Երևանյան պատմություն

«-Համմե՞,- կանգնած գոռում էիր դու ձեր տան դռան բռնակը ձեռքումդ, դուռը՝ կիսափակ։

-Ոչ մի բան, ռադդ քաշի,- ներսից ուրիշ ծիծաղող ձայն բացականչեց, ու դու դուռը փակեցիր ու սկսեցիր իջնել աստիճաններով։

Ես արդեն մի քանի քայլ արել էի, տեսնես՝ դու ինձ մեջքից հիմա նայո՞ւմ ես։ Մտածում ես՝ տեսնես էս ով են նոր հարևանները։ Էն ձայնն էլ քույրդ էր երևի, ջահել աղջկա ձայն էր։ Դեմք ես բայց հա, պատկեր, դուռը կիսաբաց՝ բոլորի համար գոռում ա, թե բա՝ համմե»։

«Էս տունը էլի առնող եղա՞վ։ Վայ քո։ Ինչ էլ խուճուճն ես, վազի, վազի, դեմքդ հետո կտեսնեմ։ Էս էլի դո՞ւ ես, նույն կանգառն ենք գալիս, նույն շենքից։ Ուղիղ դիմացի հարևան։ Տեսնես՝ ո՞նց եղավ, որ էդ տունն առաք։ Ոչխարիկ ես էդ մազերովդ»։

***

-Իմացա՞ք, մեր դիմացի տունն առել են։

-Հա, մամ, ես էլ էսօր տղա եմ տեսել մի հատ խուճուճ դուրս եկող։ Գառան նման էր, արագ էր քայլում։

-Տեսնես՝ ոնց են «հարիֆացրել», էդ տունը ծախել, չնայած՝ էդ կինը մեղք չուներ։

-Բլո՞նդը։

-Հա, էն որ մինչև իրանց էին։ Այ իրանց նախորդներն էին մեղավոր։ Հանցագործություն, էլի։ Տունը բռնեցին կիսեցին, էդ ահավոր բնակարանը սարքեցին, որ ծախեն։ Ո՞վ էր թույլ տվել։ Դա հո էսպես նախատեսված չի։

-Տեսնես զուգարան կարողացե՞լ են քաշեն։

-Դե բա հո առանց զուգարան չի լինի։ Ուղղակի՝ Աստված գիտի, թե ինչ պրոբլեմներով։ Իրենք էդ անելու իրավունք չունեին, արեցին, ու հիմա ամեն առնող մտածում ա մենակ ոնց անի, ում գտնի՝ ծախի։ Կարա՞ս մեղադրես․ չես կարա։ Էդ կինն էլ վատ կին չէր։ Ասում էին՝ մարդը խաղամոլ էր։

-Այ կնիկ, քեզ էդ բամբասանքները որտեղի՞ց, ամբողջ օրը գործի ես։

-Շենքի խանութից։ Բոլոր նորությունները միայն շենքի խանութից։ Հիմա էլ մի կին ա՝ երկու տղաների հետ։ Ձեր տարիքի են ոնց որ, ջահել երեխեք են։ Ծառայած էլ են կարծեմ։

-Հա, մեկն էլ գառի էր նման, երեկ տեսել եմ․․․

***

«Քիչ ա նույն կանգառն ես գալիս, մի հատ էլ հետս նույն տրանսպորտն ես նստում։ Տեսնես ախպերդ է՞լ ա քո նման գառ։ Կոշիկներդ շատ վատն են, է»։

«Համմե-ն ա։ Դու ուր ես գնում էս «մարշրուտնով»։ Կարո՞ղ ա Սլավյանսկի ես սովորում։ Չէ հա։ Ափսոս էս անտերը սաղ ազատ էր։ Տեղ չլիներ նստելու, ես էլ քեզ տեղս զիջեի, աչքդ մտնեի։ Հարևան ենք վերջիվերջո։ Չնայած՝ մաման ուզում ա տունը ծախի։ Չե՞ս կարա կինոների նման մի հատ աղաման վերցնես, գաս, թե բա՝ ես ձեր հարևանն եմ։ Կամ աղ տուր, կամ ուզի, մեկ ա՝ ես մեր աղի տեղը չգիտեմ»։

«Խեղճեր։ Տեսնես արդեն հասկացե՞լ եք, որ ձեզ խաբել ու էս անաստված տունը «նաղդել» են վրներդ։ Դեռ ձեզ ինչե՜ր են սպասվում էդտեղ։ Այսինքն՝ ես ընդհանրապես խաբար չեմ, ինչեր են սպասվում։ Սաղ էդ շենքի տակի խանութն ա»։

***

-Էս խեղճերի տունը նույնիսկ համար չունի, տեսե՞լ եք։

-Համար որտեղից ունենա, եթե գոյություն չունեցող բնակարան ա։ Էստեղ նախատեսված ա երկու բնակարան, բռնել սարքել են երեքը։

-Էսօր իրանց համար ջրի տեսուչ էր եկել, ես էի բացել դուռը։ Ասեց` բա էս բնակարանի համարը որն ա, չգտեի՝ ինչ ասեմ։ Թարս նայեց, ասեց, որ եթե տեսնեմ, ասեմ՝ զանգեն տեսուչին։ Մամ, որ էդ կնկան տեսնես՝ կասես։

-Որտե՞ղ պիտի տեսնեմ։

-Որտեղ տեսնես, ես ի՞նչ իմանամ։ Բա հո ես էն գառանը չե՞մ ասելու։

***

«Ո՞ւր ես է գնում ամեն օր էս ժամին։ Տեսնես՝ դասի, թե գործի։ Ինչ ախմախ ռուսական երգ ես լսում, ոնց որ ժողովրդական լինի։ Համմե՞։ Պատկեր ես էդ «համմե»-ով։ Կարամ ասեմ՝ ինչ հետաքրքիր երգ եք լսում, ես էլ եմ սիրում ռուսական ժողովրդական երգեր։ Կասես՝ ինչ իմացաք, ինչ եմ լսում։ Կասեմ՝ հեռախոսիս մեջ ծրագիր ունեմ, որ ցույց ա տալիս, թե մոտակայքի հեռախոսներով հիմա ինչ երգ ա միացրած, մեկ-մեկ սիրում եմ նայել։ Հիմա նայեցի, հետաքրքրեց, որ դուք նույն բաներն եք լսում, ինչ ես։ Կասես՝ ի՞նչ ծրագիր ա։ Կասեմ՝ ես եմ գրել ճիշտն ասած, ու գցել եմ հեռախոսս։ Կմտածես՝ ծրագրավորող եմ, աղջկերքը ծրագրավորողներին սիրում են։ Էլ չես էլ իմանա, որ էդ անտեր ականջակալներիցդ երգը նենց ա գոռում, որ սաղ «մարշրուտնին» գիտի, թե դու ինչ ես լսում, ուր մնաց՝ ես, որ դեմդ եմ նստած։ Արժեր մի երկու բան հնարել քեզ համար, նույնիսկ, որ ծրագրավորող եմ։ Ինձնից ի՞նչ ծրագրավորող։ Շատ գեշն ես, է։ Չաղո»։

«Դու ո՞ւր ես գնում ամեն օր տեսնես իմ երթուղայինով։ Էստեղ մոտիկ ինչ կարաս աշխատես։ Օպտիկայո՞ւմ։ Չէ հա։ Երևի Սլավյանսկի ես սովորում։ Բայց դեմքիցդ հեչ չէի ասի, որ ռուսերեն ընդհանրապես գիտես։ Եսիմ, շատ սև ես։ Ու գառ»։

***

«Էս աղամանը վայթե վերցնեմ հետս, որ երբ քեզ տեսնեմ էլի «մարշրուտնում», ասեմ՝ ես ձեր հարևանն եմ, աղ կտա՞ք։ Դու ձեր աղի տեղը հաստատ կիմանաս։ Խոսքի` հանես պայուսակիցդ, տաս։ Տրանսպորտի մեջ։ Ես կխնդամ, դու էլ կխնդաս։ Իրար հետ կխնդանք, հարևանություն կանենք։ Կարամ անունս ասեմ՝ ծանոթանանք։ Բայց չեմ ասի։ Մեկ ա՝ դու էլ ես մտքումդ ինձ ինչ-որ մականուն դրել, ոնց որ ես քեզ՝ Համմե։ Չաղո էլ ես, բայց քո մասին մտածելիս քեզ մեկ ա Համմե եմ ասում։ Պատկեր ես քո «համմե»-ով»։

«Առաջին անգամ, որ ինձ տեսար, մեր դռան մոտ գոռում էի քրոջս վրա։ Տեսնես՝ ինչ ես մտածել։ Տեսե՞լ ես ինձ ընդհանրապես։ Երևի, էլի։ Դժվար թե տեսած չլինես։ Երևի մի յոթ տարի իրար հետ կգնանք-կգանք, բայց չենք ճանաչի իրար։ Չեմ զարմանա, որ վաղը դուռը ծեծես, ասես՝ կանգառ եմ գնում, գալի՞ս ես»։

***

«Հեսա գալու եմ դուռը ծեծեմ, ասեմ՝ կանգառ գալի՞ս ես։ Մեկ ա՝ իրար հետ ենք գնում, նույն բանն էլ նստում ենք։ Տեսնես՝ քո ախմախ ռուսական երգերը կանջատե՞ս հետս խոսալու համար։ Լավ է, ինչ խոսալ։ Գեշ ես։ Բայց էսօր հաստատ խոսելու եմ հետդ»։

«Տեսնես, որ մի ութ տարվա հարևան լինենք, կխոսա՞նք իրար հետ։ Չնայած՝ ի՞նչ ութ տարի, էդ տանը ոչ ոք էդքան չի դիմանում։ Դուք էլ մի բան կմտածեք, էնքան թե չմնաք։ Գնացեք, փրկվեք։ Տեսնես՝ ախպերդ է՞լ ա քո պես գառ»։

***

-Տեսա՞ք շենքի մոտի բեռնատարը։

-Ի՞նչ ա որ։

-Էս դիմացիններն են տեղափոխվում։ Երևի իրանք էլ հաջոդ զոհին են գտել։

-Կարող ա վարձով են տալիս։

-Վարձով էլ ոչ ոք չի մնա։ Երևի ցածր գին են դրել, ինչ-որ մեկը խաբվել ա, որոշել ա առնի։ Չես կարա մեղադրես, էդ տանից բոլորն էլ փորձելու են փախչել։ Տեսնենք՝ հաջորդը ով կլինի։ Լավ կին էր, հուսով եմ՝ լավ տուն են գտել։

-Մամ, կյանքում հետը խոսացած չկաս։

-Հա, ի՞նչ անենք, վրայից երևում էր՝ ինքն էլ էր լավը, տղաներն էլ․․․

old-newspapers

Անջելո Պետրոզինո

Իտալացի գրող, լրագրող, թարգմանիչ Անջելո Պետրոզինոն 1969 թվականից տարրական դասարանների ուսուցիչ էր աշխատում: Ուսուցչական կարիերան սկսելուց քսան տարի անց միայն նա որոշեց գրել իր առաջին գիրքը երեխաների համար: «Կարատեի տենդը» գրքի հերոսները հենց նրա աշակերտներն են: 1991-ին լույս է տեսնում «Մեկ տարի Ջեսսիկայի հետ» շարքի առաջին գիրքը: Գրողը խոստովանում է, որ այս ստեղծագործությունն իր կարիերայում ամենակարևորն է: Վեց գրքից բաղկացած շարքը պատմում է Ջեսսիկա անունով աղջկա կյանքի վեց տարիների մասին: Բայց Պետրոզինոյի ամենահայտնի գործը Վալենտինայի մասին պատմող գրքաշարն է: Այն գրված է հումորի զգացումով, ինչը գրողը համարում է իր ստեղծագործությունների գլխավոր հատկանիշներից մեկը: Ձեզ ներկայացնում ենք Անջելո Պետրոզինոյի չտպագրված պատմություններից երկուսը, որոնք տեղ են գտել նրա գունագեղ կայքում:

 

Պապիկներն ու պատմությունները

- Ա´նջելո, ժամանակն է:

Բացում եմ աչքերս, հորանջում, տեսնում պապիկիս ոլորված բեղերը և կամաց-կամաց հասկանում, թե որտեղ եմ: Ես կծկված եմ երկու ծերունիների մեծ մահճակալին, որոնք ինձ հաճախ են հյուրընկալում, որովհետև իմ տանը կա´մ չափազանց շոգ է, կա´մ չափազանց ցուրտ:

Պատուհանի կիսաբաց փեղկերից թույլ լույս է թափանցում: Գիշերն ավարտվում է:

- Ժամը քանի՞սն է,- հարցնում եմ:

- Չորսը, բայց եթե չես ուզում…

- Ուզում եմ, ուզում եմ…

Անկողնուց ներքև եմ ցատկում, հագնում եմ կարճ տաբատս ու ֆուֆայկաս, տատիկս սառը ջուր է լցնում արծնապատ տաշտի մեջ, ջրով շփում եմ աչքերս և ականջներս:

- Ահա, ես պատրաստ եմ,- ասում եմ:

- Վերցրու´, մի քիչ գարու ըմպելիք խմիր,- ասում է տատիկս:

Պապիկս արդեն պատրաստել է ուսապարկը: Ներսում հաց է, պանիր, ձիթապտուղ և լոլիկ:

- Ես կտանեմ,- ասում եմ:

Գցում եմ ուսիս և դուրս գալիս փողոց:

Հունիսյան առավոտ է, ես ինը տարեկան եմ, և ծիծեռնակներն արդեն գործի են անցել այգեբացի մեղմ լույսի տակ:

- Ու՞ր ենք գնում- հարցնում եմ:

- Ագարակատեր Կարմինեի հողամասը:

Ճանաչում եմ այն: Ուրիշ անգամներ էլ եմ այնտեղ եղել: Արագացնում եմ քայլերս՝ մտածելով քարե ցածր պատերով շրջապատված դաշտի մասին:

Օդը մաքուր է, իսկ երկինքը՝ պարզ: Ավելի ուշ շոգը կընկնի, և արևը մողեսներին կգամի քարերին:

Պապիկս շոյում է բեղերը և ասում.

- Ինձ երեք ժամը բավական է մի քանի բույս տնկելու համար: Հետո տուն կտանենք թարմ կաթ և մի թաշկինակ թուզ:

Կես ժամից արդեն հողամասի մոտ ենք: Պապիկս ներս է մտնում, հասնում է մարգին, որը վստահվել է իրեն, հանում է պիջակը, ծալում վերնաշապիկի թևքերը, վերցնում է ուրագը, մատով փորձում է շեղբը և ասում.

- Նստի´ր այն ծառի տակ:

Տեղավորվում եմ նշենու տակ, որը պապիկս ցույց էր տվել, և սպասում:

- Քեզ պատմե՞լ եմ այն ժամանակվա մասին, երբ ինձ հանձնարարել էին վառել ծովի ափի լապտերները,- սկսում է պապիկս:

- Ոչ,- ստում եմ ես:

- Ուրեմն լսիր:

Լապտերների պատմությանը կհետևի սատանայի պատմությունը, որը թաքնվում է զառիթափերի դիմացի քարանձավներում, հետո՝ ուրվականների պատմությունը, որոնք վնասում էին դաշտերը պատերազմի ժամանակ, տատիկի պատմությունը, որ մենակ էր ծննդաբերել, մեռածների պատմությունը, որ մասնակցում էին կեսգիշերային պատարագին:

Իսկ հետո ո՞վ գիտե՝ քանի ուրիշ պատմություններ կհետևեն, մինչ պապիկս փխրեցնում է հողը, հարթեցնում մարգերը, պոկում մոլախոտերը, հոտ քաշում եղեսպակից և շոյում լոլիկի թփերը:

Արևն արդեն հորիզոնից բարձր է, օդը լի է թռչունների ճիչերով և թռիչքներով, ես նստած եմ ծառի տակ, փակել եմ աչքերս և լսում եմ:

Դեռ անգիր հիշում եմ պապիկիս պատմությունները, ինքս ինձ համար կրկնում եմ դրանք Իտալիայի ու Եվրոպայի ճանապարհներով անցնելիս, պատմում եմ դրանք նրանց, ովքեր նրան չեն ճանաչել և ինձ հարցնում են, թե ինչու եմ գրող դարձել:

 

Թերթի էջ և մի սովորական հերոս

Լինոյի մայրիկը շաբաթվա ընթացքում ամենաքիչը երեք անգամ թարմ ձուկ էր գնում: Եվ Պորպորա փողոցի ձկնավաճառի համար նա լավ հաճախորդ էր:

- Հաջորդ անգամ էլ ինձ մոտ կվերադառնաս, խնդրում եմ,- ասում էր նրան այդ մարդն ամեն անգամ:

- Չկասկածես,- հավատացնում էր նրան Լինոյի մայրիկը:

Լինոն ձուկ այնքան էլ չէր սիրում՝ բացի անչոուսներից և սարդինաներից: Բայց երբ մայրիկը վերադառնում էր շուկայից, Լինոն անմիջապես վերցնում էր թերթի էջը, որի մեջ ձուկը փաթաթված էր լինում:

- Կարելի՞ է իմանալ՝ ինչիդ է պետք: Զզվելի հոտ է գալիս, պետք է դեն նետել,- ասում էր մայրիկը:

- Միայն մի հայացք կգցեմ,- ասում էր Լինոն:

Թերթի էջը կախարդական էր: Լինոն անմիջապես ամսաթիվն էր փնտրում, և ինչքան հին լիներ թերթը, այնքան ավելի երջանիկ էր նա:

Երբեմն ձուկը փաթաթված էր լինում թերթի էջերի մեջ, որը հինգ տարի առաջ էր տպագրվել:

Լինոն ութ տարեկան էր, և երբ այդ թերթը լույս էր տեսել, նա դեռ մանկական շիլաներ էր ուտում:

Այդ ժամանակ նա փակվում էր իր սենյակում, պառկում էր մահճակալին և կարդում էր էջերը, որոնցից լորձունքի ու ձկան հոտ էր գալիս. «Երկրաշարժ Թուրքիայում: Հարյուրավոր զոհեր»:

Լինոն փակում էր աչքերը, նորից բացում և հայտնվում էր մի շենքի առջև, որը քանդվել էր թղթե տնակի նման: Օդում այրվածքի հոտ էր տարածված, մարդիկ շրջում էին ավերակների մեջ շշմած հայացքով, ուղղաթիռները պտտվում էին վերևում, սկրեպեր մեքենաները մոլորված կանգնում էին վտանգավոր պատերի առջև:

- Կարո՞ղ եմ ինչ-որ բան անել,- հարցնում էր Լինոն «Կարմիր խաչից» մի մարդու, մի այլայլված ոստիկանի կամ մի արտասվող կնոջ:

Բայց ոչ ոք նրան ուշադրություն չէր դարձնում:

Լինոն խցկվում էր ավերակների մեջ, շոշափելով ուղի էր գտնում և փրկում էր մի կատվի կամ մի երեխայի, որ կրծքին էր սեղմում իր սիրելի խաղալիքը:

- Քեզ ինչպե՞ս հաջողվեց,- հարցնում էին նրան փրկարարները:

- Լավ լսողություն ունեմ և ոչնչից չեմ վախենում:

- Շնորհավորում ենք, դու հերոս ես:

Թերթերն ու հեռուստատեսությունը լուսաբանում էին դեպքը, իսկ Լինոն իրենց տուն էր տանում կատվիկին կամ դառնում էր իր փրկած երեխայի ընկերը:

Եթե թերթը, որով փաթաթված էր ձուկը, խոսում էր բանկի կողոպուտի մասին, Լինոն խորը շունչ էր քաշում, և գրեթե անմիջապես հայտնվում էր բանկում, որը հարձակման էր ենթարկվել:

- Ցած դրեք ատրճանակները և հանձնվեք,- բղավում էր նա երկու դիմակավոր ավազակներին, երբ նրանք դուրս էին գալիս բանկից այն բանից հետո, երբ վնասազերծում էին ոստիկանին, որն իզուր տեղը վիճում էր կապված բերանով: Հնարավոր է՝ նրանցից մեկը փորձեր ծաղրել նրան՝ ասելով.

- Ճանապարհից մի կողմ գնա, փսլնքոտ:

Դե, Լինոն «փսլնքոտ» բառն ուղղակի տանել չէր կարողանում: Այդ ժամանակ նա իսկապես բարկանում էր, սկսում էր ոտքով հարվածել ավազակին, մինչև մարդիկ բացականչում էին.

- Ինչ քաջն է այս տղան:

Այդ ժամանակ ավազակները տագնապի մեջ էին ընկնում, դեն էին նետում ավարը (մի քանի միլիոն՝ պայուսակի մեջ) և մոտոցիկլետով փախչում էին՝ բղավելով.

- Դեռ կվճարես սրա համար, փսլնքոտ:

Բայց չէին կարողանում երկար ճանապարհ անցնել, որովհետև ոստիկանության մեքենան նրանց կանգնեցնում էր, ձեռնաշղթաներ էր հագցնում և տանում բանտ:

Մարդիկ օգնության էին հասնում Լինոյին, որը կռվի ժամանակ սայթաքել էր, և ոտնաթաթը դուրս էր ընկել, ու շարունակ կրկնում էին.

- Լավ է, որ դու այստեղ էիր:

Լինոն բացում էր աչքերը, մտածում էր երկու կողոպտիչների մասին, որոնք երկնքին էին նայում բանտի ճաղերի միջով, մի քիչ տխրում էր, բայց ասում.

- Պետք է անեի դա:

Անմիջապես դրանից հետո մայրիկը բղավում էր,

- Լինո´, դեն նետիր այդ թուղթը, թե չէ սենյակիցդ բորբոսի հոտ կգա:

Լինոն մի վերջին հայացք էր գցում իր դիմացի թղթերին:

Եթե բախտը բերեր, դեռ կարող էր մի քանի միլիարդ շահել լոտոյով կամ Օլիմպիական խաղերում լողի մրցումներում առաջին տեղը գրավել, կամ փրկել իր դասարանը հրդեհից, որն ակամայից հրդեհել էր թաքուն ծխող պահակը:

Ամեն դեպքում, գրեթե միշտ շուկայից բերած թերթը իսկական նորությունների հանք էր, որոնք հեռվից էին գալիս և նրան տանում էին հեռու, որի մասին, ինչպես միշտ երազել էր:

Բայց մայրիկին նա ոչինչ չէր ասի: Համոզված էր, որ ուսերը կթոթվեր և կասեր.

- Դու էլի նույնն ես: Միշտ ամպերում ես սավառնում:

Իսկ այդ բառերը Լինոն ուղղակի տանել չէր կարողանում:

 

Թարգմանությունը` Լուսինե Հակոբյանի

Juliabrahamyn12

Երևան 2801

Երևան 2801։ Բարձրաձայն կարդացեք՝ երկու հազար ութ հարյուր մեկ։ Ինձ թվում է, որ այսօր ոչ միայն Երևանի, այլ նաև իմ տարեդարձն է ու ես էլ բավականին երիտասարդ տատիկ եմ դառնում։ Թոռներս ու ծոռներս էլ կգան, կհամբուրեն, մի քանի երգ կերգեն ու «Տատ ջան, մեկ տարով էլ ջահելացար» անհամ կատակներ կանեն։

Հիշում եմ, երբ փոքր էի, Երևանի փողոցներով քայլելիս շատ էի սիրում գլուխս վերև բարձրացնել ու անդադար նայել, մինչև մայրս կասեր․

-Ուղիղ կանգնիր, կընկնես։

Հիմա էլ եմ սիրում այդպես անել, որովհետև հիմա էլ եմ փոքր։ Դե, քանի չափահաս չեմ, փոքր եմ։ Ուղղակի հիմա դա անում եմ մենակ, շենքի բակում, ինչ-որ մեկին սպասելիս ու անպայման կողքերս նայելով, որ ուրիշը չասի․

-Աննորմալ է։

Միգուցե աննորմալ եմ, բայց ես սիրում եմ երկինքը։ Երևանի երկինքը։ Որովհետև իմ քաղաքից երկինքն ուրիշ է երևում։ Ավելի տխուր, ավելի կապույտ ու ավելի ըմբոստ։

Ամեն տարի հուզմունքով եմ սպասում Էրեբունի-Երևանին ու ծնողներս միշտ ծաղրում են, ընկերներս «անկապ տոն ա, էլի» ասելով ման են գալիս, բայց ինձ դուր է գալիս անկախ ու հանգիստ կենտրոնական փողոցներով քայլելը, սրճարաններ մտնելու ու մեկ բաժակ տաք սուրճ խմելու համար հերթ կանգնելը, ամբոխի մեջ ընկերներիս կորցնելն ու գտնելուն պես ժպտալը։ Սովորաբար ես ատում եմ հերթերը, ավելի շատ ատում եմ, երբ ինձ հրում են, բայց Երևանի տարեդարձին թույլ եմ տալիս։ Ներշնչում եմ, որ բոլորս ընկերների մի մեծ խումբ ենք ու եկել ենք մեր մյուս ընկերոջ ծննդյան խնջույքին և մեկ բաժակ ավել ենք խմել։

Գիտեք, մեկ-մեկ նախանձում եմ այն ծանոթներիս, ովքեր Երևանից չեն, որովհետև Երևանը նրանց հարազատ քաղաքը չէ։ Միգուցե նրանք ամեն մի կոտրված նստարանն ու թափված աղբը այնքան ծանր չեն տանում, ինչքան ես։ Ինքներդ պատկերացրեք, տասնյոթ տարի մի քաղաքում եմ ապրել, առաջին քայլերս այստեղ են եղել, առաջին ասված բառս լսել են մայրս, հայրս և Երևանի պատերը, նույնիսկ առաջին անգամ հենց Երևանի փողոցներում եմ կիթառը ձեռքիս նվագել ու երգել։

Ասֆալտը իմ կոշիկի համարների հետ է մեծացել, իմ արագ քայլերին համահունչ անհանգստացել է՝ հանկարծ չուշանամ դասաժամից։ Երևանի օդը հետս հավասար լարվել ու մտածել է․

-Ընդունվե՞ց, թե՞ չէ։

Երկու հազար ութ հարյուր մեկ։ Ախր, մեծ հպարտություն կա այս թվականի մեջ։

Երևան ջան, մեկ տարով էլ ջահելացար․․․

Արտաքին լուսավորության համակարգ Վահագնի գյուղում

Լոռու մարզի Վահագնի գյուղը մեկն էր այն բնակատեղիներից, որտեղ հաճախակի են վայրի կենդանիների՝ գայլերի, աղվեսների հարձակումները։ Շուրջ 1247 բնակիչ ունեցող գյուղի տնային տնտեսությունների եկամտի հիմնական աղբյուրները անասնապահությունը, մեղվապահությունն ու այգեգործությունն են։ Նախկինում չլուսավորված փողոցների պատճառով երեկոյան ժամերին վայրի կենդանիները գյուղ էին մտնում, վնասում էին տնամերձ այգիները, ցանքատարածությունները, մեղվի փեթակները, հոշոտում ոչխարներին:

Ինչպես Հայաստանի մի շարք գյուղերում, այստեղ ևս խորհրդային հասարակարգի փլուզումից հետո արտաքին լուսավորության քայքայված ենթակառուցվածքներ են եղել։ Գյուղի բյուջեն չի բավականացրել խնդիրը լուծելու համար: Վահագնի գյուղում օգոստոսի 25-ին տեղադրվել են գիշերային լուսավորության սարքեր, որոնք շահագործման են հանձնվել: Այժմ լուսավորվում են Վահագնի գյուղի կենտրոնական փողոցները։

 

Վահագնիի համայնքապետ Սուրեն Կոստանդյանը ներկայացրեց, թե ինչպես են իրականացվել գյուղի լուսավորման աշխատանքները.

-Ներկայիս գյուղային լուսավորությունը շահագործվում և սպասարկվում է համայնքպետարանի կողմից։ Այժմ լուսավորությունը կատարվել է նոր տեխնոլոգիաների ներդրման միջոցով, որոնք կրճատել են էներգիայի սպառումը, ինչպես նաև սպասարկման աշխատանքները: Գյուղապետարանը դիտարկել է երկարաժամկետ հանրային ծառայությունների պայմանագրով մասնավոր ընկերության վարձակալումը՝ իր գյուղի լույսերի շահագործման համար, որը գյուղապետարանին հնարավորություն տվեց բարձրացնել գյուղային լուսավորության որակը՝ ավելի քիչ անսարքությունների, ավելի լավ լուսավորության և ավելի մեծ էներգիայի խնայողության հաշվին: Բնակավայրերում արտաքին լուսավորության էներգախնայող համակարգի ներդրումը միտված է կրճատելու համայնքային ծախսերը և աշխուժացնելու գյուղի կյանքը:

Բնապահպանական և էներգախնայող LED համակարգերի շահագործումը տնտեսապես արդյունավետ է բյուջետային համեստ միջոցներ ունեցող գյուղերի համար: Այսպիսի համակարգի օգտագործումը 80 տոկոսով կնվազեցնի էներգիայի ծախսը՝ թեթևացնելով գյուղի ֆինանսական բեռը:

Լուսարձակներն ամռանը գյուղի փողոցները կլուսավորեն 20:00-ից մինչև 1:30-ը, իսկ ձմռանը՝ 19:00-ից մինչև 1:30-ը: Տոնական օրերին լուսավորություն կապահովվի ամբողջ գիշեր:

margarita voskanyan lori

Գրքաթերապիա

Գրքաթերապիան (լատ՝. biblo-գիրք և հուն.՝ therapia-բուժում) հոգեթերապիայի մեթոդներից մեկն է: Այն օգտագործվում է հոգեկան վիճակների բարելավման համար՝ հատուկ ընտրված գրականության ընթերցման միջոցով:

Գրքաթերպիա տերմինն առաջին անգամ օգտագործել է ամերիկացի Կրոզերսը 1916 թվականին:

Աշխարհի ամենահին գրապահոցներից մեկում՝ Ռամզես Երկրորդի գրադարանի մուտքի վերևում գրված է եղել. «Դեղատուն հոգու համար»:

Դեռևս հին ժամանակներից Հռոմում և Հունաստանում սոցիալական, բժշկական և ուղղիչ հաստատություններում կիրառվում է գրքաթերապիա՝ օգնելու մարդկանց հաղթահարել ֆիզիկական և հոգևոր հիվանդություններ: Գրքաթերպիան հասավ մինչև 13-րդ դար. 1273 թվականին Կահիրեի հիվանդանոցներում խորհուրդ էին տալիս կարդալ Ղուրանը` համարելով այն տվյալ հիվանդի բուժման գործընթացի բաղկացուցիչ մաս: Հետո այն լայն տարածում գտավ Եվրոպայում և 19-20-րդ դարերում հասավ Ռուսաստան:

Գրքաթերապիայի մասնագետը ընտրում է գրականության ցանկը՝ հաշվի առնելով տվյալ հիվանդի անհատական, տարիքային առանձնահատկությունները և, իհարկե, հիվանդի կլինիկական ախտանիշները:

Տվյալ հատկանիշները հաշվի առնելով ընտրվում է գրականության բովանդակությունը.

Դեդեկտիվ և արկածային – հնարավորություն է տալիս ինչ-որ չափով շեղվել իրականությունից

Բանաստեղծություն – խթանում է երևակայությունը

Պատմական գրականություն – օգնում է մարդկանց կյանքում իրենց առջև դնել նպատակներ և հասնել դրանց

Կրոնական – խթանում է համբերատարություն և զսպվածություն

Գրքեր կենդանիների մասին – առաջ է բերում բարություն գործելու ցանկություն

Ինքօգնության գրքեր – օգնում է մարդկանց ինքնուրույն գտնել իրենց խնդիրների լուծումները:

Գրքաթերապիան աշխարհում միլիոնավոր մարդկանց օգնել է հաղթահարել ֆիզիկական և հոգեբանական հիվանդություններ կամ սովորեցրել է ապրել անբուժելի հիվանդություն ունենալու գիտակցմամբ:

Գրքաթերապիայի ժամանակ հիվանդներն իրենց զգում են տվյալ ստեղծագորոծության հերոսները: Հերոսների ողջ զգացմունքները դառնում են անձնական:

Ներկայացնենք մի շարք ստեղծագործություններ, որոնք գործնականում ապացուցված են, որ բուժում են տվյալ հիվանդությունը:

Գրիպ – Ագաթա Քրիստի – «Ռոջեր Էկրոյդի սպանությունը» – հերիք է միայն, որ հիվանդը բացի և կարդա գրքից որևէ հատված և սկսում է լավանալ: Գլխացավը, ջերմությունը, թուլությունը ոչինչ են դառնում մարդասպանին բացահայտելու ցանկության և վճռականության դեմ: Բժիշկների կարծիքով՝ բացահայտելու բուռն ցանկությունը ակտիվացնում է հիվանդ բջիջների աշխատանքը և հիվանդությունը սկսում է նահանջել:

Սթրես – Ժան Ժիո – «Մարդ, որը տնկել է ծառեր» – սա մի պարզ պատմություն է Ֆրանսիայի բնակավայրերից մեկում ապրող մի հովվի մասին: Նա ունի այն ամենը, ինչ անհրաժեշտ է: Ոչ մի բան ավել և ոչ մի բան պակաս: Նրա վերնաշապիկը մաքուր է, կոճակները՝ կարված, զենքն էլ՝ լիցքավորված: Կարդացեք այս գիրքը և կզգաք՝ ինչպիսի թեթևություն և հանգստություն է իջնում ձեր հոգու վրա:

Անքնություն – Ջոնաթան Ջո – «Երազի տունը» – այս գիրքը անգնահատելի գործիք է անքնությամբ տառապողների համար: Այստեղ ներկայացված է տեխնոլոգիաների ամբողջություն, թե ինչպես հաղթահարել անքնությունը: Կարդացեք և փորձեք ինքնուրույն գտնել պատճառները: Բայց անպայման կարդացեք սա ցերեկները, հակառակ դեպքում դուք նորից կսկսեք տառապել անքնությամբ, որովհետև այն չափազանց հետաքրքիր է գիշերը կարդալու համար:

Աշխատամոլություն – Տուվե Յանսոն – «Հրաշագեղ գլխարկը» – Սնուսմումրիկը առեղծվածային գրող և երաժիշտ է: Նա ամեն տարի իր փետրավոր կանաչ գլխարկով շրջում է աշխարհի տարբեր քաղաքներում: Նա ոչ թե անգործի մեկն է, այլ բացարձակ ազատության խորհրդանիշ, նա հանգստություն է ձեռք բերել և կոտրել նյութական աշխարհը: Նրա գրպանը գրեթե միշտ դատարկ է, բայց նա մշտապես գնում է դեպի լույսը և իր ճանապարհին ուսումնասիրում ամեն բան: Նրա խորհուրդը հետևյալն է. հասկացեք, որ Ձեր աշխատասենյակում ձեր աշխատասեղանից բացի՝ աշխարհում շատ ավելի հետաքրքիր և զարմանահրաշ բաներ կան:

Ախորժակի կորուստ – Ջուզեպե Տոմազի – «Հեպարդ» – ախորժակի կորուստը կարող է հանգեցել տխուր հետևանքների: Այս գրքի հերոսը 74-ամյա ծերունի Հեպարդն է: Նրա սեղանին միշտ կան յուղոտ և համեմված խորտիկներ և իր սիրելի դեսերտը՝ ռոմով ժելե բազմաթիվ մրգերով և հատապտուղներով: Ընթերցնելով սա՝ անպայման ընթերցողը հետևում է 74-ամյա ծերունուն:

Ֆինանսական ճգնաժամ – Սոլ Մելաու – «Օգգի Մարչի արկածները» – եթե դուք ապրում եք բարդ ժամանակներում և լավ գումար վաստակել չեք կարողանում, դուք չեք գտնի ավելի լավ ուղեկից, քան Օգգին է: Նա սովորական մարդ է, որը փորձում է իր գոյությունը պահպանել ամերիկյան Մեծ դեպրեսիայի տարիներին: Եթե չունեք աշխատանք և ունեք շատ ժամանակ, կարդացեք այս գիրքը և ձեզ համար աշխատանքը կգտնեք այնպիսի վայրում, որի մասին մտածել անգամ չէիք կարող:

«Ի խորոց սրտի խոսք ընդ Աստծու»,- ահա սա է շուրջ 11 դար առաջ ստեղծված և մինչև օրս իր տեսակի մեջ եզակի, խորհրդավոր ու պաշտելի, աստվածային ու ժողովրդական գրքի պարզ մեկնաբանությունը, որը տվել է հենց ինքը՝ սրբերի շարքը դասված միջնադարի մեծ բանաստեղծ և փիլիսոփա Գրիգոր Նարեկացին: Նրա «Մատյան ողբերգության» պոեմը կամ «Նարեկը» մի գիքր է, որը համարվել է դեղ և դարձել աղոթագիրք և բժշկարան: Այն կիրառվում է հոգեթերապևտիկ ու բուժական նպատակներով: Հենց առաջին էջում կան ցուցումներ․ «Զորավոր սպեղանի անբժշկելի վերքերի, անտես ցավերի վրա ազդող դեղ»: Խոսքը հզորագույն բուժական միջոց է: «Նարեկ»-ում կա այդ կատարյալ խոսքը:

Գրքաթերապիան կապված է մանկավարժության, հոգեբանության և բժշկության հետ:

Գրքաթերապիան ուղղակի և անուղղակի կերպով կապված է մանկավարժության և ժամանցի մանկավարժության հետ: Գրքաթերապիայի միջոցով ժամանցի մանկավարժությունը ներկայացնում է խնդրի խորը մշակված գիտական հիմնավորում՝ ներառյալ մշակութաբանական կողմերը: Այն նաև հստակեցնում է տվյալ անձի պրոբլեմային դաշտը: Եվ ամենակարևորը՝ այն գեղարվեստական և մշակութաբանական ժամանցի կազմակերպման պրոյեկտների միավորում է:

«Գրքերը երիտասարդության տարիներին մեր առաջնորդներն են, ծերության տարիներին՝ սփոփողները: Նրանք աջակցում են միայնակներին: Նրանց շնորհիվ մենք ավելի արագ ենք մոռանում հիասթափությունները և հաղթահարում դժվարությունները»,- Ժերեմի Կոլեր:

Julia Voskanyan

Կնոջ դերը

Օրեր առաջ՝  երթուղայինում, խոսք գնաց կին քաղաքական գործիչների մասին, իսկ գիտե՞ք՝ ինչպես արձագանքեց երթուղայինում նստած մի կին․

-Ի՜նչ եք ասում․ կնոջից ի՞նչ քաղաքական գործիչ, կինը միայն պիտի տանը նստի, երեխա պահի ու ընթրիք պատրաստի։ Աշխատանքը կնոջ համար չէ։

Անկեղծ ասած՝ շշմեցի ու դեռ շվարած նայում էի այդ կնոջը, մինչ մի տղա միջամտեց ու հարցրեց, թե ինչու է նման կերպ մտածում, և սկսեց նշել կանանց, ովքեր հասել են շա՜տ բարձունքների։ Բայց  հանկարծ զգալով, որ կինը նրան չի ուզում լսել և պատասխանել՝ տղայի ձայնը ցածրացավ, և ի վերջո նա լռեց, իսկ հետո տիրեց քար լռություն։ Լսվում էր միայն երթուղայինի շարժիչի ձայնը։

Ես խորասուզվեցի մտքերի մեջ։

Կարծում եմ՝ նախ, սարսափելին այն է, որ սա ասում է կին, և ոչ թե գոնե այն տղան, որ թվարկում էր հաջողակ կանանց անունները։ Ու հետո՝ մտածում եմ, որ հաստատ երթուղայինում նստած կինը  իր թոռնիկների ու երեխաների մեջ էլ  է սերմանելու հնուց եկած այդ կարծրատիպը։ Եվ դարն էլ փոխվի, մեկ  է՝ գտնվելու է մեկը, ով հաստատ նման մտածողությամբ «առաջ» է շարժվելու…

Սա չափից դուրս վատ է։

Լուսանկարը՝ Աիդա Շահբազյանի

Աշնանային Դիլիջան

Syuzanna-matevosyan-

Լուսաբացին իմացանք, որ պատերազմ է

Օրը դեռ նոր էր սկսվում, երբ էկրանի հակառակ կողմից լսելի եղան ռումբերի ձայները, տեսանելի եղավ փոշիապատ օդը, որի հետ քաղաքը փլվեց: Փլվեցին մարդիկ, երազանքներ, կյանքեր, մեծ ու փոքր ճակատագրեր: Պատերազմ է Սիրիայում: Բայց կապ չունի, թե որտեղ: Պատերազմ է մեր բոլորի համար, որովհետև տուժում է մարդ տեսակը` մեզանից մեկը ու հազարավորը, ու կապ չունի՝ դա փոքր երկիր է, թե գերտերություն: Ի վերջո, բախումից ցավ է ծնվում, ցավից` հակահարված տալու ցանկություն ու այդ երկուսի արանքում տուժողը կյանք դեռ չմտած սևուկ աչքերով այն փոքրիկ սիրիացին է, իսկ տարիներ հետո այդ նույն աչքերով այդ պատմությունն ընթերցողը:

Եվս մի պատմություն գրվեց կարմիրով սպիտակի վրա, ևս մի քանի տողով մեզ ծանոթ գրքերում ու հանրագիտարաններում մեր երեխաները ավելորդ անգամ կարտասանեն «պատերազմ» բառը: Իսկ ինձ թվում էր, որ մենք էն սերունդն ենք, որ չի իմանալու էդ գոյականի ֆիզիկական, բնական, գործածելի ձևի մասին, որ բացատրությունը փնտրելու է նույն գրքերում ու հանրագիտարաններում: Բայց ինձ միայն թվում էր…

Պատերազմը դաժան գոյական է: Խոսքի մասը պիտի փոխվի, դարձվի բայ, որովհետև սուր գործողություն է: Թերևս ամենասուրը՝ բոլոր բայերի մեջ: Ու սխալ է՝ գրությունից մինչև օգտագործում:

Ո՞ւմ հարցնես, որ ցանկանա ծակ տանիք, արյուն, ցավ, կորուստ, ո՞ւմ հարցնես, որ չսարսափի էն մտքից, որ հանկարծ մի օր հայրենի հողը կարող է ցնցվի ոտքի տակ, գլխիվայր շուռ գա ու հողի տակ առնի իրեն, ո՞ւմ հարցնես, որ չխելագարվի էլ հայրենիք չունենալու մտքից (չնայած, որ անհայրենիք ազգեր շատ կան, մարդն ընտելացող տեսակ է, ցավոք):

Ու լուսաբացին, երբ արդեն պատերազմ է լուսամուտիդ հակառակ կողմում, աչքերդ փրկությունից բացի ոչինչ չեն որոնում: Փրկում ես մարմինդ ֆիզիկապես, բայց հոգեպես մնում լուսաբացին կարոտ: Չէ՞ որ իրականում և ոչ մի ժողովուրդ`ո՛չ թուրք, ո՛չ քուրդ, ո՛չ ռուս, ո՛չ ամերիկացի պատերազմ չի ցանկանում: Ցավալի է, որ միլիոնավոր մարդկանց կյանքեր կարող են տնօրինել երկու-երեք հոգի, երկու-երեք գերտերության առաջնորդներ: Երբեք, երբեք ոչ ոք իրավունք չունի տնօրինելու դիմացինի ճակատագիրը ու որոշելու, թե ոնց է ավելի լավ կամ վատ: Ոչ մի ուժ իրավունք չունի բռունցքը սեղանին խփելու ու լուսաբացին «ռազմական գործողություն» նկարելու խաղաղ աշխարհի քարտեզի վրա, որովհետև մարդ միանձնյա որոշելու իրավունք չունի, որովհետև պատասխանատվությունը դիմացինի երջանկության ու կյանքի հանդեպ պետք է բարձր լինի «քաղաքական» ցանկացած ձգտումից, ու վերջապես, որովհետև ամենամեծ ձգտումը, որ երբևէ մեզ տրված է` սիրելն է: Սիրել դիմացդ կանգնած կնոջը, երեխայիդ, թե մի ողջ մոլորակ` նույնն է: Սերը նաև չի հարցնում, թե ով ես դու՝ որպես էս աշխարհի մի մասնիկ:

WAKE UP EUROPE. ԵՐԵՒԱՆ, ՕՐ 5, վերջին

Փաստորեն հինգերորդ օրվա օրագիրն էլ ես գրեցի:

Հինգերորդը վերջինն էր մեր Wake up Europe-ի համար։

Թիմի տարբեր մասնակիցների համար օրը սկսվեց տարբեր կերպ։ Մարիամենց համար Ամալյա Եղոյանի հետ հարցազրույցով (անպայման կկարդաք), Վալենտինան խցանման մեջ էր, Սուրենը hard-drive էր վերականգնում, մնացածն էլ առավել խառը ու աշխատանքային, հա, դե հայ-եվրոպական «ինտեգրումը» զուգահեռ ամրապնդվում էր (բայց էլի ու էլի «շնորհակալություն» բառը չէին կարողանում արտասանել)։

Բոլորը զբաղված էին նախնական արդյունքի մշակմամբ։ Հինգ օրերի ընթացքում, ինչպես ասում է Ջուլին՝ սովորեցինք առհելի ծավալի աշխատանք կատարելով շատ բաներ ընկալել։ Կարևոր է նաև նշել, որ առաջին երկու օրերի տեսական դասերի կիրառումը մնացած օրերին օգնեց մասնակիցներին հետաքրքիր փորձ ձեռք բերել։ Մանանայի թղթակիցները աշխատեցին մեդիայի տարբեր դաշտերում ու հմտացան տարբեր ոլորտներում։

Վերջին օրվա հիմնական մասը անցավ iCare-ում, ուր թեժ աշխատանքային մթնոլորտ էր։ Բոլոր թիմերը պատրաստվում էին երեկոյան կայանալիք պրեզենտացիային ու ցանկանում էին մաքսիմալ կարճ ժամանակահատվածում ներկայացնելու նյութ ունենալ։

Կարճ ժամանակ ու այդքան շատ անելիք։ Հինգերորդ օրը վերջնականապես համոզվեցինք, որ մեր աշխատանքի կայացման հիմնական գաղտնիքը կայանում էր ժամանակի լավ կառավարման ու մեզանում տիրող ընկերական ու համախմբված մթնոլորտի մեջ: Տարբեր թիմերում աշխատող մենթորները, թիմերի անդամները փորձում էին ամեն կերպ օգնել իրար։

Երբ օգնում էինք Հանային թարգմանել ու մոնտաժել Մարիոյի թիմից Ռուբենի հարցազրույցը, հանկարծ անզգուշաբար hard drive-ը համակարգչից անջատեցի։ Ունեինք երկու տարբերակ՝ կամ պետք է երկու ժամվա աշխատանքը վերսկսել կամ փորձել վերականգնել ֆայլերը։ Միքը ձեռքից եկածը արեց ու՝ ստացվեց (հատուկ շնորհակալություն)։ Ու էսպես մի քանի ձախողումներ։

Օրվա ավարտին մեզ սպասում էին ծափահարությունները, ոգեւորված ու հպարտ դեմքերով մասնակիցները ու դե վերջնական արդյունքները։

Wake up Europe, ասել է, թե` արթնացիր:

Մենք հիմա ավելի միասնական ենք:

lilit vardanyan

«Երևանը» պատմում է սովորական մարդկանց մասին

«Երևան» ամսագրի մասին իմացել եմ 2012թ.: Տեսնելով, թե ինչ հետաքրիր ու սիրուն ամսագիր է, սկսեցի ամեն ամիս սպասել նոր համարին: Իսկ երբ «Երևանում» ստիկերներ տպեցին, ես սկսեցի ավելի անհամբերությամբ սպասել նոր համարի թողարկմանը: Որպեսզի ավելի շատ բան իմանամ «Երևանի» մասին, զրուցեցի «Երևանի» խմբագրի՝ Արտավազդ Եղիազարյանի հետ:

-Ինչպե՞ս է ստեղծվել «Երևանը»:

-2000-ականների երկրորդ կեսին Երևանում բացվեց «Երևան պրոդաքշնս» ընկերությունը, որը հրատարակում էր ռուսալեզու և անգլալեզու «Երևան» ամսագրերը: Կոչվում էր՝ «Ереван- журнал с акцентом»: Անգլերենը տարածվում էր Լոս Անջելեսում, ռուսերենը՝ Ռուսաստանում և ԱՊՀ երկրներում: Այսինքն՝ ի սկզբանե ստեղծվել էր դրսում ապրող հայերին Հայաստանի մասին հետաքրքիր բաներ ցույց տալու համար. հետաքրքիր հայերը, հաջողակ հայերը, Հայաստանի սիրուն հատվածները և այլն:

Եվ ահա մի օր «Երևան պրոդաքշնսի» սեփականատերերից  Գոռ Նահապետյանն ասաց,  երևի ժամանակն է, որ «Երևան պրոդաքշնսը» ստեղծի «Երևան» ամսագիր Հայաստանի համար:

Ես այդ ժամանակ աշխատում էի ռուսերենով «Երևանում»՝ որպես խմբագիր: Ինձ՝ որպես թիմի ամենաքիչ ռուսախոս և առավել հայախոս անդամի, առաջարկեցին զբաղվել հայերեն «Երևան» ամսագրով:

Այն ժամանակ Մոսկվայում շատ հանրաճանաչ և սիրված էր «Большой город» ամսագիրը, որը տարածվում էր անվճար, ուներ մեծ ֆորմատ և պատմում էր Մոսկվայի մասին: Երկար մտածեցինք կոնցեպտի մասին: Ազդվեցինք և ոգեշնչվեցինք «Большой город»-ից և գլխավոր սկզբունքներից մեկը, որ ընդունեցինք ու պահպանում ենք՝ շոուբիզնեսի մինիմալ ներկայությունն ու  քաղաքականության  գրեթե բացակայությունն է: Բացի այդ՝ մեզ հուզող ցանկացած խնդրի մասին հանգիստ խոսելն ու լեզվի բնական լինելն է կարևոր: Հաճախ հոդվածների հերոսները սովորական մարդիկ էին, օրինակ, տաքսիստների մասին խորագիրը, որն այդքան սիրվեց մարդկանց կողմից: Եվ մենք որոշեցինք, որ եթե մենք պատմում ենք սովորական մարդկանց մասին, իրենց լեզուն, իրենց խոսքը պետք է լինի այնպիսին, ինչպիսին կա: Դա չի նշանակում, որ չենք խմբագրում տեքստերը, բայց այնպես ենք անում, որ մարդ կարդա ու պատկերացնի՝ հերոսն իրականում ինչպիսին է:

2011-ին երկու փորձնական թողարկում արեցինք: 2013թ-ից արդեն տպաքանակը մեծացրինք և ավելի կայուն սկսեցինք հրատարակվել:

DSC01401

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Երևանի» քանի՞  համար եք տպագրել:

-57, Գյումրիին նվիրված համարը 57-րդ համարն էր: Սկզբում տպագրում էինք տարեկան տասը թողարկում: Ըստ էության՝ ամսագիր էր՝ բառի բուն իմաստով: Հետո «Երևան պրոդաքշնսը» փակվեց, և ծրագրերը առանձնացան իրարից: Մենք սկսեցինք հայթայթել մեր համար տպագրության գումարը ու մինչև հիմա այդ ռեժիմի մեջ ենք: Հիմա տպագրում ենք տարեկան 5-8 թողարկում: Ինչքան որ ստացվի:

-Ինչպե՞ս եք որոշում ամսագրի թեմաները:

-Շատ տարբեր մոտեցումներ կան: Ժամանակի ընթացքում կուտակվում են հոդվածները, ու հասկանում ես, որ այս մի քանի հոդվածով, այս ֆոտոսեսիայով կարելի է կոնկրետ թեման լավ ձևակերպել ու հասունացնել: Երբեմն ստանում ենք առաջարկ ինչ-որ հովանավորից: Օրինակ՝ Գյումրիին նվիրված համարը, երբ մեզ դիմեցին կառավարությունից: Գյումրիում կազմակերպում էին սեպտեմբերի 21-ի տոնը, ու դա Գյումրիի մասին համար անելու լավ առիթ էր: Մենք դեռ 2012թ.-ից ուզում էինք Երևանից բացի ուրիշ քաղաքի մասին համար անել ու հենց Գյումրին էինք քննարկում: Այս դեպքում առաջարկը համընկավ մեր ցանկության հետ:

Կոմիքսների համարը, որը մեր այս տարվա շատ սիրելի թողարկումներից է: Մենք վաղուց ուզում էինք ինչ-որ կերպ անդրադառնալ կոմիքսների գաղափարին, որովհետև իմ և անձնակազմի կարծիքով այն հետաքրքիր  արվեստի ճյուղ է: Բայց չէինք պատկերացնում՝ ինչպես անել: Եվ այդ ժամանակ էր, որ ծանոթացանք Շամիրամ Կարապետյանի հետ, որը շատ հրաշալի կոմիքսային արտիստ է և իր ստուդիան ունի «Թումոյում»: Ինքն էլ ասաց. «Իսկ եկեք «Նյու Յորք թայմսի» պես անենք մի թողարկում, որտեղ հոդվածների փոխարեն կոմիքսներ լինեն»: Համարյա մի տարի աշխատեցինք և ստացանք այն, ինչ որ ստացանք:

-Ովքե՞ր են գրում «Երևանի» համար:

-Մենք ունենք մեզ հետ միշտ աշխատող մեկ հաստիքային, երիտասարդ լրագրող՝ Մարգարիտ Միրզոյանը: Մնացածը մեր հետ արդեն մեծամասամբ բավական երկար աշխատող ֆրիլանս լրագրողներ են, որոնցից ոմանց հիմնական աշխատանքը լրագրությունը չէ, բայց հաճույքով գրում են մեզ համար:

-Ինչպե՞ս եք գովազդներ ստանում:

-Դժվարությամբ: Զանգում ենք, գրում ենք: Մեզ շատ օգնեց 2017թ. «Յուքրաֆտի» հետ համագործակցությունը, երբ առաջին անգամ ստիկերներ տպեցինք: Այդ ստիկերները բում արեցին քաղաքով մեկ:  4000 տպաքանակը շատ արագ սպառվեց, և շնորհիվ «Յուքրաֆտի» հետ այդ ծրագրի, մեզ հիմա պարբերաբար զանգում են և առաջարկում են ստիկերների ֆորմատով գովազդային համագործակցություն:

Մենք հիմա հասել ենք այն վիճակին, որ մեր գործընկերներից շատերը իրենք են մեզ հետ կապվում: Միշտ փորձում ենք թեմատիկ գործընկերներ գտնել: Օրինակ՝ 2018թ-ին «Սիրահարների այգու» տասնամյակն էր: Մենք կապվեցինք Պողոսյան հիմնադրամի հետ, և այնպես ստացվեց, որ հիմնադրամը մեզ աջակցեց ֆինանսապես: Մի կողմից ստացվեց գովազդային թողարկում հիմնադրամի համար, մյուս կողմից՝ «Սիրահարների այգին» կարևոր է քաղաքի համար, ու «Երևանը» ոչ թե փողի համար արեց այդ թողարկումը, այլ որովհետև մենք ուզում էինք ինչ-որ կերպ նաև մեր կողմից նշել այդ առիթը: Իդելական տարբերակն է, երբ թեման և գործընկերը համընկնում են իրար հետ:

-Ինչպե՞ս որոշեցիք ստիկերներ սարքել:

-Դիզայնը «Երևան» ամսագրի գուցե ամենաուժեղ կետն է: Մարդիկ մեր այս կամ այն թողարկումը հիշում են շապիկով, և մենք ուզում էինք յուրահատուկ բան անել: Որոշեցինք այդ համարը անել հինգ տարբեր շապիկներով՝ նույն թողարկումը, նույն տպաքանակը՝ միայն շապիկներով տարբերվող: Այն ժամանակ ստիկերները Հայաստանում այդքան տարածված չէին: Այդ համարի  համար հավաքեցինք մեր ծանոթ բոլոր ամենալավ դիզայներներին ու խնդրեցինք, որ ամեն մեկը իր սիրած նկարը տա: Եվ այն, ինչ ստացվեց, գերազանցեց մեր բոլոր սպասելիքները: Լինում էր, որ մարդիկ ուղղակի ստիկերները համարից պոկում տանում էին: Իհարկե ցավալի է, որովհետև մարդիկ համարը վերցնում էին, և պարզվում էր, որ մեջը ստիկեր չկար: Մենք հետո շատ երկար ամիսներ ավելացած, առանձին ունեցած ստիկերները բաժանում էինք ու դրանից հետո ուղղակի աշխատում ենք, եթե թեման այնպիսին է, որ ենթադրում է ստիկերի առկայությունը, անպայման ներառել համարում:

-Ինչո՞ւ եք «Երևանը» անվճար բաժանում:

-Իմ սիրած հարցն է: Հայաստանի շուկան շատ փոքր էր՝ այն ժամանակ էլ, հիմա էլ: Վաճառքից ստացված գումարը ամեն դեպքում զգալի չէր լինում: Ամսագիրը վաճառելու համար պետք է բավական շատ գործողություններ անել՝ պայմանավորվել ընկերությունների հետ, գին նշանակել, խանութներ տանել, սպասել մինչև այնտեղ կվաճառվի ամեն ինչ և այլն: Բացի այդ՝ կրպակներում և սուպերմարկետներում դրված ամսագիրը չէր լինի այն, ինչ հիմա «Երևան»-ն է: «Երևանի» այցեքարտերից մեկը Երևանին մոտիկ լինելն է: Իսկ ավելի մոտիկ բան, քան սրճարանները, որտեղ մարդիկ առավոտները գնում են սուրճ խմելու կամ երեկոյան գնում են գինի խմելու, չկա:

Դա նաև բիզնես պլանի մի մասն էր: Մենք ուղղակի ի սկզբանե դրեցինք մեր խաղադրույքը գովազդատուների վրա, որովհետև ակնհայտ էր, որ ոչ թե վաճառքն է, այլ գովազդներն են կարևորը:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

-Ովքե՞ր են ձեր ընթերցողները:

-Ես մոտավոր դիմանկար ունեմ մեր ընթերցողների, բայց կարող է սխալվում եմ: Իմ պատկերացմամբ այն մարդիկ են, ովքեր երիտասարդ են կամ միջին տարիքի: Այն մարդիկ են, ովքեր հետաքրքրվում են Երևանի ճակատագրով, ապագայով ու ներկա իրավիճակով: Հետաքրքրված են, որպեսզի Երևանը դառնա ավելի լավ քաղաք: Այն մարդիկ են, ովքեր գուցե իրենք են ինչ-որ բան փոխել քաղաքում: 2011թ.-ից, այսինքն՝ մեր ամսագրի գոյության ժամանակներից սկսած, կարծում եմ՝ մեր հասարակությունը դեպի լավն է փոխվել, հաստատ ապատիան պակասել է: Դրա ապացույցներից մեկն այն էր, ինչը տեսանք անցած տարվա ապրիլին:

-Ո՞րն է «Երևանի» հիմնական նպատակը:

-Հետաքրքիր, ոչ շատ փուչիկային ժամանց ապահովելը մեր ընթերցողների համար: Նաև, երբ ես հիմա նայում եմ մեր անցած ճանապարհին, ինչ-որ առումով վերապահումներով իհարկե, այս պահի դրությամբ 2010-ականների երևանյան կյանքի, իրադարձությունների, մարդկանց, պատմության ֆիքսումն է: Եթե մի օր փակվենք, մոտ 50 տարի հետո մարդիկ կարող են վերցնել «Երևանի» 57 համարները, թերթել ու բավականին շատ բան պատկերացնել այն մասին, թե ինչպիսին էր քաղաքը և քաղաքացիները այս ժամանակ: Մեր թիմի համար կարևոր է անմահացնելը այն ամենալավ, ամենակարևոր երևույթները, իրադարձությունները և մարդկանց, որոնք հիմա մեր քաղաքում են:

-Ո՞րն է «Երևանի» ձեր սիրած համարը:

-Ես շատ եմ սիրում Գյումրին, դիզայներական համարը, կոմիքսներն եմ շատ սիրում, որովհետև շատ էին տարբերվում մեր սովորական ֆորմատից, ֆոտոյին նվիրված թողարկումը, սուրճը: Նաև թաղման արարողությունների մասին համարը, որովհետև մենք այդտեղ հաջողացրեցինք շատ բարդ թեմայի մասին խոսել նորմալ, հանգիստ, մեզ հատուկ ֆորմատով, ամեն դեպքում՝ առանց մեզ դավաճանելու:

- Ձեր կարծիքով՝ երևանցիներին դո՞ւր է գալիս «Երևան» ամսագիրը:

-Ոնց որ թե հա: Մեր համարները մինչև հիմա սպառվում են: Կարծես թե ընթերցողը չի պակասում: Ուղղակի, ցավոք, տպաքանակը միշտ չէ, որ հերիքում է: Հիմա 4000 օրինակ ենք տպագրում: Կարծես թե ընթերցողները ավելի շատ են, որովհետև օրինակ, Գյումրիի թողարկումը լույս տեսնելուց հետո ինձ մինչև հիմա գրում են՝ որտեղի՞ց գտնենք, վերջանում է, չենք հասցնում, բայց դե, ինչ արած: Հենց ֆինանսական հնարավորություն ունենանք, ավելի մեծ տպաքանակով կտպենք:

Երևանի» հետ կապված՝ ի՞նչ նոր մտքեր ունեք:

-Այս պահին մեր բոլոր մտքերն ուղղված են հաջորդ համարին, որը ես հույս ունեմ, նոյեմբերի սկզբին արդեն լույս կտեսնի: Դեռ չեմ ասի թեման, բայց ինչպես միշտ՝ հետաքրքիր ենք անելու: Հուսով եմ՝ այն մարդիկ, ովքեր նույնիսկ չեն մտածել, որ այդ թեմայով կարելի է հետաքրքրվել, ամսագրի շնորհիվ կհետաքրքրվեն: