Վանուհի Հարությունյանի բոլոր հրապարակումները

vanuhi harutyunyan

Մայրամուտ

Այսօր առաջին անգամ տեսա մայրամուտն իր ողջ հմայքով: Ասեմ, որ հիացած եմ ապշելու աստիճան: Մի տեսակ խորհրդավորություն կար նրանում: Սկզբում ուզում էի միայն մի կախարդական վրձին, որ կարողանայի պատկերել իմ առջև բացված տեսարանը (կախարդական, քանի որ, չնայած մեծ ցանկությանս, նկարել ընդհանրապես չեմ կարողանում): Այնուհետև այն ինձ կախարդեց ու գցեց մտորումների մեջ: Նրա լույսի ներքո սկսեցի մտածել այնպիսի երևույթների մասին, որ երբևէ մտքովս չէին անցել. երևի հենց այն պատճառով, որ երբևէ չեմ հետևել մայրամուտին:

Հանկարծ մտածեցի երջանկության մասին, ուզում էի հասկանալ, թե ինչ է իրական երջանկությունը, հնարավո՞ր է արդյոք լինել լիակատար երջանիկ… Հետո մտածեցի, թե իմ կյանքում երբևէ եղե՞լ է մի պահ, որ ինքս ինձ համարեմ երջանիկ, երջանիկ՝ առանց վերապահումների:

Կարծես՝ գտա պատասխանը. հասկացա, որ երջանկության համար ժամանակ սահմանված չէ, մենք երջանիկ ենք այն ժամանակ միայն, երբ կարողանում ենք որսալ պահը, գնահատել ու արժևորել այն, ինչ ունենք… Եվ, ի վերջո, մշտական երջանկություն լինել չի կարող, հակառակ դեպքում, այն կկորցնի իր մոգական ուժը: Երջանիկ լինելու համար պետք է զոհես մի բան՝ նորը, ցանկալին, կարևորն ու ճակատագրականը ստանալու ակնկալիքով:

Բայց, անկեղծ ասած, մտորումներս ինձ տխրություն պատճառեցին: Մտածեցի, որ, գուցե, կյանքում շատ անգամներ երջանկությունն անցել է իմ կողքով, ու ես չեմ հասցրել նկատել նրան, կամ գուցե ես արդեն կորցրել եմ իմ բաժին երջանկության մի պատառիկ՝ ժամանակին ամուր չբռնելով այն…

Թվում է, թե այդ մայր մտնող արևը գիտեր ամեն բան աշխարհի ու մարդկանց մասին ու լռում էր, հետ էր քաշվում՝ իր հետ տանելով բյուր գաղտնիքներ, հույզեր ու երազանքներ:

Մտորումներիս մեջ խորասուզված չէի նկատել, որ արևն արդեն գրեթե ամբողջովին մայր էր մտել՝ իր տեղը զիջելով լուսնին, որ նույնչափ հմայիչ ու խորհրդավոր էր ու իր մեջ պարունակում էր նույնչափ մեծ հույզեր:

Ահա, թե ինչ եղավ ինձ հետ, երբ հետևեցի այդ խորհրդավոր մայրամուտին գեթ մեկ անգամ:

vanuhi harutyunyan

Գտա իմ կոչումը

Ես Վանուհի Հարությունյանն եմ: Ծնվել ու ապրում եմ գեղատեսիլ Տավուշի Գետահովիտ գյուղում: Այս տարի ավարտել եմ դպրոցը և ընդունվել Երևանի պետական համալսարանի Իջևանի մասնաճյուղի (ԵՊՀ Իմ) Տարրական մանկավարժություն և մեթոդիկա բաժինը:

Անսահման սիրում եմ ընթերցանություն և ապրում եմ երաժշտությամբ: Մանկուց երազել եմ դառնալ լրագրող, սակայն, չգիտեմ ինչու, հարազատներս չէին ցանկանում ինձ տեսնել այդ ոլորտում: Հիմա, ճակատագրի բերումով, դարձել եմ «Մանանա» թիմի թղթակից ու աշխատում եմ հնարավորինս հմտանալ լրագրության ոլորտում:

Մինչ այս լրիվ այլ էր պատկերացումս լրագրության մասին, բայց հիմա, երբ ծանոթ եմ նրա սկզբունքներին, հասկանում ոմ, որ մինչ այս գրեթե ոչինչ չեմ իմացել:

Վաղուց էի ցանկանում այս թեմայով նյութ պատրաստել, բայց չէի հասկանում, թե իրականում ով եմ ես, և որն է իմ առաքելությունն այս կյանքում, իսկ այժմ, երբ ընտրել եմ մասնագիտությունս, հստակ գիտեմ, որ իմ առաքելությունն է` կրթել ու հայեցի դաստիարակել գալիք սերունդներին: Ինձ շատ են ասել, թե գնամ այստեղից, այլ մասնագիտություն ընտրեմ, ավելի հեռանկարային աշխատանքով զբաղվեմ, բայց ըստ իս, իմ տեղն այստեղ է` իմ հայրենիքում, իմ գյուղում, և ես այստեղ ավելի եմ պետք, քան ուրիշ այլ վայրում:

Այն հարցի վերաբերյալ, թե ինչ եմ ուզում, երբեք լուրջ չեմ խորհել, բայց հիմա հստակ կարող եմ պատասխանել. հավատարմություն մեր ազգային ու մշակութային արժեքների հանդեպ, հայրենասիրություն և հավասարություն (սոցիալական) մեր պետությունում:

vanuhi harutyunyan

Երկար սպասված ամառը

Երեկ ամռան վերջին օրն էր: Այս ամառը մյուս ամառներից շատ էր տարբերվում: Վերջին երկու տարիներին, երբ պարապում էի քննությունների համար, անհամբեր սպասում էի հենց այս ամռանը, որովհետև ավարտել եմ դպրոցը, հանձնել եմ քննություններս ու վերջապես ժամանակս անց եմ կացնում ցանկացածս ձևով. կարդում եմ իմ ցանկացած գրքերը, դիտում եմ հետաքրքիր ֆիլմեր, շփվում եմ ընկերներիս ու հարազատներիս հետ, նաև թխվածքաբլիթների նոր տեսակներ եմ փորձում պատրաստել (ասեմ, որ փորձերս կարող եմ հաջողված համարել):

Դպրոցն ավարտելու առաջին օրերին մի տեսակ տխրությամբ, դատարկությամբ էի համակվել. կարծում էի, որ այլևս հետաքրքիր, ուրախ ու հագեցած օրեր չեմ ունենա, բայց հետո հասկացա, որ ես ինքս պետք է օրս հետաքրքիր դարձնեմ: Սկսեցի հերթով իրականացնել նախատեսած բոլոր ծրագրերս:

Այս օրերին բոլորը սեպտեմբերյան եռուզեռի մեջ են, մենք՝ ես և իմ հասակակիցները, առավել ևս: Մենք մտնում ենք կյանքի նոր փուլ՝ նոր միջավայր, նոր ընկերներ, նոր կյանք… Գուցե դժվար լինի, գուցե սպասվածից շատ ավելի լավ՝ չգիտեմ: Այնուամենայնիվ, հույս ունեմ, որ նոր կյանքս այնքան հաճելի ու դրական կլինի, որ ինչ-որ չափով կլրացնի դպրոցիս, դասընկերներիս բացը:

vanuhi harutyunyan

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. չեմ սիրում հրաժեշտի պահեր

Վե՞րջ, գնու՞մ ենք, լավ էլի՜: Շատ շուտ անցան օրերը. հենց դրանից էի վախենում: Ամեն ինչը շա՜տ կկարոտեմ. մեր խենթությունները, բոլորի սենյակներով շրջագայելը, նստարանը, որտեղ նստելով մեքենայաբար սկսում էի ստեղծագործել, բոլորի քաղցր բարբառները, խաղահրապարակը, ուր միշտ կանգնում էի ճոճանակի մոտ՝ Մարիամին փրկելու (շա՜տ եմ սիրում Մարիամին):

Երեխաներից չխոսեմ. առանց նրանց օրս արդեն չեմ պատկերացնում, բոլորն ինձ համար շատ թանկ մարդիկ դարձան: Երևի անուններ չնշեմ, որ հանկարծ որևէ մեկին չմոռանամ:

Աշխատակազմն ուղղակի հրաշք է, շա՜տ եմ սիրում բոլորին, օր-օրի ավելի մտերմացա նրանց հետ. առանց նրանց անհնար կլիներ որևէ բան անելը: Հուսով եմ, որ մի օր նորից կհանդիպենք: Կկարոտեմ…

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Ֆոտոարշավ դեպի Գետիկ գյուղ

Վերջապես հասավ իմ կողմից այսքան երկար սպասված    ֆոտոարշավի օրը: Մենք  շարժվեցինք Գետիկ գյուղի ուղղությամբ:  Անկեղծ ասած, սկզբում, երբ  իջանք  մեքենաներից,  չէի  պատկերացնում,  թե  ինչ  է  հնարավոր այնտեղ  լուսանկարել,  մանավանդ, երբ  փնտրում  ես  այնպիսի  բան,  որը  շարժի  դիտորդի  հետաքրքրությունը:

Ու հիմա  ես  ապշած եմ,  որովհետև հասկացա,  որ  անգամ  հասարակ  ծաղկի  միջոցով  կարելի  է  հրաշալի  լուսանկար  ստեղծել  (իմ  դեպքում  այդ  ծաղկի  լուսանկարը  դարձավ  իմ  ամենասիրելին):

Արշավի  ժամանակ  մենք  այցելեցինք  գյուղի`  մեր  ճանապարհին  հանդիպած  տներից  մի  քանիսը:  Այնտեղի  բնակիչները  շատ  հյուրընկալ  էին.  մեզ  շատ  լավ  ընդունեցին:  Գյուղի տներից  մեկում  մենք  հանդիպեցինք  գյուղի  պատանի  բնակիչներից  մեկին,  ով  առաջարկեց  ուղեկցել  մեզ:  Մենք,  իհարկե,  դեմ  չէինք.  այդ  օգնությունը  մեզ  շատ  էր  պետք:

Ամբողջ  ընթացքում  բոլորիս  տրամադրությունը  շատ  լավ  էր,  չնայած  շոգին,  ծարավին  ու  հոգնածությանը:  Բոլորս  արդեն  ճանաչում  էինք  իրար,  որը  շատ  էր  օգնում  մեր  աշխատանքի  ընթացքին.  մեզնից  ոմանք  դառնում  էին  մյուսի  լուսանկարի  հերոսը:

Այսօր  ես  ինձ  համար  բացահայտում  կատարեցի.  ես  լուսանկարել  շա՜տ  եմ  սիրում:

Վանուհի Հարությունյան
***

Երրորդ օրը ես նստած եմ բարձր-բարձր ծառի տակ, փորձում  եմ հավաքել մտքերս ու գրել: Դե, գրելը լավագույն զբաղմունքն է, չնայած պատմվածք գրել չի ստացվում, փոխարենը` հերթական էսսեն գրվեց, որը շուտով կկարդաք նաև դուք:

Ֆոտոարշավից վերադարձած առաջին խմբի աշխատանքը շարունակեցինք մենք՝ ուղևորվելով Աղավնավանք: Սկզբում փոքր-ինչ սրտնեղեցինք. գյուղ էր, որտեղ գրեթե տներ չէին երևում և խցկված էր լեռների արանքում:

Մարդկանց ժպիտներով է սկսվում գյուղը: Ու բացվում է քո առաջ նրանց հյուրընկալ տրամադրությամբ: Տրամադրությունը փոխանցվում է, ժպիտները վարակիչ են: Առաջին հանդիպած տանը մեզ ընդունում են զարմանքով, հետաքրքրասիրությամբ ու ծիծաղով:  Ամենակարևորը՝  գրեթե ոչ ոք չէր փախչում ֆոտոխցիկներից ու աղմկոտ խմբից:DSC_0447

Գյուղի տղաներից մեկը, ով ներկայացավ որպես Խաչո, ուղեկցեց մեզ, խոսեց գյուղի առօրյայից, առաջարկեց հանդիպել այս կամ այն մարդուն:

Երրորդ օրվա լուսավոր կետերից մեկը՝ Միրան պապիկը, ապրում էր Աղավնավանք գյուղի ծայրին: Նա բոլորիս ձեռքով ողջունեց ու գրկեց վերադառնալիս…

Աղավնավանքը բարի էր, ժպիտով կհիշեմ Աղավնավանքը:

Անահիտ Ղազախեցյան

Գետահովիտ` աշխարհի հրաշալիքներից ամենագեղեցիկը

Լուսանկարը՝ Արփինե Վերանյանի

Լուսանկարը՝ Արփինե Վերանյանի

Իմ գյուղը Գետահովիտն է (նախկինում այն կոչվել է Թալա), որը գտնվում է Տավուշի մարզում: Այն դրախտավայր է՝ շրջապատված սաղարթախիտ անտառներով ու լեռներով: Հպարտ եմ, որ ծնվել ու մեծացել եմ այստեղ: Եթե այստեղ չապրեի, գուցե գյուղի անունն անգամ լսած չլինեի, բայց այժմ ես ինձ երջանիկ եմ համարում, որ հենց այս գյուղի բնակիչ եմ:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Այդինյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Այդինյանի

Իմ գյուղը գեղեցիկ է տարվա բոլոր եղանակներին. ամեն եղանակի նա յուրովի է գեղեցկանում: Սիրում եմ գյուղիս ամեն մի անկյունը, ամեն ծառ ու թուփ: Ամեն անկյունում կա ինչ-որ բան, որ ինձ իմ մանկությունն է հիշեցնում, և ես մտովի վերադառնում եմ մանկություն, երբ աշխարհը դրախտ էր թվում, իսկ մարդիկ՝ հեքիաթի հերոսներ: Սիրում ու անսահման հարգում եմ համագյուղացիներիս, որոնք ինձ համար օրինակ են եղել և կլինեն ամբողջ կյանքում: Ինձ համար չկա աշխարհում մեկ այլ վայր, որն այդքան հարազատ ու սիրելի լինի, որքան իմ գյուղը՝ Գետահովիտը:

Իմ գյուղն աշխարհի հրաշալիքներից ամենագեղեցիկն է ինձ համար:

Մանկությանս անուշ պատառիկները

Լուսանկարը՝ Էլիզաբեթ Խուդավերդյանի

Լուսանկարը՝ Էլիզաբեթ Խուդավերդյանի

Երբ փոքր էի, առհասարակ, չէի սիրում խաղալ իմ հասակակիցների հետ, մանկապարտեզ էի հաճախում, սակայն, այնտեղ նույնպես հազվադեպ էի խաղում, ավելի հաճախ դաշնամուր էի նվագում. երազանքս էր դառնալ աշխարհահռչակ դաշնակահարուհի: Տանը երգում էի և ստիպում, որ բոլորն ինձ ծափահարեն:
Հիմա, երբ հիշում եմ մանկությունս, աչքիս առաջ են հայտնվում տատիս տանն անցկացրած ջերմ ու պայծառ օրերը: Օրեր, որոնք կմնան հիշողությանս մեջ հավերժ: Ամռան արձակուրդին սիրում էի հաճախ այցի գնալ տատիս ու պապիս: Ինձ համար այդ օրերը տոնական էին: Դարպասից ներս մտնելուն պես զգում էի թարմ հացի բույրը, առաջ էի անցնում և տեսնում թաղամասի՝ փռան մոտ հավաքված կանանց: Տատս, տաք հացը ձեռքին, անմիջապես ինձ ընդառաջ էր գալիս, այնուհետև՝ ինձ տանում էր կանանց մոտ ու նրանց հպարտորեն պատմում, թե որքան բանաստեղծություն գիտեմ: Այդ ընթացքում ես ուրախ-ուրախ համտեսում էի հացի պատառիկները:
Այդ տաք հացի պատառիկները կյանքիս ամենաջերմ ու անուշ պատառներն էին:
Երեկոյան ես ու տատս շաշկի էինք խաղում, որի ընթացքում նա մի քանի անգամ քնում ու արթնանում էր, երբեմն սկսում էր իմ քարերով խաղալ, ես ծիծաղում էի մանկական զրնգուն ծիծաղով, սակայն, ոչինչ չէի ասում նրան, չնայած՝ նա այդպես ինձնից առաջ էր անցնում: Պապս լուռ հետևում էր մեր խաղին, իսկ երբ տատս հաղթում էր ինձ՝ հպարտանում էր իր կնոջով և շարունակում ոգեշնչել նրան: Խաղից հետո տատիս խնդրում էի, որ ինձ համար արտասաներ իր սիրելի բանաստեղծություններից: Նա այնքա˜ն սիրով ու քնքշությամբ էր դրանք արտասանում: Ես մի տեսակ բարի նախանձով լսում էի նրան և երազում՝ մի օր էլ ես այդքան բան իմանամ: Կարծում եմ գրքի հանդեպ իմ սերը ծնվեց հենց այդ ժամանակ:
Չեմ կարծում, որ երբևէ կարող եմ այդչափ քնքշանք ու ջերմություն ստանալ, որքան ստացել եմ տատիս տանը:

Իմ ընտանիքի պատմությունը

Լուսանկարը՝ Շուշանիկ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Շուշանիկ Հարությունյանի

Իմ ընտանիքի պատմությունն սկսվում է Վանի Այգեստան թաղամասից: Սիրում եմ պատմել իմ ընտանիքի պատմությունը, բայց արժե՞ արդյոք խոսել այդ ցավի ու տառապանքի մասին, որ նրանք են ապրել ցեղասպանության տարիներին, և որ արդեն հարյուր տարի է` չի մոռացվում ո՛չ ցավը, ո՛չ ողբերգությունը: Եվ այնուամենայնիվ, պատմելով կամ վերհիշելով այդ պատմությունները` նույն ցավն եմ զգում, ինչ զգացել եմ առաջին անգամ լսելիս:
Պապիս պապը` Խեչոն, գաղթել է Վանից: Խեչո պապը հայտնի է եղել որպես բարի, ազնիվ և գործունյա մարդ: Մի առավոտ, երբ տեղացիներից մեկը հայտնում է նրան թուրքերի հարձակման բոթը, նրա ներաշխարհը տակնուվրա է լինում, նրա գլխում ծագում է մի մռայլ միտք` հեռանալ իր համար այդչափ թանկ ու սիրելի Վանից: Բայց որքա՜ն ծանր էր այդ, որքա՜ն ցավալի:
Էլ ինչ էր մնում Խեչո պապին, եթե ոչ` հավաքել ընտանիքը և հեռանալ` վերցնելով միայն առաջին անհրաժեշտության իրերը:
Ընտանիքը բաղկացած էր վեց հոգուց, ունեցել է երկու տղա, երկու աղջիկ: Ճանապարհին նրանք ականատես են լինում բազմաթիվ վայրագությունների ու ավերածությունների, կրում են բազում զրկանքներ, որոնք մնում են նրանց սրտերում` որպես չսպիացած վերքեր: Սկզբում նրանք ապաստան են գտնում Էջմիածնում, իսկ որոշ ժամանակ անց ընտանիքի մի մասը գալիս է Իջևանի Թալա (այժմ` Գետահովիտ) գյուղ: Մեր տոհմը սկսվում է Խեչո պապի կրտսեր որդուց` Հարությունից: Երբ նրանք գաղթել են, Հարություն պապը տասնհինգ տարեկան է եղել: Այդ ժամանակից ի վեր մեր գյուղում մեզ անվանում են «գաղթական»: Հետագայում Հարութ պապն ամուսնացել է Մարիամ անունով մի որբ աղջկա հետ: Նրանք ունեցել են հինգ զավակ` երկու որդի, երեք դուստր:
Հարութ պապի մասին բոլորը խոսում են գովեստով, պատմում են նրա հյուրընկալության, անսահման ազնվության և բարության մասին, որ փոխանցվել է Խեչո պապից: Թվում է` այդ ամենը տեսնելուց հետո անհնար է վերադառնալ բնականոն կյանքի, սակայն նա ապացուցում է, որ դեռ կարելի է ապրել: Պապս պատմում է, որ մի օր Հարութ պապը երազում տեսել է Այգեստանը, իր հայրենի տունը, ընկերներին, արթնացել է ու արտասվել: Նա ասել է, որ մի սուր կսկիծ է վառում իր սիրտը: Հարութ պապը երբեք չի փոխել իր բարբառը և միշտ խոսել է Վանի բարբառով: Նա իր տունը կառուցել է գյուղի ծայրին: Եվ ամեն անգամ, երբ տան մոտով մի օտարական է անցել, նա ասել է. «Ղարիբ մարդ է, տու՛ն կանչենք, սովա՛ծ կլինի»: Նա շատ է սիրել ընթերցանությունը, բոլորը պատմում են, որ նրա ձեռքին միշտ գիրք կար, ինչպես նաև օրաթերթ, որտեղ նա միշտ փնտրում էր Վանի մասին տեղեկություններ: Եվ մինչև իր կյանքի վերջը նա հույսը չի կորցրել, որ մի օր կվերադառնա Վան, կգնա իր տուն, ավարտին կհասցնի իր հոր` Խեչո պապի կիսատ թողած գործը: Այս էր նրա նվիրական երազանքը:
Իմ ընտանիքի պատմությունը մի գաղթական հայի պատմություն է` աշխարհասփյուռ հայի պատմություն: Պապիս պապի հուշերը ինձ տանում-հասցնում են մինչև Արևմտյան Հայաստան: Ահա ես այնտեղ եմ` Վանում` Այգեստան թաղամասում: Հրա՜շք, դրախտավա՜յր… Խեչո պապը արտ է արել, ցորեն ցանել:
-Պա՛պ, այդ ե՛ս եմ` քո թոռան թոռը, քո զավակներն ինձ կոչել են Վանուհի` քո կորսված քաղաքի պատվին, քո պատվին, պա՛պ: Ես վերադարձել եմ քո կարոտած էրգիր, եկել եմ, որ շենացնեմ, որ տե՛ր կանգնեմ հող ու ջրին, որ հնձե՛մ այն արտը, որը դու ես ցանել, որ գտնե՛մ այն կճուճով ոսկին, որ դու ես թաղել այգում: Չէ՞ որ այդ աշխատասիրությունը փոխանցվել է ինձ, իմ քույրերին ու եղբայրներին: Դե՛, վե՛ր կաց, պա՛պ, ցու՛յց տուր այն արահետը, որ տանում է դեպի քո երազանքի դուռը: Հայրենասերի քո այդ երազանքը այժմ փոխանցվել է ինձ, այն արդեն իմն է, ողջ հայությանն է… Ես իրականացնելու եմ այդ մեծ հայի սրբազան բաղձանքը, պա՛պ, իմ գերդաստանի՛ նահապետ…