Առաջին մրցանակ

Հայկի հետ սովորում էի նույն դպրոցում: Նա շատ ընդունակ և խելացի տղա էր, փայլում էր մաթեմատիկական գիտելիքներով, բազմիցս մասնակցել է «Կենգուրու» մրցույթին և գրանցել փայլուն արդյունքներ: Հայկի ընտանիքը բազմանդամ է, և քանի որ մենք գիտենք մեր երկրի սոցիալական վիճակը, ինչպես նաև՝ պետության աջակցության չափը սոցիալապես անապահով և բազմանդամ ընտանիքներին, ուստի բնական է, որ նրանց սոցիալական պայմանները չէին բավարարում կենցաղային ծախսերը հոգալու համար: Եվ մի օր էլ Հայկը սկսեց չհաճախել դպրոց: Հետաքրքրվեցինք և իմացանք, որ նրա դպրոց չհաճախելու պատճառն այն էր, որ Հայկը որոշել էր աշխատել իր հայրիկի հետ՝ հոր վզին դրված ծանր բեռը ինչ-որ չափով թեթևացնելու համար: Դպրոցի տնօրինությունը փորձեց խոսել Հայկի և նրա ծնողների հետ, սակայն դա չազդեց նրա որոշման վրա: Հայկի մայրիկը պնդում էր, որ իրենք շատ են խոսել նրա հետ, սակայն որոշման վրա ոչ մի ազդեցություն չեն կարողացել ունենալ: Եվ այսպես, այս պատմությանը շարունակություն չտրվեց, ինչը մեծագույն սխալ էր:

Ըստ իս՝ Հայկը գտնվում էր դեռահասության շրջանում, և ինչպես բոլորին է հայտնի, այդ շրջանում երեխաները՝ հատկապես տղաները, ծանր հոգեբանական փուլ են անցնում: Հայկի մոտ դա ավելի խորացված էր: Նրա հետ պետք է աշխատեր մասնագետների մի մեծ խումբ՝ դպրոցի ղեկավարության գլխավորությամբ, և Հայկը պետք է շարունակեր իր ուսումը: Ես վստահ եմ, որ նա փայլուն ապագա կունենար, ուղղակի պետք էր հաղթահարել այդ շրջանը:

Սա երեխայի իրավունքի խախտում է ոչ միայն օրենքի սահմաններում, այլև բարոյական տեսանկյունից: Ես վստահ եմ, որ նմանատիպ իրավիճակներ մեր շրջապատում շատ-շատ են լինում, ու երեխաները այդպիսի քայլի դիմում են ոչ նրա համար, որ ենթարկվում են ծնողների կողմից բռնության (տեղեկացված եմ, որ Հայկը չի ենթարկվել իր ծնողների կողմից ոչ մի տեսակի բռնության և հարկադրված չի եղել աշխատելու), այլ տեսնելով իրենց սոցիալական վիճակը՝ փորձում են օգնել իրենց ծնողներին՝ փոխելու իրենց կյանքը:

Չեմ ուզում անդրադառնալ մեր երկրի վիճակին և նորից փնովել այն, բայց հարկադրված եմ նշել, որ եթե երեխան ինչ-որ չափով սոցիալապես ապահովված զգա իրեն, չի թողնի իր ուսումը, ներքին հոգեկան ապրումներ չի ունենա և կտրամադրվի իր ուսմանն ու նպատակների իրականացմանը:

Զարուհի Գևորգյան
17տ., Լճափի միջն. դպրոց, Գեղարքունիքի մարզ 

Առաջին մրցանակ
Սառան

Սենյակիս մի անկյունում մանկությունս է ծվարել: Ամեն անգամ, երբ ներս եմ մտնում, ինձանից անկախ աչքերս այդ կողմն են թեքվում, ու հիշում եմ. երեք-չորս տարեկան էի, երբ մորեղբայրս սենյակիս պատին փակցրեց հասակս չափող այդ պաստառը: Ամեն առավոտ վազում էի ու չափում միլիմետրերով, սանտիմետրերով ավելացող հասակս ու սպասում էի հրաշքի:  Օրեցօր հասակիս հետ ավելացավ նաև միտքս: Ու մի օր էլ կարդացի պաստառի վերնագիրը. «Երեխաների իրավունքների մասին կոնվենցիա»: «Կոնվենցիա» բառն անհասկանալի էր, բայց հոդված առ հոդված կարդալով՝ հասկացա, որ յուրաքանչյուր երեխա իրավունք ունի ազատորեն արտահայտել իր հայացքներն իրեն վերաբերող բոլոր հարցերով (հոդված 12): Հայացքս պայծառացավ: Հետո կարդացի. «Յուրաքանչյուր երեխա ունի իր ֆիզիկական, մտավոր, հոգևոր և բարոյական զարգացման համար անհրաժեշտ կենսամակարդակի իրավունք: Պետությունը պետք է օգնի այն ծնողներին, որոնք չեն կարող իրենց երեխաների համար ապահովել անհրաժեշտ կենսապայմանները» (հոդված 27):

Երկու տարի առաջ մեր դասղեկի հետ դասարան մտավ վախվորած մի աղջնակ՝ Սառան, ու դարձավ մեր կենսուրախ դասարանի աշակերտներից մեկը: Մեզ մոտ էր տեղափոխվել Գեղարքունիքի մարզի Դդմաշեն գյուղից: Գյուղի երեխաներին բնորոշ պարզությունն ու միամտությունն էր դրոշմված նրա դեմքին, ու թաքուն մի ցավ ստիպում էր, որ Սառան անընդհատ խոնարհի աչքերը:
Սիրեցինք նրան: Դասամիջոցներին, երբ մեր դասարանի երեխաներն իրենց զրնգուն ձայնով ինչ-որ բաներ էին պատմում, քննարկում նախորդ օրերի ֆեյսբուքյան նորությունները, Սառան աննկատ կանգնում էր մեր կողքին՝ գուցե մեզ նմանվելու մի թաքուն ցանկությամբ: Բայց Սառան ո՜ւր, զրնգուն ձայնն ու ծիծաղն ո՜ւր… Լավագույն դեպքում միայն լայն կժպտար: Երբ առաջին անգամ նա, գրատախտակի մոտ կանգնած, դաս պիտի պատասխաներ, ողջ դասարանը քարացել ու սպասում էր՝ լսելու այդ քնքուշ աղջկա հեզ ձայնը: Այդ պահին ինձ թվաց, թե ես եմ դաս պատասխանում ու ես պիտի գնահատվեմ (հետո պարզվեց, որ այդ զգացումն ունեցել են դասընկերներիցս շատերը): Սառան չխոսեց: Իհարկե, այս ու այն կողմից հուշում էինք, որ անբավարար չստանա, բայց նա էլի լուռ էր: Ես կարծես հասկացա նրան: Երևի մտածել էր՝ եթե խոսի, բա որ ծիծաղե՞ն, ու գերադասել էր լռել: Սիրեցինք նրան ավելի:
Հերթապահություն էինք անում ես, Սառան ու Ժաննան ամեն երեքշաբթի: Նա չէր հավանում իմ ու Ժաննայի արածը և իրավունք ուներ, քանի որ իսկապես անում էինք ուղղակի անելու համար, արագ-արագ: Իսկ Սառան մեզանից հետո «սրբագրում էր» մեր աշխատանքը, որ հաջորդ օրը դասղեկը անթերի մաքուր դասասենյակ մտնի: Հետո պարզվեց, որ Սառան հայր չունի, մայրն էլ իր երկու աղջիկների հետ եկել էր իր հարազատների մոտ, որ կարողանար նրանց պահել ու մեծացնել: Սառան ծանր մանկություն է ունեցել, հիմա էլ հեշտ չէ նրա համար: Մեր դասղեկի հետ մտերմիկ զրույցի ընթացքում միայն հասկացանք, որ օրեր են լինում, երբ Սառան ու իր քույրիկը տանը ստիպված մենակ են մնում մինչև ուշ գիշեր, մինչև մայրը աշխատանքից գա տուն: Աղջիկները հասկանում են, որ մայրը ստիպված է այդ ծանր աշխատանքն անում (Ծաղկաձորի հյուրանոցներից մեկի մաքրությունն է ապահովում): Հետաքրքիր է, որ Սառան երբեք չի չարացել իր հասակակիցների հանդեպ, կարիքը չի փոխել նրան, թեև մայրն անում է ամեն ինչ, որ Սառան հետ չմնա դասընկերներից: Նա ընդհանրապես ժամանակ էլ չունի ուրիշներին նախանձելու, չարախոսելու: Նա պիտի դասերից հետո հասցնի տունը մաքրել, ճաշ պատրաստել (մի՛ զարմացեք), որ մայրը հոգնած տուն գա, տեսնի այդ ամենն ու հոգնածությունը մոռանա:
Սառան իր ժամանակը ճիշտ օգտագործել գիտի: Նա դասամիջոցներին հելունագործությամբ է զբաղվում: Իրեն բնորոշ հեզությամբ մի օր ասաց, որ հաճախում է Երեխաների աջակցության կենտրոնի Հրազդանի մասնաճյուղի հելունագործության խմբակի պարապմունքներին: Նա բռնիչներ է գործում ու հպարտ ասում, որ իր աշխատանքները բոլորը վաճառվում են: Հասկանո՞ւմ եք… Ես ամաչեցի: Սառան՝ ընդամենը տասնչորս տարեկան, կարողանում է թեթևացնել մոր հոգսը, աշխատել գիտի, ոչինչ, որ թերանում է ուսման մեջ (հասկանալի է՝ ժամանակ չունի), իսկ ե՞ս, ընկերուհինե՞րս, որ ուսման առաջավորներ ենք, աչքի ենք ընկնում անգլերենի, մաթեմատիկայի մեր իմացությամբ… Սառան սովորելու իրավունք ունի: Երբ մի օր հարցրի, թե երբ է հասցնում դասերը սովորել, նա իմ առաջ դրեց իր գործած զույգ բռնիչները և ասաց.
-Սրանք են իմ դասերը…
Սառան իր «դասերով» մեզ լավ դաս տվեց՝ գնահատելու մեր ունեցածը:
Սառան անհոգ ապրելու իրավունք ունի:

Լուսյա Բալաբեկան, 14 տ., Հրազդանի թիվ 8 դպրոց, Կոտայքի մարզ

Երկրորդ մրցանակ

Ես ապրել եմ ուզում

Աշխարհում չկան գեղեցիկ և տգեղ երեխաներ, չկան լավ ու վատ երեխաներ, չկա այն, ինչը խանգարում է մարդուն՝ բոլորին տեսնել իրար հավասար. այդ ամենը մենք են ստեղծել, հորինել ու քանդել աշխարհը:

Պատմությունը, որ կպատմեմ ձեզ, իրական է և այնքա՜ն նման աշխարհի շատ ու շատ երեխաների պատմություններին: Այն մեր ձեռքերով քանդած աշխարհի ամենատխուր պատմությունն է: Պատմությունս նրանց մասին է, ովքեր ամենից ավելի ունեն իրավունքների պաշտպանության կարիք, բայց բարձրաձայնել այդ մասին անզոր են: Պատմությանս հերոսն իմ հասակակիցն է, ինձ նման սովորական մի երեխա, որին կյանքն ու մարդիկ թողել են ստվերում և ստվերել նրա բոլոր երազանքները:

Մենք խոսում ենք մեր իրավունքների պաշտպանությունից՝ չգիտակցելով, որ շատ հաճախ ինքներս ենք խախտել մեկ ուրիշի՝ իրեն բոլորի մի մասը զգալու ամենապարզ իրավունքը:

«Իմ անունը Արամ է: Այս տարի ես 17 տարեկան կդառնամ, բայց աշխարհի համարյա բոլոր 17 տարեկան տղաների նման ես չեմ պատրաստվում վերջին զանգին, ո՛չ էլ մեկ տարի հետո բանակ եմ գնալու: Ախր, ես այնպիսին չեմ, ինչպիսին բոլորն են: Այո՛, ես տարբերվում եմ մյուսներից, բայց ես էլ մարդ եմ՝ մեկը՝ բոլորից: Բոլորի նման (ու նույնիսկ՝ մի քիչ ավելի) ես էլ նույն իրավունքներն ունեմ այս երկրի վրա, պիտի՛ ունենամ:

Իմ ծնունդը ծնողներիցս բացի ոչ ոքի չի ուրախացրել: Մարդիկ ուղղակի վախեցել են մոտենալ ու գրկել ինձ, ժպտալ իմ՝ դեռ ոչինչ չգիտակցող աչքերին: Կյանքն ամենասկզբից ինձ համար դաժան կատակ էր պատրաստել. ես դատապարտված էի տեսնելու ծնողներիս և միայն մի քանիսի անկեղծ հայացքները, մյուսները փախցնում էին այն, իսկ նայողների աչքերում էլ միայն խղճահարություն էր: Ա՜խ, եթե կարողանայի կանգնել նրանց դիմաց ու ասել, որ ինձ խղճալ պետք չէ, ես միայն մի քիչ ուշադրության կարիք ունեմ, ուրիշ ոչնչի:

Ես ամենից շատ մյուս երեխաների պես դպրոց գնալ էի ուզում, իսկ ինձ համար կյանքը հատուկ դպրոցի երկար ու դժվար ճանապարհն էր գծել: Բայց ես դրանով էլ երջանիկ եմ. չէ՞ որ ինձ նման շատերն անգամ այդ փոքրիկ հնարավորությունը չունեն. նրանց տեղը կյանքում դեպի փողոց նայող պատուհանն է ու դռան դիմացի այն աթոռակը, որի վրա ես էլ հաճախ եմ նստում: Կյանքում իմ տեղը երևի մի քիչ էլ պատուհանի մոտ է, այնտեղ, որտեղից տեսնում եմ իմ երազանքը՝ դպրոցից տուն դարձող աշակերտներին, գնդակի ուրախ թռիչքը և այն սպիտակ թիթեռնիկին, որի հետևից միայն մտքում վազել կարողացա:

Ես այսպիսին եմ: Եվ ամենաքիչը ես եմ պատասխանատու դրա համար: Ես նման չեմ ձեզ, բայց դուք չեք էլ ուզում հասկանալ, որ դա ոչ թե իմ, այլ Աստծո կամքն է, իսկ ես, ես էլ ձեզ նման մարդ եմ: Գուցե ոչ սովորական, բայց մարդ եմ, երեխա, և գիտեմ, որ դեռ երկար այդ երեխան կապրի իմ մեջ, այնքան, քանի դեռ մյուս երեխաների պես չեմ գտել մանուկ լինելու իմ իրավունքը: Իսկ այդ իրավունքը ես ունեմ, ունեմ աշխարհի բոլոր տասնչորս, տասնհինգ, տասնվեց տարեկան երեխաների նման, նրանց հավասար ու նույնիսկ՝ մի քիչ ավելի: Ես իրավունք ունեմ ինձ լիարժեք մարդ, ձեր՝ մարդկանց մի մասը զգալու, ապրելու… Ես ուզում եմ տեսնել, որ աշխարհում երեխաների միջև աստիճաններ չկան: Չկան վերևում կամ ներքևում գտնվող երեխաներ»:

Երկրորդ մրցանակ 

Սովորական անձրևոտ կիրակին իր ձանձրույթով նստեց պատուհանիս: Ես, անտարբեր հայացքով գամված ճռճռան աթոռիս, վայելում էի անձրևն իր բոլոր սառն ու անգույն կաթիլներով հանդերձ: Երևի այդպես էլ կնստեի մինչև երեկո, եթե անձրևի մռայլ ֆոնը է՛լ ավելի չմռայլվեր նրա հայացքով:

Ցեխակոլոլ կոշիկներով, կիսաճղված տաբատով, թրջված վերնաշապիկով մի տղա ակնթարթի պես անցավ իմ սառած աչքերի առջևով: Սթափվեցի այն պահին, երբ անձրևն իր ողջ ուժով ծեծում էր հողն ու ներկում պատուհանս:

Տղան վազում էր, ձեռքին՝ երկար մի փայտ, որը շարժում էր այնպիսի վարպետությամբ, ասես այն ամենևին էլ իրենից երկար չէր: Ամբողջ ուժով վազում էր մոլորյալ նախրի հետևից, գոռում, հարվածում կենդանիներին, ասես նրանք էին իր վիճակի միակ մեղավորը:

Տղային տեսա երկու ժամից, երբ իր գործն ավարտած տուն էր վերադառնում: Հայացքը գետնին էր: Տաբատը վերև քաշելով, ցեխոտ ձեռքերով մազերն ուղղելով՝ անցավ պատուհանիս առջևով այնպիսի խաղաղությամբ, ասես ինքը չէր ֆիլմի հերոսը, որին տեսա քիչ առաջ:

Աթոռս ճռճռաց՝ բողոքելով, որ վեր կենամ: Ես, անտարբեր հայացքս պատուհանին գամած, վեր կացա, քայլեցի դեպի փողոց, որը դատարկ էր, խաղաղ: Պատուհանից այն կողմ օդն այնքան սառը չէր, որքան հիմա: Տղան վաղուց էլ այնտեղ չէր: Նայեցի ցեխերի մեջ՝ նրա կոշիկների հետքերին, հետո աչքիս առաջ եկավ այն երկար փայտն ու հանդուգն նախիրը, ու ես հասկացա, որ պատուհանից այն կողմ ես ապահով էի, այնինչ այստեղ նա կռվում էր՝ անձրևի ու ճակատագրի դեմ:

Երրորդ մրցանակ 

«Յուրաքանչյուր երեխա ունի առողջության պահպանման և ամրապնդման իրավունք: Պետական համապատասխան մարմիններն ապահովում են առողջապահական ծառայություններից երեխայի անվճար օգտվելու հնարավորությունը, իրականացնում են երեխայի առողջության պահպանմանն ուղղված պետական նպատակային ծրագրեր»:
Հայաստանի Հանրապետության օրենսգիրք. Երեխայի իրավունքները. Գլուխ 2, հոդված 5:

Մեր հանրապետությանը, որն իր կարճատև կյանքի ընթացքում տեսել է երկրաշարժ ու միշտ գտնվել պատերազմական իրավիճակների կենտրոնում, օդի ու ջրի պես անհրաժեշտ են օրենքների ճշգրիտ կատարումը և թերացման բացառումը դրանց կատարման գործում: Կաշառակերությունն այսօր իր ցանցի մեջ է առել բոլոր ոլոտները, այդ թվում և առողջապահությունը: Սպասարկման մեջ թերացումները բացառելու համար միշտ էլ օգնության են գալիս բուժքույրերի գրպանները մտնող հազար դրամանոցներն ու հիվանդասենյակների անկյուններում թողած կոնյակները:

Հիշենք, որ մինչև 7 տարեկան բոլոր երեխաները և սոցիալապես անապահով խմբերում ընդգրկված մինչև 18 տարեկան երեխաներն ունեն պետության կողմից երաշխավորված անվճար հիվանդանոցային բուժօգնության իրավունք:
Համայնքներում տրվող պետպատվերների ամբողջական ու անվճար իրականացումը մարզկենտրոնների կամ խոշոր քաղաքների պոլիկլինիկաներում մեծ մասամբ չի վերահսկվում պետական մարմինների կողմից:
Պատասխանատվությունը պետական մարմինների վրայից փոքր-ինչ վերցնելով՝ կարելի է այն գցել նաև այն մարդկանց ուսերին, որոնք ամեն անգամ բժշկական հաստատություններում օրենքով իրենց տրված անվճար ծառայություններից օգտվելու և սեփական իրավունքները պաշտպանելու փոխարեն նախընտրում են դառնալ կաշառակերության շղթայի մասնիկը: Հաճախ սեփական առողջությունը կաշառքով գնելու պատճառը ոչ այլ ինչ է, քան անտեղյակությունը: Դրա համար, ըստ իս, դպրոցական տարիքի երեխաներին պետք է ավելի հաճախ տեղյակ պահել իրենց իրավունքների մասին, «Հասարակագիտություն» առարկայի դասագրքերում «Երեխաների իրավունքներ» թեմային հատկացնել ավելի մեծ բաժին, քան մյուսներին, հետևողական լինել դրանց յուրացման գործում, անցկացնել այդ թեմայով առանձին դասընթացներ ուսումնական հաստատություններում:
Առաջադեմ հասարակության մեջ պետք է արմատացած լինի այն միտքը, որ որակյալ առողջապահական համակարգից օգտվել կարելի է նաև սեփական իրավունքների գիտակցման և դրանց պահպանմանն ուղղված համապատասխան հետևողական քայլերի դիմելով: Անարդարության բախվելիս պետք է ոչ թե արագ հանձնվել ու դիմել հեշտ մեթոդների, այլ մինչև վերջ առաջ գնալ, որ հետագայում մյուս սերունդները նման խնդիրների չբախվեն:
Յուրաքանչյուր երեխա ունի առողջության պահպանման և ամրապնդման իրավունք:

Անի Ղուլինյան, 16տ., Դսեղի Հովհ. Թումանյանի անվան միջն. դպրոց, Լոռու մարզ

Երրորդ մրցանակ 

Գրեթե ամեն օր առնչվում էի այս արտահայտություններին. «Մի՞թե իրավունք չունեմ», «Իմ իրավունքն է», «Դրա իրավունքը ես ունեմ»: Լսում և օգտագործում էի «իրավունք» բառը, բայց դրա բուն իմաստը չէի հասկանում, մինչև 8-րդ դասարանը, երբ սկսեցի ուսումնասիրել «Հասարակագիտություն» առարկան: Ինձ հետաքրքրեց հատկապես երեխայի իրավունքների մասին դասը, որտեղ կային երեխայի թե՛ կրթության, թե՛ կյանքի, թե՛ սոցիալապես ապահով ապրելու, թե՛ հանգստի մասին իրավունքներ: Շատ իդեալական էր ներկայացված ամեն ինչ: Կարծես հեքիաթային մի երկրում լինեի:

Սովորություն ունեմ ընկեր-ընկերուհիներիս հետ երեկոյան ժամերին դրսում զբոսնելու: Եվ շատ հաճախ աղբարկղերի մոտով անցնելիս հանդիպել եմ անապահով ընտանիքների երեխաների, որոնք աղբամաններում ինչ-որ բան են փնտրում (երևի՝ ուտելիք): Եվ ակամա հարց է ծագել մտքումս. ո՞ւր են այն դրույթները՝ գեղեցիկ ու ճոխ լեզվով շարադրված, որոնք վերաբերում են երեխաների՝ սոցիալապես ապահով ապրելուն: Ո՞ւր են այդ օրենքներն իրականացնողները, երբ մանկահասակ երեխան մուրացկանություն է անում՝ իր համար մի կտոր հաց հայթայթելու, կամ ծնողների սպառնալիքներից վախեցած՝ ծխախոտ ու խմիչք գնելու համար:

Ամառային արձակուրդը մոտենում էր: Տանը նստած զրուցում էի մայրիկիս հետ ու մի քիչ տրտնջում, որ հանգիստս չեմ կարողանում անցկացնել ճամբարում, առողջարանային մի վայրում: Եվ հանկարծ դռան մի անվստահ թակոց լսեցի: Մոտեցա, բացեցի… Մինչև հիմա էլ աչքերիցս չի հեռանում այդ տեսարանը, հիշելիս էլ՝ արցունքներս հազիվ եմ զսպում:

Մի երեխա էր կանգնած դռան հետևում՝ ամառային փոշուց, կամ գուցե ամիսների կեղտոտությունից գզգզված մազերով, հնամաշ ու պատառոտված շորերով, թուխ, արևից խանձված դեմքով: Ես քարացած կանգնել էի. չգիտեի անելիքս: Նա էլ ապշած ինձ էր նայում՝ երևի զարմացած իմ ռեակցիայից: Հետո մայրս մոտեցավ, ու էլ չեմ հիշում, թե ինչ արեց:

Ես մտովի գնացել էի իմ հասարակագիտության դասագրքի «Երեխաների իրավունքները» բաժինը: Հիշում էի, թե ինչպես էի ոգևորվել այդ իրավունքներին լիարժեքորեն ծանոթանալուց, թե ինչպես էի ուրախացել, երբ կարդում էի հետևյալ տողերը. «Պետությունը հոգ է տանում անապահով ընտանիքների երեխաների սննդի, հագուստի, անվճար բուժօգնության և կրթության, հանգստի համար»: Ու էլի ինչ-որ նման բաներ: Ինչքա՜ն անարժեք բառեր, երբ դառն իրականությունն ուղղակի կանգնել է դռանդ առջև: Արդյո՞ք այս երեխայի կյանքում իրավունքների մի ողջ բույլ չէր ոտնահարված:

Հետո իմացա (մայրս էր հարցուփորձ արել), որ երեխային իր մայրն էր ստիպել մուրացկանությամբ զբաղվել: Այստեղ էլ էր խախտվել նրա մեկ այլ՝ պատվի և արժանապատվության պաշտպանության իրավունքը:

Երբ սթափվեցի, զգացի մի քնքուշ ջերմություն. մայրս գրկել էր ինձ ու ամուր սեղմել կրծքին: Ի՜նչ լավ է, որ իմ հանգստի իրավունքն է խախտված միայն…

Անահիտ Մկրտչյան, 14տ., Կոտայքի մարզ, Հրազդանի թիվ 8 հիմն. դպրոց