Artyom Avetisyan

Հնչյուններ Լիճքից

Իմ գյուղը՝ Լիճքը, բացի թարմ ու գրավիչ գեղեցիկ բնությունից, աշխատասեր գյուղացիներից, կենսուրախ ու ժպտադեմ մանուկներից, տարբերվում է նաև իր իր բարբառային քաղցրությամբ, խոսելաձևի հատկանիշներով ու յուրահատկություններով:

Նախ ասեմ, որ գյուղս սկզբից կոչվել է Եղեգնագեղ, Եղեգնագյուղ, այնուհետև՝ Գյոլ, Գել, Գյոլ- Քենդ, իսկ 1946 թվականից անվանվել է Լիճք: Լիճքեցիները այնքան միասնական, համախմբված և «պաշտպանող ու պաշտպանվող» ժողովուրդ են եղել, որ ստացել են «արյունախում» մականունը:

Լիճքի բարբառը սերում է Ալաշկերտի բարբառից, քանի որ մեր նախնիները գաղթել են հենց Ալաշկերտից և հարակից վայրերից, իսկ դրա մասին ես արդեն պատմել եմ: Դե ինչ, ձեզ եմ ներկայացնում Լիճքի բարբառային բառերից՝ իրենց բացատրություններով:

Ասրցնել- արգելափակել

Ակռկել- լռել

Բիար- անմշակ հող

Բեխաբար- անտեղյակ

Գռշտել- հրել

Գուփ- փոս

Դխիրել- անկանոն դասավորել

Դեմուդարձ ընկնել- կարոտ զգալ

Եքա- շատ

Երես-բերես- դեմ առ դեմ

Զեբուն- նիհար

Զըխըթել- ուտել (ասում են բարկացած ժամանակ, կոպիտ բառ է, oրինակ՝ գնա հազ զըխըթի- գնա հաց կեր)

Էտմլա- այդպես

Ընոկի- այդ պատճառով

Ըռութ- առվի կամ գետակի բերան

Թալվա- գոմ

Թփխուկ- նստած (ասում են զայրացած ժամանակ)

Ժժնուկ- խառնված

Ժուռընկան- ոչ գործունյա մարդ

Իդահախ- այս անգամ

Իստըկել- մաքրել

Լավոթել- խայտառակել

Լղջուկ- ճզմած

Խստու- դիտմամբ

Խիբիլիկ- փոքր

Ծակռտուկ- ծակծկված

Ծմըռտկալ- ձգվել

Կակխնալ- փափկել

Հելուգ- դուրս եկած

Հուշիգ- կամաց

Ղուվաթ- ուժ, կարողություն

Ճոռթուգ- լոճած

Ճոռբերան- բերանը ծուռ

Մամշել- բորբոսնել

Մռփել- քնել

Նըղնըղել- սրբել

Նեմռուտ- գոռոզ

Շաղթա- ցրտահարում

Չուֆթել- հարվածել (սովորաբար՝ կենդանիները)

Չռպադան- լեզվանի

Պասմա- փռած գոմաղբ

Պլպլուն- փայլփլուն

Ջաղդա- ճամփա

Ջալագնդուկ- տրորված

Ռանչպար- հողագործ

Ռըկուկ- վրդովված

Սոլեր- կոշիկ

Սաբախտան- առավոտ

Տուզախ- ձկնորսական ցանց

Ցլացի- սահեցի

Ցան- չորացրած գոմաղբ

Ուրանք- իրենք

Ուրին-ուրին- ինքնիրեն

Փլստալ- ոտքը սահել

Քեփլտալ- սայթաքել

Օզրուգ- ծռված

Օռփեվերի- այրի կին

Ֆռռալ- զբոսնել

Ֆտսել- շոգել

Բառերի մեծ մասը չեն արտասանվում այնպես, ինչպես գրված են: Ը, հ, ու և այլ տառերով սկսվող բառերն արտասանելիս դրանք փոխվում են այլ հնչյունների, որոնք ընդհանրապես գոյություն չունեն այբուբենում, բայց հնչում ու ապրում են լիճքեցու հոգում: