9 տարեկանում հայրիկիս խորհրդով առաջին անգամ նայեցի Միլոշ Ֆորմանի «Թռիչք կկվի բնի վրայով» ֆիլմը, որը կինոյում ինձ համար անգնահատելի ու անհամեմատելի արժեք դարձավ: Կիզի, ականջդ կանչի, բոլոր հեղինակները կերազեին՝  իրենց գիրքը էդպես էկրանավորվեր:

Էդպես եմ սիրել կինոն: Ու երևի պարտական եմ պապային ու Ֆորմանին:

Կինոն նախ և առաջ սեր է, ոնց որ մեր սիրած մնացած բաները: Նայում-նայում եմ, մեկ էլ հասկանում, որ չէ, Ալ Պաչինոն էլ դուրս չի գալիս, Շարիզ Տերոնին միշտ չեմ հավանել, Բրանդոյի պես սիրունը չի եղել, Օսկար Այզեկին ռուսի դերը շատ ա սազում, Իննյարիտուի մոտ ամեն ինչ էնքան հողեղեն ա, որ շունչս կտրվում ա ծանրությունից, կենսագրական ժանրի ֆիլմերը ահավոր հավանում եմ, Դորեմուսի մոտ դեռ ավելին կստացվի, Վուդիի ֆիլմերին պիտի մի փոքր ավել ուշադրություն դարձնեմ, էսօր ֆրանսիական Ամելիոտ մի բան եմ ուզում, Քեյջը մենակ “Birdy”-ում ա ստացված, կամ էլ մենակ “Birdy”-ն ա իմը, Դոլանի հետ պիտի անպայման հանդիպեմ, Պենելոպա Կրուզի նմանը չկա, վա՜յ,  ո՞նց առաջ ֆանտաստիկա չէի նայում:

Այ, վերջերս մի ֆիլմ նայեցի. Разрушение: Քանդեց ինձ էդ կինոն: Քանդեց իմ քանդված ու փլված լինելը: Երկու ձեռքով բռնեց շորերիցս ու շրխկացրեց պատին:
Շառլի Բոհեմը ես ոչ մի անգամ չէի ընկալել, նոր եմ հասկանում:
Ներքին երկրաշարժի, ջրհեղեղի, հրաբխի ժայթքման պես մի բան էր. քիչ բան նույն տեղում մնաց:
Էս ֆիլմը ապտակ ա բոլոր մանր-մունր ցավերին: Էս ֆիլմը այտը կարմրացնող ամենաուժեղ ապտակներից ա՝ մի բան արգելող, մի բանից կտրող:

Ու ես դա եմ սիրում: Սիրում եմ ֆիլմերի՝ ոտքերս գետնից կտրող ունակությունը: Ինչ-որ բան հիշեցնելու պարտականությունը միշտ իրենց ուսերին են վերցնում, ու ոչ մի ձախողում:

Ժամանակ եկավ, որ մտածում էի՝ վերջ, պիտի Կինոյի ու թատրոնի պետական ինստիտուտ գնամ, բայց հետո որոշեցի իմ սերը կողքից նայողի սեր թողնեմ:

Համբուրում եմ Ջեք Նիկոլսոնի ձախ այտը:

Շըշշշշ: Լռի՛ր: Հոգնած-քնած են՝ տեսնո՞ւմ ես:

Այ լսիր՝ երբ որ երազանքդ մեծացնում, դարձնում ես լիարժեք, լցնում հազար գույնով ու հեքիաթով, պիտի գնաս-գաս խփվես երազովդ, օրագրումդ մեծատառ տպատառերով գրես, որ աչքդ ծակի թերթելիս, մեկ-մեկ չդիմանաս ու մեկի ականջին փսփսաս նրա մասին, ձեռքը բռնած մտնես գրախանութ, իրիկունները միասին գնաք տաք պոնչիկներ ուտելու, բարձրաձայն կարդալ չես սիրում, բայց իրա համար ամեն օր մի քանի էջ կարդաս, հետո ծածկես ՝չմրսի, հիվանդանա, տաքությունն էլ՝ կախված եղանակից: Երազանքը հույսի ամենասիրուն կերպարանքն ա: Ականջներիս դեռ մանկուց են ծանոթ խոսքերը՝ հույսը չի մեռնում: Դե, հետն էլ, ուրեմն, երազանքները:

Փոքր ժամանակվա ընկերներիս մեծ մասը ապագա տիեզերագնացներ էին: Դե, թռչելու հետ ես էլ սեր ունեի, այ, տես՝ ամենամեծն է, պատի տակ պառկածը: Էսօրվա պես հիշում եմ մարդկանց զարմացած հայացքները, երբ հարցին՝ ինչ եմ ուզում դառնալ, պատասխանում էի.

-Ռազմական օդաչու:

Չդարձա: Տաք ծածկեցի երազանքիս, թողեցի հանգիստ քնի:

Երազանքներս շնչակտուր, իրար հերթ չտալով, փոխվում էին ամեն գրքից, ֆիլմից, հանդիպումից ու ծանոթությունից հետո: Դրա համար սենյակում ասեղ գցելու տեղ չկա: Մի սենյակ երազ: Սիրուն են, չէ՞:

Ռեմարկից հետո Լիսաբոն գնալն ու ինչ-որ մեկի հետ գիշերը զրուցելը, Էքզյուպերի, որ վերջերս ծանոթացա, կարդալուց հետո համոզվեցի՝ եթե օդաչու դառնայի, հաստատ Փորքիկ Իշխանին կտեսնեի, Փոթերից հետո Հոգվարթսը մի քանի օր հանգիստ չէր տալիս, երբ որ Սիրադեղյան եմ կարդում, խեղճանում եմ, ասում եմ՝ էս ոնց ա գրում ու էլի ինչ-որ բանի մասին երազում:

Փոքր երազանքները սենյակում իրենց մանր ու օտար են զգում: Քնում են ծաղկամանի կողքին, պատուհանգոգի տակ, զարդատուփի մեջ կամ մեծերից մի քիչ ծածկոց գողանալով ՝ մի պատի տակ: Չգիտեն, որ ամենասիրունն իրենք են ու համ-հոտ տվողները: Մեծերին ձգտում ենք, որ իրենց իրականացնենք: Գնանք Փարիզ, որ Արվեստների կամրջով վազենք: Մոսկվայում Վագանկովսկու գերեզմանատուն հասնենք, որ մի փունջ ծաղիկ ու մի ամբողջ սեր թողնենք Եսենինի ու Վիսոցկու մոտ: Ամստերդամում ինձ արվարձաններն են հետաքրքիր, Պրահայում՝ կարմիր տանիքները:

Գիտե՞ս, մեկ-մեկ չարաճճի երեխայի նման մեկնումեկի վրայից քաշում եմ ծածկոցը, մրսում-արթնանում է, քունը կիսատ թողածի պես թարս-թարս նայում, չի հասցնում մի բան ասել, բացատրում եմ.

-Կեսօրն անց է արդեն, ժամանակդ եկավ:

Այ, տեսնո՞ւմ ես պահարանի կողքին պառկածին: Հա-հա, սիրուն սև հոնքերով ու սև խուճուճ մազերովը: Այ նրա մասին… Ականջդ բեր՝ ասեմ:

Կարմիր կծիկի ծայրը բռնում եմ ու բացատրում՝ ոնց ենք ծանոթանալու.

-Ներկայացնեմ ինձ, հա՞: Ուրեմն՝ ես Անահիտն եմ, 16 տարեկան, սիրում եմ մի աշխարհ բան, մասնագիտության հարցով էնքան էլ չեմ կողմնորոշվել, երևի՝ իրանագետ: Մի շաբաթ է ՝ կամավոր եմ «Օրրան»-ում: Վա՜յ, մի րոպե. մեկ էլ սիրում եմ ֆուտբոլ. Ռեալ Մադրիդ:

Ծայրը մատիս եմ փաթաթում ու կծիկը շպրտում շիկակարմիր մազերով մի տղայի, ինձնից երևի 4-5 տարով փոքր: Ինձ թվում է՝ բոլորը իրենց կյանքում մի «ռիժիկ» պիտի ունենան: Ներկացավ, անունը, կարծեմ, Արեն էր:

Կծիկը գնում-գալիս էր, իսկ Բարսելոնայի երկրպագուները շատանում էին: Թարս-թարս նայում էին ինձ ու հատուկ առոգանությամբ շեշտում իրենց ֆուտբոլային նախասիրությունները: Ասում եմ ՝ լավ, երեխեք են, ես էլ եմ էդպիսին եղել:

…Խմբի հետ ծանոթանալիս հազվադեպ է եղել, որ միանգամից հավանել եմ: Միշտ ինձ մի բան վանում է խմբի մեջ. ես մարդկանց մենակ եմ ճանաչում ու սիրում: Մենակ եմ զգում մարդուն:

Ամենավերջում լիքը թուշիկներով մի տղա հայտարարեց.

-Երազանք էլ ունեմ: Ուզում եմ գնամ իմ սիրած թիմի ՝ Բարսելոնայի մարզադաշտ ՝ Կամպ Նոու , ու տեսնեմ ՝ ոնց ա Բարսան Ռեալին 10-0 հաղթում:

Ու էնպիսի հայացքով ինձ նայեց, ոնց որ արդեն գնացած ու հաղթած լիներ: Հայացքներ կան, որ ուղեղումդ գամվում են՝ չմոռացվելու պահանջով, մեկ-մեկ գալիս, հեգնում, քթի տակ ծուռ-մուռ ժպտում, հիշեցնում քեզ հաղթած լինելու մասին:

…Լոռվա գյուղերից էին: Տղաներից մի քանիսը պատմեցին, որ գյուղերից մեկում Smart կենտրոն էին բացել, ծրագրեր էին ուսումնասիրում: Հետո տխուր-տխուր ասացին, որ դպրոցում մի համակարգչային սենյակ կա, բայց համակարգիչների կեսը չեն աշխատում: Հետո էլ՝ Microsoft-ից էն կողմ բան չեն տեսնում, հոգնել են:

Պատմեցին, որ ազատ ժամանակ atc.am-ով մաթեմատիկայի ու ֆիզիկայի ավարտական կամ միասնական թեստեր են գրում: Բոլորը աշխարհագրություն էին սիրում ու ինտելեկտուալ խաղեր:

Ասացին, որ Վանաձորում գոնե գնալու մի տեղ կլինի, գոնե օրը հետաքրքիր դարձնելու հնար կա: Ասացին, ես էլ տխուր-տխուր լսեցի:

Դովլաթովն ասում էր ՝ դե, լավն են մարդիկ. ում մեջ էլ խորանաս, լավը կլինի: Դե Դովլաթովը գիտեր ՝ ինչ էր ասում: Մենակ մարդը ամենաշատն է մոտ ինքն իրեն ու ամենշատն է թույլատրում մոտենալ, հասկանալ, գիտակցել իրեն:

Արևից խանձված մաշկով, շոկոլադագույն աչքերով նայում են, պատմում ծրագրերի մասին, հավատում, որ լավ կլինի: Իսկ ես ուզում էի, ես աշխարհի չափ ուզում էի, որ էն տղան գնար Կամպ Նոու, անպայման գնար, տեսներ Բարսելոնայի խաղը… Ու թեկուզ հաղթանակը: Մենակ թե` երազանքը կատարվեր: Միայն թե, լավ լինի:

Իսկապես-իսկապես, լավ կլինի:

Փոքր ապերիկս հարցրեց.

-Անահիտ, բա ինչի՞ ես հենց Ռեալ սիրում որ:

Ու ես էլի սկսեցի նույն բանը, որ էնքան քիչ եմ պատմում մարդկանց, որ մի քիչ անհավատալի է երազ տեսնել, արթնանալ, գուգլով փնտրել անունը ու ֆուտբոլից բացարձակ անտեղյակ՝ սկսել ապրել դրանով:

Դասարանում երևի մենակ ես էի Ռեալ Մադրիդ սիրում, մնացածը՝ Բարսելոնա, ու պարտության օրերին ավելի լավ էր դպրոցում չերևայի: Հա, էն ժամանակ էդպես էինք սիրում:

Դասարանում մի սեղան կար. ես ու դասընկերուհիս էինք նստում,  մի կողմում գրված էր Ռեալ Մադրիդ, մյուսում ՝ Բարսելոնա: Դասամիջոցներին գրատախտակի վրա ով հասցնւոմ էր, արագ մե՜ծ սիրտ էր նկարում, մեջը անգլերեն գրում իր թիմի անունը, կողքերին՝ ֆուտբոլիստների անունները: Ես տետր ունեի, որ սկսվում էր Ռեալի հիմնով, հետո պատմությունն էի արտագրել, գրել ֆուտբոլիստների անունները`  ծննդյան թվերի հետ միասին:  Տրանսֆերների մասին էի գրում:

Կլասիկոյին ավել շատ էի սպասում, քան արձակուրդներին: Օրերով իրար հետ չէինք խոսում, որովհետև ֆուտբոլային հարգանքը էնքան քիչ էր. անընդհատ ծաղում էինք իրար, անկապ արտահայտություններ անում,  մի կաթիլ չէինք հասկանում իրար: Եթե Ռեալն էր հաղթում կլասիկոյում,  ուրեմն, ես էի մի քայլ առաջ գնում, եթե Բարսան ՝ ուրեմն իրենք: Էդպես գնում էինք իրար հետևից, բայց ոչ կողքից: Ամիսը մի անգամ պարտադիր կրկնվող դիալոգ էր.

-Բարսան 5-0 ա կրել:

-Հա, ի՞նչ, Ռեալն էլ` 11-1:

Մենք չէինք հետևում մեր հակառակորդ թիմի փոփոխություններին… Իբր թե: Եթե էդ ժամանակներում Բ տառը գրեի, առաջինը Բարսայի հայկական կայքը կբերեր:

ՑՍԿԱ-Ռեալ խաղին վերջին անգամ անիմաստ լաց եղա. 1-1 էր: Մերոնք ջղայնացան.

-Ֆուտբոլ ա, էլի:

Մենք մեր ցավով էինք տառապում: Ավելի շատ մտածում էինք ոչ թե միավորի, այլ պարզ ճակատով դասի գնալու մասին: Իրար երեսի նայելու:

Լա Լիգայի վերջին խաղերն էին, հորեղբորս տանն էի, խաղը չկարողացա նայել ու, որովհետև փոքր էի, ու realmadrid.am-ից բացի ուրիշ կայք չգիտեի (թե ոնց մտքովս չէր անցել ուրիշ տեղ նայել), մինչև գիշերվա 3-4-ը սպասեցի արդյունքների տեղադրելուն: Ամենվատն էն էր, որ… Նորից ոչ ոքի էր:

Ընկերներիցս մեկը խաղերից առաջ, տուրերից առաջ միշտ գրում էր՝ տես, էսա Բարսան ինչ ա անելու:

Ես նույնիսկ ֆուտբոլ խաղալ սովորեցի ու դարպասապահ էի ՝ Կասիլյասի պես: Հետո Կասիլյասը գնաց: Կասիլյասը… Չգիտեմ ՝ ինչ եղավ: Անսովոր էր: Ահավոր: Ռեալից ամեն ֆուտբոլիստի գնալը մի բան պոկում-տանում է, ու մարզիչի ՝ Մոուրինյոի գնալուց հետո էլ տխրեցի: Ահագին:

Անհույս ժամանակ վերջին րոպեներին Քուինի “We are the champions”-ն էի միացնում, մի անգամ խփեցին… Մի անգամ մի բան եղավ: Երգ էր էլի, խաղեր էին, էլի:

Փոխվեցինք: Մեկ-մեկ ասում էին, ասենք, Ռեալ-Վալենսիա խաղը ե՞րբ ա: Ու ինչ ամոթ էր չիմանալը: Մեկ-մեկ խաղերը չէինք նայում, որովհետև… Որովհետև միշտ մի պատճառ կար: Բայց դե հարգել սովորեցինք: Ժամանակի ընթացքում հարգել սովորեցինք, կամաց-կամաց, բայց սովորեցինք:

2015/2016 թվականի Չեմպիոնների Լիգայի եզրափակիչ էին դուրս եկել Ռեալն ու Ատլետիկոն, մի խոսքով ՝ Մադրիդյան դերբի էր: Ու էդ խաղում Մադրիդի Ռեալը հաղթեց: Երեկ ես հաղթեցի ու հաղթեցի… Ինքս ինձ: Հաղթեցի՝ արցունքների աստիճան հուզված պարտվողի լիքը լցված աչքերից ու… Իրենց տխրությունը հարգելով: Հաղթել եմ` մեջս սպանելով տարիներ շարունակ չակերտավոր հաղթողին՝ միայն հաղթանակը տեսնողին: Գավաթը մերն է: Գավաթը իմն է: Պարտվողի տխրության տերերն էլ, դե, մենք ենք:

Դե, երկու ժամ հո պարապ չե՞մ նստելու. Վանաձոր-Երևան ուղևորափոխադրիչի մեջ մեկ էլ հանկարծ ու սիրահարվում եմ: Դե, էդքան էլ հանկարծ չի, ուղղակի մեկ-մեկ վարորդը Ազնավուր կամ Քուին է լսում, մեկ-մեկ էլ ականջակալներումդ Բրելն է փսփսում, ու հնար չկա: Իմ սիրած նստարանին նստում եմ, մինչև աչքս, ը՜մ, չէ, սիրտս՝ մեկի ընկնելը: Մեկի ձայնը շնչակտուր վազում է ինչ-որ երգչի լացկան տողերի վրայով, ու ուղեղիս չգիտեմ՝ որ կետում, ուղիղ երկու ժամ աշխատում ՝ ձայնին համապատասխան դիմագիծ գծել: Ես լավ նկարիչ չեմ, դրա համար էլ ոտքերիս դրած շարֆը հանկարծ գետնին չեմ գցում ՝ շրջվելու ու դիմագիծը ճիշտ ընկալելու համար: Սուսուփուս բավարարվում եմ ականջիս հասած մի երկու բառով: 

Ես սիրահարված եմ Վանաձոր-Երևան երթուղայինին, սիրահարված եմ մարդկանց լռությանը, կանաչադեղնավուն աչքերին ու ամեն րոպե ընդհատվող Բրելի ձայնին:

Սիրուն են ճանապարհները, շատ են սիրուն, բայց ամենալավն էն է, որ չես հասցնում պատուհանից նայել:

Էդ օրը կարճալիք, կարճլիկ մի բան մարդկանց շրջանցելով մի կերպ անցավ (ինձ թվաց՝ իմ կողքով էլ կանցնի) ու կանգնեց-մնաց: Մտքումս ասում եմ . «Հը՜ն, ուրիշ բան չունե՞ս անելու», ականջակալներիս միջից միանգամից հասնում է .”Why, she? Had to go I don’t know, she wouldn’t say”…

Պսպղուն աչքերը նորից թաքուն նայում են, ու էս անգամ փորձում եմ մի անգամ ի պատասխան նայել: Լավ, մի անգամ, ի՞նչ կլինի որ: Սպասում եմ: Ու միանգամից հայացքս հայտնվում է բիբերի մեջ: Ես զգում եմ այտերիս կարմիր կտրելը: Հետո կամաց-կամաց ուզում եմ ճանապարհը ձգվի, երկարի, Վանաձոր-Երևան գնալը երկու ժամվա փոխարեն դառնա չորս, հետո ավելի, հետո` էլի:

Ես սիրուց բուժվող տեսակ եմ, մեկ-մեկ սիրելս  ամենաշատը կես ժամ է տևում (կներե՞ն ինձ մարդիկ, որ կեսժամանոց զգացածս սեր եմ անվանում, հետն էլ` երթուղայինում), հետո մեկ-մեկ կհիշեմ… Մեկ-մեկ…

Հեռախոսիս ձայնից վեր եմ թռչում, միտքս չեմ ավարտում, մեկ էլ դեղնավուն աչքերը պսպղոցով դեպի ինձ են շրջվում ու կտրուկ (երևի արագ էր ասում, որ չկմկմա) ասում.

-Սթինգ եք լսում, հա՞:

-Սթինգ, հըմ, դե որ ասեմ` շատ, էդքան էլ չէ, բայց զանգիս երգը ամենաշատն եմ սիրում, ամբողջ օրը կլսեմ: Երևի:

Ես ժպտում եմ, ուզում եմ թաքուն ժպտամ, որովհետև չգիտեմ ՝ ինչի եմ ժպտում, որովհետև չեմ ուզում ժպտալ: Բայց չի շրջվում: Հայացքը ինչ-որ մեկը վերցրել, սոսնձել է դեպի իմ կողմը:

«Այ, իսկ եթե տեղս ուրիշը լիներ, էլի էսպես նայելո՞ւ էր: Չէէ,  լավ չէ, հիմար բաներ եմ մտածում»:

-Կներես, իսկ ո՞ր երգն էր: Ինչ-որ տեղը չբերեցի:

(Դու-ով անծանոթի հետ խոսո՞ւմ են բայց):

-You love her, but she loves someone else:

Վերնագիրը, իրականում, “I love her..”-ով է, ես տողերից մեկն ասացի, չէ-չէ, դիտմամբ չասացի, բայց ինքը անակնկալի եկավ: Մի տեսակ փոխվեց ինչ-որ բան: Ես չգիտեմ, հաստատ չգիտեմ ՝ ինչու շարունակեցի.

-Հրաշք բան ա, մեկ էլ “Untill”-ը կլսեք:

Երևի հատուկ օգտագործածս հոգնակի թիվը ականջը ծակեց, ու ինչ-որ բան ասաց շատ կամաց, բան չհասկացա:

-Կներեք, ի՞նչ:

-Արամ: Ես Արամն եմ:

Արամ: Գիտե՞ս, երկար, շատ երկար եմ մտածել՝ մարդիկ հանկարծ, զուտ կյանքի ընթացքի հետ նույն ճանապարհի՞ն են ընկնում, նույն ժամին, նույն տեղը հանդիպում, թե՞ ինչ-որ մեկը կա, որ էսպես ձեռքներից բռնում, իրար մոտ կանգնեցնում է, հետո անփույթ ասում.

-Մնացածն էլ ձեր գործն է՝  ոնց ուզում եք:

Էլ բան չի ասում, թողնում սուսուփուս հեռանում է: Հավատո՞ւմ ես, Արա՛մ, կա՞ր էդպիսի բան: Քեզ ինչ-որ մեկը ստիպե՞ց Սթինգի մասին հարցնել: Իսկ ի՞նձ… Ինչ-որ մեկը շնչիս կանգնե՞լ էր ՝ աչքերս մի անգամ բարձրացնելու համար:

Ես ճակատագրին չեմ հավատում, բայց չեմ էլ ուզում գիտակցել մեր պատահական հանդիպումը:

Այ, էդպես չէի ուզում գիտակցել կանգառը: Կանգառը եթե իմանա ՝ ինչքան մարդկանց է բաժանել (էլ չեմ խոսում հավեժ բաժանման մասին), երևի գլուխն առնի, փախչի: Բայց հեռանալու տեղ պիտի լինի ամեն դեպքում, չէ՞: Հեռանալը տեղ պիտի ունենա, հեռացումն էլ պիտի լինի, որ ընկալենք հանդիպում:

Ճանապարհին հասցնում եմ ասել, որ Եսենինին եմ շատ սիրում ու մի օր կասմունքեմ: Ճանապարհին ամեն բան պտտվում էր անորոշ «մի օր»-ի շուրջը:

Կարճալիք ինչ-որ բան մեջիցս դուրս չի գալիս: Երկար-երկար ժամանակ է ստվերի պես քայլում է հետս, ամեն օր սպասում ինչ-որ մեկին, որից պոկվել, բայց չբաժանվելով կարվել է ինձ, ու հիմա լողում է մեր միջև… Կարճալիք այդ բանին ի՞նչ են անվանում, մարդիկ… Ի՞նչ… Մի՞թե… Սե՞ր…