Էս վերջերս անընդհատ մի հոլովակ է աչքովս ընկնում, նայում եմ ու հասկանում, որ հոլովակի 2016 թվականին նկարված լինելը դեռ ոչինչ չի նշանակում, ու որ էս թեման քանի գնում, այնքան ավելի է թարմանում։

Հոլովակում մի մարդու մասին էին պատմում՝ Գեղամի, ում ծնողները մահացել են, կինը դավաճանել է, իսկ որդին չի էլ ցանկանում հոր հետ կապ ունենալ։ Հարցնում են. «Ու՞ր է տղադ հիմա»։ Նյարդայնանում է, ասում. «Նա ինձ ի՞նչ տղա։ Ե՛ս եմ իմ տղան, ե՛ս եմ իմ աշխարհաչափը, ե՛ս եմ իմ ծովն ու ցամաքը»… Նապաստակներ է պահել, որ վաճառի, որ գոնե դեղամիջոցների ու ապրուստի մասին հոգա, բայց չի հասցրել վաճառել… Գողացել են։

Ասում է` բան չեմ ուզում, մենակ դեղերիս գումարը լինի ու վերջ։ Անիծում է պապուն, որ ինքը հայ է ծնվել, իսկ մե՞նք։ Մենք ի՞նչ ենք անում։

Ունեցած մի կտոր, մի փոքր լավը մեզ համար դարձնում ենք մուգ գույնի, անթափանց կտոր, վերցնում ենք, կապում մեր աչքերին ու ձևացնում, իբր վատը չենք տեսնում, իբր վատը չկա։ Բայց կա, չէ՞։ Դրանից հո իրականությունը չի՞ փոխվում։ Ուղղակի էդպես հեշտ է, ուղղակի մարդը երբ չի կարողանում իր առջև ծառացած որևէ խնդիր լուծել, նախընտրում է առավել հեշտ տարբերակ. ձևացնել, իբր ամեն ինչ կարգին է, իբր խնդիր ամենևին էլ չկա։ Ու կեսից մոռանում է նրա մասին, որ ինքը պարզապես ձևացնում էր, որ խնդիր չկա, ու սկսում է քիչ-քիչ հերքել խնդրի` վատի գոյությունը։ Վա՞տ, ի՞նչ վատ, վատ բան չկա։

Կա, ու մենք ենք էդ վատը, մեզնից յուրաքանչյուրը, որ իրեն իդեալական է համարում, ամեն մեկը, որ իր թերությունները շտկելու փոխարեն ծածկում է այն, իսկ ինչն էլ չի կարողանում քողարկել, ներկայացնում է իբրև առավելություն` իրեն «ազատ մարդ»  ու «ժամանակի հետ քայլող» համարելով…

Վատն ենք, ու ինքներս մեզնով հպարտանալու բան շատ քիչ ունենք, քանի դեռ էս տեսակ մարդիկ են ապրում մեր հարևանությամբ, ում չնկատելու ենք տալիս։

 Վա՞տ, ի՞նչ վատ, վատ բան չկա։

 

Յոթ տարի առաջ, երբ «Մանանա» կենտրոնը մեդիա դասընթացներ էր անցկացնում Չարենցավան քաղաքում, ի թիվս այլ թեմաների, մասնակիցներին առաջարկեցինք  գրել «Եթե ես լինեի քաղաքապետ» թեմայով։ Պատանիները գրել էին այն բոլոր խնդիրների մասին, որոնք դուր չէին գալիս հարազատ քաղաքում: Այժմ, երբ այսքան տարիներ են անցել, և քաղաքն էլ ունի նոր քաղաքապետ, փորձեցինք հիշեցնել և զետեղել այդ նյութերից մի քանիսը:  Հետաքրքիր է՝ արդյո՞ք ինչ -որ բան փոխվել է, այս առաջարկներից կա՞ն այնպիսիք, որ  կատարվել են։ Եթե ապրում ես Չարենցավան քաղաքում, գրիր մեզ այդ մասին։

***

Եթե ես լինեի քաղաքապետ, առաջին հերթին կբացեի աշխատատեղեր, կվերանորոգեի սպորտդպրոցները, կկառուցեի երիտասարդական զվարճանքների կենտրոններ, փողոցների ու ճանապարհների մաքրման և ասֆալտապատման աշխատանքներ կտանեի, մանկապատանեկան միջոցառումներին ավելի շատ ուշադրություն կդարձնեի, կլսեի մարդկանց հոգսերի մասին և կփորձեի շտկել թերությունները:

Նաիրի Խալափյան

***

Ես իսկապես շատ կցանկանայի լինել քաղաքապետ, քանի որ այդպես հնարավորություն կունենայի փոխել Չարենցավանը՝ իմ պատկերացումներին համապատասխան: Կկառուցեի մի քանի նոր սրճարաններ, ինչու չէ՝ նաև ռեստորաններ: Կվերափոխեի մեր զբոսայգին, որը, վստահ եմ, վերափոխումներից հետո կդառնա հետաքրքիր ժամանցի վայր երեխաների, երիտասարդների և տարեցների համար: Կբարեկարգեի ճանապարհների քանդված հատվածները, կկանաչապատեի բակերը: Մի խոսքով, կյանքը կդարձնեի ավելի ժամանակակից, որպեսզի Չարենցավանի երիտասարդությունը ժամանակ անցկացնելու, լիցքաթափվելու համար չգնար մայրաքաղաք: Ինձ թվում է, որ այս խնդիրներին երիտասարդների տեսանկյունից նայելով՝ կգտնեինք ավելի արդյունավետ լուծումներ: Գերազանց կլիներ, եթե ես ունենայի այդ արտոնությունները: Իմ կարծիքով՝ բոլորն ինձնից գոհ կմնային:

Մարտին Պանյան

***

Ես, լինելով Չարենցավանի քաղաքացի, ամեն անգամ ցավ եմ ապրում՝ տեսնելով մեր քաղաքի անբարվոք վիճակը: Աշխատատեղերի պակասը ժողովրդին ստիպում է մնալ նպաստների և պարտքերի հույսին:

Քաղաքում գործում էին բազում գործարաններ, որոնցից ընդամենը մի քանիսն են աշխատում, այն էլ՝ ոչ լիարժեք: Քաղաքում չկա շուկա, և ես ձեռնամուխ կլինեի շուկայի բացման հարցում:

Ես կբարեկարգեի 2-րդից 4-րդ դպրոցները: Կվերանորոգեի և կվերաբացեի կինոթատրոնը: Կկազմակերպեի գեղեցիկ հուշակոթողների շինարարությունը: Կիրականացնեի գործարաններում կադրերի թարմացում և այլն:

Արտյոմ Սաֆարյան

***

Ես կփոխեի ընդհանուր քաղաքի դիզայնը: Ես կարգելեի նպաստ տալ այն մարդկանց, ովքեր կարող են աշխատել, սակայն չեն աշխատում և մնում են նպաստի հույսին: Կջեռուցեի այն դպրոցները և մանկապարտեզները, որոնք ջեռուցում չունեն: Կվերանորոգեի փողոցները, որովհետև, եթե չվերանորոգենք, կարող են շատ վթարներ լինել: Բարեգործություն կանեի հանրակացարանում: Ծերերին, հաշմանդամներին, այն երեխաներին, ովքեր ծնողներ չունեն, տներ կնվիրեի, կվերանորոգեի ծերանոցները, մանկատները: Եկեղեցին ավելի կգեղեցկացնեի: Չարենցավանում կան գործարաններ, սակայն դրանցից շատերը չեն գործում: Կկառուցեի գեղեցիկ հուշարձաններ: Կբացեի հին կինոթատրոնը և նորը կկառուցեի:

Գևորգ Շատեյան

***

Եթե ես լինեի Չարենցավանի քաղաքապետ, կփոխեի վատ վիճակում գտնվող ցանկապատները, որոնք տգեղացնեում են մեր քաղաքը: Չարենցավանում կան մարդիկ, ովքեր ապրում են առանց ջեռուցման, առանց ոռոգման և այլն: Կան նաև դպրոցներ, որոնք գտնվում են վատ վիճակում. դրանց պատերն արդեն քայքայվում են, դրանք ևս կվերանորոգեի: Կկառուցեի նոր սպորտդպրոցներ, օրինակ՝ կարատեի, լողի, ըմբշամարտի, ինչպես նաև նկարչության, քանդակի, խոհարարական ուսումնարաններ:

Տիգրան Շահգալդյան

***

Եթե ես լինեի քաղաքապետ, կվերաբացեի գործարանները, որոնք արդեն մի քանի տարի է՝ չեն աշատում, և այդ պատճառով մարդիկ անգործ են մնացել: Կկանաչապատեի տարածքները, կվերականգնեի բակերի փողոցները, քաղաքային զբոսայգին և այլն: Եթե մարդիկ կառուցում են պանդոկներ կամ ռեստորաններ, ուրեմն թող կառուցեն քաղաքի ծայրամասերում, այլ ոչ թե շենքերի տակ ու խանգարեն մարդկանց անդորրը:

Լիլիթ Բալաբեկյան

***

Կարծում եմ՝ քաղաքապետ լինելն այնքան էլ հեշտ չէ: Քաղաքապետ լինել նշանակում է պատասխանատու չլինել միայն իր անձի համար, այլ նաև մի ամբողջ քաղաքի բնակչության: Եթե ես լինեի քաղաքապետ, կվերացնեի ճանապարհային առևտուրը, քանի որ այն աղավաղում է քաղաքի գեղեցկությունը: Կավելացների այգիների և պարտեզների քանակը, դրանք ոչ միայն կապահովեին քաղաքի մաքուր օդը, այլև գեղեցկությունն ու լավ տրամադրությունը: Հատուկ ուշադրություն կդարձնեմ շենքերի, ապօրինի շինությունների կառուցման վրա: Կփորձեմ վերադարձնել այն նոր ծաղկող ու մեծ արդյունաբերություն ունեցող երիտասարդ քաղաքը: Ուշադրություն կդարձնեի նաև հոգևոր-մշակութային, կրթական, սոցիալական ոլորտների վրա: Կհիմնեի մանկատներ, որպեսզի երեխաները չհայտնվեն դրսում, ինչպես նաև ծերանոց, որ անապահով ծերերը չդիմեն մուրացկանությանը: Հուսով եմ, որ ինձ բախտ կվիճակվի լինել Չարենցավանի քաղաքապետ և բարելավել բնակչության վիճակը:

Սիլվա Խանսանամյան

***

Եթե լինեի քաղաքապետ, կվերանորոգեի փողոցները, մեր շենքի կողքով մեքենաները չեն կարողանում անցնել, որովհետև ավտոտնակները խանգարում են: Կկառուցեի ֆուտբոլի դաշտ երեխաների համար, որովհետև ֆուտբոլի դաշտերը շատ քիչ են, և լինում է այնպես, որ տարիքով ավելի մեծ երեխաները խաղում են և չեն թողնում, որպեսզի մենք էլ խաղանք: Լինում է, որ շենքի կողքին է լինում ֆուտբոլի դաշտը, և բնակիչները ասում են՝ քնած մարդ կա, գնացեք, ուրիշ տեղ խաղացեք:

Ավետիս Ավետիսյան

***

Եթե ես լինեի քաղաքապետ, կզբաղվեի քաղաքի գեղեցկացմամբ և կանաչապատմամբ: Կաշխատեի փոխել մեր երիտասարդության միջավայրը: Օրինակ՝ գտնվելով Երևանի կենտրոնում, նույնիսկ հին մարդը կձգտի դրա ոճին, միջավայրը, որտեղ ապրում ես, ազդում է քո հոգեբանության վրա: Ես կուզեի անել այնպես, որ մեր քաղաքի միջավայրը մարդկանց դարձներ ավելի մաքուր, և նրանք ափսոսեին նույնիսկ հացի փշրանքները թափել: Յուրաքանչյուր հինգ մետրը մեկ լինի աղբաման, որը կլինի ոչ թե այժմյան աղբամանների նման փոքր, որոնցում աղբ նետելը դժվար է, այլ ավելի հարմարավետ: Այդպիսով, գոնե եթե յուրաքանչյուր մարդ իր մտածելակերպով ցանկանա չաղտոտել քաղաքը, իմ կարծիքով ամեն ինչ կբարելավվի:

Իսկ մյուս կողմից ես կասեմ, որ սիրում եմ իմ քաղաքը այնպիսին, ինչպիսին որ այն կա, որովհետև ամեն քաղաք պետք է ունենա իր ոճը, իմաստը:

Արսեն Մկրտչյան

Նոր Տարիները գնալով միապաղաղ են դառնում: Չէ, ես նկատի չունեմ ողջ տարին, այլ հենց այդ մեկ օրը, որին միշտ հրաշքներ ենք վերագրել:

Մեր դպրոցի ամանորյա միջոցառումների ժամանակ ես լսում կամ ասում էի, որ 12-ի զարկելուն պես պիտի երազանք պահես, այն ամենանվիրականը, ու ամբողջ սրտով հավատաս, որ կիրականանա:

Նոր Տարին սովորական տոն դարձավ, երբ մենք դադարեցինք հավատալ Ձմեռ պապիկի գոյությանը, սովորական դարձավ, երբ հասկացանք, որ մարդիկ իրար բարին կամենալու փոխարեն հաշվում են սեղանին դրված ուտելիքների քանակը: Ամանորը դադարեց լինել արտասովոր տոն, երբ սկսեցինք երազանքներ չպահել, որովհետև դադարեցինք հավատալ: Մի՞թե մեծացել ենք, բայց չէ՞ որ երազանքները տարիք չեն ճանաչում, ու մենք միշտ հնարավորություն ունենք երազելու…

Ամանորը ողջ իմաստով տարին նորովի սկսելու ու մաքուր էջ բացելու հնարավորություն է, բարության, երջանկության, սիրո ու ներման հիանալի առիթ, այլ ոչ թե տասներկուսին հինգ պակաս կիսաթաց մազերով տանեցիներ, ճոխ սեղան՝ բոլորին զարմացնելու համար, հոգնած մամա ու որևէ մարդու տուն գնալու պարտավորվածություն՝ իբր չնեղացնելու համար: Ու այս չակերտավոր Ամանորից մենք ոչինչ չենք ստանում, մեր սրտերի ջերմությունը գոնե մի քիչ չի ավելանում, որ այս սաստիկ ձմռանը դիմանանք: Մենք օրերն ավարտում ենք, հոգնում, բարկանում… Ու մեզ էլի ոչինչ չի մնում, բացի թթված տարատեսակ աղցաններից ու այն երշիկ-բաստուրմայից, որ պատրաստվում են ձվածեղ դառնալ:

Ամանորի իմաստը այդ ամենի մեջ չէ: Ես երբեք չեմ փոխի ոչնչի հետ այն զգացումը, որն ունենում եմ, երբ հետհաշվարկ ենք անում ու սպասում զանգերի ղողանջներին:

Հուսամ այս ամենը տարիների ընթացքում իր դիրքերը կզիջի ու մենք ամանորին երջանիկ կզգանք ոչ թե նրա համար, որ մեր սեղաններին ասեղ գցելու տեղ չկա, այլ նրանից, որ մեր հոգիների ջերմությունը կտարածվի ամենուր ու սեր կճառագի բոլորիս սրտերից:

Շնորհավո՜ր Նոր Տարի, իմ սրտաբաց, հյուրասեր հայ ազգ, թող քո երկինքը միշտ խաղաղ լինի, իսկ ամանորներդ՝ միշտ երջանիկ։

Մովսես գյուղի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցում Ճրագալույցի պատարագ է:

Պատարագիչ քահանան` Տեր Աբել Քարդաշյանը:

Տոնի առթիվ համայնքը որոշել է ղափամա պատրաստել:

Կարծում եմ արդեն հասկացաք, որ շատ համեղ էր:

Վերջերս գլխումս մի արտահայտություն է հայտնվել, մի նախադասություն, որն անընդհատ վերլուծում եմ, բայց այդպես էլ չեմ հասկանում, թե ինչու հենց դա լսեցի ականջներումս։ Զարմանում եմ, գիտե՞ս։ Ախր ես ականջակելներս խրել էի ականջներս, որ չլսեի այդ վարորդի վեհ մտքերը կյանքի մասին ու հանկարծ երաժշտության փոխարեն սա լսեցի․

«Արևդ գողանա՞մ, մնաս առանց արև»։ Ես չհասկացա՝ դա ասաց ինչ-որ մեկը, թե ուղղակի ականջներս լցված լինելով կյանքի մասին ճահճացած խոսքերով՝ արդեն իրենք իրենց մտածում են։
Ես անընդհատ մտածում եմ, թե որն է այդ մտքի էությունը, բայց այդպես էլ չեմ հասկանում։ Ես կարծում եմ, որ ես շատ եմ ճանաչում այնպիսի մարդկանց, ովքեր մնացել են առանց իրենց արևի, դու երևի կարծում ես, որ այն հենց մեր լուսատուն է, բայց չէ՜։ Արի՛ այլ կերպ մտածենք, օրինակ՝ այսպես. էս աշխարհում մի կտոր երջանկությունն անգամ չափազանց թանկ արժեք ունի, և չնայած այդ ամենին՝ մենք ունեցածն էլ չենք գնահատում։ Գիտե՞ս մեկին, ով արդեն ամեն բան իր կյանքում կորցրել է, ով ոչինչ չունի, բացի մի շիշ ռոմից ու սև հացից, նրան անգամ, եթե հարցնես՝ երջանկության գինն ի՞նչ է, ապա հաստատ քեզ կասի… Մարդիկ տարբեր են. մեկի համար երջանկությունը սահմանափակվում է նոր ու թանկ հեռախոսով, մյուսի համար դա մի հոյակապ դետեկտիվ գրականությունն է, կամ շոկոլադե պաղպաղակը, մի տուփ քաղցր մաստակը, մյուսի համար՝ լիքը փողն ու կարիերան, մյուսն էլ միայն մենակության մեջ է ձգտում գտնել այն։ Ես, ե՜ս չգիտեմ, երևի ինձ համար էլ երջանկությունը շատ ու շատ կետեր ունի, բայց ես երջանկությանը սահմանների մեջ չեմ առել, ես այն տեսնում եմ ամենուր, այնտեղ, որտեղ քո միտքը չի էլ հասնի, ես նրան տեսնում եմ անգամ 41-ի բարկացած վարորդի աչքերում, բարկացած կնոջ, որը հենց նոր մեզ կոչեց «մումիաներ»՝ չնայած նրան, որ ես այդպես էլ իր դեմքը չտեսա, բայց պատկերացրի։ Պատկերացնո՞ւմ ես, ես անգամ երջանկություն եմ գտնում իմ հետևից մեկ ժամ քայլող անծանոթ շան մեջ, որը երևի երջանիկ էր իմ անմիջական ու սովորական բարևից։
Ես երջանիկ եմ անգամ այն ժամանակ, երբ դու կարող ես աշխարհում միայն սևը տեսնել։ Թող չթվա, որ տխրելու առիթ չունեմ, ու չկա մի բան, որն իմ հոգում սև առաջացնի, ուղղակի ես սովորություն չունեմ աշխարհը լցնելու իմ խնդիրներով, դիմացինը ի՞նչ մեղք ունի, որ ես այդ օրը որոշել եմ սպանել ավտոբուսի վարորդին, որն ինչպես միշտ հեռախոսը մոռացել էր ականջախեցիում՝ ավտոբուսը լցնելով իր բարոյախրատական խոսակցությամբ։
Ոչ ոք երբեք էլ չի հասկանա, որ երջանկության հետ մենք միշտ մի խաղ ենք խաղում, որում միշտ էլ նա է հաղթում։ Տե՛ս, այսպես. մենք փակում ենք մեր աչքերը, հաշվում մինչև տասն ու բարձր բղավում.
-Ես արդեն փնտրում եմ քեզ, հե՜յ։
Այն տեղում, ուր նա է թաքնված, մենք չենք տեսնում, ուղղակի որոնում ենք այնտեղ, որտեղ նա երբեք էլ չի եղել։ Իսկ շատ դեպքերում մենք գտնում ենք նրան՝ մեր երջանկությանը, ու կրկին բաց թողնում, ու ոչ թե նրա համար, որ մեզ այն անհրաժեշտ չէ, ուղղակի մենք էդպես էլ այդ խաղի իմաստը չսովորեցինք ու նրա հետ չկարողացանք խաղալ այնպես, ինչպես հարկն էր…
-Ես հաշվում եմ։ 1, 2, 3, 4… չմոռանաս, Նարե, որ ես քեզ մի՜շտ գտնում եմ, տես, այս անգամ չսխալվես… 5, 6, 7, 8, 9, 10։
Հավանեցի՞ր, սա իհարկե առաջինն էր, ինչը մտքիս եկավ։ Դե, ինչպես հասկացար, ես արևը համեմատեցի երջանկության հետ։ Կարծում եմ՝ այնուամենայնիվ կապ ունեն, գուցե դու այլ միտք ունես, բայց ես հստակ մի բան գիտեմ. աշխարհիս երեսին երջանիկ է նա, ով ապրում է հանգիստ խղճով, ով ճիշտ է իր խոսքում, ով մաքուր է իր մտքերում, ով անիմաստ չի խոսում, չի բողոքում ու վերջապես նա, ով լի՜քը գրքեր ունի, դե ուրեմն ես կարող եմ ասել, որ երջանիկ լինելու համար մի աստղ արդեն ունեմ՝ գրքերս։
-Հանգիստ ապրիր, թույլ չեմ տա, որ արևդ գողանան, ես դրանք ամո՜ւր քողարկել եմ։
-Օ՜, շնորհակալ եմ, բարի մարդ։

Մի անգամ ինչ-որ բանից բարկացած (հիմա չեմ էլ հիշում, թե ինչ էր) տուն էի շտապում, երբ մի երեխա մոտեցավ ու իր բարի ժպիտով ասաց.

-Պեչենի կուզե՞ս:

Իսկ ես իմ նյարդային հայացքով նայեցի փոքրիկին ու բղավեցի.

-Չէ՛, չեմ ուզում, քե՛զ պահիր քո պեչենին:

Ի՞նչ մեղք ուներ այդ երեխան և իր թխվածքաբլիթը: Նա ուղղակի իր ունեցածը ուզեց կիսել ինձ հետ, որ դեմքիս ժպիտ գա, իր դեմքի նման պայծառ ու լուսավոր դառնա, իսկ ես ավելի մռայլվեցի: Հետո, երբ նյարդայնությունս անցավ, մի պահ ուզեցի գտնել այդ փոքրիկին, բայց ո՛չ ինքը կար, ո՛չ էլ թխվածքաբլիթը:

Պահի ազդեցության տակ արված քայլերը մենք հետո ենք հիշում և վերլուծում՝ հասկանալով ճիշտ էինք, թե սխալ: Իմ դեպքում սխալը ես էի: Նման դեպքերում լռել է պետք սովորել, ուղղակի լռել, քանի որ մեր վերաբերմունքով ու խոսքերով մենք շատ ժամանակ նեղացնում և վիրավորում ենք մեր ծնողներին, ընկերներին, մեզ համար շատ ու շատ կարևոր մարդկանց: Արդյոք արժե անտեղի բաների համար նեղացնել անգամ անծանոթ որևէ մեկին: Ոչինչ չասելը մեզ ժամանակ առ ժամանակ տալիս է մտքի ազատություն, իսկ ազատությունը երջանիկ լինելու ամենաառաջին գլխավոր պայմանն է: Եթե սրտի խորքում դեռևս կառչել ենք որևէ բաներից՝ անհանգստությունից, բարկությունից, ագրեսիայից, մենք չենք կարող ազատ լինել:

Նման դեպքեր բոլորիս հետ էլ լինում են, բայց պիտի կարողանանք բարությունը դարձնել մեր կյանքի կարևորագույն գործոններից մեկը, որը անգամ ուժեղ բարկության դեպքում կստիպի, որ ձեռքդ առաջ տանես ու վերցնես թխվածքաբլիթը: Պիտի գիտակցենք, որ ամեն մեկիս սրտի մի անկյունում գոնե մի փոքր բարություն կա, որ գործի դնելով՝ կուրախացնենք և՛ մեզ, և՛ դիմացինին: Մարդու համար կարևոր է առողջությունը, հոգու համար՝ բարությունը: Երկուսն էլ անզեն աչքով հնարավոր չէ տեսնել, բայց բացակայությունը միանգամից զգացնել կտա իրեն և տակնուվրա կանի ամեն հնարավոր և անհնար բան:

Եթե օրերից մի օր մի փոքրիկ մոտենա ու թխվածքաբլիթ առաջարկի, ինչքան էլ բարկացած լինեք, վերցրե՛ք: