Բարև, իմ սիրելի ընթերցող: Ես ահագին ժամանակ է` չեմ գրել, հա, գիտեմ տեղս զգացվում էր, բայց հավատացեք, բացակայությունս եղել է հարգելի: Էնքան չեմ գրել, անգամ ստեղնաշարն է դարձել անսովոր: Էնպիսի տպավորություն է, կարծես առաջին անգամ եմ նյութ գրում և ուղարկում. համ մի տեսակ լարվել եմ, համ չգիտեմ` ինչ եմ գրում: Բայց աչքերս փակելով և իմ անցած ուղին հիշելով` հասկանում եմ, որ չէ, ինձ սազական չի սա, և հիմա գրում եմ մի բանի մասին, որով արդեն տարիներ շարունակ զբաղվում եմ, բայց չեմ գրել՝ լուսանկարչության:

Շատերը մի բան անում են սիրելով, մեկին նմանակելով և մի բանի հասնելու ցանկությամբ: Ես ֆոտո անելը սկսել եմ էսպես` չսիրելով կամ, էսպես ասած, ձևական: Որքան էլ դա ծիծաղելի թվա, ես սկսել եմ ֆոտոյով իբր զբավել 9-րդ դասարանից, և պատճառը ոչ թե այն էր, որ սիրում էի, այլ այն, որ իմ սիրած աղջիկը սիրում էր լուսանկարչություն: Ես էլ, դե, փոքր մի տղա, մտածում էի, որ եթե ես ֆոտոյով զբաղվեմ, նա ինձ կընտրի: Սկսեցի ֆոտո անել, ուղարկել իրեն, ինքը ժպտում էր, իսկ ես ավելի մտերմանում լուսանկարչության հետ: Հետո որոշ ժամանակ անցավ, և ես սկսեցի ֆոտոն ավելի շատ սիրել, քան նրան, և այդպես էլ ֆոտոն հաղթեց սիրուն: Հա, գիտեմ, ծիծաղելի է, բայց դե ոչինչ, ես 9-րդ դասարանում էի:

Ես այդ ժամանակ, հիշում եմ, օգտագործում էի շատ հաստ, ծանր և նոր դուրս եկած սմարթֆոններից, որոնց տեսախցիկը չէր գերազանցում հինգ մեգապիքսելը, և դա էլ քիչ էր` չուներ ֆոկուս բռնելու հնարավորություն: Մի որոշ ժամանակ անց դպրոցում անցակցվող մրցույթի շնորհիվ ես հնարավորություն ստացա մի քանի ամիս սովորել Դիլիջանի ԹՈՒՄՈ կենտրոնում: Այնտեղ ինձ առաջարկվող դասերից էլի ընտրեցի լուսանկարչությունը, բայց այս անգամ` սիրելով: Հիշում եմ` մեզ անգամ տրամադրեցին պրոֆեսիոնալ ֆոտոխցիկներ, որ բերեինք մեր համայնք, մեկ շաբաթվա ընթացքում նկարեինք ֆիլմ-ֆոտո և հետ տանեինք: Առաջին անգամ ֆիլմ նկարեցի հենց գյուղում: Նկարեցի էն, ինչ բնական է, և չունեցա անգամ ձայնային մոնտաժ անելու կարիք: Գետի ձայն, նարդու զառերի չրխկոց և գյուղի բարբառ: Հաճելի էր մի կողմ դնել հաստ ու վատ խցիկով հեռախոսը և վերցնել ծանր, բայց լավ որակով լուսանկարչական ապարատը: Գնալով մտերմանում էի ֆոտոյի հետ և ավելի խորացա նաև այն ժամանակ, երբ ԹՈՒՄՈ-ում լավագույն ֆիլմ ճանաչեցին իմ նկարած առաջին ֆիլմը: Արդեն կարծես թե սովորություն էր դարձել օրական մի քանի ֆոտո անելը: Այս ամենի հետ մեկտեղ նաև միացա հենց այս կայքին, որտեղ հիմա կարդում ես նյութս` 17-ին: Սկսեցի նաև զբաղվել լրագրությամբ և ֆոտոյի գիտելիքներս կրկնապատկել, եռապատկել: 17-ի շնորհիվ էլ չէի նկարում միայն շատ մոտիկից, կամ թաց տերև ու ամպեր, սկսեցի նաև սիրուն տեսարաններ գտնել անձրևից առաջացած լճակների, ցեխերի, կոտրված ապակիների և ինչու չէ, նաև այն ամենի մեջ, որտեղ չկար ոչ մի հետաքրքրություն: Այս կայքի շնորհիվ տեղադրվեցին համացանցում իմ ֆոտոները, իմ հոդվածները, սկսեցին ծանոթներս գովաբանել, հարազատներս` հպարտանալ, և մի խումբ էլ կողքից խանգարել, որ թողնեմ, բայց ինչպես տեսնում եք` ես դեռ այստեղ եմ և մտադրություն էլ անգամ չունեմ հեռանալու: Եվ այդպես գրելով, ֆոտո անելով` մի օր էլ 17-ի մրցանակաբաշխությանը «Վառարան, մասուր, դասեր» նկարս լուսանկարիչը ճանաչեց լավագույնը և նվիրեց ինձ գիրք, որի մեջի ֆոտոները մինչ էսօր օգնում են ինձ որսալ այնպիսի կադրեր, որոնք ոչ բոլորն են նկատում: Հա, մոռացա նշել նաև այդ նույն մրցանակաբաշխության ժամանակ ինձ նվիրած փոքր ֆոտոխցիկի մասին, որը նույնպես ունի իր ներդրումը մինչ այսօր: Այսօր ես օգտագործում եմ նոր սերդնի սմարթֆոն, որը շատ հզոր չէ, բայց թույլ էլ չէ: Ունի 8 մեգապիքսել հզորությամբ տեսախցիկ և ֆոկուսի հնարավորություն: Չեմ դժգոհում, բայց դե դժվարանում եմ երեկոյան ստանալ լավ որակի նկար:

Մի օր ֆեյսբուքից իմացա մի ֆոտոմրցույթի մասին, որի թեման գյուղատնտեսությունն էր: Քանի որ գյուղից եմ, որոշեցի մասնակցել: Նկարեցի գյուղում գտնվող մեր հին տրակտորը, որը չի շահագործվում և այնքան հին է, որ իր վրայից թափվում էր գեղեցկությունը: Նկարս այնտեղ զբաղեցրեց 3-րդ հորիզոնականը, պարգևատրվեցի գրքերով, պատվոգրերով և մի քիչ զարմանալի է, բայց բանջարեղենի սերմերով: Գիտեմ` ծիծաղում եք, բայց դե գյուղատնտեսության վերաբերյալ էր, ոչինչ չկա, ամեն ինչ նորմալ է: Հա, իսկ ինչի 3-րդ հորիզոնական, որովհետև նկարը արվել է երեկոյան և կար որակական խնդիր: Բայց ինչպես ժյուրին ասաց. «Հարցը ոչ թե որակն է, այլ միտքը, դու կարող էիր լավ որակով նկարել, բայց անիմաստ նկար: Միտքը ունես, որակն էլ ժամանակի հարց է»:

Մինչև այսօր էլ ես դեռ օգտագործում եմ հեռախոսի խցիկ, համալսարանից սովորել եմ Adobe Photoshop ծրագիրը, որի շնորհիվ ստանում եմ անգամ ավելի լավ նկար, քան պրոֆեսիոնալ ֆոտոխցիկով արված ֆոտոն: Հիմա սպասում եմ իմ չորրորդ կուրսին, երբ կսովորեմ լուսանկարչություն, և արդեն երևի թե և՛ միտքս ավելի լավը կլինի, և՛ լուսանկարչական տեխնիկան: Բայց եթե անգամ տեխնիկան չլինի, մեկ է, չպետք է հիասթափվել:

Այ, էսպես հետաքրքիր է կյանքը և լի անակնկալներով` թե՛ լավ, թե՛ վատ, թե՛ հեշտ, թե՛ դժվար փորձություններով: Ուղղակի չհանձնվել, նայել առաջ ու պայքարել: Ասեմ ավելին` հեռախոսիս խցիկի հետ խնդիրներ են առաջանում շատ նկարելուց, բայց դե, չենք հանձնվում, անգամ մեկ րոպեով կարող եք խնդրել ընկերոջ հեռախոսը, անել օրվա ֆոտոն, պահել ֆոտոյի ռիթմը Instagram, Facebook կամ 17.am կայքերում և չմոռանալ անցած ուղին` տեխնիկայի պատճառով:

Հ. Գ. Ամեն մի գործ անելիս, եթե սկսում ես սիրով անել, անում ես նաև անհնարը, որպեսզի շարունակես այն և կիսատ չթողես: Այնպես որ, չասենք` չկա խցիկ, չենք կարող ֆոտո անել: Ընդամենը հեռախոս և վերջ: Մարդու մտքին տեղ լինի:

Երևի լսել եք varks.am-ի մասին, որը «Բարի գործեր» նախագծի միջոցով ծրագրեր է ֆինանսավորում։ Մի օր որոշեցինք դիմել։ Քանի որ մեր` Տավուշի մարզի Վերին Կարմիրաղբյուր գյուղի դպրոցը ընդհանուր վերանորոգման կարիք ունի, չէինք կարողանում կողմնորոշվել, թե կոնկրետ ինչի մասին կարելի է ծրագիր կազմել։ Վերջապես որոշեցինք․ դահլիճի վերանորոգում։

Ծրագիր ներկայացնելու փուլին ընդամենը 3 օր էր մնացել, շտապել էր պետք։ Դիմեցինք դպրոցի տեխնոլոգիայի ուսուցչին՝ Ավագ Մխիթարյանին, որը սիրով իր վրա վերցրեց պատասխանատվությունը։

Նախավերջին օրն էր։ Առավոտյան 11։30 սկսեցինք ու ժամը 18։00-ին, երբ բոլորն արդեն տներում՝ տաք վառարանների մոտ հանգստանում էին, ավարտեցինք։

Եվս մի քանի ծանր օրեր անցան, երբ սպասում էինք պատասխանին՝ արդյոք ծրագիրն ընտրվել է քվեարկության փուլին մասնակցելու։

Առաջին փուլը հաղթահարված էր… Անչափ ուրախ էինք, բայց դա դեռ քիչ էր։ Մեր բախտն այնքանով էր բերել, որ մեր ծրագրի քվեարկությունը 28 օր էր տևելու, այնինչ մյուսներինը՝ 30-31 օր։ Սակայն դա էլ մեզ բավականին երկար թվաց։ Պետք էր օր ու գիշեր քվեարկել, որպեսզի կարողանանք արդյունքի հասնել։

Մեր մրցակից ծրագրերը Հայաստանում բնակչությամբ երրորդ քաղաք Վանաձորից ու Ալավերդուց էին։ Սա բավականին մեծ փորձություն էր մոտ 1650 մարդ բնակչություն ունեցող մի փոքրիկ գյուղի համար։ Ցավոք, դա միակ խոչնդոտը չէր։ Շատերը, ում օգնությունն ակնկալում էինք ստանալ, հրաժարվեցին օգնել։ Նրանց մեջ կային և մարդիկ, ովքեր ինչ-որ ժամանակ գյուղն էին ներկայացնում։ Մարդիկ, ովքեր խոսում էին հայրենասիրությունից, բայց հարկ եղած պահին իրենց գյուղին չսատարեցին։ Դա էլ ինչ-որ տեղ հիասթափեցնող էր, բայց պատասխանատվությունը շատ մեծ էր, և մենք չնահանջեցինք։

Երբեմն չհաճախելով դասերի ու պարապմունքների, երբեմն մի կողմ դնելով նույնիսկ հիվանդ լինելու փաստը՝ մենք՝ աշակերտներս, շրջում էինք համայնքի գյուղերով ու քաղաքներով, այցելում զորամասեր ու գործարաններ, զանգահարում հեռու-մոտիկ ծանոթների ու բարեկամների՝ այդպիսով փորձելով պահպանել գոնե երրորդ հորիզոնականը։

Վերջին 24 ժամերը կարծես չէին անցնում։ Այդ օրը նույնիսկ համացանցն էր մեր դեմ դուրս եկել։

Վերջապես, մեզ րոպեներ էին բաժանում հաղթանակից։ Սկսեցինք հետհաշվարկը։ Ու հաղթեցի՜նք… Այո, հենց առաջին հորիզոնականով։ Նույնիսկ դժվար է պատկերացնել, բայց մենք կարողացանք։ Հաջորդեցին բացականչություններն ու ուրախության արցունքները։

Սա մեծ հաղթանակ էր։ Կառուցվելուց 30 տարի հետո առաջին անգամ, թեկուզ ոչ ամբողջությամբ, դպրոցս կվերանորոգվի։

Հրաչիկ պապը մեր գյուղի ազատամարտիկներից է: Պատմում է, որ երբ սկսվեց ադրբեջանա-հայկական պատերազմը, 1992 թվականն էր, լուրը հասավ ժողովրդին, որ պետք է լքեն գյուղը` Տավուշի մարզի Բարեկամավան գյուղը: Կանանց և երեխաներին հանեցին, գյուղում մնացին տղամարդիկ: Սկսեցին գյուղը գնդակոծել «գրադ» կայանից:

Այդ ժամանակ գյուղը զենք չի ունեցել, մի քանի որսորդական հրացան էր, պաշտպանվում էին բահերով, եղաններով և անգամ քարերով: Ոմանք վիրավորվեցին, ունեցանք բազմաթիվ վիրավորներ, բազմաթիվ զոհեր: Գյուղը շրջապատված էր անգամ դեսանտներով:

-Օմոնը մտավ Հացուտի պոստը, որը նոր էր կառուցվել, անփորձ, անմեղ մարդիկ էին, Օմոնը ջարդեց նրանց, մեծ զոհեր տվինք, անգամ սահմանապահ շանը՝ Գռաֆին խփեցին,- պատմում է Հրաչիկ պապը:

-Հետո մտան մի ծեր մարդ ու կնոջ տուն, ամուսնուն տարան, կնոջ վիզն էլ կտրեցին և դաժանաբար սպանեցին:

Հրաչիկ պապը ցավով է պատմում և հիշում այն ժամանակվա դեպքերը:

Պատմում է, որ շատ անգամ հիշելիս նստում է և մանկան նման հեկեկում: Կորցրեց ընկերներին, հարազատներին, և անգամ հույսը չնչին էր, որ կփրկվի ինքը: Բազում գնդակներ է իր վրա վերցրել մեր գյուղը` Բարեկամավանը, և սահմանում ապրող ամեն մի ծեր, որ եղել է այդ տարիներին գյուղում, անգամ չի ուզում պատմել և վերհիշել ցավը: Անգամ վտանգված էին ճանապարհները, պատմում է, որ թաքնվում էին ճանապարհներին և հարձակվում մեքենաների վրա, գերի վերցնում կամ էլ տեղում վառում մեքենայի մեջի մարդկանց և հեռանում:

-է՜հ, որը պատմեմ և որը թողնեմ,- Հրաչիկ պապը պատմում է ցավը՝ արցունքն աչքերին: -Ես արդեն ծերացել եմ ու իմ սերունդներին եմ տալիս իմ զենքը, թող լինեն համարձակ, անկոտրում, երբեք թշնամու գնդակից չվախենան և չփախչեն, եղեք հպարտ, որ բարեկամավանցի եք, ամեն մեկս մեր ուժի չափով պահենք մեր հողը, իսկ մնացած հողերն էլ դեռ պիտի վերադարձնենք: Մեր գյուղը սահմանապահ է, կից ադրբեջանական սահմանին, եկողներն էլ կասեն, թե էս փոսի մեջ ո՞նց են ապրում:

Գիտե՞ք՝ կան բաներ, որոնք անկախ ամեն ինչից՝ պահել է պետք, ու կան նաև հաղթանակներ, որոնք մարդուն ուժեղ են դարձնում և հպարտ:

-Բարև, Բորո ձյաձա, ազատ ե՞ս` ինձ մեր գյուղ տանես:

-Հա, Աննա ջան, արի գնանք, համ էլ մերոնց կտեսնեմ:

Մեր գյուղ` Բարեկամավան չհասած, Բորո ձյաձան պատմեց մի պատմություն, որը շատ հուզեց ինձ և հիշողությանս մեջ մնաց առ այսօր:

-Է՜, էս էլ մեր գյուղը, կարծես հանգած թորոն լինի…

-Թորոն, ի՞նչ է թորոնը,- հարցրեցի ես:

-Է՜, Աննա, թորոնը չգիտե՞ս ինչ ա.:

-Չէ, Բորո ձյաձա, առաջին անգամ եմ լսում «թորոն»:
-Թոնորը գիտես, չէ՞:

-Հա:

-Թորոնը նույն թոնիրն ա: Ուղղակի հին ժամանակներում ասում էին թորոն: Խորնանց տախտը գիտե՞ս, չէ: Գալիս էինք գյուղի ջահելներով էդտեղից նայում վառվող թոնորին՝ մեր գյուղին: Էն ժամանակ գյուղի բնակչությունն էնքան շատ էր, որ գյուղը նման էր թորոնի:

Հասնում էինք գյուղ արդեն, գյուղի ոլորաններն էինք իջնում: Ես նայեցի գյուղին, մի քանի ծխացող տան և խորը շունչ քաշեցի:

Եվ այո, եղել է ժամանակ, որ այս հանգած թորոնում եղել է այնքան մարդ, որ գյուղը նմանեցրել են այրվող թորոնի, իսկ հիմա այդ նույն մարդիկ արտերկրում են, գնում են, բոլորը գնացին… Գնացին իրենց երեխաներին թշնամու գնդակից պաշտպանելու, որոշ մասն էլ գնաց աշխատանք չունենալու պատճառով: Գյուղում մնացին մեծամասնություն կազմող ծերերը:

Հանգավ մեր թորոնը, մնաց մի քանի փոքրիկ վառվող պեծ, որն էլ քիչ – քիչ կմարի: Եվ ինձ պես, մնացած գյուղացիներն էլ, ցավով են նայում մեր թորոնին, բայց ի՞նչ արած, «Հանգած թորոնում հաց չեն թխում»:

-Ջնջեցի:

-Ի՞նչը:

-Ամեն ինչ:

Նա՝ այդ չքնաղ էակը, երբ քայլեց աշխարհ՝ մարդկանց ճանաչելու, լցված էր աննկարագրելի սիրով: Նրան ուղեկցում էի ես: Նա ուրիշ ոչ ոք չուներ: Թերևս ինձ այդպես է թվում: Նա հագել էր դեղին կիսաշրջազգեստ, տաք գուլպաներ, գործած վերարկու և տարօրինակ գլխարկ էր դրել: Իսկ ես, դե, ինչպես գիտեք, պատկերացրեք, ինչպես դուք եք կամենում:

Գարուն էր: Մարդիկ աշխուժացել էին: Փողոցներում այլևս սառույցը երեսը չէր փայլեցնում: Ուրախ տրամադրությամբ քայլում էինք: Ես թևանցուկ էի արել նրան, կարծես երեխա լիներ, ամեն ինչից զարմանում էր: Հաճախ անտանելի էր դառնում նրա այդ տարօրինակությունը, բայց համեստորեն ինձ զսպում էի, չէ՞ որ նա առաջին անգամ էր փողոց դուրս եկել: Գիտե՞ք՝ ինչն էր հետաքրքիր նրա մեջ: Նրա աչքերում ատելության, ափսոսանքի, թախծի մի նշույլ անգամ չկար: Նա բարևում էր յուրաքանչյուր անցնողին և ի պատասխան իմ կմճտոցների՝ ասում էր.

-Չէ՞ որ բարևն Աստծունն է:

Մի քայլ հետ էի կանգնում, ափսոսում, որ դուրս եմ հանել և կրկին տեսնելով նրա աչքերը՝ մտքերս ցրիվ էին գալիս, կրկին քայլում էինք հավասար քայլերով:

Կարմիր լույս էր. պետք էր սպասել: Այդ պահին մեզ մոտեցավ մի ծեր տատիկ: Ես փորձեցի շեղել նրա ուշադրությունը, որպեսզի խոսքով չտարվի, և մենք չուշանանք: Թե ուր էինք գնում` հետո կասեմ: Բայց ինչքան էլ բազում եղան չարչարանքներս, այնուամենայնիվ, չստացվեց: Ինձ մի պահ թվաց, թե ես այդտեղ գոյություն չունեմ, և դա ինձ անտանելի կատաղությամբ լցրեց: Կանաչ լույս էր: Ես բռնեցի նրա թևից, և սկսեցինք քայլել: Երկու քայլ չարած՝ նա շրջվեց և բարձր ձայնով ասաց.

-Հաջողություն, տատիկ, հուսով եմ՝ էլի կհանդիպենք:

-Լավ, լավ կհանդիպեք,- արձագանքեցի ես և շարունակեցի,- միայն թե արագ, ուշացանք:

Բայց ինչպես կարող էինք հասնել ճիշտ ժամանակին։ Ճիշտ են ասում, որ ինչքան մեծ սրտով ես ուզում հասնել ինչ-որ բանի, այնքան ավելի երկար ճանապարհով է կյանքը քեզ տանում: Մեզ վիճակված էր ևս 10 րոպե մնալ այդ ճանապարհին: Նոր էինք փողոցն անցել, երբ մեքենաների ներսից մարդկանց ձայներ լսվեցին.

-ժամանակ գտավ…

-Ինչ-որ մեկդ օգնեք, ուշանում եմ:

-Առավոտից միշտ թարսություններ են գլխիս գալիս:

Ես չհասկացա, թե ինչ է կատարվում: Թվաց, թե մարդկային առօրյա հոգսերով են տարվել կամ կենդանի է անցնում, որին չեն ցանկանում ճանապարհ տալ: Տխուր սրտով ու կատաղություն արտահայտող աչքերով շրջվեցի՝ ճանապարհս շարունակելու, բայց․․․ Ո՞ւր էր նա: Սկսեցի ցնորվածի պես շուրջբոլորս նայել, կարծես ինձնից մասնիկ էին կտրել: Այդ մարդկանց գոռում գոչյունները, սուլոցները, մարդկանց անտարբեր հայացքները ինձ մեքենայացրել էին, կարծես ինչ-որ անծայրածիր տափաստանում աշխարհից հոգնած մարդու քանդակ լինեի: Երբ ինձ կարգի բերեցի, հեռվում նշմարեցի նրան: Ուզում էի գոռալ, բայց չկարողացա:
Նա՝ այդ արարածը, օգնում էր տատիկին անցնել ճանապարհը:

Երբ ես, տարված իմ մտքերով, առանց նրան նայելու՝ առաջ էի շարժվում ու խոսում, նա մտքերով դեռ այն խղճուկ տեսք ունեցող տատիկի հետ էր:

Ճանապարհն անցնելու ժամանակ տատիկը ընկել էր:

-Արի՛, ես կօգնեմ քեզ,- ավելացրեց նա և հազիվ օրորվելով՝ տատիկին վեր բարձրացրեց ու վերցնելով նրա պայուսակը՝ հասցրեց ճանապարհի մյուս մայթը: Գիտե՞ք՝ ինչն է զարմանալի․ ո՞ւր էի ես: Մի՞թե ես էլ մյուս մարդկանց նման, որոնց փնովում եմ, անտարբեր էի դարձել:

Տեսնելով տատիկին նստած, իսկ նրան՝ դիմացը կանգնած՝ արագ մոտեցա: Գիտե՞ք՝ ինչ պատահեց: Նա կշտամբեց ինձ:

-Եվ այդ դո՞ւ ես ուզում ինձ ծանոթացնել մարդկանց հետ, ծանոթացնել աշխարհին, դու, որ ինքդ անգամ չես նկատում, թե ինչ է կատարվում չորսբոլորդ, ինչքան մեծ հիասթափություն, մի՞թե դժվար է մարդ մնալ մարդու մարմնում:

Եվ իրավ, նա ճիշտ էր, ես չգիտեի՝ ինչ պատասխանեմ: Ամոթից գլուխս կախել էի և փորձում էի ինչ-որ պատճառաբանություն գտնել: Չկարողացա: Իսկ ո՞րն է մարդու լավագույն զենքը ամենադժվարին և անհարմար պահին, եթե ոչ ծիծաղը: Զարմանալի էր, բայց կարողացա ժպիտ պարգևել և՛ նրան, և՛ տատիկին: Տատիկը, ձեռքերը մեկնելով և բռնելով իմը, ասաց.

-Մի բարկացիր, աղջիկս, չէ՞ որ բարությունը բոլորի մեջ չէ, որ մահացել է:

Ժպտացինք: Նա պայուսակից երկու շոկոլադ հանեց և մեկնելով մեզ՝ ասաց.

-Հիշի՛ր՝ բոլոր մարդիկ չեն, որ բարությանը իրենց հոգում ապաստան են տալիս:

Նա վերցրեց պայուսակը և հեռացավ մեզնից: Տեսնելով տատիկին այդպես աշխույժ՝ նրա աչքերը կրկին փայլեցին, և դիմելով ինձ՝ ասաց.

-Շա՞ տ ենք ուշանում:

-Այո, շատ, շատ, շատ, շատ…

-Լավ, բավական է, հասկացա, քայլեցինք, արա՛գ։

Անգամ ուշադրություն չդարձնելով, որ դերերով փոխվել ենք՝ արդեն նա էր ինձ հրամայում, սկսեցինք արագ քայլել։ Հեռվից նշան արեցինք ավտոբուսին, որ մեզ սպասի, և նստելով՝ ճանապարհ ընկանք: Ո՞ւր էինք գնում, հավատացեք, ես ինքս չգիտեի: Ինձ միայն հաջողվել էր նրան ներշնչել, որ ուշանում ենք: Ավտոբուսի մեջ, բնական է, կանգնած մնացինք, պատճառը թերևս կարող եմ չասել, արդեն պետք է, որ ճանաչեիք ու հասկանայիք, թե ինչ կաներ նա ավտոբուսի մեջ: Ծեր, թե մանուկ, նրա համար կապ չուներ: Նա ժպտում էր բոլորին: Երբ իջանք, եղանակը ցրտել էր, քամիները խառնվել և ծառերի չորացած փայտերով երաժշտություն էին հյուսում:
Փոքր-ինչ քայլելուց հետո որոշեցինք սրճարան մտնել: Կրկին փողոց պետք է անցնեինք: Ես սկսեցի մտքում աղոթել, որ ոչ ոք չսայթաքի, չխոսի, հանկարծ վատ չզգա: Ինքս ինձ հետ խոսում էի, երբ աչքերիս առաջ արտացոլվեց նրա պատկերը: Աչքերը կարծես փոխել էին իրենց գույնը, դեմքը փայլում էր ուրախությունից, թվում էր՝ ուր որ է կսկսի երգել: Բայց ի վերջո կանաչ լույսը վառվեց, և մենք սկսեցինք արագ քայլել: Խոսում էի, ծիծաղում, հարցեր տալիս և ինքս պատասխանում իմ հարցերին: Մտա սրճարան, նստեցի հեռու անկյունում՝ պատուհանի տակ: Մի կողմ դրեցի գլխարկս, հանեցի գործած վերարկուս և հանգիստ առնելուց հետո՝ ձեռքս տարա պայուսակիս, հանեցի հուշատետրս և վերջին, միակ ազատ էջում գրեցի. «Դու չկաս»։

Փոքր-ինչ հետ գնանք պատմությունը մութ անկյունում չթողնելու համար, ինչպես հաճախ ենք անում ինքներս մեր մտքերի հետ:

Հիշո՞ւմ եք՝ փողոցն էինք անցնում, ես մեկ ակնթարթով բաց թողեցի նրա ձեռքը, և նույն պահին այն բռնեց ուրիշը…

-Ո՞վ էր նա:

-Չգիտեմ, ես ջնջեցի ամեն ինչ…
18տ