Ես` ապագա հոգեբանս, ուզում եմ ներկայացնել մի հետաքրքիր նյութ «Մանկական վախերի» հետ կապվաՎերջերս մասնակցեցի երկօրյա թրեյնինգի «Մանկական վախերը և դրանց կառավարումը» թեմայով, որը անգնահատելի դարձավ ինձ համար: Թրեյնինգի մասնակիցներին հրավերներ եկան Հայաստանի տարբեր քաղաքներից և գյուղերից նույնը դպրոցներում և մանկապարտեզներում մանկավարժների հետ անցկացնելու համար: Մենք, դասախոսի օգնությամբ, կազմեցինք խմբեր` 5 հոգանոց, և օր նշանակեցինք: Ես, Ֆենյան, Գայանեն, Ստելլան և Հրանուշը գնացինք Արմավիր` Բամբակաշատի միջնակարգ դպրոց: Դպրոցի ընդունելությունը հրաշալի էր: Մենք ցանկություն հայտնեցինք, որ թրեյնինգին, բացի մանկավարժներից, նաև 12-րդ դասարանի աշակերտներ մասնակցեն մասնագիտական կողմնորոշման համար:

Սկզբում ներկայացրինք, թե ինչ է իրենից ներկայացնում վախը. վախը ներքին վիճակ է, որը լինում է իրական և երևակայական: Խոսեցինք կպչուն վախերի` ֆոբիաների և դրա տեսակների մասին: Մեր թրեյնինգը ոչ միայն տեսական մաս էր պարունակում, այլ նաև գործնական: Մենք բազմաթիվ տեխնիկաներ միասին օգտագործեցինք մինչև 11 տարեկան երեխայի վախերը հաղթահարելու համար:

Առաջին տեխնիկան տիկնիկաթերապիան էր։ Լվացքի ամրակներով, գունավոր թելերով և մարկերով պատրաստում ենք տիկնիկ, մասնակիցներին բացատրում էինք, որ այն պաշտպանող տիկնիկ է երեխայի համար: Երեխան ինքն իր ձեռքով պետք է պատրաստի տիկնիկը, նրան պատմի` ինչից է վախենում, տիկնիկը վախերը թաքցնի իր հագուստի տակ, և վերջ։ Երեխան գիշերը տիկնիկը դնում է բարձի տակ, իսկ գիշերը մայրը տիկնիկին վերցնում է` առավոտյան ասելով, որ վերջինս իր վախերը վերցրել և գնացել է: Չկա մի երեխա, որը չհավատա։

Մյուսը Պյուսի հեքիաթն է, որը պարզում է՝ երեխան իրականում ինչից է վախենում: Երեխային պատմում ենք հեքիաթ և խնդրում, որ նա շարունակի այն. «Լինում է, չի լինում մի տղա/աղջիկ է լինում: Նա վախենում էր… Ինչի՞ց էր վախենում տղան/աղջիկը»: Երեխան անգիտակցորեն ասում է այն, ինչից իրականում ինքը վախենում է: Օրինակ՝ թրեյնինգի ժամանակ աղջիկ երեխայի հետ իրականացրինք այս տեխնիկան, և նա ասաց՝ գողերից է վախենում:

Իրականում ես շատ-շատ կարող եմ խոսել այս տեխնիկաների կատարման մասին, բայց եկեք ամենահետաքրքիր տեխնիկան ներկայացնեմ, որը կոչվում է էբրու:

4 տարեկանից սկսած՝ երեխաները սովորաբար վախենում են ջրից և այդ վախի հաղթահարման համար իրականացնում ենք էբրու: Երեխային տալիս ենք ափսեի մեջ լցված կաթ կամ կրախմալով ջուր և ջրաներկ։ Հրահանգը հետևյալն է` նկարել տղա/աղջիկ (ըստ իր սեռային պատկանելության), ով լողում է ջրում և չի վախենում խեղդվելուց։ Իրենք իրենց են նկարում և իրենց ինքնավստահ են զգում:

Եվս մեկը. երեխաները սովորաբար վախենում են կենդանիներից, հոգիներից, երևակայական հրեշներից: Երեխային տալիս ենք փուչիկ և ասում, որ փչելով փուչիկը` ինքն իր վախերը լցնում է փուչիկի մեջ: Փչելուց հետո նա մարկերով վրան նկարում է իր վախը և սուր փայտիկով պայթեցնում այն՝ պայթեցնելով իր վախերը: Այս ամենը մենք բոլոր մասնակիցների հետ կատարեցինք:

Եթե երեխան վախենում է որևէ կենդանուց, նրան տալիս ենք պլաստիլին և ասում՝ պատրաստի իր վախը, այնուհետև սուր փայտիկները խրում է վախի մեջ՝ «արժեզրկելով» այն:

Ես և իմ թիմի անդամները բոլոր մայրիկներին, որոնք ունեն մինչև 11 տարեկան երեխա, խորհուրդ ենք տալիս կիրառել այս տեխնիկաները, և ամենակարևորը, իրենց վախերը չփոխանցել իրենց երեխաներին։ Եթե մայրիկը շնից վախենում է, թող իր երեխայի ճանապարհը չթեքի իր հետ, որ շան կողքով չանցնեն, երեխան հենց այդ պահից սկսելու է վախենալ, բայց մինչ այդ չէր վախենում: Դուք այլ մարդ եք, ձեր երեխան` այլ:

Թրեյնինգի վերջում մասնակիցներին տրամադրեցինք մանկական վախերի վերաբերյալ փաթեթ:

Երեխան վախեր է ձեռք բերում դեռևս ներարգանդային զարգացման շրջանից, երբ տագնապի և վախի, տխրության և անընդհատ տագնապի ժամանակ արտադրվում են համապատասխանաբար` վազոպրեսին, մելատոնին և ադրենալին հորմոնները: Հղի կանայք պետք է փորձեն հղիության ընթացքում լաց չլինել, մաքսիմալ հանգիստ հոգեվիճակ պահպանել, քանի որ այդ պահերին երեխային թթվածին չի մատակարարվում:

Հ.Գ. Այս մասին այստեղ պատմեցի, որովհետև, նախ գուցե դու էլ մանկական վախեր ես ունեցել, կամ նկատել ես, որ քո փոքր քույրը կամ եղբայրն է հիմա վախենում, փորձիր այս եղանակներով ձերբազատվել դրանցից: Եվ հետո, գուցե քեզ էլ հետաքրքրեց հոգեբանի մասնագիտությունը: Մտածիր այս մասին, քանի դեռ հնարավորություն ունես ճիշտ կողմնորոշվելու: