Կողբի մասին պատմություններ պահպանվել են դեռ վաղ ժամանակներից․․․ Լսածս պատմություններից մեկի մասին որոշեցի գրել:
Կողբում կար յոթ խաչքար, որոնք միմյանցից հեռու էին կիլոմետրերով: Հետաքրքիրն այն է, որ սրանք սովորական խաչքարեր չէին և կառուցված էին հատուկ նպատակով: Նրանց դիրքերը այնպիսին էին, որ եթե գյուղը որևէ կողմից հարձակման էր ենթարկվում, ապա խաչքարերից մեկի կողքից երևում էր:
Խարքարերը տեղադրված են գյուղի բարձրադիր յոթ կետերում։ Այն խաչքարի մոտ, որի կողքից երևում էր հարձակմանը պատրաստվող խումբը, անմիջապես կրակ էին վառում: Եվ երբ ծուխը բարձրանում էր, երևում էր մնացած վեց խաչքարի մոտից: Հասկանալով բարձրացած ծխի պատճառը՝ ժողովուրդը թաքնվում էր, և մինչ թշնամու գյուղ հասնելը՝ կողբեցիները նրանցից առաջ էին ընկնում և, նրանց անակնկալի բերելով, առաջինն իրենք էին հարձակվում և փրկում գյուղը պաշարումից:
Ահա, թե ինչպես յոթ խաչքրերը շատ անգամներ փրկեցին գյուղը պաշարվելուց և թալանվելուց:
Խաչքարերը մինչև հիմա պահպանվում են, և միչև հիմա էլ ժողովուրդն այցելում է:
Կողբը Հայաստանի այն եզակի գյուղերից է, որը պատմության մեջ նշվում է որպես հազարամայակների պատմություն ունեցող գյուղ և հարուստ է անթիվ պատմություններով և լեգենդներով:
