Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Յուրաքանչյուր արվեստ ունի իր լեզուն: Սակայն այդ լեզուն ամեն ոք հասկանում է յուրովի: Լսելով երաժշտություն դու կարող ես դառնալ այդ մեղեդու մի հնչյունը և ինքդ ես ընտրում, թե որ մեկն ես այդ բազում հիասքանչ հնչյուններից: Եթե հոգիդ, մարմինդ միասին են երգում, ուրեմն դա քո մեղեդին է: Ինքդ էլ չես կարողանում հասկանալ, թե ինչպես է ուղեղը պահի տակ դադարում աշխատել, և մարմինը ակամայից սկսում է շարժվել, ու ամեն մի շարժման հետ սկսում ես վայելել ամեն մի հնչյուն, ամեն մի նոտա: Կան մեղեդիներ, որոնք լսելիս ուզում ես ուղղակի քարանալ և մտքով թռչել հեռու հեռուներ: 

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Ամեն մի արվեստ ունի որոշակի պահանջներ: Այդ է պատճառը, որ ամեն պար չի համարվում արվեստի գործ: Յուրաքանչյուր ոճ ունի իր որոշակի շարժումները և կանոնները: Մենք կարող ենք միայն տալ այդ շարժումներին տարբեր հերթականություն, կարող ենք դրանք կատարելագործել և պարտավոր ենք դրանք լավ կատարել, ու միայն այդ դեպքում այն կարելի է կոչել արվեստ: Յուրաքնչյուր արվեստ յուրովի է ազդում մարդու հոգեկան աշխարհի վրա: Դիտելով ֆիլմեր, ներկայացումներ մենք ծիծաղում ենք, լացում, հաճախ վախենում ենք, լինում է նաև այնպես, որ անտարբեր դիտում ենք: Լավ ստեղծագործությունը ստիպում է զգալ այն ամենը, ինչ կատարվում է հերոսների հետ: Այն պահերին, երբ մեր սիրելի հերոսի հետ կատարվում է դժբախտություն, մենք նրա հետ լալիս ենք, երջանկության պահերին նրա հետ ժպտում: Երբ մեր հերոսը չի հասկանում, թե ով է նրա հետ անկեղծ, ով՝ ոչ, երբ նա սխալ որոշումներ է կայացնում, ոչինչ չի տեսնում, կուրորեն հավատում է ամենքին, մենք ցավ ենք ապրում, ուզում ենք օգնել: Բայց չէ որ սա ուղղակի ստեղծագործություն է, և այն անկախ մեր ցանկություններից կունենա իր դեպքերի զարգացման ուղին, կունենա իր ավարտը: Այն բոլոր արվեստները, որոնց հիմքը հենց մենք ենք, մեր առօրյան, միշտ մնում են մեր հոգիներում: Այն գրքերը, որտեղ պատկերված է մեր կյանքը, մեր երազանքները, մենք միշտ հիշում ենք: Ամեն մի բառ մտքում պատկերում ենք, և այդ պատկերները իրար միացնելիս ստանում ենք մի ամբողջ կյանք: Մենք այդ կյանքը ապրում ենք, դառնում ենք գլխավոր հերոսներ, իսկ մնացած դերերը բաժանում մեր հարազատների, ընկերների միջև: Մեր հերոսներին շրջապատող ամեն ինչը դառնում է հարազատ, և  գիրքը ավարտելիս մենք տխրում ենք: Դժվար է հրաժարվել այն կյանքից, որ քիչ առաջ քոնն էր:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Ամեն արվեստ ունի իր հոգին: Եվ երբ այդ հոգիները միաձուլվում են, սկսում են կերտել մեկ այլ, ընդհանուր հոգի, այն թաքցնելով մեզնից յուրաքանչյուրի մեջ բաժին առ բաժին:

Բեմից

-Երեխե՛ք, նստե՛ք, շարժվում ենք:

Մեր պարի համույթը նստեց ավտոմեքենան, և ուղևորվեցինք Ստեփանավան:

-Լի՛լ, արդեն շարժվել ենք, դու գալու ես չէ ՞ համերգին,- միանգամից զանգեցի նոր ընկերուհուս:

Լիլիթը Ստեփանավանից է: Հոկտեմբերին էր, երբ Պատանի թղթակիցների մեդիա ճամբարի ընթացքում ծանոթացա և մտերմացա նրա հետ: Այնպես ստացվեց, որ մենք մի շաբաթ շարունակ արթնանում էինք նույն սենյակում: Եվ ահա ճամբարից մի քանի շաբաթ հետո ես պարի համույթով գնում էի Ստեփանավան: Լիլիթին տեսնելու լավ առիթ էր, և ես որոշեցի այն բաց չթողնել ու հրավիրեցի նրան համերգի:

Ավտոմեքենան կանգնեց…
-Արդեն հասե՞լ ենք, էստե՞ղ ենք պարելու, հա՜ ճիշտ ա, էն էլ Լիլիթը,- դուրս գալով ավտոմեքենայից՝ գնացի, ավելի շուտ վազեցի Լիլիթի մոտ: Նա ինձ ընդառաջ եկավ, չէ ավելի շուտ նա էլ ինձ նման վազում էր: Այդպես գրկեցինք միմյանց ու դեռ կարոտներս չառած բաժանվեցինք իրարից, քանի որ պետք է վերադառնայի խմբի մոտ: Մեզ ուղեկցեցին հանդերձարան: Անկեղծ ասած, այն սենյակները, որտեղ զգեստափոխվում ենք մարզկենտրոններում կամ գյուղերում համերգներ տալիս, մենք կոչում ենք հանդերձարան, սակայն իրականում հանդերձարաններ համարյա ոչ մի տեղ չկան: Սենյակի կահավորումից ենթադրեցի, որ սա ինչ-որ դասասենյակ է` երևի նկարչության: Բայց մեզ համար ստեղծել էին բոլոր հարմարությունները: Կար էլեկտրական տաքացուցիչ, և սենյակը բավականին տաք էր: Հանդերձարանը համերգների, ներկայացումների ժամանակ շատ կարևոր է, սակայն դրա կարևորությունը ելույթ ունեցողներն են միայն հասկանում, իսկ դահլիճում նստածների համար դա կարևոր չէ, երևի այդ պատճառով էլ այդ մասին ուշադրություն դարձնող չկա: Գնացինք կուլիսներ` բեմը մի փոքր ուսումնասիրելու համար: Այն բավականին մեծ էր, որոշ չափով նմանվում էր Վանաձորի Հ. Աբելյանի անվան թատրոնի բեմին: Ասեմ, որ սա էլ շատ կարևոր է: Երբեմն բեմն այնքան փոքր և անհարմար է լինում, որ ստիպված ես ելույթիդ մեջ որոշ սահմանափակումներ անել, փոփոխել: Եկավ մեր հերթը, հնչեց երաժշտությունը և սկսեցինք պարել: Մենք վերջինն էինք, բայց դահլիճը լիքն էր, մարդիկ դեռ չէին հեռացել: Ընդհանրապես շատ է եղել երբ վերջինն ենք պարել: Եվ հաճախ դահլիճը արդեն դատարկ է լինում, քանի որ, շատերը իրենց բարեկամների ելույթից հետո գնում են և հաջորդ համարները չեն դիտում: Իսկ այս հանգամանքը ամենավրովվեցուցիչն է: Պատկերացնո՞ւմ եք. Եկել ենք հեռու տեղից, ժամերով նախապատրաստվել ենք, սպասել մեր հերթին, իսկ երբ բեմ ենք բարձրացել, աչքի պոչով նայել դահլիճին, որպեսզի ոգեշնչվենք, բայց դահլիճը համարյա դատարկ է եղել: Ես համարյա բոլորի անունից պետք է ասեմ ու խնդրեմ. հանդիսատեսը ներկայացման կամ համերգի ամենակարևոր անձն է: Մենք ձեզ համար ենք երգում, պարում, խաղում բեմի վրա, եթե դուք չկաք, կամ չեք լսում ու դիտում, մենք հուսահատվում ենք: Անկախ բոլոր հանգամանքներից, դուք միշտ ջերմացնում եք մեզ: Չեք պատկերացնի, ինչքան հաճելի է, երբ մոտենում են և ցանկանում են նկարվել կամ հարցուփորձ են անում` թե որտեղից ենք, ով է մեր ղեկավարը, էլ ավելի են ոգևորում ծափողջյունները, որոնց պակասը Ստեփանավանում չզգացինք: Հանդիսատես դաստիարակելն էլ շատ կարևոր է: Սակայն այս անգամ Ստեփանավանում, անկախ ամեն ինչից, դահլիճը չդատարկվեց: Նրանք, ովքեր արդեն ելույթ էին ունեցել, նույնպես դիտում էին, թեև դահլիճում նստելու տեղեր չկային: Սա ինձ շատ դուր եկավ: Այս տարի բավականին շատ ենք ելույթներ ունենում Հայաստանի տարբեր քաղաքներում, գյուղերում: Եվ մեզ միշտ շատ լավ են ընդունում: Երևի ինչ-որ բան կամաց-կամաց փոխվում է:
Պարելուց հետո գնացինք դահլիճ: Ես նստած աչքերով փնտրում էի Լիլիթին և գտա:

- Մա՛ր, շատ լավ էիք պարում, ապրեք: Հա, էս վարդն էլ քեզ,- ժպտալով դեպի ինձ ձգեց կարմիր վարդը:

Դեռ չէինք հասցրել զրուցել, ու արդեն հրաժեշտ տալու պահն էր:
Վարդը ձեռքիս արագ վազեցի դեպի ավտոմեքենան, և մենք շարժվեցինք:

Արդեն անցել է մի քանի ամիս, բայց վարդը մինչև հիմա պահում եմ: Սա շատ թանկ հիշողություն է Լիլիթից, համերգից և Ստեփանավանից:
Սա էլ մի վերջին խոստովանություն. Մենք` արվեստի մարդիկս, շատ սենտիմենտալ ենք նաև: Ձեր նվիրած ծաղիկները ելույթից հետո շատ երկար պահպանում ենք:

Մարիամ Բարսեղյան
Ք.Վանաձոր

Եվ դահլիճից

-Հա, Մար, անպայման կգամ:

Առավոտյան զանգ ստացա Մարիամից: Նա գալիս էր Ստեփանավան` փառատոնի։ Մարիամի հետ ծանոթացել և մտերմացել եմ Ծաղկաձորում կազմակերպված պատանի թղթակիցների ճամբարի ընթացքում: Մարիամը Վանաձորից է: Հաճախում է պարի, ու ի դեպ, շատ լավ է պարում: Դրանում ես համոզվեցի փառատոնին նրանց ելույթը դիտելուց հետո:
Ի դեպ, նշեմ, որ վերջերս մեր քաղաքում փառատոններ և համերգներ հաճախ են լինում։ Այս անգամ փառատոնին միայն պարի խմբեր էին մասնակցում, իսկ անցած անգամ մասնակիցները և՛ ասմունքողներ էին, և՛ պարողներ, և՛ երգողներ, բացի այդ սա ավելի շատ մրցույթ-փառատոն էր։ Համերգների և փառատոնների ժամանակ դահլիճը միշտ լիքն է լինում, չնայած միշտ չէ, որ մուտքն անվճար է։ Օրինակ փառատոնների ժամանակ անվճար է, իսկ համերգներինը` ոչ միշտ։ Ֆիլմերի ցուցադրություններն էլ են շատացել։

Փառատոնները միշտ լավ են կազմակեպվում, ինչպես և այս մեկը։ Անշուշտ ես հուզվում էի փառատոնի ժամանակ։ Անընդհատ Մարիամենց ելույթին էի սպասում։ Ըհը, վերջապես հաղորդավարը հայտարարեց Մարիամենց խմբի անունը։ Ողջ պարի ընթացքում Մարիամին էի նայում, նա շատ լավ էր պարում։ Ելույթից հետո ուզում էի, որ բոլորը բարձր ծափողջույններով ճանապարհեին Մարիամենց, ուզում էի, որ բոլորը «բրավո» գոչեն, որպեսզի նրանց խումբը ոգևորված և մեր հանդիսատեսից գոհ գնար քաղաքից։
Ասեմ, որ հեշտ է հանդիսատեսի դերում լինելը, ինչը չեմ կարող ասել ելույթ ունեցողի մասին։ Ես դա սեփական մաշկիս վրա եմ զգացել։ Ինքս բեմում և՛ պարել եմ, և՛ երգել, և՛ նվագել։ Բայց ամենից շատ հուզվել եմ դաշնամուր նվագելիս, այնքան, որ նույնիսկ մի անգամ ելույթս վերջացնելուց հետո արագ- արագ վազել եմ ետնաբեմ` չնկատելով եղբորս, որը ցանկանում էր ինձ ծաղկեփունջ նվիրել։ Վախիս ու անուշադրությանս պատճառով ես ետնաբեմում ստացա այդ ծաղկեփունջը։ Ես էլ Մարիամին մի գեղեցիկ վարդ նվիրեցի: Մենք նույնիսկ չհասցրինք նորմալ կարոտներս առնել, քանի որ նրանց գնալու ժամանակն էր արդեն։ Ես հրաժեշտ տվեցի նրան ու գնացի տուն։

Երկու ամիս էր անցել փառատոնից, և Մարիամից իմանում եմ, որ վարդը դեռ մնում է, դեռ ոչ մի թերթ վայր չի ընկել։ Ես շատ ուրախացա, որ նվիրածս վարդը այսքան ժամանակ Մարիամը դեն չի գցել, և նաև զարմացա, որ ոչ մի թերթ չի ընկել։

Լիլիթ Սուքիասյան
Ք.Ստեփանավան

Լուսանկարը՝ Հարություն Հայրապետյանի

28-ը հունվարի 2015թվական… Օձունի թիվ 1 դպրոցի 10-11-րդ դասարանների աշակերտներ… Մենք 11-րդ դասարանի աշակերտներով կազմակերպել էինք բանակի օրվան նվիրված միջոցառում: Երբ այդ մասին տեղեկացրեցինք տնօրինությանը, նրանք առաջարկեցին կազմակերպել մեծ միջոցառում, որին հրավիրված էին նաև Վանաձորի  N զորամասի ներկայացուցիչները: Մենք այդ օրը հագել էինք զինվորական համազգեստ, ինչը մեզ ավելի էր ոգեշնչում և մի քանի ժամով մեզ զգացինք այնպես, ասես մենք ևս սահմանին կանգնած զինվորներ ենք:

Հիշում եմ, երբ մեր ջոկատի  կամ դասարանի  հումորային մանրապատումը  ներկայացնելու  ժամանակն էր, ոչ-ոք չէր պատկերացնում, որ դպրոցից դուրս են գալու 9 զինվոր: Ներկայացնեմ, թե քանի շարքային, սերժանտ ու սպա ունեինք մեր ջոկատում: Եվ այսպես, մեր ջոկատում ունեինք 7 զինվոր, 1 կրտսեր սերժանտ և 1 կրտսեր լեյտենանտ:

Մեր զինվորները նորակոչիկներ էին, ովքեր ընդամենը  մի քանի օր էր, ինչ զորակոչվել էին ծառայության: Ես այդ ջոկատի, կամ ավելի պարզ ասեմ, այդ դասակի հրամանատարն էի: Դե երևի հասկացաք, որ ես կրտսեր սերժանտն էի ու  պետք է նրանց սովորեցնեի սպային դիմելու ձևը, նրանց հետ խոսելը, շարքից դուրս գալը: Առավոտյան անվանականչի ժամանակ մեզ մոտեցավ կրտսեր լեյտենանտը, ով ստուգեց տղաների հիգիենան և նրանց դիմելաձևը: Մեր կազմակերպած հումորային ծրագիրը ներկայացնեմ նաև ձեզ, որպեսզի ավելի պարզ և հասկանալի լինի.

Եվ այսպես, կրտսեր լեյտենանտը  դիմում է լոռեցի զինվորին.

-Շարքային  Մելիքյան,- զինվորը չպատասխանեց:

Սպան 2 անգամ նրան դիմելուց հետո, հանկարծ տղան շարքից բղավեց.

-Ա դե,  ես եմ, էլի՜…

Դպրոցի աշակերտները ծիծաղեցին, բայց ինչպես մեզ էր ասված, մենք իրավունք չունեինք անգամ աննկատ ժպտալու:

Մյուս զինվորին ստուգելուց պարզվեց, որ զինվորը մազերը չէր կտրել: Սպան զինվորին.

-Զինվոր, ինչո՞ւ մազերդ կտրած չեն:

Զինվորը պատասխանեց.

- Սենց լավ ա, գլուխս չի մրսում:

Սպան հրամայեց վերացնել թերությունները, և գիտեք ի՞նչ պատասխան տվեց զինվորը կրտսեր լեյտենանտին.

Զինվորը, ով ևս լոռեցի էր, պատասխանեց.

-Ոնց ասես, ցավդ տանեմ:

Բոլոր ծիծաղում էին հումորային դրվագների վրա, սակայն մեզ համար կարևորը զինվորականների կարծիքն էր: Նրանց շատ էր դուր եկել մեր ներկայացումը, անկեղծ ծիծաղում էին, ասես մի փոքրիկ ժամանակահատվածով կտրվել էին բարդ ու լարված ծառայությունից:

Ես ուզում եմ, որ մեր բոլոր զինվորները միշտ իմանան, որ մենք միշտ իրենց կողքին ենք: Չէ որ բանակը հենց մեր եղբայրներն են, հայրերը, մեր ընկերները:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Արձակուրդ՝ մի հիանալի ժամանակահատված, որը պարզվում է, ոչ բոլորին է ուրախացնում: Վերջերս ընկերներիցս շատերի հետ զրուցելիս պարզեցի, որ նրանք ձանձրանում են, արձակուրդ չեն ուզում: Ճիշտ է, շատ վատ է, որ մարդիկ հիվանդ են, և վարակի տարածումը չխթանելու համար են արձակուրդները երկարաձգվում: Բայց այնուամենայնիվ, ես զարմացա, որովհետև արձակուրդ նշանակում է` քուն, հանգիստ, լիքը ազատ ժամանակ, որի ընթացքում կարող ես դիտել բոլոր այն ֆիլմերը, որոնք դիտելու ցանկությունը առաջացել էր ոչ ազատ ժամանակ, կարող ես կարդալ գրքեր:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Ինձ թվում է, հասկացաք, թե ինձ ինչն է օգնում խուսափել ձանձրույթից, հետևեք իմ օրինակին: Փորձեք բոլոր հնարավոր ձևերով վայելել այս վերջին հանգստյան օրերը, քանի որ դասերի ընթացքում ժամանակ չեք ունենալու: Իսկ նրանք, ովքեր հիվանդ են, ձեզ էլ առողջություն, շուտ ապաքինվեք:

Լուսանկարը՝ Մարինա Աբրահամյանի

Այդքան ծանոթ բարևը

Մի անգամ քայլում էի փողոցով ու տեսա ինձ  ծանոթ մեկին, բայց երկուսս էլ չբարևեցինք միմյանց: Շատ էի ազդվել ու անդադար մտածում էի, թե ինչու չբարևեցի նրան:
Ախր շատ վատ էր, այնպես անցանք իրար կողքից, որ կարծես չէինք էլ ճանաչում միմյանց:
Հավատացեք, շատ նեղվեցի ու հետո էլ հասկացա, որ մենք հաճախ չենք բարևում իրար:
Ինչո՞ւ:
Բարև: Սա այն յուրահատուկ բառերից ու երևի թե մարդու ստեղծած ամենագեղեցիկ ու խորիմաստ բառն է: Բարի և արև բառերից կազմված այս բառը, չգիտես ինչու դարձել է մեր անբաժան մասը: Մեր պապերը կամենում էին բարություն և տալիս արևը բոլորին, ավելի ճիշտ նրանց, ում ճանաչում էին: Բարև-ը հաճախ մեզ երջանկացնում է, մենք սպասում ենք ակամա այդ բարևին, բայց գուցե նաև մենք այդ բարև-ը ասում ենք մարդկանց քաղաքավարությունից դրդված, երբեմն անգիտակցաբար, ու ցավոք մարդիկ դա չեն նկատում:
Ուզում եմ, որ մարդիկ ասեն` բարև, ոչ թե այն պատճառով, որ ճանաչում են այդ մարդուն, այլ նրա համար, որ բարին են կամենում: Ուզում եմ, որ յուրաքանչյուրս գնահատենք այդ բարևը, թեկուզ չգիտենք ինչու է այդ բառը հնչում դիմացինի շուրթերից, բայց ոչինչ պատահական չի լինում: Այն գուցե և կերջանկացնի որևէ մեկին, այդ բարևը օգնում է մարդուն հասկանալ, որ նրան սիրում ու նկատում են, որ նա կարևոր է:

Անահիտ Հակոբյան, 14տ., Գյումրի

***

Մի փոքր ժպիտ

Քայլում ես փողոցներով ու տեսնում մարդկանց տխուր ու դժգոհ հայացքները: Շատ քչերի դեմքին կտեսնես ուրախ ու բավարարված հայացք: Վատն այն է, որ գիտակցում ես, թե այդ հայացքների տակ ինչ է թաքնված: Ուզածս մի փոքր ժպիտ է… Դժվար չէ կոտրել դեմքին ընդգծված այդ տխրությունն ու սառնությունը: Պետք է ընդամենը թողնել այդ տխրությունը սրտի խորքում ու մարդկանց մեջ ժպիտով կանգնել ու կամեցող հայացքով նայել: Ուզում եմ, որ մարդիկ չչարանան միմյանց հանդեպ, բարություն ու սեր եմ ուզում: Չեմ ուզում, որ մարդկանց սրտերում նախանձ ու բարկություն լցված լինի: Կարևորը, որ մենք կամքի ուժ ունենանք և լավատես լինենք: Մի կողմ թողնենք սրտերում կուտակված բարկությունը: Նայենք մեր շուրջը ու կտեսնենք, որ եթե կան վատ հանգամանքներ, որոնք մեզ տխրեցնում են, ապա չմոռանանք, որ կա բարին ու լավը: Այն, որ ամեն օր արթնանում ենք, շնչում, քայլում ու խոսում, այն որ մեր ծնողներն ու սիրելիները մեր կողքին են, դա արդեն ժպտալու մեծ պատճառ է:

Ժամանակը կարճ է, և ամեն անցած վայրկյան այլևս ետ չի գալիս: Ուզում եմ, որ սիրենք իրար և նայենք միմյանց աչքերին մի փոքր ժպիտով:

Նինա Բաղոյան,  15 տ., Ստեփանավան