Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Եթե չգիտես, որ թութ թափ տալը խառնաշփոթ մի բան է, մարդիկ էլ՝ հարսանքավորներ, ուրեմն հենց հիմա արի Հալիձոր: Թութ թափ տալու սեզոնն է:

Գրեթե ամեն օր՝ առավոտ ծեգին, տրակտորների անիվները շարժվում են դեպի մեր հին գյուղի՝ թթի ծառերով լցված այգիները: Հա, մի զարմացեք: Մեր գյուղում հարևաններով, ընկեր-բարեկամներով ձեռք ձեռքի տված գնում են թութը թափում, բերում ու մի քանի շաբաթ հետո մաքուր թթի օղի քաշում: Բա պիտի լավ օղի ունենան, որ ուղարկեն Մոսկվայում բնակվող բարեկամներին, կամ էլ հյուրերի մոտ գլուխ գովեն, թե ինչ որակյալ օղի են քաշում: Իսկ երեկոյան՝ արևը մայր մտնելուն պես, վերադարձող տրակտորների ձայնն եմ լսում նորից:

Տեսնել է պետք, թե ինչպես են թթով լիքը տակառները շխկշխկացնելով՝ թութը թափահարում: Արևից կարմրած այտերով ու գյուղական կոլորիտը լրացնող ցիլինդրով տղամարդիկ իրենց տեղն են զիջում կանանց, որոնք տրակտորի ձայնին հակառակ՝ փորձում են միմյանց հետ զրույցի բռնվել: Խոսում են առօրյա հոգսերից, երեխաների հաջողություններով հպարտանում, ծիծաղում: Իսկ վերջում էլ «օֆ» են քաշում, որ կյանքը շատ դժվար է, որ չեն հասցնում անգամ նկատել իրենց բալիկներին, կարգին սիրել ու վայելել կյանքը:

Չէ, գյուղացու կյանքը բարդ է, բայց լիքը, ամեն օրը՝ տարբերվող: Ոչինչ, որ շատ են աշխատում, չէ՞ որ դրանից մարդկային հարգանքն ու կամեցողությունը չի տուժում: Մարդիկ գիտեն՝ ինչպես դաստիարակել երեխաներին ու ցանկացած պարագայում մարդ մնալ:

Լուսանկարը՝ Իզա Ասծատրյանի

Գյուղի թարմ օդն ու արևածագի հետ լսվող թռչունների ծլվլոցը ուրիշ գանձի հետ չես փոխի: Բայց, եթե տրակտորների ձայնը չեմ հասցնում լսել, ուրեմն «այլընտրանքային» զարթուցիչն է ինձ արթնացնում. հարևանը թութ է թափում: Նրա թթի ծառերն այնքան մեծ են, որ ճյուղերը գալիս կախվում են մեր տանիքի վրա: Թութը թափ տալիս այն ծեծում է մեր տանիքը: Մենք էլ թթի ծառեր ունենք: Փոքր են, բայց թութը պարտադիր թափ ենք տալիս: Էլ ավելի հետաքրքիր է անցնում պապիս այգում, երբ ահել-ջահելներով ու թոռներով պապիս հրահանգներով թութ ենք թափում:

3-4 տարեկան էի, երբ գնում էինք պապիս մաքուր ու խնամված այգին: Ամենքս մեր գործը շատ լավ գիտեինք: Ես, քանի որ փոքր էի, միայն հավաքում էի ծառերի տակի թութը, իսկ խոստացված պաղպաղակը ինձ էր սպասում: Տատս սիրով ճաշն էր պատրաստում: Նրա ճաշերը ոչ մի ուրիշ ուտեստների հետ չես համեմատի: Ուրիշ են՝ համով-հոտով: Քեռիս թթի ծառն էր բարձրանում, թափ տալիս թութը, շնչակտուր իջնում ու ագահաբար սառը ջուր խմում, ծխում: Դե, մյուսները սովորական գործերով էին զբաղվում. շոր էին փռում ծառի տակ, որ թութը լցվի վրան (մեր բարբառով այդ շորին ասում են քառխանա): Օրվա վերջում մի լավ շունչ էինք քաշում, ասես մի մեծ հոգսից պրծանք: Ծանր էր, բայց հաճելի, երբ պապիս գովեստի խոսքերն ու օրհնանքն էինք լսում: Հոգնածությունն էլ անցնում էր, երբ վազում էինք փողոց ու խառնվում մի գնդակի հետևից վազվզող երեխաներին:

Երբեմնի լավագույն ավանդույթները մինչ օրս էլ շարունակվում են, միայն ես եմ արդեն մեծացել: Տարիների ընթացքում միայն հասկացա, որ ինձ համար թութ թափելու համն ու հոտը սպասված պաղպաղակն էր, թթից քաղցրացած վարսերս, կարմրած այտերս ու ինքնամոռաց ինքս ինձ հետ խոսելը…