Իմ 2019-ի «Տարվա մարդ» եմ հայտարարում ինքս ինձ: Այս տարի ոչ ոք չի կարողացել այնքան ազդեցություն ունենալ ինձ վրա, ինչքան որ սեփական «ես»-ս կարողացավ: Հենց տարվա սկզբին հիմնահատակ կորցրի իմ մեջ խնդիրներ առաջացնողին, ու այդ ժամանակ էր, որ իմ «ես»-ն ինձ ու բոլորին ապացուցեց, որ մենք կարող ենք, որ մենք ուժեղ ենք:

Իմ միջի ուժեղ կողմը ցույց տվեց, որ ցանկացածին կարող ես մտածելակերպային ապտակ հասցնել, բայց ոչ թե խոսքով կամ վիրավորելով, այլ պարզապես գնացածդ ճանապարհը նրանց ցույց տալով: Հասկացա, որ կարող եմ և արժանի ավելիին, քան տվյալ պահին ունեցածս էր կամ է: Սկսեցի գիտակցել, որ այն փաստը, ինչը շատ մարդկանց գանգատուփի մեջ տեղավորված զանգվածը (որը դժվար ուղեղ լինի) մտահորիզոն չի ապահովում, չի կարող առիթ հանդիսանալ, որ տվյալ մարդն արժանանա արհամարհանքի: Ու անկախ դիմացինիս քայլերից, ոչ մի դեպքում չպիտի իջնեմ թեկուզ մի աստիճան ներքև կամ կորցնեմ հավասարակշռությունս:

Դրական բաներից բացի, սակայն, բացասականն էլ երևան եկավ, սակայն ժամանակի ընթացքում դրանք աշխատել եմ խեղդել, ու ինձ թվում է՝ կարողացել եմ հաղթահարել և այդ փուլը:

Մի խոսքով՝ այս տարի բոլոր խաղաքարտերը ձեռքումս են եղել, ու ես գոհ եմ խաղում ցուցաբերածս արդյունքներից:

Կան տարբեր կազմակերպություններ, որոնք ելնելով որոշ չափանիշներից, որոշում են   «Տարվա մարդուն»: Օրինաչափ կլիներ, եթե որպես «Տարվա մարդ» նշեի մեր վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին: Ընտրությունս կարող էի արդարացնել այն փաստով, որ նա մի ողջ ազգի միավորելով` կարողացավ իրականացնել թավշյա, ոչ բռնի հեղափոխություն: Ընդհանուր առմամբ,  «Տարվա մարդ» է Հայաստանի Հանրապետության  յուրաքանչյուր քաղաքացի, ով կարողացավ իր ձայնը բարձրացնել ընդդեմ բռնության և անարդարության: Սակայն յուրաքանչյուրիս «աշխարհում» կան մարդիկ, ովքեր  ամենից շատ են ազդեցություն թողնում մեր կյանքի, արժեհամակարգի և ներաշխարհի վրա:

Դեռ մանկուց, երբ նույնիսկ չգիտեի, թե ինչ է  նշանակում պատերազմ, և ինչը` խաղաղություն, հայրս իր օրինակով սովորեցրել է, որ մեր կյանքի ամենից կարևոր առաքելությունը պետք է լինի հանուն հայրենիքի և նրա բարօրության ապրելն ու պայքարելը։

Հայրս Մայիս Ղազարյանն է, Արցախյան պատերազմի մասնակից մեդալակիր։ Ծառայությունը սկսել է Գյումրիում։ 1994 թվականի հունվարի սկզբից մասնակցել է Քարվաճառի ազատագրմանը։ Իրականում նա կարող էր մնալ Գյումրիում, քանի որ հրամանատարը թույլատրել էր ընտանիքի միակ որդիներին մնալ այնտեղ և չգնալ սահման։ Բայց ոչ, դա հայրիկիս համար չէ։ Նրա համար հպարտություն է հայրենիքին ծառայելը։ Վիրավորվել է 1994 թվականի հունվարի 28-ին Օմարի լեռնանցքում, դարձել 2-րդ կարգի հաշմանդամ։ Այժմ  աշխատել չի կարողանում։

Հայրս իմ հերոսն է, բոլոր ժամանակներում իմ «Տարվա մարդը»: Ես հպարտանում եմ իմ հայրիկով, չէ՞ որ հենց նա է ինձ սովորեցրել ապրել հպարտ և արժանապատիվ` չկորցնելով սեփական մարդկային տեսակն ու արժանիքները: Իհարկե, յուրաքանչյուրի համար իր հայրն աշխարհի բոլոր հայրերից լավագույնն է, դա շատ պարզ է և անքննելի: Սակայն իմ հայրը ինձ համար ոչ միայն լավ հայր է, հիանալի խորհրդատու և հավատարիմ ընկեր, այլ առաջին հերթին  իրական Հայ է: Գուցե զարմանալի է թվում, բայց պետք է ասեմ, որ հայ լինելը ուղղակի այդ ազգությանը պատկանելը չէ, այլ մեծագույն պատիվ: Ամեն հայ չէ, որ իրավունք ունի այդ պատիվը զգալու: Հորս հայրենասիրությունը անծայրածիր է, չափ ու սահման չունի: Հնարավոր է, որ շատ ամպագոռգոռ է հնչում, բայց ինձ հավատալու համար ուղղակի պետք է ճանաչել հորս: Նա պարզապես հավերժ հայրենիքի զինվոր է:  Հայրս իսկապես  իմ լավագույն ընկերն է, բնավորությամբ ևս հորս եմ նման։ Ցանկացած հարցում ինձ օգնում է,  քաջալերում։ Տարբեր մրցույթների և միջոցառումների  ժամանակ նա ինձ  հուսադրում է և մղում հաղթանակի։ Առաջինն է այն մարդկանցից, որ ի սրտե ուրախանում  է իմ հաջողությամբ և երջանկությամբ ու տխրում իմ անհաջողությունների համար։ Նա իմ առջև երբեք արգելքներ չի դնում, այլ այնպես է դաստիարակել և սովորեցրել, որ ես ինքս գիտակցեմ իմ սահմանները և հասկանամ՝ որն է ինձ պետք և որը՝ ոչ։

Հորս կատարած սուրբ գործը այժմ շարունակում է եղբայրս՝ Միքայել Ղազարյանը: Եվս մեկ մարդ, որով ես հպարտանում եմ: Առհասարակ, երբ մենք  «Տարվա մարդ» ենք ընտրում` սահմանին կանգնած մեր քաջորդիները օր ու գիշեր պայքարում են մեր հայրենիքի և մեզ համար: Ըստ իս` առաջին հերթին «Տարվա մարդ» է հայ զինվորը, ով քաջ է, աներկյուղ ու պայքարող: Չէ՞ որ հենց նրանք են մեզ տալիս այս ընտրության հնարավորությունը` անառիկ պահելով մեր երկիրը: Հայը ի սկզբանե հարկադրված է եղել իր սեփական ուժերով պաշտպանել իր և իր հայրենիքի գոյությունը: Ապրիլյան պատերազմը հայի անկոտրում և մարտնչող ուժի ու բնավորության ևս մեկ վառ ապացույցն է: Կրկին անդրադառնալով հորս, ասեմ, որ Ապրիլյան պատերազմի ժամանակ ևս ցանկանում էր գնալ սահման, սակայն առողջությունը թույլ չտվեց։ Իհարկե, եթե այն երկար շարունակվեր, ապա առողջությունն անգամ  հաշվի չէր առնի։

Մեր քաջերը,  չխնայելով սեփական կյանքն ու երազանքները, հերոսաբար պայքարում էին հայրենիքի համար: Եվ հիմա էլ նրանք ունեն իրենց արժանի հետնորդները: Հայրենիքի պաշտպան զինվոր եղբայրներս են ինձ համար «Տարվա մարդ», ովքեր իմ հենարանն են ու հպարտությունը, ինձ ուժ ու կորով տվողները, ինձ ոգեշնչողներն ու պաշտպանողները:

Հայրենիքի պաշտպանությունը սուրբ գործ է, իսկ այդ գործի նվիրյալները` հերոսներ: Իմ «Տարվա մարդը» հայ զինվորն է:

Գիտեք, բոլորիս կյանքում էլ կա այնպիսի ժամանակահատված, երբ հայտնվում է ինչ-որ մեկը, և մեր կյանքը այդ րոպեից սկսած համարում ենք փոխված: Կարծես մենք դառնում ենք ուրիշ  մարդ, փոխվում է մեր հայացքը կյանքի նկատմամբ` կամ հիասթափվում ենք կյանքից, կամ` ավելի ուժեղ դառնում: Հիասթափություններ միշտ էլ լինում են, ավելի լավ է խոսեմ ինձ ավելի ուժեղ դարձնող էակի մասին:

2019 թվականը իսկապես ինձ համար որոշիչ տարի էր: Ես ունեցա բալիկ,  և նրա շնորհիվ դարձա մայր:  Ես միշտ պաշտել եմ մորս, մորը նվիրված բանաստեղծությունները անգիր էի սովորում և նվիրում մայրիկիս, կամ ինքս էի բանաստեղծություն գրում նրա համար, բայց երբեք չէի մտածում, թե ես ինչ կզգամ, երբ մայր դառնամ: Երբ տեսնում էի, թե ինչպես է մայրս հորս հետ միասին, օր ու գիշեր աշխատում, որ մեզ պահեն:  Ճիշտ է, հասկանում էի, որ դժվար է, բայց դրա հետ միասին նաև հանգիստ էի, որ ունեմ ծնողներ, որոնք հոգ են տանում ինձ:

2019 թվականին իմ կյանքում հայտնվեց այն էակը, որի համար ես եմ հոգ տանում: Մայր դառնալը շատ պատասխանատու գործ է, բալիկս իր ծնունդով ինձ դարձրեց էլ ավելի պատասխանատու անձ, այստեղ հիշեցի Էքզյուպերիի «Փոքրիկ իշխանի» խոսքերը. «Ընդմիշտ պատասխանատու ես բոլոր նրանց  համար, ում ընտելացնում ես»: Մենք ընտելացնում ենք նրանց և պատասխանատվություն կրում նրանց հանդեպ ողջ կյանքի ընթացքում:

Նա սովորեցրեց ինձ լինել ուժեղ, հաղթահարել կյանքի բոլոր դժվարությունները, տխուր ժամանակ նայել նրա քաղցրիկ ժպիտին և մոռանալ բոլոր հոգսերը: Նա մի աշխարհ է, որ փոխեց իմ աշխարհը, դարձնելով այն ավելի լուսավոր ու հետաքրքիր: Ես ամեն բան անում եմ, որ ապագայում օրինակելի ծնող լինեմ նրա համար, որ ինչ-որ բան չիմանալով գլուխս չկախեմ նրա առաջ: Նա ինձ համար դարձել է նպատակներիս իրականացման շարժիչ ուժը:

Այո, մենք կարող ենք շնորհակալ լինել նաև փոքրիկ մանկիկից, նա նույնպես կարող է մեզ անասելի ուժ ու եռանդ տալ փորձությունները հաղթահարելու համար, իր գոյությամբ դառնալով մեր տարվա մարդը:

Շատ ուրախացա 17-ի կազմակերպած մրցույթի համար, ինձ ևս մեկ հնարավորություն էր կիսվելու և ներկայացնելու մարդկանց` Իմ «Տարվա մարդուն»։ 2019 թվականի ընթացքում շատ քիչ մարդիկ են, որ ազդեցություն են ունեցել ինձ վրա։

Երբ փոքր էի, նա ինձ օրորում էր, երբ մի քիչ մեծացա, ինքն էր ինձ տանում-բերում մանկապարտեզ: Հետո միասին մի երկու տարի գնացինք դպրոց: Մի պատմություն հիշեցի, երբ ձմռան ցրտին ինքը ինձ «քարշ» էր տալիս դպրոց, որովհետև իմ կոշիկները, իմ ներկայացնելով, սառույցին սահում էին, և նա ինձ ստիպված քարշ պետք է տար դպրոց։

Համալսարան ընդունվեց, դե փոքր էի, չէի հասկանում, ասում էի` գյուղ չգաս շաբաթ-կիրակի, բայց որ մի շաբաթ չէր գալիս, ասում էի.

-Ինչի՞ չես եկել, տան գործերը ո՞վ պիտի անի: Ես փոքր եմ, չեմ կարա անեմ…

Տարիներ անցան, ու երևի հատուկ օրեր կային, որ մենք չկռվեինք: Ես մեղավոր չէի, որ տանը միշտ ինքն էր գործ անում, ու ես սովորել էի, որ ինքը պիտի անի, իսկ ես ինձ համար ավելի հետաքրքիր բաներով զբաղվեմ։

15 տարեկանս լրացավ, ու երեք օր հետո նա ամուսնացավ: Եվ ինչպես ասում են, սկսվեցին իմ «սև ու մութ» օրերը։ Մինչև հիմա չեմ համակերպվում, որ ինքը էլ մեզ հետ չի մնում: Ինչպես հասկացաք, ես իմ «տարվա մարդ» եմ համարում իմ ավագ քույրիկին։

Քույրիկիս շնորհիվ ես ինքնուրույնություն ձեռք բերեցի: էս մեկ ամսում պատասխանատվության զգացումս ավելի մեծացավ։ Շատ մտածեցի ու հասկացա, որ եթե եղել է փոփոխություն կյանքումս, ուրեմն այդ փոփոխությունը արել է քույրիկս։

Քույրիկիս գնալը ինձ վրա շատ մեծ ազդեցություն ունեցավ թե դրական, և՛ թե բացասական առումով։  Դրական այն մասով, որ աշխատանք անելիս արդեն սովորում եմ մենակ անել… Բացասական, երբ դասից տուն եմ գալիս, մի բաց հատված կա տան մեջ առաց Հասուլի (ինչպես ես եմ սիրում իրեն դիմել)։

Զուտ իմ և ձեր քույրիկական իրավունքով ուզում եմ դիմել մեզ հետ չապրող մեծ քույրիկներին.

-Մենք միշտ կարոտում և սպասում ենք ձեզ, սիրելի քույրիկներ։ Ուզում եմ, որ բոլորդ ձեր քույրիկներին համարեք «Տարվա մարդ», չնայած գիտեմ, որ դուք մեր բոլոր տարիների Մարդն եք։

Ինչպես հավանաբար գիտեք, աշխարհի մի շարք լրատվամիջոցներ և կազմակերպություններ ամեն տարեվերջի տարբեր չափանիշներով ընտրում կամ որոշում են անցնող տարվա «Տարվա մարդուն»: Դրանցից թերևս ամենահայտնին` ամերիկյան «Թայմ» ամսագիրը իր ընտրությունը պայմանավորում է այն ազդեցությամբ, որ ունեցել է տվյալ անձը (կամ անձիք) աշխարհը դեպի լավը կամ դեպի վատը ձևափոխելու գործում: Վերջինիս ընտրյալները, որպես կանոն, առաջատար  քաղաքական ու հասարակական գործիչներ են` Ռուզվելտն ու Չերչիլը, Հիտլերն ու Ստալինը, Թրամփն ու Մերկելը:

Իսկ մենք ուզում ենք, որ դուք պատմեք այն մարդկանց մասին, ովքեր կարևոր ազդեցություն են ունեցել անձամբ ձեր վրա` ձևավորել կամ ձևափոխել են ձեր արժեհամակարգը, մտահորիզոնը, ներաշխարհը, ոգեշնչել ու օրինակ են ծառայել, մի խոսքով` որոշիչ կամ կարևոր դեր են խաղացել ձեր կյանքում 2019 թվականին: Բնականաբար ձեր «Տարվա մարդը» կարող է ամենևին էլ հանրաճանաչ ու մարդկության հաղթական առաջընթացում զգալի ներդրում ունեցած անձնավորություն չլինել: Չգիտես ինչու, մեզ թվում է, որ ձեզ համար նման կարևոր անձնավորություններ հանդիսացել են, այնուամենայնիվ, ոչ թե պարոնայք Թրամփն ու Պուտինը, և ոչ էլ անգամ ամենքիս այնքան սիրելի Մարկ Ցուկերբերգը (չնայած այսօրինակ տարբերակներն էլ չեն բացառվում), այլ ասենք, մորական պապիկը, համակուրսեցին, ուսուցիչը, գործընկերը, պատահական ուղեկիցը կամ նույնիսկ որևէ գրական հերոս:

Ներկայացրեք ձեր «տարվա մարդուն»` ո՞վ է նա, և ի՞նչ դեր է խաղացել ձեր կյանքում:

Ձեր նյութերը կարող են լինել ակնարկներ, կարճ ֆիլմեր, ֆոտոպատմություններ կամ այդ բոլորի համադրությունը:

Նյութերը կարող եք ուղարկել սկսած վաղվանից մինչև դեկտեմբերի 25-ը` 17am.reporter@gmail.com էլ.հասցեին: Դրանք կհրապարակվեն ըստ ստացման: Խորհուրդ չենք տալիս սպասել մինչև վերջնաժամկետը, որովհետև չենք խոստանում, որ կհասցնենք հրապարակել ուշ ստացված բոլոր նյութերը, իսկ չհրապարակված նյութերը մրցույթին չեն մասնակցի:

Մրցույթի երեք հաղթողներին կորոշի ժյուրին, ևս երեքին` համացանցը` ըստ հավանումների թվի:

Հաղթողներին սպասում են մրցանակներ և ինչպես գովազդներում են ասում` անակնկալ նվերներ: Թե հատկապես ինչպիսիք, առայժմ գաղտնիք է, բայց խոստանում ենք, որ վերջիններս ոչ մեկին չեն հիասթափեցնի:

Հաջողություն ենք մաղթում:

Արդեն չեմ էլ հիշում՝ ամսի քանիսն էր, երբ տեսա, որ Ամերիկյան խորհուրդները իր ֆեյսբուքյան էջում հրապարակել է Ֆլեքսի Սյունիքի մարզի այն աշակերտների ցուցակը, ովքեր հաղթահարել էին երկրորդ փուլը ու պիտի մասնակցեին երրորդին: Իրականում համ սպասում էի, համ կասկածում: Ես էդպիսի ժամանակներում միշտ մի քիչ կասկածելու տեղ թողնում եմ, որ հետո ինչ-որ բան շատ ծանր չտանեմ:

Հա՛, կարդացի ցուցակում անունս ու վազեցի անգլերենի ուսուցչուհուս մոտ: Ես վստահորեն կարող եմ ասել, որ ընկեր Ավագյանը մեզնից շատ է ուրախանում մեր հաջողությունների համար: Դե, չեմ էլ ուզում ասել, նկարագրել նրա ուրախությունը, երբ իմացավ, որ իր երկու աշակերտներն էլ (ես և ընկերուհիս) հաղթահարել են երկրորդ փուլը։

Այս ամենից մի քանի օր անց զանգ ստացա, ասում էին, որ հոկտեմբերի 17-ին՝ առավոտյան ժամը 10:00-ին, ներկայանամ երրորդ փուլին մասնակցելու համար: Սա ինձ համար նորություն չէր, նախորդ տարի անցել էի այս ամենի միջով, բայց հիմա տրամադրվածությունս այլ էր: Մենք սկսեցինք գրել շարադրությունները, թեստերը, ու ամեն ինչ շատ հավես էր ու տրամադրող: Օրվա երկրորդ կեսին մեզ՝ մասնակիցներիս, բաժանեցին խմբերի խմբային աշխատանք կատարելու համար: Մենք եթե ոչ գերազանց, ապա շատ լավ կատարեցինք խմբային աշխատանքը: Ուրախ, ընկերական ու փոխըմբռնման մթնոլորտ էր թևածում ամենուր:

Ու եկավ այդքան սպասված հարցազրույցի ժամանակը: Ես մոտավոր գուշակում էի՝ ինչ հարցեր կարող են լինել, բայց համոզված չէի: Ես երբեք Ֆլեքսից առաջ չեմ պարապել։ Միայն մի բան էի ուզում, որ հարցնեին․ դպրոցից դուրս ինչո՞վ եմ զբաղվում: Պատկերացնո՞ւմ եք՝ այդ հարցն էլ տվեցին ինձ: Եթե հնար լիներ, ժամերով կարելի էր խոսել այդ թեմաների մասին, որոնք, իրոք, հետաքրքիր էին, ու որոնց, անկասկած, կարելի էր ստեղծագործական պատասխաններ տալ: Դե այս ամենից հետո մեզ մնում էր միայն հայտերը լրացնել ու սահմանված ժամկետում հասցնել Ամերիկյան խորհուրդների գրասենյակ: «Ամենադաժան» ու ամենաշատ ուշադրություն պահանջող հատվածն ինձ համար դա է: Ես երկար դեգերումներից հետո՝ հոկտեմբերի 29-ին ավարտեցի, իսկ 30-ին թղթերս տարանք գրասենյակ՝ մտքում հույսեր փայփայելով, որ այս տարի մի բան կստացվի: Շնորհակալ եմ բոլոր նրանցից, ովքեր օգնեցին ինձ լրացնել, ավարտել այս ամենը:

Իսկ վերջում ուզում եմ ուղղակի հաջողություն մաղթել այն աշակերտներին, ովքեր հասել են այս փուլ ու ապրիլին սրտատրոփ սպասելու են զանգի, որը կամ կբացի նոր հնարավորությունների դռներ, կամ… էլի կբացի նոր դռներ:

Համենայնդեպս, ես գիտեմ մի պարզ ճշմարտություն․ չպիտի լինի այնպիսի հանգամանք, պատճառ, որը կստիպի քեզ երբևէ զենքերդ վայր դնել, ընկրկել: