Սեպտեմբերի 29-ից հոկտեմբերի 1-ը «Տոն տեխնոլոգիական հայության համար» կարգախոսով «Yerevan Expo» ցուցահանդեսային համալիրում տեղի է ունեցել «DigiTec Expo-2017» 13-րդ ամենամյա տեխնոլոգիական ցուցահանդեսը:
17.am-ի թղթակիցները ստորև լուսաբանում են «DigiTec Expo-2017»-ը:  

«Արփի Սոլար» ընկերության մարքեթինգի և վաճառքի բաժնի ղեկավար Կատարինե Գալստյան:

-Ե՞րբ է ստեղծվել կազմակերպությունը, ո՞րն է նրա հիմնական արտադրանքն ու առաքելությունը:

-Ընկերությունը արդեն 5 տարի է, ինչ գործում է հայաստանյան շուկայում և ներկայացնում է արևային էներգիան օգտագործելու տարբեր տեսակների համակարգեր: Հինգ տարվա գործունեության արդյունքում արդեն ունենք գրեթե 1200-ից ավելի նախագծեր:

Արևային էներգիան երկու խոշոր մասերի է բաժանվում՝ ֆոտովոլտային համակարգեր, որոնց միջոցով մենք ստանում ենք հոսանք, և ջերմային համակարգեր, որոնց միջոցով մենք ստանում ենք տաք ջուր: Այս համակարգերը ստեղծված են կենցաղային օգտագործման համար: Այս տարի, որպես 5 տարվա գործունեության արդյունք, շահագործման ենք հանձնելու մեր մեկ մեգավատտանոց առաջին արևային կայանը, որն օգագործվելու է սպառման համար:

-Ինչքանո՞վ են արևային համակարգերը տարածված Հայաստանում:

-Այսօր այստեղ՝ «ԴիջիԹեք էքսպոյում» մենք ներկայացնում ենք ոչ միայն մեր նոր մեկ մեգավատտանոց կայանը, այլ նաև մեր ողջ արևային համակարգերի տեսականին: Ներկայացնում ենք մարդկանց, թե ինչու ընտրել հենց մեր կազմակերպությունը: Առաջին պատճառը հենց հինգ տարվա փորձն է Հայաստանում, իսկ ընդհանրապես՝ մենք ունենք տասնհինգ տարվա փորձ, մեր գործարանը գտնվում է Սիրիայում: Մեր սպասարկումը, վաճառքը գործում է բոլոր մարզերում: Նաև ունենք հատուկ կրթական կենտրոններ, որոնք պարբերաբար անցկացնում են սեմինարներ, մարդիկ կարող են սովորել, դառնալ արևային էներգիայի ինժեներներ:

«Արփի Սոլար» ընկերության ամենակարևոր մոտեցումը անհատական մոտեցումն է յուրաքանչյուր հաճախորդին: Մենք հաշվի ենք առնում մեր կողմից սահմանված չափորոշիչները, որոնք տարբեր են ֆոտովոլտային և ջերմային համակարգերի համար: Բոլոր չափորոշիչները հաշվի առնելուց հետո միայն մենք հաճախորդին խորհուրդ ենք տալիս, թե որ համակարգն ընտրել, առաջարկում ենք արևային լուծումներ: Մենք վաճառում ենք ոչ թե ապրանք, այլ լուծում:

-Ինչքանո՞վ են արևային համակարգերը ավելի տնտեսող ու սպառողի համար ձեռնտու, քան ամեն ամիս էլեկտրականության դիմաց վճարելը:

-Համակարգերը բավականին մատչելի են: Ջրատաքացման համակարգերն արժեն մոտ 800 դոլար: Եթե հաշվենք ամսական այն գումարը, որ դուք տրամադրում եք գազի դիմաց վճարելուն, մոտավորապես 2.5-3 տարի հետո ներդրված գումարը ամբողջությամբ դուրս է գալիս: Սովորական ջրատաքացման համակարգի շնորհիվ կարելի է 20 տարվա մեջ խնայել 2.5 միլիոն դրամ: Ֆոտովոլտային համակարգերը նույնպես մատչելի են: Այն այֆոնները, որ մենք այսօր գնում ենք, ավելի թանկ են, քան մեկ ամբողջական արևային համակարգը: Այսօր այս համակարգերը ձեռք բերելու համար սկզբնական ներդրում անել էլ պետք չէ: Այն գումարը, որ ամսական վճարում ենք գազի կամ էլեկտրաէներգիայի դիմաց, կարող ենք վճարել ֆինանսական կազմակերպություններին արևային համակարգի համար:

-Ինչքանո՞վ է ժողովրդի գիտակցությունը բարձր, որ այս համակարգերն ավելի խնայող են:

-Դեռևս երկու տարի առաջ արևային համակարգերը դեռ նոր էին, չտարածված, բայց հիմա վստահորեն կարող եմ ասել, որ պարզապես չենք հասցնում տեղադրել համակարգերը: Երբ մի հոգի տեղադրում է, մնացած բոլորը նրա շրջապատում նույնպես սկսում են տեղադրել:

-Ինչպիսի՞ն է արևային համակարգեր առաջարկող կազմակերպությունների մրցակցային շուկան Հայաստանում:

-Կան ևս մի քանի կազմակերպություններ, որոնք նույնպես առաջարկում են արևային համակարգեր, բայց դա դեռևս մրցակցություն չենք համարում, որովհետև թե՛ վաճառքի ծավալներով, թե՛ մեզ հետ համագործակցող ընկերությունների թվով ու մեր ունեցած փորձով մենք բացարձակ առաջատար ենք եղել ու կմնանք: Եթե հաշվենք միայն կենցաղային սպառման համար ձեռք բերված համակարգերը, մենք արդեն 1200-1300 սպառող ունենք, ինչը բավականին լուրջ թիվ է: Մենք ուրախ ենք, որ կան էլի այս գործով զբաղվող կազմակերպություններ, որովհետև շուկան շատ մեծ է, շատ բաց, ու մենք այսօր ունենք էներգետիկ անկախության պետական պրոբլեմ:

-Ինչպիսի՞ն էր պետության վերաբերմունքը կազմակերպությանը՝ որպես ալտերնատիվ էներգիա առաջարկողի: 

-Օրենսդրական դաշտում փոփոխությունները տեղի են ունենում ամեն ամիս: Այդ փոփոխություններն արդեն նպաստում են զարգացմանը, որովհետև դրանք համակարգը դարձնում են ավելի մատչելի, ավելի ճկուն, ինչի շնորհիվ մենք ունենում ենք ավելի շատ սպառողներ: Մենք հիմա այն եզակի պետություններից ենք, որ կայանը տեղադրում ենք, և էներգիան փոխանցում ընդհանուր ցանցին: Կարող ենք նաև արևային պլանտացիաներ ունենալ:

-Ի՞նչ հետագա պլաններ ունեք:

-Կփորձենք տարբեր գործիքներ կիրառել, որ մեր արտադրանքը սպառողին ավելի մատչելի, ավելի հասանելի լինի: Երկրի էներգետիկ անկախության տեսանկյունից նախատեսում ենք մի քանի այլ կայանների բացում, որոնցից առաջինը կլինի հոկտեմբերի 27-ին Թալինի առաջին մեկ մեգավատտանոց կայանի բացումը: Կայանը արտադրելու է էլեկտրաէներգիա ոչ թե ինչ-որ մեկի սպառման համար, այլ գործելու է մյուս ջէկերի, ատոմակայանի պես: Արևային էներգիայի կայանի ռեսուրսը անսպառ է, այն չի կեղտոտում շրջապատը: Էներգիան հավաքվելու է ընդհանուր ցանցում, այսինքն՝ ձեր օգտագործած էներգիան հնարավոր է, որ լինի հենց արևայինը:

***

«Արփինետ» ընկերության տեխնիկական տնօրեն Առնակ Մելիքյան:

-Մենք ներկայացնում ենք հեռուստատեսային նոր պլատֆորմ, որը ավելի հարմար է և մատչելի: Ամենակարևոր բաժիններից մեկը նախընտրելի բաժինն է: Այս բաժնի օգնությամբ դուք կարողանում եք ամբողջովին կառավարել ձեր եթերը: Այսինքն՝ այն կարող է ցույց տալ այս պահին բոլոր ալիքներով ցուցադրվող ֆիլմերը կամ երեխաների համար նախատեսված հաղորդումները: Դուք անգամ կարող եք ժանրերով ֆիլտրել ձեր եթերը: Սա մեր հեռուստատեսության ամենամեծ առավելությունն է: Ալիքները մեծամասամբ հայկական ալիքներ են: Յոթ օրվա ընթացքում դուք կարող եք կրկին նայել հաղորդումը: Ունենք նաև բնութագրող տողեր տվյալ հաղորդման մասին:

Մեր հեռուստատեսության ամենամեծ առավելությունը և նորարարությունը արագ գործելն է: Էսպիսի արագ աշխատող պլատֆորմ դեռ Հայաստանում չկա: Մեր հավելվածը գործում է «խելացի հեռուստացույցների» և «անդրոիդ» օպերացիոն համակարգերի վրա երեք լեզուներով՝ հայերեն, ռուսերեն և անգլերեն:

***

Դավիթ Գևորգյանը ներկայացնում է իր էլեկտրական հոսանքով աշխատող մեքենան:

-Ներկայացնում եմ էլեկտրական ավտոմեքենա: Հեղինակը ես եմ: Աշխատում է էլեկտրական հոսանքով։ Որպես առանձնահատկություն կարելի է նշել, որ պատրաստված է սովորական ավտոմեքենայի բազայի հիման վրա։

Այսինքն՝ պատրաստի մեքենայի բազան վերցրել ենք ու վրան տեղադրել էլեկտրական շարժիչ՝ իր օժանդակ սարքերով։ Որպես էլեկտրական մեքենա՝ մրցունակ է աշխարհում։ Չորս անգամ տնտեսում է վառելիքով աշխատող սովորական մեքենայի ծախսը։ Մեքենան լիցքավորվում է 2-3 ժամում։

***

Ֆրանսիական համալսարանը «DigiTec Expo-ում»: Ներկայացնում են համալսարանի ուսանողները:

-Հայաստանում ֆրանսիական համալսարանն ունի նոր ֆակուլտետ՝ ինֆորմատիկա և կիրառական մաթեմատիկա։ Ունենք նաև չորս այլ ֆակուլտետներ՝ իրավաբանություն, մարքեթինգ, կառավարում և ֆինանսներ։ Չորրորդ կուրսի երկրորդ կիսամյակից լավագույն ուսանողները պրակտիկա են անցնում Ֆրանսիայում։

Բացի ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետից՝ մնացած բոլորի համար ունենք նաև մագիստրատուրա և ասպիրանտուրա։ Համագործակցում ենք «Լիոն 3» համալսարանի և Թուլուզի ինֆորմատիկայի հետազոտական ինստիտուտի հետ։ Ունենք նաև նախապատրաստական զրո կուրս։ Այսինքն՝ դիմորդները նախապատրաստվում են ընդունելության քննություններին։ Նոր ֆակուլտետը կբացվի 2018 թվականին։ Ծրագիրը դեռ ամբողջական չէ, շուտով կհրապարակվի։

Ասեմ, որ էքսպոյի ընթացքում ոգևորությունը նկատելի է։ Մեր ռեկտորն էլ իր ելույթում փաստեց IT ոլորտի զարգացման կարևորությունը Հայաստանում:

***

DAAD կրթաթոշակային ծրագրերի խորհրդատու Մերի Նավասարդյան:
-Ներկայացնում ենք գերմանական ակադեմիական փոխանակման ծրագիրը, որն անվանում են DAAD։ Մենք ամեն տարի մասնակացում ենք «ԴիջիԹեքին»։ Այս տարի ևս հրավեր ստացանք։ Ներկայացնում ենք այն բոլոր հնարավորությունները, որ տալիս է DAAD-ը ուսանողներին, գիտական հետազոտությամբ զբաղվող անձանց Գերմանիայում ուսանելու և գիտական կապեր ստեղծելու համար։ Քանի որ մեզ դիմում են նաև IT ոլորտի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաներով հետաքրքրվող անձինք, «ԴիջիԹեքի» ղեկավարությունը նպատակահարմար է գտել մեր՝ այստեղ գտնվելը և մեր ծրագրերը ներկայացնելը:

***

«Erasmus+» ծրագրի պատասխանատու Էդիթ Սողոմոնյան:

-Մենք այսօր ներկայացնում ենք Եվրամիության կողմից ֆինանսավորվող «Erasmus+» կրթական ծրագիրը, որը հնարավորություն է տալիս ուսանողներին և դասախոսներին կարճաժամկետ վերապատրաստվելու եվրոպական որևիցե բուհում, ինչպես նաև մագիստրոսական ծրագրեր են առաջարկվում անհատներին և բուհերին:

2015 թվականից Հայաստանը կարողացավ օգտվել հանրահայտ «Erasmus+» շարժումից: Մինչ այդ «Erasmus»-ը միայն եվրոպական ծրագիր էր, թույլ էր տալիս մի երկրից գնալ մյուս երկիր, ապա գնալ մայր բուհ ու կրթությունն ավարտել: Հիմա արդեն Հայաստանի ուսանողները բակալավր, մագիստրատուրա և ասպիրանտուրա ծրագրերում նույնպես կարող են փոխանակվել ամենաքիչը 3 և ամենաշատը 12 ամիս գործող ծրագրերով: Եվրամիությունը նաև տրամադրում է կրթաթոշակ, որն օգնում է ուսանողներին հոգալ իրենց պահանջները Եվրոպայում: Կրթությունը այդ ընթացքում միանգամայն անվճար է:

Դասախոսները, որոնք դասավանդում են հայաստանյան բուհերում, ունեն հնարավորություն մինչև 2 ամիս դասավանդելու Եվրոպական որևէ բուհում:
Ցավոք, քոլեջների և դպրոցների աշակերտները դեռ չեն կարող օգտվել «Erasmus»-ից, միայն բակալավրի 2-րդ կուրսից սկսած: Հայաստանում արդեն բոլոր պետական և միջպետական բուհերն ունեն «Erasmus» ծրագիրը:
Այսօր ներկայացնում ենք տեխնիկական «Erasmus Mundus» մագիստրոսական ծրագրերը, որոնք շատ նորարարական են, քանի որ դրանցից շատերը IT, ինժեներական և համակարգչային ճարտարապետությանն են անդրադառնում: Քանի որ «ԴիջիԹեքի» այցելուների մեծ մասը ուսանողներ են, մենք բերել ենք տվյալ ցանկը և ներկայացնում ենք, թե ինչպես կարելի է օգտվել ծրագրերից:

***

«Ինովացիոն և տեխնոլոգիական համայնք» կազմակերպության տնօրեն Սամվել Խաչատրյան:

-Այսօր ներկայացնում ենք մի ծրագիր, որը կոչվում է եռաչափ մոդելավորում և եռաչափ տպագրություն։ Մեր կազմակերպությունը միտված է սահմանամերձ գյուղերում եռաչափ մոդելավորման ուսուցմանը, որից հետո սովորողները ապահովվում են աշխատանքով։ Իսկ մեր կազմակերպությունը զբաղվում է գերճշգրիտ եռաչափ տպիչների արտադրությամբ:

Այստեղ ներկայացված են տարբեր տիպի եռաչափ մոդելավորման տպիչներ։ Այն նաև սոցիալական պրոյեկտ է։ Յուրաքանչյուրի կատարած աշխատանքի մոտ 50%-ը ուղղորդվում է ՀԿ-ի զարգացմանը, ՀԿ-ն պետք է ֆինանսավորի սովորողների և աշխատողների համայնքների սոցիալական խնդիրների լուծումը։ Հետևաբար յուրաքանչյուր սովորող գիտի, որ աշխատելով նպաստում է իր համայնքի սոցիալական զարգացմանը։

Եռաչափ տպիչը նորարարական է ամբողջ ԱՊՀ-ի տարածքում։ Ուրախ ենք, որ այս տեխնոլոգիան կարողացել ենք բերել Հայաստան։ Համոզված ենք, որ Հայաստանի ապագան տեխնոլոգիական է:

Եռաչափ տպիչը նախատեսված է ատամնատեխնիկական ծառայությունների և ոսկերչության համար: Օգտագործելի են նաև քարտեզագրման համար։

***

«Իրական դպրոցի» ուսուցչուհի Հասմիկ Այվազյան:

-«Իրական դպրոցը» կրթական նոր ձևաչափ է, որտեղ երեխաները իրենց ուսումնառությունը ստանում են իրենց պրոյեկտների հիման վրա։ Այն միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություն է, իրականացնում է 4 տարվա ավագ դպրոցին համարժեք ուսուցում: Այսինքն՝ երեխաները գալիս են 9-րդ դասարանը ավարտելուց հետո և սովորում են 4 տարի, որի վերջում ստանում են դիպլոմ և արդեն կարող են աշխատել IT որևէ կազմակերպությունում։ Ամբողջ նպատակն այն է, որ երեխաները միանգամից մասնագիտանան իրենց ոլորտում։

-Որտե՞ղ է գործում դպրոցը։

-Իրական դպրոցը այս պահին տեղակայված է Երևանի Ծարավ Աղբյուրի փողոցում։ Բայց դեռ ունենք դրա հետ կապված խնդիրներ. դպրոցը պետք է տեղակայված լինի «Ինստիգեյթ» կազմակերպության հետ նույն տեղում, որը «Իրական դպրոցի» հիմնադիրներից մեկն է: Պետք է ուղիղ կապ պահենք ծրագրեր իրականացնող կազմակերպությունների հետ։

-Իսկ այսօր ի՞նչ նորարարություն եք ներկայացնում:

-Այստեղ ներկայացված են առաջին և երկրորդ կուրսեցիների աշխատանքները։ Մենք տեղափոխվել ենք նոր շենք, որտեղ չունեինք համապատասխան գույք։ Առաջարկ եղավ, որ աշակերտներն իրենք նախագծեն այն աթոռներն ու սեղանները, որոնք կուզենան ունենալ իրենց դպրոցում։ Եվ այստեղ ներկայացված են այն բոլոր նախագծերը, որոնք ներկայացրել են երեխաները։ Մի քանի փուլերի արդյունքում հղկվեցին այս նախագծերը։ Բոլորն ստացան իրենց նախագծերին անհրաժեշտ գումար և իրականացրին դրանք։ Շոշափելի արդյունքը կդրվի քննարկման և կորոշվի, թե որոնք են օգտագործվելու մեր դպրոցում։ Եվ քանի որ իրական դպրոցի ուսումնական պրոցեսում մեծ տեղ են գրավում արշավները, երեխաները նախագծել են նաև վրաններ, քնապարկեր, ուսապարկեր։ Մեր բոլոր սեղաններն ու աթոռները երեխաների աշխատանքն են:

«Ինստիգեյթ ռոբոտիքսը» համարվում է իրական դպրոցի հովանավոր կազմակերպություններից մեկը: Բացի այն, որ հովանավորում է, երեխաները նաև հնարավորություն են ստանում այնտեղ դասեր անցկացնելու, անօդաչու սարքեր հավաքելու: Ներկայացված են սավառնակներ, որոնք նախատեսված են լաբորատորիաների միջև կապեր հաստատելու համար:

***

«ԴիջիԹեք 2017» էքսպոյում իրենց աշխատանքներն էին ներկայացնում «Արմաթ» ինժեներական լաբորատորիաների տարբեր մարզերի պատանիները:

-Այս սարքը ես եմ ծրագրել,- պատմում է Նարեկը,- սարքի բուն նպատակը մարդու մարմնի ջերմաստիճանի ու օդի ջերմաստիճանի հարաբերակցությունից հոսանք ստանալն է: Սարքի հատուկ մասը տեղադրելով ձեր ձեռքին՝ կարող եք տեսնել, որ հեռախոսը սկսում է լիցքավորվել: Սարքը հենց նախատեսված է հեռախոսներ լիցքավորելու համար:

-Ես Պողոսյան Արամն եմ, ներկայացնում եմ երկու պրոյեկտ՝ «Խելացի լույս» և «Խելացի գազ»: Առաջին պրոյեկը հեռախոսի ծրագիր է, որը կառավարում է հոսանքը, այսինքն՝ կարելի է հեռախոսով անջատել և միացնել լամպերը: Իսկ «Խելացի գազ»-ը գազի արտահոսքի դեպքում հեռախոսին հաղորդագրություն է ուղարկում, և միացնում է համապատասխան ձայնային ազդանշան:

-Ես Ժորա Անդրեասյանն եմ, իմ ստեղծած սարքն աշխատում է լազերի միջոցով: Այն բաղկացած է հորիզոնական հարթակից, որի վրա հիմա կա թուղթ, ու դրան ամրացված ուղղահայաց գրիչից: Գրիչը հատուկ կոդի միջոցով սկսում է գրել: Գրիչի փոխարեն լինելու է լազեր, որը կտրելու է թուղթը: Իսկ Նարեկը ստեղծել է ունիվերսալ հեռակառավարման համակարգ, որն ուզում ենք օգտագործել դրոնների համար: Ուզում ենք մասնակցել «Անօդաչու թռչող սարքերի» մրցույթին, որի ժամանակ բոլորն օգտագործում են չինական պատրաստի հեռակառավարման վահանակներ, մենք ուզում ենք դուրս գալ այդ ստանդարտից:

Ներկայացնեմ նաև մեր հիմքը, «Արմաթը» «Արմաթ» չէր լինի առանց 3D-տպիչների, որոնք բոլորն արտադրված են Գորիսում: Մենք մեր մյուս դետալները այս տպիչների միջոցով ենք ստանում:

-Այս ծրագիրը մենք մտածել ենք երեքով՝ Նազարյան Հովհաննես, Նալբանդյան Վալերիկ և Շեկոյան Արտակ: Սկզբում մտածում էինք ստեղծել ինչ-որ փոքր բան, բայց հետո հասկացանք, որ այդպես պրիմիտիվ է, և որոշեցինք ստեղծել այս հեծանիվը: Երեք օրերի և անքուն գիշերների ընթացքում ստեղծեցինք այս սարքը, որն առաջինն է: Հեծանիվի վրա տեղադրված է մարտկոց, որը անիվների պտույտի ընթացքում իր մեջ էներգիա է հավաքում և USB լարի միջոցով փոխանցում հեռախոսին: Էներգիան բավարար է հեռախոսը ամբողջությամբ լիցքավորելու համար: Այն մարդիկ, ովքեր նախընտրում են առողջ ապրելակերպ, կարող են լիցքավորել իրենց հեռախոսը՝ սիրելի սպորտով զբաղվելիս: Այս էքսպոյի ընթացքում հայտնվեցին մարդիկ, ովքեր պատրաստ են վճարել, որ իրենց համար էլ պատրաստենք այս սարքից:

Հարցազրույցները վարեցին՝ Ամալյա Հարությունյանը, Էլիզաբեթ Հարությունյանը, Մարիամ Պապոյանը, Լիլիթ Վարդանյանը, Հովիկ Վանյանը, Մարիամ Նալբանդյանը

Այսօր գյուղիս փողոցները նորից մարդաշատ էին, իսկ մեր գյուղում մարդաշատ լինում է, երբ այլ տեղից հյուրեր ենք ունենում: Հավանաբար կհիշեք, որ ամիսներ առաջ խոսվում էր բարերար Արմեն Տիգրանյանի և Մշակույթի նախարարության համագործակցության մասին, որը ուղղված էր Դսեղում` Թումանյանի թանգարանի բակում և հրապարակում թեմատիկ արձաններ ստեղծելուն: Այսօր այն ոչ թե ծրագիր է, այլ իրականություն: Ամռանը, մեկ ամսվա ընթացքում երիտասարդ քանդակագործները Դսեղում տուֆից կերտում էին Թումանյանի ստեղծագործությունների հերոսներին, որոնց կարող եք տեսնել, երբ տուն-թանգարան գալիս լինեք: Իսկ թանգարանի բակում հերոսները ոչ թե տուֆից են, այլ փայտից: Ծրագրի շրջանակներում այցելուների համար բակում նաև տաղավար է կառուցվել:

Այսօր արդեն կատարած աշխատանքը ամփոփելու ժամանակն էր: Այդ առիթով Դսեղում էին մշակույթի նախարար Արմեն Ամիրյանը, Լոռու մարզպետ Արթուր Նալբանդյանը, ամերիկահայ երաժիշտ, բարեգործ Աշոտ Տիգրանյանը և այլոք: Վերջիններս թանգարանի բակում մեկական ծառ տնկեցին, կատարեցին տաղավարի ու քանդակների բացումը ու նշեցին, որ Դսեղում անցկացվող միջոցառումներն ու ծրագրերը այսքանով չեն ավարտվում: Այս ամենին հաջորդեց փոքրիկ համերգ Դսեղի պարային համույթի, ասմունքողների և թատերական խմբակի մասնակցությամբ: Վերջում էլ հյուրերը շրջեցին հրապարակով ` մոտիկից ծանոթանալու քանդակներին:

 

Նշեմ նաև, որ օրեր առաջ Դսեղում տեղի ունեցավ ամենամյա տիկնիկային փառատոնի բացումը, որը նախկինում մեկից երկու շաբաթ տևողությամբ հյուրընկալում էր Դսեղը, իսկ այսօր այն շրջում է Հայաստանի մարզերով, և մեզ մոտ հատուկենտ ներկայացումներ են լինում:

Սեպտեմբերի 15-19-ը Շիրակի մարզի Թորոսգյուղ համայնքում տեղի ունեցավ «Rural emPOWER-երիտասարդների մասնակցությունը որոշումների կայացմանը» դասընթացը: Դասընթացին մասնակցում էին Լոռվա և Շիրակի մարզերի հիմնականում գյուղաբնակ երիտասարդները: Դասընթացի ավարտից հետո որոշեցի զրուցել կազմակերպիչների և մասնակիցների հետ:

Հարցս ուղղում եմ ծրագրի կազմակերպիչ Կարեն Այվազյանին:

-Ի՞նչը հաշվի առնելով ընտրեցիք մասնակիցներին: 

-Մասնակիցներն ընտրվել էին դիմում-հայտերի հիման վրա, և ընտրության ժամանակ հաշվի էին առնվել նրանց հետաքրքրվածությունն ու փորձառությունը: Հաշվի է առնվել նաև մասնակիցների տարբեր համայնքներից լինելը, որպեսզի ինչքան հնարավոր է ավելի շատ համայնքներ ներգրավվեին մեր ծրագրում:

-Ո՞րն էր դասընթացի հիմնական նպատակը: 

-Դասընթացի նպատակն էր՝ խթանել գյուղաբնակ երիտասարդության մասնակցությունը ժողովրդավարական գործընթացներին և որոշումների կայացմանը Շիրակ և Լոռի մարզերի գյուղական համայնքներում՝ աջակցելով նրանց բացահայտել իրենց առաջնորդական ներուժը, խթանել ինքնավստահության ու ինքնակազմակերպման հմտությունները:

Իսկ հիմա զրուցում եմ մասնակից Արեն Շախկյանի հետ (17 տարեկան, Լոռու մարզ, գյուղ Շնող):

-Ի՞նչ տվեց քեզ այս ճամբարը:

-Ճամբարը ինձ տվեց ինքս ինձ ճանաչելու ու ինքնադրսևորվելու հնարավորություն, նոր ընկերներ, որոնք ինձ օգնեցին ինձ համար այդ երկու կարևոր հարցերում: Դասընթացը շատ հետաքրքիր էր, միջավայրը՝ ընկերական:

Դավիթ Խաչատրյան, 16 տարեկան, Լոռու մարզ, քաղաք Վանաձոր. 

-Այս ծրագիրն ինձ տվեց հետաքրքիր մարդկանց հետ շփվելու հնարավորություն՝ ամենատարբեր բնագավառներից:

Տաթև Գումաշյան, 18 տարեկան, Լոռու մարզ, Մարգահովիտ համայնք. 

-Այս ծրագրին մասնակցեցի հիմնականում փորձ ձեռք բերելու, նաև գիտելիքներիս պաշարը հարստացնելու համար, հետագայում ինձ համար առավել հեշտ կլինի աշխատել ամենատարբեր բնագավառներում:

-Ի՞նչ դժվարություններ են առաջացել դասընթացի ընթացքում: 

Անի Ցոլակյան, 23 տարեկան, Շիրակի մարզ, ք. Գյումրի.

-Դժվարություններ ունեցել եմ դասընթացի ընթացքում, երբ տրվել է հանձնարարություն, և խումբը պետք է սեղմ ժամկետում կատարեր առաջադրանքը, որպես մասնակից չեմ ունեցել տվյալ պահին հետաքրքիր միտք, որ կարողանամ օգնել իմ թիմին:

Զրույցը վարեց Սյուզաննա Խառատյանը

***

Կարծեմ սեպտեմբերի 6-ն էր, երբ էլեկտրոնային փոստիս հաղորդագրություն ստացա, որ ես ընտրվել եմ «Rural emPower- երիտասարդների մասնակցությունը որոշումների կայացմանը» դասընթացին մասնակցելու: Դե՜, ոգևորվեցի ու մտածում էի, թե գնում եմ սովորական 5-օրյա ճամբարի:

Դասընթացն ուղղված էր երիտասարդների մասնակցությանը ամեն կարգի որոշումների կայացման հարցում: Դասընթացի հովանավորները Սառնաղբյուրի «Համայնքային և երիտասարդական ակումբ» հասարակական կազմակերպությունն ու Եվրոպական երիտասարդական հիմնադրամն էին: Դասընթացի ընթացքում վեր հանեցինք երիտասարդների խնդիրները, սովորեցինք, թե ինչպիսին պետք է լինի իսկական առաջնորդը և մշակեցինք գաղափարներ, որոնք պետք է իրագործեինք մեր համայնքներում՝ խթանելու մեր երիտասարդների ներգրավվածությունը:

Սեպտեմբերի 15-ին, երբ ես ու Սյուզաննան արդեն ճանապարհին էինք, ես դեռ չէի գիտակցում, որ գնում եմ մի վայր, որը իմ մեջ հետք է թողնելու:

Պատկերացրեք՝ գնում եք այնտեղ, որտեղ ոչ ոքի չեք ճանաչում, իսկ նույն օրվա երեկոյան մտերմիկ միջավայրում նստած «մաֆիա» եք խաղում՝ առանց այդ խաղն իմանալու: Առաջին օրն ամբողջությամբ տրամադրված էր ծանոթանալուն ու իրար ճանաչելուն:

Երկրորդ օրը հասկացանք, որ մեր կյանքում բավականին շատ մանիպուլյացիաների ենք ենթարկվել («խարդախ» ձևով ներգրավվել ենք որևէ բանի մեջ): Հենց այս գիշեր էր, որ չքնեցինք ու հենց այս գիշերվանից հետո էր, որ առավոտվա դասընթացին մի կերպ էինք դիմանում, որ աչքներս չփակենք:

Երրորրդ օրը ծանոթացանք ՏԻՄ օրենքներին և կոփվեցինք ինչպես առաջնորդ: Գիտե՞ք, մինչ այս էլի էի մասնակցել առաջնորդության մասին դասընթացների, բայց այս մեկը տարբերվում էր, որովհետև մենք սովորում էինք, թե ինչպես պետք է լինել լավ առաջնորդ, իսկ մյուս պահին կիրառում էինք մեր գիտելիքները գործնական աշխատանքներում կամ ինտերակտիվ խաղերի մեջ:

Չորրորդ օրվանից սկսեցինք խմբերով մշակել այն գաղափարները, որոնք պետք է իրագործեինք՝ մեր համայնքներ վերադառնալով:

Վերջին՝ հինգերորդ օրը հույզերով լի օրն էր: Այն օրն էր, երբ փորձում ես արտահայտել տպավորությունդ, բայց հույզերդ խանգարում են: Այն օրն էր, երբ քեզ ստիպում ես չլացել, որ քեզ համար թանկ դարձած մարդու աչքերում արցունք չտեսնես: Ու այդ օրը այն օրն էր, երբ հասկացա, թե ինչքան լավ կարելի է զգալ նաև քեզանից մեծերի հետ (ինձ բացառության կարգով էին ընտրել):

Իրականում գիտակցում եմ, որ ամեն ինչ դեռ նոր է սկսվելու:

Բայց երբ նստում ես տրանսպորտ՝ հետևում թողնելով երբեք բարկանալ չկարողացող դասընթացավար, ավագ ընկեր Կարենին, թարմացնող վարժությունների «թագուհի» Սիրանուշին, Գևորգի «շտեմարանի» բառերը, Տաթևի հետ գրկախառնությունները, Անրիի կիթառի լարերը, Կարենի ասմունքն ու Վարդի «բլա-բլա»-ները, աչքերդ արցունքով են լցվում, բայց էլի հիշում ես, որ կողքիդ նստած է Տաթևն ու էլի զսպում ես քեզ, որ նրան էլ չլացացնես:

Հաջորդ օրը, երբ գնացի դպրոց, արդեն զգացի, որ շատ եմ փոխվել: Դարձել եմ ավելի ինքնվստահ ու հասկացել եմ, որ դեռ շատ հատկանիշներ եմ իմ մեջ հայտնաբերելու ու միշտ հիշելու եմ, որ այդ «հետքը» թողել է սեպտեմբերի 8-ին իմ՝ ճամբարի մասնակցության հաստատումը:

Ստելլա Ավետիքյան