


Ամառը ինձ արև է տվել

Կցանկանայի՞ք վերադառնալ մանկություն
Մանկությունը այն ժամանակաշրջանն է, երբ դու ամենաանմեղ ու ամենագեղեցիկ տարիքում ես գտնվում: Աշխարհը քեզ համար լրիվ նոր է, և ամեն օրը քեզ համար մի նոր բացահայտում է, երբ առաջին անգամ շոկոլադ կամ պաղպաղակ ես փորձում, կամ առաջին անգամ ինչ-որ մեկի հետ ընկերանում ես: Երբ ստիպված չես դպրոց գնալ, ինչ-որ բան սովորել կամ աշխատել: Երբ քեզ համար ամենավատ բանը կարող է լինել այն, որ մայրիկը քեզ կանչում է տուն: Դրա համար էլ միշտ ցանկություն է լինում թեկուզ մեկ օրով վերադառնալ մանկություն:
Ինչ-որ մեկը կցանկանա գնալ իր սիրելի պաղպաղակն ուտելու համար, ինչ-որ մեկը՝ դրսում վազվզելու և խաղեր խաղալու, ինչ-որ մեկը` կորցրած տատիկին գրկելու ու նրանից գրպաններում պահված կոնֆետը ստանալու համար, ինչ-որ մեկը որևէ կոնկրետ պահ վերապրելու կամ պարզապես մանուկ լինելու համար…
Դրա համար ես որոշել էի իմ մտերիմ մարդկանցից հարցնել, արդյոք նրանք կցանկանային վերադառնալ մանկություն և ինչի՞ համար կցանկանային վերադառնալ, ի՞նչն են ամենաշատը կարոտում:
Սիրով ձեզ եմ ներկայացնում մեծահասակ-մանուկների մտքերից:
***
Իհարկե կցանկանայի: Կյանքի ամենակարևոր, ամենաուրախ, ամենաանհոգ տարիները հենց մանկության տարիներն են:
Ինձ համար ամենավառ հիշողությունը շոկոլադներն են, որ «տոննաներով» էի ուտում, որ էն, ինչ ուզել եմ, ունեցել եմ ու ինձ երջանիկ եմ զգացել նույնիսկ ամենափոքր բանը ստանալով:
Արդեն իսկ բնավորության գիծ դարձած ամենասիրելի հիշողություններիցս մեկն էլ այն է, որ գիշերը, անպայման, կիսաբաց աչքերով վազում էի պապայի գրկում քնելու: (Մարիամ, գրված` 07.12.2016 թ., 12:17)
***
Այո, իհարկե: Մանկությունը ամենապարզ տարիներն են յուրաքանչյուրիս համար, երբ կարող ես ուրախանալ ընդամենը տիկնիկ ստանալով (չնայած՝ հիմա էլ շատ բան չի փոխվել):
Շատ կցանկանայի նաև այն պատճառով, որ ավելի շատ լուսանկարներ և «վիդեոներ» ունենայի, քան հիմա ունեմ: Ավելի հետաքրքիր կլիներ տեսնել, թե ինչպես եմ մեծացել, փոխվել:
Բայցի դրանից՝ մանկության տարիներին խելոք երեխա էի` «բորշ» էի ուտում:
Ամենասիրված հիշողություններիցս մեկը տեղի է ունեցել, երբ քրոջս և քեռուս աղջկա հետ խաղում էինք: Խաղի ընթացքում ես և քեռուս աղջիկը չգիտեմ՝ ինչի համար սկսեցինք կռվել, իսկ քույրս` Տաթևը, առանց իմանալու կռվի պատճառը, եկավ և ապտակեց Անիին:
Նաև սիրում եմ այն հիշողությունը, որ Ձմեռ պապիկը ինձ և Անիին «աման-չաման» էր նվիրել, Անիինը քիչ էր, ու նա գալիս էր ու ինձանից պարտքով թավա էր տանում:
Այսքանը իմ սիրելի մանկությունից: (Ռիմա, գրված` 07.12.2016 թ., 12:23)
***
Այո, կցանկանայի: Շատերը չեն հիշում իրենց մանկությունը և ինչ-որ բաներ մտաբերում են միայն մեծերի պատմելով: Ես նույնպես շատ աղոտ եմ հիշում մանկությունս և կցանկանայի վերադառնալ, քանի որ դրանք իմ ամենաուրախ, ամենաանհոգ և հետաքրքիր տարիներն են եղել: Հիմա ոմանք նաև նկարներով կարող են տեսնել իրենց, բայց ես շատ քիչ նկարներ ունեմ, դրա համար էլ կցանկանայի վերադառնալ, իմանալ ինչպիսին եմ եղել, ինչպես եմ արել առաջին քայլերս և այլ բաներ: Ես իմ երեխաների համար անպայման «օրագիր» կպատրաստեմ, որ նրանք հնարավորինս շատ հիշողություններ ունենան իրենց մանկությունից: Այնտեղ կլինեն իրենց բոլոր նկարները և իրենց հետ կապված ամենահետաքրքիր պահերի մասին հիշողությունները: (Լուսինե, գրված` 16.12.2016 թ., 11:40)
***
Միանշանակ, ցանկությունս ահռելի է: Դրանք ամենալավ ու անհոգ տարիներն էին:
Կուզեի վերադառնալ մեր` աթոռների և ծածկոցների ամբողջությունից կազմված «քոլիկների» և այն զգացողությունների համար, թե ինչպես էինք մեծ եռանդով մտնում դրանց մեջ…
Կամ մեր հորինած խաղերի համար, օրինակ` «տնօրեն-տնօրեն»-ը, Աշը տնօրենն էր, ես՝ իր քարտուղարուհին, իսկ Հռիփը` Շվեյցարիայի բանկի աշխատողն էր, ումից միշտ զանգում ու փող էինք ուզում: Տանը մի անլար հեռախոս ունեինք, որի անունը «ճուտ» էր, և երբ գործի մեջ պետք էր լինում զանգեր կատարել, «ճուտ» հեռախոսն էինք օգտագործում:
Շատ բաներ կան իմ անուշ մանկության էջերում: Դրանք միշտ ինձ հետ են… (Անի, գրված` 23.12.2016 թ., 21:12)
***
Կցանկանայի… Կցանկանայի որոշ դրվագներ նորից ապրել: Իմ մանկությունը շատ հետաքրքիր խաղերով (կարևորը՝ ոչ համակարգչային) ու երջանիկ պահերով է անցել:
Շատ կարոտում եմ մեր խաղերը` «հալամուլա», «պախկվոցի», երբ գնում էինք մեր բարեկամների բակ, որը մեր տանը շատ մոտ էր ու մինչև ուշ երեկո մնում էինք այնտեղ: Կարոտում եմ նաև այն պահերը, երբ մեր ծնողները մեզ ստիպելով, երբեմն նաև «սպառնալով» էին տուն տանում:
Ես և քեռուս տղան նույն դասարանում ենք սովորել և մեկ բակում ենք մեծացել: Փոքր ժամանակ իրար հետ շատ էինք կռվում և այդ կռիվները իրենց շարունակությունն էին ունենում նաև դպրոցում: Մեր կռիվները հաճախ պատճառ էին դառնում նաև այն բանի, որ մեր ծնողների միջև նույնպես վեճեր էին առաջանում:
Ես իմ խաղընկերների հետ հաճախ էի բարձրանում մեր տան հետևում գտնվող բարձր տարածքը, որը մենք կոչում էինք «դիք»: Մենք այն տարածքների էինք բաժանում ու մեծահարուստներ էինք խաղում, իրար հյուր էինք գնում:
Աաաա… Հիշեցի նաև իմ և Մարիամի սրճարանը: Մենք մենյու էինք կազմել ու մեր պատրաստած բլիթները, թեյը և սուրճն էինք առաջարկում:
Ամեն օրը տարբերվող ու հետաքրքիր էր: Առավոտները շատ շուտ էինք արթնանում, որ իրար տուն հյուր գնայինք: Չնայած ինչ հյուր` մենք արդեն տան անդամներ էինք դարձել, և վաղ առավոտից մինչև ուշ երեկո իրար հետ էինք:
Նաև հիշեցի այն, որ ուզում էինք մեր տան ու Մերիենց տան միջև եղած պատը քանդել, որ էլ առանձին տեղերում չքնեինք:
Ես իսկապես շատ լավ մանկություն եմ ունեցել: (Անահիտ, գրված` 04.02.2018 թ., 15:19)
Հետք Մեդիա Գործարանի ուսանողների ընդունելություն
Լրագրությունն արագ փոփոխվող, գիտության և տեխնոլոգիայի հետ հեշտությամբ համադրվող մասնագիտություններից է։ Եթե ցանկանում ես դառնալ մրցունակ մասնագետ մեդիայի և հարակից ոլորտներում, ձեռք բերել ոչ միայն տեսական, այլև գործնական և կիրառական գիտելիքներ, զարգացնել և իրագործել անսահմանափակ նոր գաղափարներ, դարձիր Հետք Մեդիա Գործարանի ուսանող։
Հետք Մեդիա Գործարանում սովորելն անվճար է։ Դիմելու հայտը՝ այստեղ։
Տարեկան 30 ուսանող հնարավորություն է ունենալու սովորել Մեդիա Գործարանում։ Ուսանողներին հատկացվելու է նորագույն սարքավորումներ (տեսախցիկ, համակարգիչ, հեռախոս, լույսեր, ձայնագրման սարքեր, մոնտաժի ծրագրեր)՝ ուսումնասիրվող նյութի պրակտիկ կիրառությունն ապահովելու համար։
Հետք Մեդիա Գործարանում դասավանդելու են ոչ միայն լրագրության, այլև գիտության և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտների առաջատար մասնագետներ։ Նրանք բոլորն ընտրվելու են մի քանի փուլից բաղկացած բաց մրցույթով։
Հետք Մեդիա Գործարանում դասավանդվելու են հետևյալ առարկաները․
- հետաքննական լրագրություն,
- փաստերի ստուգում,
- տվյալների լրագրություն,
- տվյալների վիզուալացում,
- ֆոտո լրագրություն,
- վիդեո լրագրություն,
- անիմացիա,
- մոբայլ լրագրություն,
- էթիկա և մեդիա օրենսդրություն,
- անգլերեն լրագրողների համար։
Դասապրոցեսը տևելու է մեկ ակադեմիական տարի՝ երկու կիսամյակով (սեպտեմբեր-դեկտեմբեր, փետրվար-մայիս)։ Դասընթացները տեղի են ունենալու յուրաքանչյուր երկուշաբթիից հինգշաբթի՝ երկու հերթափոխով՝ 10:00-14:00-ը (15 հոգի) և 13:00-17:00-ը (15 հոգի)։
Ամեն օր դասավանդվելու է չորս առարկա՝ տեսական և գործնական մասերով։ Ուրբաթ օրերը ուսանողները հանդիպելու են դասախոսին՝ անհատական հանձնարարությունները քննարկելու և աջակցություն ստանալու նպատակով։ Անհատական հանձնարարությունները հիմնականում լինելու են գործնական բնույթի։
Հետք Մեդիա Գործարանի դասացուցակի նախնական տարբերակը
Հետք Մեդիա Գործարանում կարող են սովորել`
- լրագրության կամ այլ ֆակուլտետների ուսանողները,
- գործող լրագրողները, ովքեր աշխատում են որևէ լրատվամիջոցում,
- ֆրիլանս լրագրողները,
- մեդիա ոլորտով հետաքրքրված անձինք։
Անհրաժեշտ պայմանները՝
- համոզված լինել, որ կարող եք ժամանակ հատկացնել դասերին ներկա լինելուն և հանձնարարությունները կատարելուն,
- գնահատել կրթվելու, անձնական աճի և մասնագիտական կարողությունների զարգացման կարևորությունը,
- լինել ճկուն՝ նորարարությունների, փոփոխությունների և տարբերությունների ընկալման հարցում։
Ընտրություն՝
- նախնական դիմում-հայտերի ընտրություն,
- հարցազրույց,
- փոքր գործնական հանձնարարություն՝ անհրաժեշտության դեպքում,
- վերջնական ընտրություն և հաստատում:
Հայտերի ընդունման վերջնաժամկետ՝ հուլիսի 15, 2020։ Դիմելու հայտը՝ այստեղ։
Հարցերի դեպքում կարող եք զանգահարել +374 44 20 20 48 հեռախոսահամարով կամ գրել հետևյալ էլ. փոստին՝ info@mediafactory.am։
Նախագիծն իրականացնում է «Հետաքննող լրագրողներ» հասարակական կազմակերպությունը։ Նախագիծը ֆինանսավորվում է ԱՄՆ պետքարտուղարության Հասարակայնության հետ կապերի գրասենյակի դրամաշնորհի շրջանակներում:

Ազատության տարիներ կամ մանկություն
Կարանտինի այս օրերին գյուղի և քաղաքի բնակիչները իրարից շատ տարբեր փորձառություն են ունենում: Սա, իհարկե, վերաբերում է բոլոր տարիքային խմբերին, բայց հաշվի առնելով օրը, անդրադառնամ երեխաներին: Մեր բակի երեխաները` չնայած այն աղմուկին, որ բարձրացնում են, մի տեսակ փայլ են հաղորդում մեր փողոցին: Նրանց համար կարծես թե ոչինչ չի փոխվել, դե բացի այն բանից, որ դպրոց գնալու փոխարեն մի քանի ժամ տանից էին դաս անում, մնացած ժամանակը անցկացնում էին ճիշտ այնպես, ինչպես առաջ էր: Երևի կհիշես՝ նախորդ հոդվածներիցս մեկում արդեն ներկայացրել եմ այդ երեխաներից ոմանց: Նրանք միշտ միասին են ու միշտ զբաղված են ինչ-որ «կարևոր գործով»:
Նրանք արթնանում են առավոտ շուտ՝ աշխատանքի գնացողների հետ ու սկսում իրենց՝ աղմուկից անպակաս խաղը: Այն ժամանակ, երբ ես նոր արթնանում եմ, նրանք արդեն մի կարճատև հանգստի են գնացած լինում: Հետո նորից հավաքվում են, ու այսպես շարունակ: Հետաքրքիրն այն է, որ իրենց խաղի մեջ ինձ էլ են ներքաշել: Երեկոյան միշտ դուրս եմ գալիս բակ՝ մաքուր օդ շնչելու ու երեկոյան թարմ, սառը եղանակը վայելելու: Դրանից մի քանի րոպե հետո կարող ես տեսնել ինձ նրանց հետ միասին գնդակ խաղալիս ու գոռգռալիս։ Հատկապես դասերի ժամանակ, երբ ամբողջ օրը համակարգչի առջև էի, հենց մի քիչ ազատ ժամանակ էի ունենում, պարտադիր գնում էի դուրս՝ նրանց հետ գնդակ խաղալու:
Այդ հասարակ խաղերը այնքան թարմացնող ու հաճելի են: Այն պահին, երբ երեխաների հետ իրենց «խելքին» ընկած վազվզում ես, մոռանում ես քեզ անհանգստացնող ամեն ինչի մասին, ուղղակի կտրվում ես ամեն ինչից: Երևի ուրիշ ոչ մի պահի այնքան «հենց հիմա», հենց այստեղ՝ ներկայում չեմ, ինչքան նրանց հետ ժամանակ անցկացնելիս: Դու գտնվում ես այն փոքրիկ մարդկանց խմբում, որտեղ ոչ ոք չի բողոքում կամ նեղսրտում, որտեղ միակ և բարձրագույն նպատակը ուրախանալն է: Այստեղ է կայանում մանկության գեղեցկությունը, երբ դու քեզ սահմանափակված չես զգում տարբեր գործոններով, այլ ուղղակի վայելում ես պահը: Եթե ուզում ես թռչկոտել, թռչկոտում ես, վազել՝ վազում ես: Եթե բարկացած ես, մի լավ բղավում ես կամ էլ լացում ու անցնում առաջ: Դու կարիք չունես քեզ ու քո փոքրիկ մանկական հրճվանքները համապատասխանեցնել ինչ-որ նորմերի: Երևի սա է պատճառը, որ մարդկանց մեծամասնությունը իրենց մանկությունը համարում են կյանքի լավագույն հատվածը, որովհետև այդ ժամանակ, և միայն այդ ժամանակ էր, որ նրանց իրավունք էր վերապահված լիարժեքորեն լինելու այնպիսին, ինչպիսին կան, հարազատ իրենց խառնվածքին, միայն այդ ժամանակ էին նրանք, թերևս, իրապես ազատ:

Ու մի զանգը փոխեց ամեն ինչ
Առավոտը բացվեց, հունիսի մեկն է՝ երեխաների իրավունքների պաշտպանության օրը։ Գնացի հյուրասենյակ, դեռ ոչ ոք չէր արթնացել։ Բացեցի պատշգամբի դուռը ու նստեցի բազմոցին։ Սրտի թրթիռով զանգի էի սպասում։ Մեկ էլ հանկարծ դրսից բարձր ձայն եկավ։ Միանգամից դուրս եկա, մեքենա էր՝ կառավարության կոչն էր հնչեցնում, թե բա՝ սիրելի հայրենակիցներ, խոսում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը։ Մտա հետ տուն ու հեռախոսս զնգաց, միանգամից մտածեցի՝ նա է, ու վազեցի դեպի հեռախոս, էն էլ չէ, այլ զանգ էր։ 2։30 րոպե կյանքիցս անիմաստ խլեց զանգողը։ Զանգը եկավ, բայց ես այլ զանգի էի սպասում։
Արթնացան ընտանիքիս անդամները։ Բարի լույս ու վերջ։ Հա, ու շնորհավոր… ըհըն՝ հիմա։ Ամռան առաջին օրը։ Չէ, սա էլ էն չէ։ Չկար սպասված խոսքը։ Սուրճի սեղանը կազմ ու պատրաստ, դե թեմաներն էլ՝ զանազան, բայց ոչ սպասելին։ Ահա, օրը ավարտվում է, բայց 18-րդ զանգը չի գալիս։ Մորաքույրը ավանդույթին վերջ դրեց անցած տարի։ Անցած տարվա զանգը վերջինը եղավ։ Հունիսի մեկս չշնորհավորեց։ Հասկացա, որ չէ, հաստատ մեծացել եմ։

Երբ նորից երեխա դառնամ․ Պղպջակներ
Երբևէ, եթե ստացվեր այնպես, որ կյանքի շրջանները հնարավոր լիներ գնահատել քաղցրությամբ, ապա մանկությունը կլիներ բացարձակ առաջատարը, քանի որ այն համեմված է ամենավառ գույներով, երևակայության ամենատարբեր ու ամենախենթ լուծումներով, և իհարկե, ամենահամով չարաճճիություններով:
Ես, օրինակ, փոքր ժամանակ շատ էի սիրում պղպջակներ պատրաստել: Առաջին հայացքից հեշտ թվացող այս զբաղմունքն իրականում լավ էլ բարդ տեխնիկա և նույնիսկ որոշակի փորձարարական գիտելիքներ է պահանջում:
Մեր ժամանակ պղպջակների պատրաստի սրվակներ խանութներում գտնելն այնքան էլ հեշտ չէր, բացի դրանից՝ դրանց պարունակությունն այնքան շուտ էր վերջանում, որ հարյուր հազարավոր պղպջակներ երկինք ուղարկելու իմ երազանքը մնում էր անկատար, ուստի ես ու եղբայրս պղպջակի սրվակները պատրաստում էինք տանը: Հիմնականում անհրաժեշտ էր երկու կախարդական բաղադրիչ՝ օճառ և ջուր (ցանկալի էր հեղուկ օճառ՝ ավելի լավ արդյունք ստանալու համար), երբեմն նաև ավելացնում էինք լվացքի փոշի և այլ գաղտնի բաղադրիչներ՝ պղպջակի նոր, կատարելագործված տեսակներ ստեղծելու համար:
Հարյուրավոր այս գործողությունները մի ամբողջ լուրջ գիտափորձերի շարք էին մեզ թվում, և, որ ամենակարևորն է, մենք միշտ հավատում էինք, որ լավագույն պղպջակի բաղադրատոմսը հենց մենք ենք գտնելու: Լոգարանը մեր փորձարարական լաբորատորիան էր, որտեղ և անցկացնում էինք պղպջակի ստեղծման մեր աշխատանքները: Պատահում էր այնպես, որ գերազանց պղպջակ ստանալու մեր գիտափորձերը տևում էին ժամեր, իսկ արդյունքում ստանում էինք այնպիսի լուծույթ, որից հազիվ մեկ կամ երկու պղպջակ էր դուրս գալիս: Երբեմն աշխատում էինք նաև առանձին և օրվա տարբեր ժամերի, որպեսզի կարողանայինք գտնել ամենախառներանգ ու փայլփլուն պղպջակն ստանալու եղանակը, իսկ նոր բան բացահայտելուն պես՝ արագ վազում իրար մոտ ու կիսվում արդյունքներով:
Պղպջակները երկինք ուղարկում էինք ամենատարածված ու կիրառելի միջոցով՝ գրիչով: Սկզբում հանում էինք երկու ծայրերը, հետո՝ միջուկը և դատարկ ձողն օգտագործում: Պղպջակների քանակը, մեծությունն ու օդում մնալու վայրկյանների թիվը, շատ հաճախ, կախված էր լինում ոչ այնքան լուծույթի որակյալ լինելուց, որքան հենց փչելու տեխնիկայից՝ արագությունից և ուժգնությունից:
Այսօր հունիսի մեկն է՝ երեխաների պաշտպանության միջազգային օրը, և հենց այսօր ուզում եմ նորից երեխա դառնալ ու վերագտնել պղպջակ պատրաստող այն փոքրիկ փորձարարին, ով չէր վախենում սխալվելուց ու միշտ հավատում էր, որ կհասնի իր երազանքներին, եթե միայն ամբողջ հոգով նվիրվի իր գործին:
Կարանտինի այս շրջանը շատ դժվար է երեխաների համար, քանի որ նրանք անդադար ցանկանում են խաղալ, նոր բաներ փորձել ու գտնել։ Տխրել ամենևին պետք չէ, վստահ եմ, տանը հաստատ ջուր, օճառ ու գրիչ կգտնվի: Գնացի՛նք փորձելու:
Տեսնենք ո՞վ առաջինը կգտնի լավագույն պղպջակի բաղադրատոմսը…

Երբ նորից երեխա դառնամ
Իրո՜ք, մանկությունը մեկ ակնթարթի նման է թռչում: Աչքդ չես հասցնում թարթել, ու մանկությանդ տարիները գնացքի նման անցնում են կողքովդ՝ միայն սպիտակ ծուխ թողնելով:
Այնքան կուզեի հետ բերել ոչ վաղ անցյալում մնացած օրերը: Կուզենայի նորից փոքրիկ երեխա լինել, որը կվազեր իրենց փոքրիկ պարտեզում, կպոկեր իրենց պարտեզի վարդի թերթիկները ու իրեն Կոկո Շանել կերևակայեր…
Հիշում եմ՝ ինչպես էի ամեն ամառ «օծանելիքի գործարան» բացում: Երբ մեր պարտեզի վարդագույն վարդերը բացվում էին, մայրիկիցս թաքուն պոկում էի վարդերի թերթիկներն ու սառը ջրի մեջ սկսում էի ճզմել: Տանից օծանելիքի աման էի «գողանում» ու պատրաստածս ընտիր հեղուկը լցնում ամանի մեջ: Հետո գնում էի տուն ու ցույց տալիս մայրիկիս: Դե, մայրիկս էլ, իհարկե՜, ասում էր, որ շատ անուշ է բուրում:
Մի անգամ էլ նույն պարտեզի նույն վարդերի մոտ ինքս ինձ հետ պահմտոցի էի խաղացել: Թաքնվել էի վարդերի մեջ: Տանեցիները մոտ 30 րոպե փնտրում էին ինձ: Իսկ ես ինձ համար նստել էի վարդերի մոտ ու հիանում էի արարքովս: Չէ՜, այդքան էլ չարաճճի չեմ եղել։
Հիմա շատ տխրությամբ եմ նայում տանը նստած երեխաներին, որոնք կարանտինի պատճառով զրկվել են իրենց մանկության չարաճճիություններից: Մնում է միայն հուսալ, որ այս ամենը շուտ կավարտվի: Եվ երեխաները կկարողանան նորից բակում վազվզել ու ուրախության ճիչեր արձակել:
Սիրելի՜ մանուկ, շնորհավորում եմ տոնդ: Ցանկանում եմ, որ մանկությանդ յուրաքանչյուր օր լցված լինի միայն ուրախությամբ ու մանկական անհոգությամբ:
Եվ մի խնդրանք՝ մի՜ շտապիր մեծանալ, գնացքը արագ է շարժվում..․

Երբ հասկացա, որ մեծացել եմ
Դեմքիս ժպիտ է հայտնվում, երբ հիշում եմ մանկությունս, կարծես մի պահ կրկին մանկանում եմ և զգում երեխաներին բնորոշ անհոգությունը: Մանկությանս ընկերները եղել են իմ քույր-եղբայրները` հորաքույրներիս երեխաները: Բոլոր հուշերս նրանց հետ են կապված: Մենք 6 հոգի ենք` 3 տղա և 3 աղջիկ: Պետք է ասեմ, որ մեր մանկությունն ու այժմյան երեխաների մանկությունը շատ է տարբերվում: Մենք չունեինք սմարթֆոններ, համակարգիչներ, բայց փոխարենը միշտ տարբեր խաղեր էինք կազմակերպում: Մեր խաղերը ամեն անգամ տարբեր էին լինում, քանի որ շուտ էինք ձանձրանում: Բայց մեզ շատ բան պետք չէր մեր օրը տոն դարձնելու համար, երբեմն սովորական հողն էլ բավական էր, որ մենք հսկայական թխվածքաբլիթների գործարան ստեղծեինք, կամ ընդամենը մի ծառ, որի վրա նստելով, մեզ զգում էինք Նոյի որդիները և, մեզ հետ վերցնելով սնունդ, «գնում էինք» հեռու` փորձելով փրկվել աշխարհին սպասվող վտանգից: Մեր մանկական երևակայությամբ այդ ծառին տվել էինք նավի կերպարանք: Եվ այդ ծառն իրականում շատ խորհրդանշական է: Այն հաճախ է եղել մեր խաղերի վայրն ու միջոցը: Նավից բացի՝ այն նաև եղել է մեր սրճարանը, հիվանդանոցը, դպրոցը և այլն: Ես հասկացա, որ մեծացել եմ, երբ իմ և քույր-եղբայրներիս հանդիպումները քչացան, քանի որ արդեն մեծացել ենք, և զբաղվածությունն էլ շատ է: Եղբայրներիցս երկուսը զինվորներ են, քույրերիցս մեկն արդեն ընտանիք է կազմել, իսկ մյուսն էլ շուտով կամուսնանա: Մեծացել ենք…
Ինչևէ, ցանկանում եմ նկարագրել իմ մանկության ընկերներին:
Եղբայրներիցս ամենամեծը՝ Յուրան, մեր խաղերը շուտափույթ ավարտելու հիմնական պատճառն էր: Բնավորությամբ առաջնորդն էր, միշտ ցանկանում էր, որ խաղերն իր սցենարով ընթանան, շատ կռվարար էր, և հիմա էլ շատ բան չի փոխվել: Հիմա էլ մենք երբեմն վիճում ենք, սակայն դրանք վեճեր անվանելն էլ սխալ կլինի: Անկախ իր կռվարար լինելուց` նա մեր պաշտպանն է: Մենք բոլորս էլ գիտենք, որ նա ցանկացած պահի պատրաստ է մեզ օգնել և պաշտպանել։
Քույրերիցս մեկը` Տաթևը, խաղերի ժամանակ հիմնականում ֆինանսական կողմի պատասխանատուն էր: Եվ հիմա էլ նա նույնն է, աշխատում է բանկում: Բայց պետք է պատմեմ, որ մի անգամ նա ինձ ու եղբայրներիցս մեկին` Խաչատուրին, նեղացրել է: Չէ, լուրջ բան չմտածեք, ուղղակի նա չկերավ մեր՝ հողից պատրաստված թխվածքը, որը մենք պատրաստել էինք հատուկ իր համար: Եվ մենք խոստացանք, որ անպայման մի օր իրենից վրեժ կլուծենք: Բայց նա մեր հանդեպ միշտ ուշադիր ու հոգատար է, ինձնից էլ լինելով բավականին մեծ՝ երբեք զգացնել չի տվել մեր տարիքային տարբերությունը` ինձ համար լինելով իրական ընկերուհի:
Մյուս եղբայրս` Միքայելը, ուներ մեր ժամանցն ավելի հետաքրքիր դարձելու պաշտոնը: Երբ գյուղում հարսանիք էր լինում հենց նրա առաջնորդությամբ բոլորով գնում էինք և ճանապարհը պարանով փակում: Դա մեր առաջին աշխատանքային փորձն էր, քանի որ մինչև տվյալ հարսանիքի քավորը մեզ չվճարեր, մենք չէինք բացելու ճանապարհը: Դա մի ավանդույթ էր, որը պետք էր պահպանել: Հիշում եմ, որ երբ հարսանիքներից մեկի ժամանակ մեզ քավորը հարցրեց, թե ով է մեր առաջնորդը, Միքայելն իր վրա վերցրեց այդ կարևոր պաշտոնը, ինչի համար էլ նա բոլորիցս բարձր վարձատրվեց, ինչն, իհարկե, դարձավ վեճի առիթ, որի ավարտին որոշվեց գումարը բաժանել հավասար:
Եղբայրներից ամենափոքրը` Խաչատուրը, իմ ամենամտերիմ ընկերն էր, քանի որ փոքրերը ես և ինքն էինք, և ամենից շատ ինքն էր ինձ հետ խաղում: Հիշում եմ՝ ինչպես էր ինձ համար հողից տներ պատրաստում, կամ ինչպես էր խոտաբույսերով փորձում դեղ ստանալ, որն էլ ես իբր պետք է գնեի իրենից: Մենք անգամ գումարի հարցն էինք լուծել: Ունեինք վճարման երկու տարբերակ. մեկը` թղթերից պատրաստված «գումարն» էր, իսկ մյուսը` քարտերը: Պատրաստել էինք «բանկային քարտեր» և «հատուկ սարք», որի միջոցով քարտի ներսի գումարը կարողանում էինք վերցնել: Դեռ փոքր ժամանակվանից էլ եղբայրս աչքի է ընկել իր գիտելիքներով և բարձր զարգացած ինտելեկտով: Նա իմ հավատարիմ ընկերն է, որին միշտ կարող եմ վստահել:
Ես էլ երեխաներից ամենափոքրն էի: Հիշում եմ` ինպես էի նրանց համար բացիկներ պատրաստում: Շատ հաճախ էի նեղանում, բայց երկար նեղացած մնալ չէի կարողանում: Երբեմն էլ մոռանում էի, որ նեղացած եմ և սկսում էի կրկին խոսել նրանց հետ, իսկ հենց հիշում էի իմ նեղացած լինելու մասին, ասում էի, որ ինձ հետ չխոսեն, դե՛, ես նեղացած էի: Հիմա հասկանում եմ, որ մեծացել եմ, քանի որ սկսել եմ այլ կերպ նայել ամեն ինչին, այլևս շատ չեմ նեղանում, իսկ նեղանալս էլ ուղղակի ժամանակը մի փոքր ավելի հետաքրքիր դարձնելու համար է լինում:
Մեզնից ամենամեծը Լիլիթն էր, ով ավանդական տուն-տունիկի ժամանակ մեր մայրիկի դերն էր կատարում, հիմա էլ շատ բան չի փոխվել, նա այժմ էլ մայր է, բայց արդեն ոչ թե մեր մայրն է, այլ երկու փոքրիկ հրաշքների՝ Ռուբենի և Նորայրի:
Մեր բոլորիս ուրախությունն են այդ հրաշամանուկները, եթե առաջ Լիլիթն էր ցանկանում մեր օրը տոն դարձնել, հիմա մենք ենք կարևորում նրա երեխաների համար հետաքրքիր ժամանց կազմակերպելը: Եվ գիտե՞ք` դրա համար շատ բան հարկավոր չէ, ուղղակի պետք է խաղանք նրանց հետ, համբերատարությամբ վազենք նրանց հետևից, լսենք, թե ինչ են ասում և համաձայնենք անգամ, երբ նրանց ասածից ոչինչ էլ չենք հասկացել, իսկ փոխարենը նրանք կգան ու ամուր կգրկեն՝ ասելով, որ քեզ շատ են սիրում:
Երեխաները ամենամաքուր ու անկեղծ հոգին ունեն, նրանց համար խորթ է չարությունն ու կեղծավորությունը: Եվ իրականում, անկախ տարիքից՝ բոլորիս հոգում էլ կա մեր փոքրիկ տեսակը, ով անկեղծորեն կարող է ուրախանալ կամ տխրել չնչին բաներից:
Այս օրը կտարբերվի բոլոր տարիների հունիսի 1-ից, չէ՞ որ այս անգամ չեն լինելու միջոցառումներ, խնջույքներ, բայց պետք չէ տխրել, տանը ևս կարող ենք այս օրը հեքիաթային և տարբերվող դարձնել, այնպես չէ՞:
Շնորհավոր բոլոր փոքրիկների, այդ փոքրիկների ներկայությունը վայելող ծնողների և բոլոր այն մարդկանց տոնը, ովքեր իրենց համարում են երեխա: Շնորհավորում եմ մեր բոլորիս տոնը: Թող աշխարհի բոլոր երեխաները անհոգ ու գունավոր մանկություն ունենան, իրենց անկեղծ ժպիտներով լուսավորեն մեր կյանքը, իսկ մենք նրանից սովորենք լինել ավելի անկեղծ, նվիրվող և երջանիկ:

Ժպիտների տոնահանդես
-Հե՜յ, արթնացի՛ր, մի՞թե մոռացել ես, թե այսօր ինչ օր է…
-Ինչպե՞ս կարող եմ մոռանալ, չէ՞ որ այս օրը մեր ամենասիրված ու սպասված օրերից մեկն է…
-Ուրեմն արագ վե՛ր կաց, ուր որ է տոնախմբությունը կսկսվի, իսկ մենք դեռ այնքա՜ն անելիք ունենք. պետք է պատրաստվենք…
-Լա՛վ, լա՛վ, դու գնա, ես հիմա կգամ…
Այդ օրը մոտավորապես այսպես էր սկսվում երեխաների առավոտը Գագարինում: Վաղ արթնանում էինք՝ արթնացնում նաև մյուսներին: Կարծում եմ՝ գուշակեցիք, թե որն է այս տագնապահարույց ուրախության պատճառը: Չէ՞ որ հենց այս տոնական օրվան ենք սպասել երկար ժամանակ… Այո՛, այսօր Հունիսի մեկն է՝ երեխաների պաշտպանության միջազգային օրը: Երեխաներն այդ օրը միշտ մի լա՜վ ուրախանալու հնարավորություն են ունենում… Իսկ հիմա ես ձեզ կպատմեմ, թե սովորաբար ինչպես է այդ օրը նշվում մեր Գագարինում…
Սկսեմ ամենասկզբից. նախ՝ թե՛ մեծ, թե՛ փոքր հավաքվում են մի վայրում՝ Մշակույթի տանը հարակից հրապարակում: Երեխաներն սկսում են շնորհավորել միմյանց, փորձում են ուշագրավ ու հետաքրքիր մաղթանքներ ասել իրար, և սկսվում է ժպիտների տոնահանդեսը: Այդ օրվա ժպիտներն ասես մի տեսակ տարբերվող ու անկեղծ են: Եվ այդ շատ-շատ ժպիտներից ամառվա առաջին օրն ասես ավելի տաքուկ ու լուսավոր է դառնում, իսկ արևը՝ ծիծաղկոտ… Երաժշտություն է միանում, բոլորն սկսում են պարել ու երգել… Եվ վերջապես գալիս են մուլտհերոսները, նրանք իրենց հետ նվերներ են բերում, հատկապես՝ պաղպաղակ: Հունիսի մեկը միշտ հարուստ է լինում գույներով ու անհոգ երջանկությամբ:
Այս տարի Գագարինի մանկապարտեզի բակում գեղեցիկ խաղահրապարակ են կառուցել: Ես հաճախ եմ նկատել, թե երեխաներն ինչպես են կարոտով նայում ճոճանակներին ու կարուսելներին: Նրանց՝ միշտ այնքան ուրախ աչուկներն ասես մի քիչ մտահոգ են դարձել: Դա այնքան անսովոր է: Երանի այս իրավիճակը շուտ ավարտվի ու ամեն ինչ նորից իր սովորական հունի մեջ հայտնվի: Ես ուզում եմ, որ տարվա բոլոր օրերին երեխաների իրավունքները պաշտպանված լինեն: Աշխարհում չլինեն քաղցած ու որբ երեխաներ: Չէ՞ որ երեխան տեղով մեկ ամառ, արև ու ուրախություն է: Ու մեծերը պետք է անեն ամեն ինչ, որ փոքրիկները առողջ ու երջանիկ լինեն: Հուսով եմ, որ շուտով ես կքայլեմ Գագարինի փողոցներով ու ամեն կողմից կլսեմ մանկական զրգուն ծիծաղ, անհոգ շաղակրատանք ու երգ: Այս աշխարհը նաև երեխաների ժպիտներից է ջերմանում… Ես վստահ եմ, որ մենք եկող տարի կրկնակի շուքով կնշենք Հունիսի մեկը՝ նաև ա՛յս տարվա փոխարեն: Իսկ այժմ ես ի սրտե շնորհավորում եմ ամբողջ աշխարհի ու հատկապես՝ Գագարինի երեխաների հրաշք տոնը՝ Հունիսի մեկը, թող բոլոր երեխաների կյանքը շարունակվի որպես ժպիտների տոնահանդես: Հղում եմ այս տարվա ամենակարևո՛ր մաղթանքը՝ առո՛ղջ եղեք: