Սամալյոթ, Ալֆրեդ, Կոպերնիկես, Յմադին, Իմավել, Դոլար, Պարիժ, Շտանգեն, Ազնիվ, Անատոլիկ… Ի՞նչ եք կարծում, ինչո՞ւ են այդ բառերը գրվում մեծատառով: Այո, այո, դուք ճիշտ գուշակեցիք: Սրանք հատուկ անուններ են, անուններ, որոնք ույծեցիներինն են: Ույծը փոքրիկ գյուղ է Սիսիանին շատ մոտիկ` փռված Որոտանի Այրի վտակի աջ ու ձախ կողմերում: Այս գյուղացիները չափազանց համեստ ու շիտակ մարդիկ են, հեռու այժմյան թոհուբոհից, գողական «ռազբորկաներից» ու խոսակցություններից: Ույծեցիներից շատերը բարձրագույն կրթություն ունեն և հանրապետությունում շատ հայտնի մարդիկ են:
Սիսիանի շրջանի բոլոր գյուղերում տարիներ շարունակ ույծեցիներ են դասավանդել, դասավանդել են ու իրենց հետքը թողել այդ դպրոցների տարեգրության մեջ: Ասում են` ույծեցիները ինչ կրթություն էլ ստանան, գիտության ինչ բարձրունքի էլ հասած լինեն, երբեք իրենց բարբառից չեն հեռանում:
Պատմում են, որ Ույծից մի հայտնի բժիշկ իր գիտնական տղային ուղարկում է Մոսկվա, որ տղան իր լեզուն փոխի ու դասախոսություններն էլ գրական հայերենով կարդա: Անցնում են տարիներ, հայրը գնում է որդուն այցելության, սեղմում է դռան զանգը և դուռը բացում է բժշկի ռուս կինը: Հայրը բացատրում է, որ ինքը Ռուբիկի հայրն է: Կինը մոտենում է բազմոցին քնած ամուսնուն.
-Ուռուբիկ, էլի վեր, պապեն էկեր ա:
Փաստորեն ոչ թե Ռուբիկն էր իր լեզուն փոխել, այլ հարսին էր մեծ ոգևորությամբ սովորեցրել ուզերեն:
Իսկ անունների մասին չի կարելի ծիծաղով չհիշել. Օրինակ, շտանգենը գործիք է: Երբ ծնվել է ույծեցու որդին, շտանգենը հոր ձեռքին է եղել, և որդու անունը Շտանգեն են դրել, իսկ Յմադինը մեքենայի անուն է, Ալֆրեդը, Վոլտերը, Կոպերնիկոսը` հայտնի մարդկանց ազգանուններ: Պարիժը Փարիզի ռուսերեն տարբերակն է: Մեկը զանգում է Պարիժի կնոջը, հեռախոսը Պարիժն է վերցնում:
-Ալո, Պարիժը լսում է…
-Խոյ զանգել եմ Ուզ, ընկել ա Պարիժ…
Պապիկիս անուն էլ Ազնիվ է, նա էլ իր անվան պատճառով շատ քաշքշուկների մեջ է ընկել: Համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետում ընդունվածների ցուցակները կարդալիս առաջին կուրսեցիները մտածել են, թե իրենց կուրսում երեք աղջիկ կա: Երբ եկել է սեպտեմբերի մեկը, բոլորը անհամբեր սպասել են իրենց կուրսի 3 աղջիկներին, բայց դասի են եկել երկուսը: Հետո ազգանունները կարդալիս իմացել են, որ Ազնիվը ոչ թե աղջիկ է, այլ տղա: Իսկ ռուսերենի դասախոսը ստուգողական գրավորը հետ է ուղարկել և ամբողջ կուրսի առաջ հայտարարել է, որ մարդը սովորում է իրավաբանականում, բայց արական և իգական սեռը չի տարբերում: Օրինակ, «Վարդանյան Ազնիվ Բագրատովիչ»: Պապիկս հասկացել է, թե ինչու իր աշխատանքը չի ընդունվել, կանգնել է լսարանում և ասել, որ Ազնիվը ինքն է:
Ահա և մեր Ույծը` աշխարհից տարբերվող իր մարդկանցով ու սովորություններով: