Պատմությունը երբեք չեմ սիրել, իսկ քննություններից հետո նույնիսկ սկսեցի թշնամաբար վերաբերվել այդ առարկային։
Հունիսի 21. պատմության քննությունից մեկ օր առաջ։
-Հըն, Թին, մի բան ստացվո՞ւմ ա։
-Եսիմ, Նել, բոլոր տոմսերն էլ սովորել եմ, բայց չեմ կարողանում հիշել, չի տպավորվում։ Ի՞նչ անեմ։
-Կարդա, ես հարցեր կտամ՝ կպատասխանես։
Հունիսի 22. պատմության քննություն:
Առավոտյան վաղ արթնացա, մի քանի տոմս կարդացի ու գնացի դպրոց։ Ժամը 9:00 արդեն դպրոցում էի, բայց ինչպես պարզվեց՝ մեր դասարանին քննելու էին ժամը 12-ին։ Դե, լավ էր, կհասցնեի կրկնել տոմսերս, բացի այդ էլ՝ կընտելանայի քննական տարածքին։
Նստել էի մի քարի ու կարդում էի, երբ գրա դարանավարուհիներից մեկը ձայն տվեց.
-Մոտդ գիրք կա՞:
Մոտեցա պատուհանին, հանձնեցի բոլոր գրքերը, որոնք մնացել էին մոտս՝ քննություններին պատրաստվելու համար։ Մնացին պատմության դասագրքերը։
-Դրանք էլ տուր։
-Կրկնում եմ, քննությունը վերջանա՝ կհանձնեմ։
-Ոչինչ, տուր, էլ չի կարելի կրկնել, երեկ պիտի կրկնած լինեիր,- քմծիծաղով պատասխանեց գրադարանավարուհին։
Ախր, ո՞նց բացատրեմ, որ առարկան չեմ սիրում՝ հերիք չի, մի բան էլ հիշողություն չունեմ, կարդացածս նույն պահին էլ մոռանում եմ։ Գիտեք, թե հե՞շտ է 100 հարց սովորելը՝ հնագույն շրջանից մինչև նորագույն շրջան, 6-րդ դասարանից մինչև 9-րդի գրեթե բոլոր թեմաները։
-Քննությունից հետո կհանձնեմ. էս գրքերն ինձ պետք չեն,- ժպտալով պատասխանեցի ու նորից գնացի կրկնելու։
Աստիճանաբար սկսեցին հավաքվել դասընկերներս: Մեկը՝ անհանգիստ, մյուսը՝ վստահ, որ բարձր է ստանալու, մեկը առանձնացած աղոթում էր, մյուսը՝ կրկնում, իսկ մի խումբ էլ կար՝ «այլ կերպ» էր խաղում: Դե, իհարկե, ես էլ էի այդ խմբում։ Արդեն ժամը 14-ին մոտ էր, գրեթե բոլորը հանձնել էին քննությունն ու տուն գնացել, մնացել էինք մի քանիսով։ Պատմության ուսուցչուհիներից մեկը դպրոցից դուրս եկավ.
-Էսքա՞նդ եք մնացել։ Թինա, Վալենտինա, հաջորդը դուք կմտնեք։
-Մենք վերջում մտնենք, էլի։
-Չէ, ի՞նչ տարբերություն։ Մի հոգի դուրս գա, դու կմտնես, Թինա։
-Լավ էլի, թող Ալիկենք մտնեն, ես վերջում կմտնեմ։
-Ալիկը չի՞ մտել դեռ։
-Չէ։
-Լավ, ոչինչ, դու ես հաջորդը, էլ չասեմ։
Ահա և եկավ իմ հերթը։
-Բարև ձեզ։
-Բարև, քաշիր տոմսը, ո՞ր համարն է, արի՝ էստեղ ստորագրի։
Վերցրի 22 համարի տոմսս, սևագրության թերթիկ ու նստեցի, որ պատրաստվեմ։
«22։ Ի՜նչ դժբախտ եմ ես։ Ես զգում էի, որ հենց սա եմ քաշելու։ Ինչի՞ հենց սա լավ չսովորեցի»։ Ու մինչ մտածում էի, թե ոնց եմ պատասխանելու տոմսս, երբ ոչինչ չեմ հիշում, եկավ պատասխանելու ժամանակը։
-Դե, Թինա, կարդա հարցը ու սկսիր պատմել։
-Ըմ… «Հայկական պետությունների դիցարանները», ըմ..,- ու սկսեցի պատմել այդ թեմայի շուրջ այն ամենը, ինչ մտքիս էր գալիս։
-Ապրես, հաջորդ հարցը։
-«Հայկական մշակույթը (XV դար-XVII դարի առաջին կես)», ըմ… Չգիտեմ, չեմ հիշում էս թեման։
-Լավ, իսկ ի՞նչ ես հիշում։ Ինչ գիտես՝ դա պատմիր։
Մինչ կհասցնեի ասել այն թեմայի վերնագիրը, որը ամենից լավ էի հիշում, ընդհատեց պատմության ուսուցչուհիներից մեկը, որը մեր դասարանում «Հայոց եկեղեցու պատմություն» էր դասավանդում.
-Թինան ի՞նչ գիտի, որ։ Թինան խելո՜ք, սուսիկ-փուսիկ երեխա է։
Հա, իրականում ես էդ տոմսը լավ չէի սովորել, հնարավոր է՝ ընդունակություններս, կամ էլ հիշողությունս, նաև հուզմունքս չթողեցին ինձ հանգիստ խոսել, բայց Թինան շատ բան գիտի: Ինչքան ես գիտեմ՝ ուսուցիչները պետք է էսպիսի պահերին աշակերտի կողքին կանգնեն և սիրալիր ժպիտով ասեն. «Դու կարող ես»: Ավելի ամոթալի է այն, որ մանկավարժը աշակերտի հոգեբանություն չգիտի:
Լսելով նման արտահայտություն մի ուսուցչուհուց, որի դասերին ես միշտ պատրաստ եմ եղել՝ սկզբում հուզվեցի, հետո որոշեցի, որ պիտի պատասխանեմ ու բարձր ստանամ։ Եվս մեկ հարց պատասխանեցի ու դուրս եկա քննասենյակից, իհարկե, ոչ լավ տրամադրությամբ։ Իսկ երբ քննությունն ավարտվեց, իմացա, որ 16 միավոր եմ ստացել։