Իմ էջը խորագրի արխիվներ

satenik

Դե, առաջ ուրիշ էր, էլի

Մենք հաճախ ենք լսում. «Դե, առաջ ուրիշ էր, էլի» արտահայտությունը: Բայց շատ-շատերս ուշադրություն չենք դարձնում կամ էլ վերաբերվում ենք հումորով, սակայն այս և այլ արտահայտությունների ետևում թաքնված է մի պարզ ճշմարտություն, որ առաջ կյանքը եղել է անհոգ, երջանիկ և ապահով: Դե հա՛,  բոլորս էլ կմտածենք՝ ի՞նչն է վատ: Հետևում ենք նորաձևությանը, ձեռք ենք բերում թանկարժեք հեռախոսներ, բայց այս ամենն ուղղակի պատրանք է, որը մեր կյանքը ավելի է հեշտացնում և տանում, այսպես ասած, նստակյաց կյանքի: Այս ամենը կարդալով՝ ձեր մեջ հարց է առաջանում, թե արդյոք ինչո՞վ են տարբերվում 70-90-ական թվականներն այժմյան ժամանակաշրջանից: Այս բոլոր հարցերի պատասխանը տվեց մայրս:

-Մա՛մ, որ էդքան ասում ես` «Առաջ ուրիշ էր», ի՞նչն էր ուրիշ:
-Դե, մեր ձգտումները, նպատակները, հետաքրքրությունները տարբերվում էին:
-Օրինակ, էդ ի՞նչ ձգտումներ են, որ տարբերվում են:
-Մենք ձգտում էինք սովորե՜լ, սովորե՜լ, սովորե՜լ՝ ինչպես բոլորը: Այս և այն ժամանակաշրջաններում տարբերությունն այն է, որ այն ժամանակ հեշտ ու հանգիստ էինք գտնում գրքեր ու նման այլ բաներ, քանի որ ուսումը, գրքերը անվճար էին, և յուրաքանչյուրի պարտքն էր միմիայն սովորել, իսկ հիմա ուսման համար առաջանում են շատ ու շատ խնդիրներ՝ կապված նյութերի, գրքերի, անվճար ուսումնական հաստատությունների հետ:
-Բա հետաքրքրություննե՞րը:
-Այն ժամանակ հետաքրքրությունները ամբողջովին ուրիշ էին: Մենք զբաղվում էինք ասեղնագործությամբ, շյուղագործությամբ, կազմակերպում էինք մրցույթներ՝ «Ամենագեղեցիկ ասեղնագործությունը» և այլն: Աղջիկների համար շատ հետաքրքրիր էին անցնում տեխնոլոգիայի դասերը: Դրանք վերջում վերածվում էինք հավաքույթների: Մենք կիսվում էինք տարբեր կենցաղային և խոհանոցային նորամուծություններով: Կազմակերպում էինք ինտելեկտուալ խաղեր զուգահեռ դասարանների միջև, այժմյան «Ամենախելացին» խաղի պես: Ավագները ուսուցիչների օգնությամբ կազմում էին հարցաշար: Այնուհետև դասարանները սկսում էին պատրաստվել խաղին: Եվ հաղթող դասարանի համար դա մի այլ ուրախություն էր, քանի որ ուսուցիչները սկսում էին ավելի լավ զգալ, քանի որ դա նրանց պարծանքն էր դառնում:
-Հա՛, լավ կլիներ մենք էլ նման խաղեր կազմակերպեինք: Բայց դե, մեր խաղերն էլ են լավը՝ 21 ենք խաղում, պոկեր ենք խաղում: Ի՞նչն է վատ,- ցանկանալով գովել մեր երիտասարդությանը՝ մեջ մտա ես:
-Լավ ա,  բայց ի տարբերություն ձեզ, մենք դասերից հետո իջնում էինք դպրոցի բակ՝ անկախ տարիքից և սեռից, և կազմակերպում էինք խաղեր ամեն ինչով՝ «ռեզինով», պարանով, գնդակով, օղակով, և հաստատ ավելի լավ էր անցնում քան հիմա, երբ այդ ամենը վերածվել է վիրտուալ իրականության:
-Այ օրինակ, որ  ասում ես` դասատուների հանդեպ հարգանք չկա, բա ձեր ժամանակ ո՞նց էր:
-Ավելի փոքր տարիքում ուսուցիչները մեզ համար առեղծվածներ էին: Մենք մտածում էինք. «Տեսնես իրենք հաց ուտո՞ւմ են…» կամ «Իրենք քնո՞ւմ են»: Իսկ հիմա … Հիմա աշակերտի և ուսուցչի միջև ջերմ և ընկերական մթնոլորտ է: Երբ իրենք միջանցքում էին, մենք դասարանից դուրս չէինք գալիս, մենք ամաչում էինք բարև տալ, բայց հիմա երեխաների ուշադրությունը  գրավում է ամեն մի փոփոխություն ուսուցչի մեջ, թե ով մազերը ներկեց, ով կտրեց, ով ամուսնացավ և այլն:

Ես ստացա իմ հարցերի պատասխանը և երևի դուք էլ, գուցե ոչ ամբողջովին: Գուցե իմ մայրիկի հասակակիցները մի քիչ տարբերվում էին ձեր մայրիկների և հայրիկների հասակակիցներից: Չգիտեմ, բայց շատ կուզեի իմանալ, երևի դուք էլ:

Ի՞նչ եք կարծում. Արժե՞ այս մասին բանավեճ սկսել:

Ամեն դեպքում միշտ էլ կարելի է հիշել հին ու բարի ժամանակները՝ չմոռանալով ներկայի և ապագայի մասին:

նարեկ բաբայան

Հավերժ հակամարտություն

Դպրոց, դաս, կրթություն։ Այս բառերը բոլոր աշակերտների մոտ մի տեսակ հոգնածություն են առաջացնում։ Բոլորը մի անգամից դառնում եմ ծույլ ու քմահաճ։ Սեփական փորձիցս կարող եմ մի օրինակ բերել։ Արձակուրդների ժամանակ, երբ պետք է լինում վաղ արթնանալ, թեկուզ ժամը 6ին, դա շատ լավ ստացվում է։ Բայց դպրոցական օրերին․․․դե չի լինում էլի էդ անտերը, չենք կարողանում, հո զոռով չի։ Ինչքան էլ բողոքեմ դպրոցից, մեկ է, չեմ կարող չհամաձայնել, որ դպրոց չհաճախած մարդը լիարժեք մարդ լինել չի կարող։ Եվ այսպե, ուսումը մեր հավերժ հակամարտության մեջ մտած անդամներից մեկն է։ Այն անշուշտ կարևոր է, բայց ոչ այդքան հաճելի։

Երկրորդ անդամը, դե իհարկե, համացանց ու համակարգչայնին խաղեր։ Ի սկզբանե կասեմ՝ ես կտրականապես դեմ եմ համացանցին չարիք անվանելուն։ Դա նույնն է, որ գրքերը նույնպես չարիք անվանենք։ Եթե դուք չեք կարողանում ֆիլտրել ձեր համար օգտակար ինֆորմացիան, ապա ամբողջ օրը գիրք կարդալն էլ չի փրկի։ Դե իհարկե, գրքերն էլ իրենց տեղն ունեն, բայց եթե դուք մի բան չեք սիրում, պետք չէ վատ բաներ ասել դրա հասցեին։ Դա նույնն է , որ ես երկրպագեմ մի ֆուտբոլային ակումբին ու անպատվեմ մյուսին։ Ախր չի՛ կարելի, չէ, որ այդ ակումբն էլ  ֆանատներ ունի։ Ինչ վերաբերվում է խաղերին, ասեմ, կրթությունից բացի, երեխայի վրա իր չափազանց մեծ ազդեցությունն է թողում նրա հոգեբանությունը։  Հենց այստեղ են առաջ գալիս խաղերը։ Ես չեմ ասում, որ խաղերը մարդուն գիժ են դարձնում, չնայած որ այդպիսի խաղեր էլ կան։ Պետք չէ երեխային զրկել խաղերից։ Դա կարող է ավելի վատ հետևանքներ ունենալ։ Ուղղակի փորձեք ճիշտ խաղեր ընտրել։ Ես ինքս խաղերի մեծ սիրահար եմ, բայց դե հասկանում եմ, որ դա էլ իր սահմանները պետք է ունենա։ Մի խաղ կար, որով ես 2 տարի վարակվել էի։ «Մտել էի» մեջն ու դուրս չէի գալիս։ 2 տարի անց ես վերջապես հասկացա, որ դա այդքան էլ լավ բաներ ինձ չի սովորեցնում։ Հիմա, ցավոք, այդ խաղով վարակվել է իմ փոքր եղբայրը, և ես էլ չգիտեմ էլ ինչ անեմ, որ նրան հանեմ այդ խաղից։

Մի խոսքով։ Այս հավերժ հակամարտության մեջ հաղթող ու պարտվող չկա։ Ուղղակի փորձեք և՛ գրքերից, և՛ համացանցից ճիշտ դասեր ստանալ։

Լուսանկարը՝ Տաթեւիկ Տեր-Հովհաննիսյանի

Ձմեռային արձակուրդները

-Մինչև ե՞րբ ես գնալու դասի,-հաճախ հարցնում էի դասարանցիներիս:

Արդեն որոշել էի, որ գնալու էի մինչև չորեքշաբթի և ուզում էի իմանալ, թե էլ ով է չորեքշաբթի օրը գնալու դասի:

Ես, իհարկե, մինչև երեքշաբթի գնացի, բայց դա կարևոր չէ, որովհետև մինչև հիմա  տանը նստած եմ:

Արդեն մի ամսից ավելի է, ինչ  արձակուրդ է: Դպրոցները և մանկապարտեզները փակվել են:

Ես շատ եմ սիրում արձակուրդները և լավ վայելում եմ իմ օրերը, բայց իմ կարծիքով, ևս մեկ շաբաթ, և ես չեմ իմանա` էլ ինչով զբաղվել:

Եվ այսպես, ամեն օր արթնանում եմ, նախաճաշում,  հեռուստացույց դիտում, գիրք կարդում, և իմ օրվա ընթացքի շարունակությունը ամեն անգամ տարբեր է լինում: Հիմա հարց է առաջանում՝ իսկ դասե՞րը: Ասեմ, որ ես իմ գրավորները ավարտել եմ, իսկ բանավորներից անգիրս սովորել եմ: Ամեն օր փորձում եմ պարապել կամ ինչ-որ դասով զբաղվել, բայց կարծես թե այնքան էլ լավ չի ստացվում: Ծնողներն անընդհատ ասում են երեխաներին դաս անել, սակայն չեն էլ պատկերացնում, թե ինչ դժվար է Նոր տարուց հետո դաս անել: Եթե Նոր տարուց հետո երկու շաբաթ չերկարացնեին արձակուրդները, ապա ասեմ, որ ես արդեն տրամադրված էի դասերին և պատրաստվում էի անել, իսկ երբ մի շաբաթ երկարացրին, ես որոշեցի շաբաթվա վերջին օրերը դաս անել, սակայն երկրորդ շաբաթը արդեն չափազանց է: Ասեմ, որ ես այդքան էլ ծույլ չեմ, երբեմն անգլերեն եմ պարապում, երբեմն էլ հայերեն կամ հանրահաշիվ ու երկրաչափություն:

Բայց միևնույն է, իմ կարծիքով ես «ժանգոտած» ուղեղով կվերադառնամ  դպրոց: Պատկերացրեք (ոչ դպրոցականներ), որ մի ամիս է` չեք գնում համալսարան կամ աշխատանքի: Մենք արդեն տանն ենք ամառային աձակուրդներից քիչ տարբերվող ժամանակահատվածում:

Եթե ամառ լիներ, ապա  ամեն ինչ պարզ կլիներ, որովհետև մենք դասագրքերի ամբողջ թեման անցած կլինեինք և ինչ-որ ուրիշ բան կգտնեինք անելու:

Այսքան խոսելուց հետո վերջապես ինչպե՞ս ենք լրացնելու այս շաբաթները: Ես ունեմ մի քանի տարբերակ.

Ա.Երկուշաբթի-ուրբաթ կգնանք դասի 8 կամ 9 ժամ անելով և դրան գումարած նաև շաբաթ օրերը: (Սա իմ կարծիքով ամենահավանական տարբերակն է):

Բ.Դասի կգնանք շաբաթվա բոլոր օրերը:

Գ.Դասի կգնանք շաբաթ օրերը և գարնանային արձակուրդ չենք ունենա:

Դ. Երկուշաբթի-ուրբաթ կգնանք դասի 8 կամ 9 ժամ անելով և գարնանային արձակուրդ չենք ունենա:

Գուցե և այս տարբերակներից ոչ մեկը չի համապատասխանում անկանխատեսելի ապագային, բայց և այնպես, ճշտին մոտ է:

Այնուամենայնիվ, հուսով եմ, որ գարնանային արձակուրդներն էլ չեն երկարացնի և մեզ  չեն ուղարկի ամառային դպրոց: 

tigran hovhannisyan?

Անունս Տիգրան է, և դա պարտավորեցնող է

Ես սիրում եմ ապրել ներկայով և ապագայով: Ներկայում քայլեր անելով կառուցում ես ապագադ: Ինչ-որ բան անելուց առաջ ես մի քանի քայլ առաջ եմ մտածում, որպեսզի արդյունքը լավը լինի: Ինչպես ասում են. «յոթը չափի՛ր, մեկը կտրի՛ր»: Բայց նույնիսկ ներկայում քայլ անելուց հետո այդ քայլը դառնում է անցյալի մաս: Անցյալն ուսումնասիրել չեմ սիրում, քանի որ կարծում եմ՝ եղածն եղած է: Ժողովուրդը մի լավ խոսք ունի. «Անցյալը ետ չես բերի»: Երևի հասկացաք, որ ինձ համար ոչ սիրելի առարկաներից մեկը պատմությունն է: Ավելի ճիշտ, ոչ թե ոչ սիրելի, այլ քիչ հետաքրքրող: Բայց անունս Տիգրան է, և դա պարտավորեցնող է: Տիգրան անունը հայոց պատմության մեջ մեծ տեղ է գրավում: Ինձ թվում էր, թե ես քիչ տեղեկություն ունեմ անվանս մասին, բայց դա տևեց մինչև այն օրը, երբ տեղի ունեցավ հետևյալ դեպքը:

Արտասահմանցի ուսանողների մի խումբ եկել էր Վայք և ծանոթանում էր մեր քաղաքի առօրյային: Քանի որ ես անգլերենում սկսնակ եմ, ինձ հաճելի էր նրանց հետ շփվել այդ լեզվով և բարելավել այն: Ընկերներիցս մեկը, ով հետաքրքրվում է պատմությամբ, ձեռքում ուներ պատմության դասագիրք, որի վրա պատկերված էր Տիգրան Մեծի հատած դրամը: Երբ այդ ուսանողներից մեկը հարցրեց, թե ով է այդ դրամի վրա պատկերված մարդը, ես, ոգևորված այդ հարցից, քանի որ ես էլ Տիգրան Մեծի անվանակիցն եմ, բավարար տեղեկություն տվեցի նրա մասին: Ինձ համար Տիգրան Մեծի մեծագույն ձեռքբերումը Հայաստանի տարածքն է՝ մոտ երեք միլիոն քառակուսի կիլոմետր: Այս թվի մասին լսելով՝ այդ ուսանողը խնդրեց, որ խոսեմ Հայաստանի ներկայիս տարածքի մասին: Ասացի, որ այժմ տարածքը մոտ երեսուն հազար քառակուսի կիլոմետր է, ինչն ուղղակի ծիծաղելի էր երեք միլիոնից հետո. ներկայիս տարածքը փոքր է ոչ ավել ոչ պակաս հարյուր անգամ:

Այս փաստը նորից տխրեցրեց ինձ:
Ամեն անգամ, երբ լսում եմ այս և նմանատիպ փաստերի մասին, ուղղակի նախանձով եմ նայում անցյալին:

Ահա ևս մեկ պատճառ, թե ինչու չեմ սիրում պատմությունը:

Հ.Գ. Թող պատմություն ուսումնասիրողները չվիրավորվեն այս հոդվածից. չեմ կարծում, որ բոլորը սիրում են մաթեմատիկան, ինչպես ես:

hasmik givargizyan

Երբ խոսում են ձեռքերը

Երբ քույրիկս որևէ մարդու է հանդիպում, առաջին բանը, որ նա անում է՝ նայում է նրա ոտքերին: Քույրս ինձ միշտ ասում է.

-Եթե մարդու կոշիկները մաքուր են, ուրեմն նա մաքրասեր մարդ է: Իսկ եթե կեղտոտ և փոշոտ են, ապա նա փնթի և իր արտաքինին չհետևող մարդ է, և կապ չունի՝ նո՞ր են նրա կոշիկները, թե ոչ:

Ես այնքան էլ այդ ամենին չեմ հավատում, քանի որ ինձ համարմ նույնպես դժվար է կոշիկներս միշտ մաքուր պահել, մանավանդ, ցեխոտ և անձրևոտ եղանակին, այն էլ մեր գյուղում: Դա հո չի՞ նշանակում, որ ես մաքրասեր չեմ: Դրա համար էլ այդ ամենին մեծ ուշադրություն չեմ դարձնում, փոխարենը` նկատում եմ մարդկանց ձեռքերը, որոնք շատ հաճախ ինքս էլ չգիտեմ, թե ուր թաքցնել: Այո, երբեմն դրանք «խանգարում» են ինձ, օրինակ, երբ հուզված եմ, կամ երբ բոլորն ինձ են նայում, այդ ժամանակ ձեռքերս կորցնում են իրենց տեղը:

Վերջերս էր: Տատիկին հյուր գնալու համար հայրս տաքսի կանչեց: Երբ մեքենա նստեցինք, ես միանգամից նայեցի վարորդի ձեռքերին: Դրանք սպիտակ էին և խնամված տեսք ունեին: Նույն պահին ես նայեցի հորս ձեռքերին (նա նստել էր վարորդի կողքին), որոնք աշխատանքից կոպտացել ու ճաքճքել էին: Հիշեցի նաև պապիկիս ձեռքերը, որոնք հորս ձեռքերի նման են, պարզապես ավելի շատ են ճաքերը: Այդ պահին ես հասկացա հորս, պապիկիս ու այդ մարդու աշխատանքների հսկայակա՜ն տարբերությունը: Ես հասկացա, որ այդ մարդը դժվար թե ծանր աշխատանք կատարած լիներ, կամ մի քանի օր շարունակ մի հաստաբուն ծառ կացնահարեր: Այդ դեպքում նրա ձեռքերը կմատնեին իրեն:

Ձեռքերը շատ բան կարող են պատմել մարդու մասին…

erik alexsanyan

Անքնություն

…Եվ ո՞ւ մ են պետք այն մեղեդիները, որոնք գրվել են միչև հիմա, կամ այն մեղեդիները, որոնք գրում ու գրում ենք հիմա, եթե մարդիկ քնում են, արթնանում, ամեն առավոտ այդ նույն ձանձրալի հոտով սուրճը լցնում իրենց դատարկ ստամոքսներն ու վազում են աշխատանքի, անունն էլ դնում, թե աշխատեցին: Գալիս են տուն, իբրև թե հոգնած, ու նստում են հեռուստացույցի առաջ, մինչև նոր օրվա սկզբից մի քանի րոպե հետո, ու որպես կանոն գնում էլի քնելու…

Իսկ ո՞ վ է ասել, թե մարդը պետք է քնի, որ հանգստանա: Ո ‘չ, զսպիր հիմա քո մեջ կուտակված այդ «բժշկական» մտքերն ու փորձիր ինձ հասկանալ։ Մարդը կարող է ամբողջ գիշեր քնել ընդհամենը 1 կամ 2 ժամ, մնացած ժամանակն անիմաստ չվատնել, հա, հա, չվատնել։ Գրել, կարդալ, ստեղծագործել, հորինել ու, գրողը տանի, այնքան բաներ կան, որ մարդիկ մեռնում են` այդպես էլ այդ հաճույքները չզգալով: Խենթություն արա, գրի’ր վերջին մեղեդին, որ հիմա ծնվում է մտքումդ: Արթնացի’ր առավոտյան մտքերով մի ուրիշ հաճելի տեղ: Ուղղակի մի’ լսիր հարևաններիդ ձայները, թե ամբողջ գիշեր չթողեցիր քնեն, մեկ է, չեն էլ հասկանա, որ մեղեդին ու մեր շատ սիրած մուսան միշտ չէ, որ գալիս է։

Կխոսեն կանցնեն, իսկ դու հպարտ նոր գլուխգործոցովդ հանդերձ գնա դասի, աշխատանքի…

Իսկ մտածե՞ լ ես, թե ում համար են գրված այդքան գրքերը: Ո՞ վ է դրանք կարդալու։ Ասեմ` ի՞ նչ ես մտածում, թե ում պետք է` կկարդա: Ուրեմն, դու էլ ես այն ուղղակի նույն սուրճը ստամոքսդ լցնողներից մեկը։ Լա’վ, գոնե փորձիր փոխել այն որոշ ժամանակ, գուցե մնացածն էլ են լավը…  Չէ՞  դու լսել ես, որ հենց դա՞ է համեղ, գուցե դու ուրի՞շ ես, տարբերվո՞ւմ ես նրանցից։ Էհ, ի՞ նչ եմ ասում։

Մի օր գիշերը էլի աչքերս բաց, պառկած, վերմակը մինչև քիթս քաշած ու մի տեսակ մրսելով, բայց ծածկվելու ցանկություն չունենալով վեր կացա: Դե, դաշնամուրիս կողքին եմ պառկում, սկսեցի մի քիչ Ռախմանինով, հետո Յան Թիրսեն ու էլի մի քանի «իմը համարող» գործեր, և  իմ պես գիշերները չքնողների նյութերից։ Իսկ գիտե՞ ք ինչ էին ասում հարևաններս առավոտյան, բա թե` մի խելագար գիշերով դաշնամուրի նոտաներն էր սովորում: Դե, ուշադրություն չդարձրի։ Մի քանի անգամ դարձրել եմ ու հետո խոստացել, որ էլ չեմ խառնվի: Հիմա իրենք էլ էդպես են իրենց կյանքին հետաքրքրություն տալիս։ Էհ, թող տան, բան չասեցի, բայց թող չխանգարեն այն մարդկանց, ովքեր իրենց նման չեն։

Քաղաքում չեմ ապրում: Հեռու էլ չեմ, մի հարյուր կիլոմետր է` Եղեգնաձորում: Գյուղ էլ չեմ համարում բնակավայրս: Մեր տան անմիջապես կողքն իրար վրա ելած բլրակներն են, որոնց անունը «ձոր» եմ դրել: Երեկոյան ժամերին գնում նստում եմ մի բարձր սարի վրա, նայում, թե ինչպես է արևը` կարծես ամբողջ աշխարհի հոգսերն ուսերին, վերջիվերջո վայր ընկնում դեպի այն հեռուները։ Մի տեսակ հարազատ բան կա այդ սառը քամու մեջ, որ այդ ժամերին փչում է։ Թվում է, թե սառն է, բայց այն հոգսերն ուսերին արևը մինչև վերջին պահը ջերմացնում է: Իսկ հենց էլ չի երևում, քեզ թվում է, թե մարմնիցդ հանեցին արյունը. միանգամից սառում ես։ Հետո հանում եմ ականջակալներս ու հոգիս էնտեղ թողած գալիս եմ տուն։

Մտածում ես` անիմա՞ ստ խոսեցի, պատմեցի կյանքիցս քեզ անիմաստ թվացող մի քանի բան: Դե գնա, սուրճդ խմիր, ես էլ գնամ նոր մեղեդուս հետքերով…

boris israyelyan

Շիլան կամ սիլան

Փոքր էի, հիշում եմ, պապիկս ասաց, որ զանգահարենք և հրավիրենք հորեղբորս ընտանիքին մեր տուն: Վազեցի հեռախոսի մոտ, զանգեցի նրանց և հրավիրեցի մեր տուն:  Վառարանի կողքին նստած էի, երբ լսեցի ոտնաձայներ, վազեցի դուրս նրանց դիմավորելու: Բոլորը եկան և նստեցին վառարանի կողքին: Նրանք զրուցում էին, իսկ ես խաղում էի խաղալիքներով: Հանկարծ խոհանոցից ինձ հարազատ ու համեղ հոտ եկավ: Առանց բան ասելու վազեցի խոհանոց տեսնելու, թե մայրիկս ինչ է պատրաստում: 

-Մա՜մ, մա՜մ, ի՞նչ ես եփում:

-Շիլա, գնա խաղա, հենց եփի` կբերեմ:

Ուրախացա և վազեցի հյուրերի մոտ: Հորեղբորս կինը ինձ հարցրեց.

-Ապերս, մամադ ո՞ւր ա,  բա:

-Շիլա ա եփում, հիմա կբերի` կուտենք:

Մտածեցի` մի քիչ կատակ անեմ, մոտեցա նրան ու հարցրի.

-Համեստ տոտա, սիլա կուտե՞ս (մտածեց, թե շիլայի մասին է խոսքը):

-Հա, ինչի՞ չեմ ուտի…

Եվ ես իմ ամբողջ ուժով ապտակեցի նրան: Բոլորը ծիծաղեցին, բայց հետո բարկացան ինձ վրա:

Որոշ ժամանակ անց մայրս բերեց շիլան, և ես նորից հարցրի

-Համեստ տոտա, շիլա կուտե՞ս:

-Չէ:

-Ինչի՞:

-Նոր կերա, էլ ի՞նչ ուտեմ:

Շատ տարիներ են անցել, բայց ամեն անգամ, երբ նրանք գալիս են մեր տուն, միշտ հիշում են այդ դեպքը և ծիծաղում ինձ վրա:

Իսկ ես հորեղբորս կնոջը տեսնելով միշտ ամաչում եմ իմ հիմար կատակի համար:

lilit kirakosyan

Բոնին

Ամեն արձակուրդների ընտանիքով գնում ենք գյուղ` տատիկին ու պապիկին այցելության:

Հերթական ամառային երեկոն էր: Ես ու տատս բակում հավերին էինք կեր տալիս, երբ հանկարծ  դուռը բացվեց ու բակ մտավ քույրս` մի փոքրիկ շնիկ ձեռքին: Շանը տեսնելով  տատս միանգամից հարցրեց, թե որտեղից է գտել նրան: Քույրս ասաց, որ մի պապիկ է նվիրել: Այդ օրվանից շունը, որին մենք կոչեցինք Բոնի, դարձավ մեր տան անդամ:

Չնայած Բոնին փոքրիկ էր, բայց ես վախենում էի նրանից և խուսափում էի նրա հետ շփվելուց, և երբ Բոնին ինձ մոտենում էր` ճչալով փախնում էի: Բոնիին բոլորիցս շատ տատիկս էր սիրում, սակայն չէր խոստովանում դա: Այդ իսկ պատճառով նա ամեն անգամ ինձ կանչում էր  և ասում. «Լիլո ջան, էս շունը քեզ շատ ա սիրում և ուզում ա քեզ հետ խաղա, իսկ դու գոռում ու փախչում ես»:

Ես հասկանում էի, որ տատս ամեն անգամ այդ խոսքերը ասում էր, որպեսզի իմ պատճառով  Բոնիին չմեկուսացնեն: Քանի որ իմ ամեն բղավոցից հետո խեղճ Բոնիին տանում ու փակում էին մինչև ես տուն վերադառնամ: Բոնին նվնվում էր, և տատիկս դրանից շատ էր նեղվում:
Շատ էին լինում առավոտներ, երբ արթնանում էի տատիկիս բղավոցներից: Պարզվում էր, որ Բոնին է կորել: Բոլորս արագ հագնվում էինք և դուրս գալիս փնտրելու: Հետո տեսնում էինք, որ գյուղի մի ծայրից տատս՝ ցեխոտ Բոնիին գրկած, Բոնիի վրա բարկացած հանդիմանելով գալիս է: Նա բերում էր շանը, լողացնում և, որպես պատիժ,  թույլ չէր տալիս  դուրս գալ տնից: Սակայն պատիժը երկար չէր տևում, և Բոնին նորից փախչում էր: Չարաճճի Բոնին գյուղում ընկերներ էր ձեռք բերել և ամեն պահ ցանկանում էր գնալ նրանց մոտ:

Այս արձակուրդներին էլ գյուղում էի: Բոնին առաջվա նման ապրում է տատիկիս ու պապիկիս հետ, իսկ նրանք երեխայի պես սիրում են շանը: Ի դեպ, իմ վախն էլ կարծես թե անցել է, և ես նույնպես սկսել եմ սիրել նրան ինչպես բոլորը:

seryoja baboyan

Տանը մենակ

Մարդիկ ասում են, որ մենակությունից վատ բան չկա։ Ես համաձայն եմ դրա հետ։

Ես սիրում եմ տանը մենակ մնալ, վայելել այն ամենը, ինչն իմ շուրջն է, իհարկե չափի մեջ։ Բոլորը զարմանում են, որ ես սիրում եմ տանը մենակ մնալ։ Մի անգամ տանը նորից մենակ էի։ Մեր հարևան Քնար տոտան եկավ մեր տուն և հարցրեց․

-Սերոժ ջան, մամադ տուննի՞։

Ասաց, որ կարևոր բան է ասելու։ Ես պատասխանեցի, որ տանը չի ու նաև ասացի, որ մի քանի ժամից կգա, ծնունդի է հրավիրված։ Հետո հարցրեց ինձ․

-Բը, տատիդ ուրի՞։

-Նա էլ է մայրիկիս հետ։

-Լավ։

Գնաց, ուղիղ կես ժամ անց նորից եկավ։ Հարցրեց, չե՞ն եկել, ասացի` ոչ։ Գնաց, նորից կես ժամ անց եկավ, նորից նույն հարցը, նորից նույն պատասխանը։ Չորրորդ անգամ եկավ և ասաց հետևյալը․

-Տնաշենի տղը, տու չե՞ս վախենալ, բը որ իկյան քոնը տանե՞ն։

Ես չկարողացա պահել ծիծաղս, հինգ րոպե անդադար ծիծաղում էի։

-Քնար տոտա, ինձ տանում են` ի՞նչ անեն։

-Եսի՞մ, մեկ էլ տըսար։

-Քնար տոտա, ի՞նչ էիր հարցնում, ասացիր` կարևոր բան ես ասում։

-Խա, Սերոժ ջան, կոֆե եմ էր ուզել։

Դե արի ու մի ասա, այ Քնար տոտա, դրա ի՞նչն էր կարևոր։

Ես վատ եմ զգում, երբ լսում եմ, որ զավակները իրենց տարեց ծնողներին թողնում են մենակության մեջ և գնում առանձին ապրելու։ Այո՛, մենակությունը տհաճ երևույթ է, և ոչ մեկին չեմ ցանկանա, որ հայտնվի այդ իրավիճակում։ Բաց երբ այդ մենակությունը տևում է մի քանի ժամ, այն էլ իմ նման մարդու մոտ, այդ դեպքում դա ընդամենը երազելու, մտքերը հավաքելու և լռելու լավ առիթ է:

Չնայած, Քնար տոտան էլի կես ժամը մեկ կգա ու չի թողնի… 

Կտոր մը զվարճանք

Առավոտյան արթնացա ժամը 12:00-ին և հասկացա, որ ուշացել եմ  բատիկայի պարապմունքից:

-Ա՜հ, մա՛մ, էլի չեք արթնացրել:

-Գիշերվա հազարին ես քնում, ուզում ես արթնանա՞ս, համ էլ` ես ի՞նչ իմանամ, որ դու պարապմունք ունես:

-Լա՜վ, լա՜վ, սպասիր զանգեմ Նանեին:

Մոռացա ասել, որ Նանեն ամենամոտ ընկերուհիներիցս է, նրա հետ եմ գնում բատիկայի պարապմունքի:

Զանգերը գնում էին, բայց խոսափողը վերցնող չկար: Հանկարծ.

-Ա՜լո, ո՞վ ա:

-Նա՛ն, ես եմ, դու էլ ե՞ս քնած մնացել:

-Հա, մոռացել էի, որ պարապմունք ունենք, բա դու ո՞ւր ես:

-Տանն եմ, ես էլ էի մոռացել: Լա՛վ, արի արագ հագնվենք, իջնենք:

-Լա՛վ, կգաս ստադիոնի մոտ:

Ճանապարհին հանդիպեցինք իրար ու վազելով, շնչակտուր հասանք տեղ: Ու ի՞նչ, տեսնում ենք՝ դուռը փակ է և զանգելով ընկեր Նելլիին՝ իմանում ենք, որ պարապմունքը ժամը 15:00-ին է: Ճիշտ է, շատ ենք հիասթափվում, բայց մի քիչ մտածելով՝ որոշում ենք նորից չբարձրանալ տուն և ժամանակը միասին անցկացնել: Բարեբախտաբար, զարմանալիորեն մեր ծնողները համաձայնվում են:

Որոշում ենք շրջել խանութներով, բայց Եղեգնաձորում այդ հետաքրքրությունը մեկ ժամ հետո ավարտվում է: Այդ օրը առատ ձյուն էր գալիս, մենք էլ ամբողջովին թրջված էինք ու սոված: Մեր սիրելի «պրյանիկներից» ենք գնում ու մտնելով խանութներից մեկը` սկսում ենք տաքանալ: Մեր միտքը հանկարծ փայլատակում է. որոշում ենք պայթուցիկներ գնել: Ճիշտ է, դա միշտ մանկամտություն եմ համարել, բայց այս անգամ, ինչպես ասում են, «հավեսս էկավ»: Մեր գումարը չէր բավարարում. մտածում էինք՝ ինչպես գումար հայթայթել: Մեր բախտը բերեց, որ Նանեի մայրիկը մոտակայքում էր: Վերջապես հասանք մեր նպատակին: Ամենուրեք մեր գմփգմփոցներն էին լսվում:

Ես որոշեցի, ինչպես մենք ենք ասում, «ծաղիկ-բոմբ» հավաքել ամենամարդաշատ վայրում: Արդեն շատ ուշ էր, ես վառել էի այն, երբ Նանեն բացականչեց.

-Է՜ս մարդաշատ տեղո՞ւմ:

Սկսեց պայթել, բոլորը մեզ էին նայում, բայց, մեկ է, մենք չէինք կարողանում զսպել մեր ծիծաղը, քանի որ մի տղա դրա մոտով անցնելիս ու չնկատելով այն՝ ուղղակի լեղաճաք էր եղել: Իսկ մենք անհոգ ուրախանում էինք: Լավ բան չենք արել, բայց մտածում եմ, որ մեկ-մեկ կարելի է այսպես ուրախանալ: Մանավանդ, երբ բոլորը զարմացած նայում են, որ այդ անկարգության հեղինակը մենք ենք` միշտ խելացի, կարգապահ ու դաստիարակված աղջիկներս:

Վերջապես եկավ մեր երկար սպասված ժամը՝ 15:00-ն: Մենք մի պահ նայեցինք իրար, լրջացանք ու քայլեցինք դեպի առաջնորդարան՝ պարապմունքի: