզարձակուրդում, հասկացա, որ երկու բալիկներիս հետ դժվար կլինի վերադառնալ նախկին աշխատանքին և աշխատել ժամը 9-ից մինչև 18-ը։ Մի օր երեխաներիս տարել էի լուսանկարահանելու և հենց այդ ժամանակ մտածեցի, որ կարելի է խորանալ այդ ոլորտում, սովորել լուսանկարչություն և աշխատանքը համատեղել երեխաների խնամքի հետ: Կարելի է ասել, որ ամեն բան շատ արագ ստացվեց. ֆոտոապարատ գնելը, սովորելը և հաճախորդների այցը, իսկ մինչ ցանկացա մտածել` արդյոք ճի՞շտ արեցի, արդեն հաճախորդների մեծ խումբ ունեի,- ասաց Աստղիկ Գևորգյանը:

Աստղիկը սովորել է Բավեյան ստուդիայում, մասնակցել նկարահանման դասընթացներին, և մի շարք օնլայն կուրսեր է անցել ռուսական շուկայի լուսանկարիչների մոտ: Նկարում է բոլոր ոճերով, մեծ մասամբ գերակշռում են ընտանեկան և երեխաների լուսանկարահանումները։ Միայն հագուստի խանութների հետ է համագործակցություն ունեցել՝ հիմնականում «օնլայն շոփերի» հետ: Ատղիկի խոսքով, մեծ հաճույքով է իր աշխատանքը կատարում, և ինչքան էլ հոգնած լինի, երբ նկարում է, ամեն ինչ անցնում Է:

-Ապագա լուսանկարիչներին խորհուրդ կտամ նկարել շատ և չմտածել միանգամից գումար վաստակելու մասին,- եզրափակեց Աստղիկ Գևորգյանը:

Դժվար չէ այն, որ դու ունես կիսատ հայրենիք, ցավալի է, երբ դու քո ներսում ես այն կիսատ ընդունում։

Առաջին անգամ Արցախում՝ սեփական երկրում ու հողում լինելս ստիպեց հասկանալ պարարտ հողի ու գոյի իսկական պայքարի արժեքը, որը ինձ հանգեցրեց գործի ու գաղափարի իրականացմանը։

Ճանապարհին արցախցի ընկերուհիս հարցրեց՝ կցանկանայի՞նք Արցախում ապրել, թե՞ չէ: Պատասխանը միանշանակ այո էր, բայց նա խոստացավ, որ նույն հարցը տալու է նորից, թե ինչ պատասխանեցի հաջորդ նույն հարցին, կասեմ վերջում…

Երբ մտնում ես Արցախ, առաջին պահին զգում ես տագնապ, հետո կարոտ, սեր և ՈՒԺ…

Միշտ սիրել եմ Արցախը, բայց երբ եղա Արցախում, առաջին հարցը, որը ստիպեց կանգ առնել մի պահ ու ինքս ինձ հարցնել՝ դու ի՞նչն ես սիրում Արցախում։ Հասկացա, որ ճիշտ եմ սիրել, բայց իսկական սերը հիմնված է ճանաչողության վրա։ Արցախը հիմա հստակ ու կոնկրետ եմ սիրում, սիրում եմ կիսաճանաչված, բայց վստահ ճանաչելու եմ ամեն մի ծառն ու թուփը…

Արցախցու կերպարը դարձավ ուժեղ մարդու կերպար, որովհետև երբ խոսում էի իրենց հետ պատերազմի մասին, զգում էի այդ դաժան հոտը ու իրենց ուժը, բայց պատերազմի հոտը առա, երբ մի օր ճամբարում ունեցանք բարդ, շատ բարդ օր…

Շատերը կհասկանան ինչ եմ ասում, բայց բառերը շատ քիչ են զգացողությունը փոխանցելու համար…
Կարող էի թողնել ամեն ինչ ու վերադառնալ կամ մնալ ու «Հաղթել», դե ընտրեցի երկրորդը…

Այդ օրը հասկացա կորցնելու, հոգ տանելու, փայփայելու ու ամուր հողումդ կանգնելու ուժը…

Արցախը ամուր է, ուժեղ, բայց բզկտված, ունի սիրո ու խնամքի կարիք՝ մեր բոլորի կարիքը։ Մենք պիտի ուժեղանանք ու հաղթենք: Մենք կարող ենք, չէ՞ որ մեզ սովորեցրել են, որ հաղթանակներ կերտվում են, երբ կա միասնականություն, երևի ճշմարտությունը այստեղ է թաքնված:

Մենք մեր հայրենիքի մասնիկներ ենք, այդ մասնիկներն են, որ կարող են արարել, ներել ու առաջ ընթանալ, վերջապես մենք այն մեր նախնիներն ենք, որոնք փրկվել են թուրքից ու տան ծուխը վառ պահել: Մենք այն 18 տարեկաններն ենք, որոնք կյանք տալով մեզ ապրեցրել են, մենք այն ծնողների լույսն ենք, որ մեր ուժեղանալու դեպքում կարող են փարատվել: Դժվար է հայրենիք կորցնելը, բայց ավելի դժվար է նրա ներսում ինքնությունդ կորցնելը…

Իսկ վերջում՝ իմ պատասխանը նույնն է. ես կապրեմ Արցախում, իսկ ընկերներս էլ ինձ միշտ կառչած կպահեն Արցախից, և ես էլ նրանց աչքերում միշտ կտեսնեմ ապրածս, որը որպես հույսի ջահ առաջ կմղի ինձ։