milena barseghyan

Անշունչները

-Ես հաշտեցրի աղջկան և տղային․ ամեն օր սիրուն ծաղկամանում եմ, ոտքս ոտքիս գցած, սպասում եմ, որ աղջիկը մոտենա ու բույրս զգա։

-Ես թռա ու հայտնվեցի հարսնաքրոջ ձեռքում․ բախտ դարձա, որ պիտի բացվեր։

-Ես գնացի հոգեհանգստի․ լսեցի՝ ինչպես են աշխարհից զզվող մարդիկ լաց լինում աշխարհից հեռացած մեկի համար։

-Ես հայտնվեցի եկեղեցու խորանին, ինձ ընծայեցին Աստվածամորը․ թվում է՝ թառամելուց հետո ուր էլ հայտնվեմ, մեկ է, կմնամ անթառամ։

-Ես վեցամյա մատիկներով գրկվեցի և երկա՜ր ձգվեցի դեպի բարձրահասակ ուսուցչուհին. օրվա սև ու սպիտակի մեջ ես շա՜տ գունավոր էի։

-Ես մնացի իմ հողում ու ապրեցի ուզածիս չափ․ արևն իրենով ողողեց ինձ ամե՛ն օր։

-Ես կոխոտվեցի։

-Ես հատիկ-հատիկ պոկվեցի, մեկիկ-մեկիկ ցավացի. մարդն ի՞նչ է, որ հասկանա՝ ես չեմ որոշում՝ սիրում է, թե չէ։

-Ես լեռների վրա էի․ քամու հետ մտերիմ ու քաղաքից վերացած։

-Ես քամվում եմ մեղուների կողմից․ խեղճերը մարդկանց կծելը թողած՝ մեղր են սարքում նույն մարդկանց համար։

-Ես մնացի ծաղկավաճառի դույլի մեջ այնքան, մինչև թառամեցի ու անպիտան դարձա գնորդների համար․ ես վաճառվեմ` ինձ չգնե՞ն:

Data-driven Storytelling about Human Rights, Բեռլին.օր 3

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Ուրեմն, նախորդ օրը Հովնանի ճամփորդական օրագրի մեջ գրել էինք, որ կյանքում ամենահավես բանը ճամփորդելն է, ու անուններս էինք գրել տակը: Այսօր քայլում ենք Բեռլինի պատի մոտով, ու ես մտածում եմ` դա աշխարհի ամենալավ բանն է, որ կարող էր գալ մտքիս: Պատկերացրեք, որ խելացի բաներ եմ գրում տարածության ու հեռավորության մասին, որ իրականում դրանք միայն բառեր են և ոչինչի վրա չեն կարող ազդել կամ ինչ-որ բան փոխել: Բայց հավատացեք, խնդիրներից, մտքերից, հանգամանքներից կամ ինքներդ ձեզանից փախչելու համար ուղղակի պետք է վերցնեք ձեզ ու գնաք հեռու, շատ հեռու:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լավ, հիմա ավելի պարզ բաների մասին խոսեմ: Մենք արդեն երրորդ օրն է, ինչ մասնակցում ենք «Տվյալների վրա հիմնված պատմություններ մարդու իրավունքների մասին» դասընթացին: Այսօր լրագրության դասընթացն էր, որի ժամանակ տեսականորեն սովորեցինք կամ ուղղակի վերհիշեցինք ինչպես հարցազրույց անել: Պրակտիկայում դա պետք է կիրառենք մոտ օրերս` մեր խմբի թեմայի շուրջ աշխատելիս: Ես, Նելլին, Մարիանան, Իդան և Շպիրոն աշխատում ենք «Փախստականների (միգրանտների) երեխաների ինտեգրման խնդիրները» թեմայի շուրջ:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Այնպես ստացվեց, որ Նելլին ծանոթ հայ ընտանիք ունի Բեռլինում, կարող ենք և հարցազրույց վերցնել, և նրանց երեխայի ինտեգրման խնդիրների մասին խոսել` բինգո: Բացի այդ, պետք է դրսում հարցումներ անցկացնենք վիճակագրական տվյալներ հավաքելու համար: Հետո քարտեզի վրա նայում էինք, թե աշխարհի տարբեր երկրներում մամուլի և խոսքի ազատության ինչ խնդիրներ կան: Մենք էլ հպարտ-հպարտ պատմեցինք, որ մեր երկրի մասին գրված տվյալները թարմացված չեն, և մայիս ամսից հետո շատ բան է փոխվել Հայաստանում (կարծում եմ, դուք հասկանում եք` ինչ նկատի ունեմ):

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Շուշանը արդեն հայոց հողը, հայոց միրգն ու միտքն է կարոտել, Նելլին որոշել է գալ Բեռլինում ծերանալ, քանի որ այստեղ տատիկ-պապիկները հեծանիվով են շրջում, Հովնանը գուրու է` Բեռլինը տասը մատի պես գիտի (արդեն մեկ անգամ եղել է այստեղ), Աշոտը մի ուսից ժապավենային խցիկ է կախել, մյուսից` թվային, ու կարծում եմ, շատ անգամ շփոթում է դրանք լուսանկարելուց, իսկ ես, ինչպես ասացի, Բեռլինի պատի մոտ եմ ու մտածում եմ` ինչ հանճարեղ բան էինք գրել երեկ Հոնի ճամփորդական օրագրի մեջ:

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Աշոտ Հարությունյանի

Ի դեպ, ես այսօր ֆոտոխցիկ չեմ վերցրել հետս, այնպես է ստացվել, որ ինչ-որ բան եմ տեսնում, որից թույն ֆոտո կարող էր ստացվել, բայց ուղղակի կանգնում և նայում եմ դրան, չգիտեմ ինչու է այդպես:

Data-driven Storytelling about Human Rights, Բեռլին.օր 2

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Հիշում եք, չէ՞, Բեռլինում ենք, «Տվյալների վրա հիմնված պատմություններ մարդու իրավունքների մասին» դասընթացներին: Ես, օրինակ, առավոտյան չէի հիշում ու երբ արթնացա, մի քանի րոպե պահանջվեց, որ հասկանամ, թե ինչի են մեր տանը երկհարկանի մահճակալներ, ու ովքեր են էս մարդիկ:

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Այսօր այցելեցինք Erlebnis Europa ցուցահանդեսին: Տեխնոլոգիաներով հագեցած այդ կենտրոնը հնարավորություն է տալիս  ծանոթանալ եվրոպական քաղաքականությանը, դեմքերին ու դեպքերին: Իհարկե, շատ անուններ դժվար էր մտապահել, բայց հենց դրա համար քվիզների ու խաղերի միջոցով էին դրանք ներկայացվում, ինչը գրավում ու հետաքրքիր էր դարձնում սովորելու պրոցեսը:

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Եվրահանձնաժողովի նախաձեռնությամբ ստեղծված կենտրոնում ամեն ինչի մասին կարող ես տեղեկություններ ստանալ 24 տարբեր լեզուներով: Էնտեղ կարող ես նստել 360° կինոթատրոնում և քեզ զգալ Եվրախորհրդարանի լիագումար նիստին: Կարող ես նաև մասնակցել դերային խաղի, որի ընթացքում դու Եվրախորհրդարանի անդամ ես:

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Վերջում փոքրիկ հարց ու պատասխանի միջոցով ամփոփեցինք մեր սովորածը: Շատ կուզենայի, որ նման կրթական մեթոդները Հայաստանում նույնպես կիրառվեին: Այդ դեպքում թե սովորելու ընթացքը հաճելի կլինի, թե  գիտելիքը հեշտությամբ կմտապահվի:

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

 

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Իհարկե էստեղ մենք բոլոր ազատ ժամերը զբաղեցնում ենք մեր կոշիկներին պատիվ անելու մաշվել Բեռլինի փողոցներում: Միայն թե էստեղ քայլելիս տարվա բոլոր եղանակների միջով անցնում ես. անձրև, հետո արև, հետո քամոտ… Ամեն ինչ միանգամից է լինում:

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Օրվա կեսին վերադարձանք մեր «Ուրախ հյուրատուն»: Մի քիչ ծանոթության խաղեր խաղացինք և սկսեցինք խմբերի բաժանվել:

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Ամեն խմբում պետք է լինի ֆոտոների, վիդեոյի, ձայնի, տվյալների մշակման և տեքստի համար պատասխանատու: Հիմնական թեման միգրանտների ինտեգրումն է, իսկ վաղը կհասկանանք, թե ամեն խումբ ինչ պատմության վրա է աշխատելու:

mariam tonoyan

Երիտասարդ բիզնեսմենը

Աշխարհում բիզնես գաղափարները միլիոնավոր են, որոնցից, սակայն, ոչ բոլորն են հաջողության հասնում և շահույթ ապահովում: Ոչնչից հաջողակ բիզնեսի հասնելը բավականին բարդ է, բայց ամեն բան կախված է նպատակասլացությունից, երևակայությունից և աշխատանքից: Ահա այս հատկանիշներն ունի 16-ամյա Սերյոժա Կոտոլկյանը, որն արդեն մեկ տարի սեփական բիզնեսն է հիմնել. կախասնկեր է աճեցնում:

kaxasunk 1

-Կախասնկեր աճեցնելու միտքն առաջացավ մի քանի տարի առաջ, երբ ուզում էի ազատ ժամանակս անցկացնելու այնպիսի զբաղմունք գտնել, որի շնորհիվ հնարավոր կլիներ նաև գումար վաստակել: Կարևոր չէր, թե ինչ բիզնես, պարզապես սկիզբ էր պետք,- ասում է նա:

Յուրաքանչյուր բիզնես էլ մինչև հաջողության հասնելը շատ խոչընդոտների է հանդիպում: Սերյոժան պատմում է, որ սկզբում ոչ ոք լուրջ չէր ընդունում իր գաղափարը, բայց Սերյոժայի խոսքը շուտով գործի է վերածվում։

-Շատերը չէին հավատում, որ կարող եմ անել դա, իսկ դժվարություններն իսկապես շատ էին. սնկերը միանգամից չաճեցին, ստիպված եղա ամեն մանրուք առանձին ուսումնասիրել, համապատասխան պայմաններ ստեղծել, մինչև արդյունքի հասա: Չնայած այդ բոլոր դժվարություններին, ինձ միշտ աջակցել են ծնողներս, ընկերներս ու հարազատներս:

Իրենց նկուղում սեփական բիզնեսը Սերյոժան հիմնել է 30.000 դրամով: Սնկեր աճեցնելու տեխնոլոգիային ծանոթացել է ինքնուրույն՝ համացանցից տեղեկություններ հավաքելով, վիդեոհոլովակներ դիտելով և համապատասխան գրականություն ընթերցելով: Բիզնես կառավարման և մարքեթինգային տարբեր հնարքների մասին երիտասարդ բիզնեսմենը սովորել է հատուկ դասընթացների ժամանակ:

kaxasunk_n

-Սկզբում կախասնկերի աճեցման համար հատկացրել էի 4 քառակուսի մետր տարածք, բայց այժմ այն 5 անգամ ընդարձակել եմ,- պատմում է Սերյոժան,- սնկերը ցանում եմ ծղոտով լցված պարկերի մեջ և ամեն օր որոշակի ժամանակ եմ տրամադրում դրանց խնամքի համար: Չնայած առաջին բերքն ամենաառատն է լինում, այնուամենայնիվ, որպեսզի սնկերը լավ աճեն, պետք է դրանց հետ շփվել, հաճախ երաժշտություն միացնել, որը նույնպես կնպաստի դրանց աճին:

Սերյոժայի նպատակներն այսպիսով չեն սահմանափակվում: Նա նախատեսել է մոտ ապագայում նաև շամպինիոն տեսակի սունկ աճեցնել, այժմյան տարածքը էլ ավելի ընդարձակել և ստացված բերքն իրացնել ոչ միայն անհատ գնորդների շրջանում, այլև սուպերմարկետներում:

zinaida eghiazaryan

Ես երազում եմ

Հաճախ ես մտածում եմ՝ արդյո՞ք իմ երկրում կարող է գոյություն ունենալ մի օրենք, որի շնորհիվ կարող եմ իրականացնել իմ երազանքը: Հետաքրքիր է, չէ՞, թե ինչ կապ ունի օրենքը ինձ նման աղջնակի հետ:

Լա՛վ, կասե՛մ:

Ես երազում եմ դառնալ ազգիս, հայրենիքիս ամենապիտանի, ամենակարևոր մարդկանցից մեկը՝ զինվոր: Անկեղծ ասած, մի փոքր վախ կա իմ ներսում, բայց հուսով եմ, որ վերջնականապես կհաղթահարեմ այն։

Ես ուզում եմ ինքս զգալ այն նույն զգացողությունները, որոնք տոգորում են զինվորին, երբ զենքը ձեռքն է առնում ու մեկեն դառնում ազգի պաշտպան, խաղաղության երաշխավոր ու գրավական։ Երբ պատվով կրում ես զինվորական համազգեստը։

Մանկության տարիներին հաճախ ենք լսում. «Մի՛ դադարիր երազել: Հավատա՛ քո երազանքներին»։ Բայց մոռանում են ասել, որ պետք է աշխատել, որ դրանք իրական դառնան: Թե չէ` երազանքները միայն մտքեր են ու այդպիսիք էլ կմնան։

Ես ուզում եմ փոքրիշատե փոխել, ավելի լավը դարձնել ինձ շրջապատող աշխարհը: Կարելի է ասել՝ երազանքը նաև ահազանգ է: Ահազանգ, որը սթափեցնում ու հուշում է, որ իմ ճակատագիրը միայն ի՛մ ձեռքերում է։

Ես հանդիպել եմ մարդկանց, ովքեր ասում են, որ երազանքներ չունեն: Ինչպե՞ս կարելի է ապրել աներազանք, աննպատակ, օգուտ չտալով ազգիդ ու երկրիդ։

Ես ինձ այնքան վստահ ու պաշտպանված եմ զգում, երբ գիտեմ, որ մեր սահմանը հսկում է բարի, խելացի, խիզախ զինվորը: Թշնամին երբեք չի կարող ոտք դնել նրա ազատագրած, հայի արյունը տեսած հողի վրա: Ես հավատում եմ հայ զինվորի աչքերի փայլին, հավատում եմ նրա խելքին ու ուժին, հավատում եմ մեր նախնիներից ժառանգած իմաստուն մտքին: Նաև այս է պատճառը, որ ես ուզում եմ դառնալ զինվոր ու կանգնել սահմանին։

Այո՛, այո՛, շա՜տ հնարավոր է, որ ինձ նման մի փոքր աղջնակ ունենա նման երազանք։

Զինաիդա  Եղիազարյան

Գագարինի միջնակարգ դպրոց, «Կանթեղ» գրական խմբակ

arman baghdasaryan

Բռնոցի

-Ապե, հիմա գնում ենք օֆիս, թրեյնինգին կմասնակցես ու կորոշես՝ ուզում ես աշխատել, թե չէ:

-Դե, գնացինք կանգառ:

Ես և Կոստը (անունը Սամվել է, «ածականն» է Կոստ) նստեցինք ավտոբուս և հինգ րոպե հետո սկսեցինք զրուցել մեր կողքի աթոռին նստած պապիկի հետ:

-Պապի ջան, ո՞ւր ես բա գնում:

-Սոչի,- ասաց նա զվարճալի դեմքով:

Մնացած մասը մեր խոսակցության, այսպես ասած, «ոչ եթերային» էր:

Օֆիսում Կոստը մասնակցեց թրեյնինգի, որից հետո մենք դուրս եկանք, ինչ-որ անծանոթ բակում նստեցինք, որպեսզի ես Կոստին ևս մեկ անգամ բացատրեմ հարցման թղթերը լրացնելու ձևը:

Այդ պահին մի կին անցավ՝ տարիքով, սև երկար զգեստով, տարօրինակ աչքերով, հետաքրքիր ոսկեգույն մեծ վզնոցով և, ինչպես ասաց հետո Կոստը, կարմիր «դուբից» պատրաստված ձեռնափայտով:

Քանի որ Կոստը միստիկ և անհավանական բաներին շատ է հավատում, ասաց.

-Արմ, հանկարծ էս կնգա աչքերի մեջ չնայես:

-Կոստիկ, թարգի, եքա մարդ ես,- ասացի ես և ուշադիր նայեցի այդ կնոջ աչքերի մեջ:

-Արմ, դու տեսա՞ր էդ կնգա վիճակը: Ինքը մի հատ միստիկ կերպարի ա նման, ես կարդացել եմ, որ իրա աչքերի մեջ նայելուց հետո վատ բան ա լինում:

-Կոստ, քեզ բուժվել ա պետք, տեսա՞ր դրա վզնոցը, լրիվ Թուփակ էր:

Մենք նստեցինք այդ բակում, որպեսզի մի քիչ հանգստանանք, և այդ պահին լսեցինք կնոջ ձայն.

-Վայ, վայ, բռնեք, փախավ:

Հիմա դարակի մութ անկյունից հանեք ձեր երևակայությունը և պատկերացրեք՝ վազում է մի տղա՝ պայուսակով, ականջները ձեռքերով փակած:

«Կարո՞ղ ա պայթուցիկ ա դրել ու փախչում ա»:

Կոստը միանգամից վազեց նրա հետևից, իսկ ես՝ Կոստի հետևից:

Կոստը բռնեց տղայի ձեռքից, ես վազեցի, որ հարվածեմ տղային, բայց մի տարիքով մարդ, ով նույնպես այդ տղայի հետևից էր վազում, ասաց.

-Չէ, չէ, ապեր, չխփես:

Տղան Կոստին հրեց և շարունակեց վազել:

Ես անցա Կոստին, հետո Կոստը հավասարվեց ինձ, թվում էր, թե ուղղակի մրցավազք է:

Տղան վազեց մի փակ շքամուտքով շենքի մոտ, որտեղ մենք բռնեցինք նրան:

-Ի՞նչ ես արել, արա, խոսա, թե չէ․․․

-Չէ, ախպերս, բան չի արել, չխփես,- վերջապես հասնելով մեզ՝ ասաց տարիքով մարդը:

-Ապեր, բաց թող՝ փախնեմ, էլի, խնդրում եմ բաց թող, իրանք ինձ ուզում են բռնեն:

-Արմ, աուտիստ ա, բան մի արա, թող էդ մարդը հանգստացնի,- ինձ մի կողմ տանելով՝ շշուկով ասաց Կոստը:

Նստեցինք, որ շունչներս կարգավորենք, մեկ էլ Կոստն ասաց.

-Բա որ ասում էի՝ էդ կնգա աչքերի մեջ չնայե՞ս:

Anna mkhitaryan

Անկախության տոնը Աշոցքում

Աշոցքում արդեն ավանդական երևույթ է դարձել ամեն տարի Անկախության տոնին ընդառաջ արշավի գնալ: Այս տարին ևս բացառություն չեղավ: Բայց հրաշալի օր սկսվեց նախքան արշավի մեկնելը: Մեր դպրոցականները միջոցառում էին կազմակերպել Անկախության 27-րդ տարելիցի կապակցությամբ: Միջոցառումն այնքան տպավորիչ էր, որ անգամ չէինք ուզում դասարան գնալ և դասը շարունակել: Միջոցառման ավարտին ամբողջ դպրոցով մեծ շուրջպար բռնեցինք և սկսեցինք պարել: Ես կողքից այնքան ուշադիր և զարմացած էի նայում, որ ուղղակի ամբողջ մարմինս փշաքաղվում էր: Այնքան մեծ ոգևորությամբ էին պարում, որ մի պահ վախեցել էի շրջանի մեծությունից, չէ, չէ սխալվեցի, երևի զարմացել էի՝ ինչպես կարող են այսպես մի մարդու նման պարել:

Միջոցառումն ավարտված էր, բոլորն արդեն դասարաններում էին, երբ հանկարծ ներս եկավ մեր դասղեկը և ասաց, որ ժամը 2-ին գնում ենք: Մի տեսակ այլ կերպ էին հնչում այդ խոսքերը, մեծ ոգևորություն տեսա բոլորի աչքերում: Դասերն արագ ավարտելուց հետո վազեցինք տուն, վերցնելով համապատասխան պարագաները՝ շտապեցինք դպրոցի բակ: Արդեն դուրս էինք եկել, քայլերիս հետ նայում էի շուրջ բոլորս․ մանուկ, թե ծեր, խինդով էին մեզ նայում, և բոլորին հետաքրքիր էր մեր ուղղությունը: Համարյա մեկ ժամ անց արդեն անտառում էինք, ամբողջ ճանապարհին երգել էինք: Անտառում էլ ավելի մեծ ոգևորություն էի նկատում: Բոլորը վազում էին, խաղում, և այնքան մեծ ջերմություն կար, որ չէինք մրսում: Ուսուցիչների հետ էլ շփումն այլ հունով էր ընթանում: Ավելի ազատ, ավելի ընկերական, մեզ հետ էր նաև ոստիկանության մանկական բաժնի տեսուչը: Այնքան լավ էր ամեն բան, անգամ խարույկ վառեցինք և մի լավ ուրախացանք: Խարույկի շուրջը սկսեցինք երգել, և գիտեք՝ ամենահետաքրքիրն ինչն էր, երգի բառերը մոռանում էինք, բայց էլի նույն ոգով հիշում և երգում էինք: Այնքան մեծ էներգիա ստացա այդ օրվանից, որ տուն գալու ճանապարհին, չնայած մրսած էի, չէի ուզում բաժանվել ուսուցիչներիցս և ընկերներիցս:

Շնորհակալ եմ իմ դպրոցի ողջ անձնակազմից այս հնարավորությունը մեզ ընձեռելու համար: Ուրախ եմ, որ հնարավորություն ստացանք մեր ընկերներին ավելի լավ ճանաչելու: Չէ՞ որ մարդկանց հետ ճանապարհորդելիս ես նրանց ճանաչում: Ճանաչեցի նաև ինքս ինձ, դե ես էլ էի փոխվել: Ուզում եմ այս ավանդույթը շարունակական լինի, և մեր դպրոցի բոլոր սերունդները զգան այդ հրաշալի պահը իրենց կյանքում:

Data-driven Storytelling about Human Rights, Բեռլին. Օր 1

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Մի քանի վայրկյան, ու մեր ինքնաթիռն արդեն վեր բարձրացավ: Փառք Աստծո, երկու բարեհաջող թռիչք ունեցանք ու հասանք Բեռլին: Այստեղ մեր հինգ հոգանոց թիմն այսօր շատ հագեցած օր ունեցավ:

Դե, մի քիչ պատմեմ: Նախ, hիշեցնեմ, որ այսքան երկար ճամփա կտրել-եկել ենք, որ մասնակցենք «Տվյալների վրա հիմնված պատմություններ մարդու իրավունքների մասին» դասընթացներին:

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Երբ հասանք Բեռլին, նստեցինք գնացք ու հեշտությամբ գտանք մեզ հյուրընկալող հոսթելը: Եղանակն այստեղ շատ ցուրտ ու մռայլ է, ու երբ քայլում էինք դեպի հոսթել, անձրևի կաթիլներ արդեն երևացին փողոցներում: Քանի որ աշխատանքը սկսելու էր երեկոյան, և մենք առաջինն էինք հասել Բեռլին, որոշեցինք շրջել քաղաքով: Քաղաքն անձամբ ինձ շատ դուր եկավ. ամեն մի շինություն յուրովի էր ճարտարապետական իր մոտեցմամբ ու լուծումներով: Ամեն երկու-երեք մետրը մեկ չափազանց սիրուն շենքեր են մեր առջև հառնում, մենք մեծ հիացմունքվ նայում ու առաջ ենք շարժվում: Կլիներ արդեն մի երեք ժամ, որ մենք քայլում էինք, երբ հասկացանք, որ չափազանց քաղցած ենք: Մի հարմար տեղ նստեցինք, սնվեցինք ու երբ ուզում էինք դուրս գալ այդտեղից, հորդ անձև սկսվեց, ու մենք հասկացանք, որ պիտի շուտ տուն հասնել: Ամբողջովին թրջվել, սառել էինք:

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Երբ արդեն հյուրատանն էինք, պարզվեց, որ շատերն արդեն ժամանել են: Սկսեցինք ծանոթանալ: Շատ ջերմ անցավ ծանոթության երեկոն: Բոլորն անկաշկանդ շփվում էին իրար հետ, ներկայացնում իրենց, իրենց կազմակերպությունը, երկիրն ու ազգայինը:

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Մենք էլ ներկայացանք, հյուրասիրեցինք թթու լավաշ, սուջուխ, հայկական կարմիր և սպիտակ գինիներ: Ու ավելի հաճելի էր, երբ իրենք ուզում էին իմանալ մեր ուտելիքների հենց հայկական անվանումներն ու պատրաստման եղանակը: Մենք էլ, դե, գերմանրամասնությամբ ներկայացնում էինք ու փորձում մեր պատասխաններով առավելագույնս գոհացնել իրենց:

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Այսօր բոլորս հոգնած ենք: Չէինք քնել համարյա մի ամբողջ օր: Դե, իսկ վաղվանից արդեն կկիսվենք ձեզ հետ նոր գիտելիքներով, կներկայացնենք մյուս երկրների մեր հասակակիցներին, հարցազրույցներ կանենք մեդիա փորձագետների հետ, կներկայացնենք Բեռլինը մեր աչքերով:

aneta baghdasaryan

«Կարտոշկի» փողոցով Կույրերի մշակույթի տուն

Այսօր սովորական կիրակի է, և ես սովորականի պես քայլում եմ Կարտոշկի փողոցով դեպի հացի խանութ: Հա, ապրում եմ Մամիկոնյանց փողոցի վրա, որը բոլորս սովոր ենք անվանել Կարտոշկի փողոց` այնտեղ վաճառվող կարտոֆիլի պատճառով: Եվ չնայած փողոցը փոքր է, և երթևեկություն էլ համարյա չկա, այնուամենայնիվ այստեղի մայթերի վրա կարելի է հանդիպել կարմիր կոճակի, որից, բացի մեր փողոցից, տեսել եմ միայն Հյուսիսային պողոտայում և Ավստրիայում (դե, այն կոճակը, որին սեղմելուց հետո լուսակրի կարմիրը վառվում է, և կարողանում ես անվտանգ փողոցն անցնել): Սակայն և՛ առաջին, և՛ երկրորդ դեպքերում դրանք նախատեսված էին սովորական հետիոտների համար:

Հիմա կհարցնեք, թե ինչով է մեր փողոցի կարմիր կոճակը տարբերվում մնացածից: Բանն այն է, որ մերն ի սկզբանե նախատեսված է եղել կույրերի` փողոց անցնելը հեշտացնելու համար: Իսկ կույր հետիոտներին առանձնացնում եմ, որովհետև նրանք բոլորիս պես չեն, ուրիշ են, քանի որ չեն կարող տեսնել փողոցում քայլողների հայացքներն ու արձագանքները: Ուղղակի չեն կարող: Եվ ինչքան էլ այս ամենը տրանսպորտի, աղբահանման, ճանապարհների և այլ երևացող խնդիրների շարքից չէ, ես միևնույնն է, կհիշեցնեմ դրա մասին և կբարձրաձայնեմ այն:

Չկա մի օր, որ այս փողոցով չանցնեմ, և ինչ ինձ հիշում եմ, այստեղ միշտ հանդիպել և դեռ հանդիպում եմ կույրերի, որոնք գնում են էլի մեր փողոցի վրա գտնվող կոմբինատ՝ աշխատելու, և գնալով ավելի ու ավելի քչերին եմ տեսնում փողոցով քայլելիս: Սակայն համարյա ամեն անգամ տեսնում եմ մի երիտասարդի՝ Սիփանին, որը չնայած որոշ խոչընդոտներին, միշտ այն առաջիններից է, ով բարձրացնում է հաշմանդամություն ունեցողների հարցը և պայքարում նրանց կենսական պայմանների բարելավման համար: Ես շատ անգամներ տեսել եմ նրան միտինգներին, լսել իր հարցազրույցները, ներկա եմ եղել իր կողմից վարվող սեմինարին: Եվ ես իսկապես ափսոսում եմ, որ իր պես բազմաթիվ երիտասարդներ այսօր չունեն հնարավորություններ առաջ գնալու և լինելու բոլորիս պես` հավասար:

Ու միշտ զարմացել եմ, թե ինչու պիտի կույր մարդն օգտագործի հին և անհարմար ձեռնափայտ, քանի որ նորը բավականին թանկ է: Ինչու պիտի ամբողջ Երևանում լինի այսպիսի երեխաների համար նախատեսված միայն մեկ դպրոց, ինչքանով ես եմ տեղյակ, որտեղ բրայլյան դասագրքերի քանակը բոլորին չի հերիքում, և նրանք ստիպված իրենց հույսը ինչ-որ բարեգործական հիմնադրամների ու բարերարների վրա են դնում: Ես հասկանում եմ, որ ինչքան էլ ցանկանանք, հաշմանդամություն ունեցողների ինտեգրացիան այդքան էլ արագ և հեշտ չի լինի: Սակայն հույս ունեմ, որ գոնե այսպիսի թվացյալ փոքր խնդիրների լուծման դեպքում մենք վերջ ի վերջո կհասնենք նրան, որ այլևս զարմացած հայացքներ չենք նետի փողոցով քայլող կույրի վրա:

Այսօր ընտրություններ են, և մեր տեղամասը գտնվում է Կույրերի մշակույթի շենքում:  Ինչպես ցանկացած չափահաս տարիքի հասած երևանցի, այսօր ես պետք է ընտրեմ. ընտրեմ մեկին, ով իմ կարծիքով կլուծի քաղաքի ոչ միայն երևացող, այլև չերևացող խնդիրները, որ ես միայն մեր փողոցում չտեսնեմ կարմիր կոճակ, որ հաջորդ անգամ Սիփանին տեսնեմ նոր ձեռնափայտով և հասկանամ, որ Երևանում իսկապես ինչ-որ բան փոխվել է:

nelli khachatryan

Արծվաշենի չգրված պատմությունները

«Նելլի ջան, գիտե՞ս ինչ սիրուն էր մեր տունը: Պապիկը ինչ աշխատում էր, տունն էինք սարքում: Է, զուգարան տանող ճանապարհն էլ էինք սիրուն սարքել: Ո՞ւմ մտքով կանցներ, որ տենց բան կլինի: Որ հայտարարեցին թե գյուղը հանձնում են, պիտի ժողովրդին հանեն, էն ա` մեծ ավտո բերեցին, որ վեշերը հանենք, զանավեսկեքը չթողեցի հանեն, տունս կգեշանար: Ես հո չէի՞ մտածում, որ էդ տունը էլ չեմ տենալու:

Պապիկդ պադվալում նստած ա եղել, չի իմացել, որ գյուղացունց հանում են, հարևաններից մեկն ա տեսել, որ չկա, գնացել կանչել ա: Գյուղից դուրս եկող վերջի ավտոյով ա գնացել: Բայց որ իրան կանչել են, ինքն էլ տեսել ա իրա ախպերը չկա, ինքն էլ գնացել ա ախպորը կանչելու՝ չի եկել: Ասեց` ես իմ երեխեքին ստեղ եմ թաղել, իրանց ո՞րտեղ թողեմ գամ, տենց էլ չկարաց համոզի: Մնաց գյուղում՝ տղերքի մոտ:

Պապիկի քուրը կա, է… Ինքն էլ մտածել ա` ավելի լավ ա գոնե շորերը բերենք, մի պարկի մեջ ինչ գտել` լցրել ա, գյուղից դուրս ա եկել, հետո հանել տեսել` ոչ մի կոշիկ զույգով չի բերել, ոչ մի կոշիկ…

Արծվաշենը թուրքի գյուղի բերանին էր: Մեկ-մեկ, որ ավտոյով դուրս էինք գալիս, կարող ա` վառեին ավտոն, կամ վերցնեին, գերի էին էլի տանում: Այ, դրա խաթր կնանիք իրանց հետ մկնդեղ էին միշտ վերցնում, որ պետք լինի` խմեն, գերի չմնան…»

Էս ամենը պատմում է տատս, ով տուն տեղը թողել է Արծվաշենում ու եկել, երբ 1992 թ.-ին գյուղը հանձնեցին ադրբեջանցիներին: Դժվար է, չէ՞, ի՞նչ եք կարծում:

Արծվաշեն անունը էս քանի օրը շատ է շոշափվել, արծվաշենցիները ցույց էին անում, որ պետությունը փոխհատուցի, կամ գոնե փախստականի կարգավիճակ տա իրենց:

Չգիտեմ՝ ճի՞շտ են անում, թե սխալ, լավ են պահել իրենց ցույցի ժամանակ, թե՝ ոչ, բայց էդ ամենը սխալ ու ատելությամբ մի մեկնաբանեք, թե բա` «20 տարի հետո ի՞նչ եք հիշել», «Ես իմ ձեռով որ տուն եմ սարքել, ի՞նչ ա եղել, գնա դու էլ սարքի», «Մենակ բողոքում եք», «Ոնց որ ուզվոր լինեն», «Էս ում ուղարկած մարդիկ են»…

Հանգստացեք, ոչ ոք էս մարդկանց չի ուղարկել, մի ատեք նրանց, իրոք դժվար է նրանց համար: