Ֆելիետոն

-Ալո: Մո՞ւշ:

-Հը՞:

-Լա՞վ ես:

-Ըհը:

-Վաղը ի՞նչ ես անում:

-Հեչ, ի՞նչ կա:

-Ուզում էինք վաղը մի տեղ գնայինք, մի բան ուտեինք. սոված մեռանք:

-Ո՞ւր եք ուզում գնալ:

-Եսի՞մ: Երևի էլի «Յոլկի-Պալկի» գնանք:

-Չէ: «Կովկասում» ավելի լավ է:

-Դու ի՞նչ ես հասկանում:

Եվ այս նույն խոսակցությունը կրկնվում է համարյա ամեն շաբաթ: Սուտ չի լինի, եթե ասեմ, որ սա այն եզակի թեմաներից մեկն է, որի մասին ես խոսում եմ հեռախոսով: Եվ էլի սուտ չի այն, որ ես սիրում եմ այս խոսակցությունը: Ես ընդհանրապես, սիրում եմ ուտել, չնայած որ ուտող-խմողի տեսք չունեմ: Մանավանդ, սիրում եմ ուտել երեվանյան «օբյեկտներում»: Եվ ասեմ, որ ոչ միայն ես եմ այդպիսին, այլ համարյա իմ բոլոր դասընկերները` Դավիթը, Հովիկը, Լևոնը և այլն… Մենք , որպես կանոն, դասերից հետո գնում ենք «հաց ուտելու»: Տանջվելով հինգ ժամ` մենք յուրահատուկ ձևով մխիթարում ենք ինքներս մեզ նման ձևով:

Շատ եմ սիրում «Յոլկի-Պալկին», չնայած շատ թանկ է, և այնտեղ գնում ենք հազվադեպ, հիմնականում, եթե ինչ-որ մեկն ուզում է նշել իր ծննդյան օրը և մեզ հրավիրում է: Ավելի շատ սիրում ենք ոչ այնքան թանկ տեղեր, որովհետև երկրի վիճակն է այսպիսին. փող չկա: Պետք է խոստովանեմ, որ մեր բախտը բերել է: Երևանը լիքն է էժան տեղերով, որտեղ կարելի է կարգին հաց ուտել: Օրինակ, «Սմակը»: Պետք է ասել, որ «Սմակում» մեզնից բացի ուրիշ մարդ չի լինում, այդ պատճառով շատ ենք ծիծաղում`տեսնելով ինչ-որ այլ մարդկանց:

Իմ ընկեր Հովիկը շատ չաղ է և ուտում է երեք հոգու տեղ: Պատմեմ մի զվարճալի պատմություն: Մի անգամ ես, Հովիկը և Դավիթը գնացել էինք չեմ հիշում որտեղ: Եկավ մատուցողը և հարցրեց, թե ինչ ենք ուտելու: Ինչպես միշտ, առաջինը կանգնեց Հովիկը և ասաց.

-Երեք բաժին խորոված, երեք հատ էլ ֆրի:

Ապա նա շրջվեց դեպի մեզ և հարցրեց.

-Իսկ դուք ի՞նչ եք ուտելու:

Իմ ընկերներ Դավիթը և Լևոնը արտաքինից սոված մնացած երեխաներ են, սակայն դա միայն արտաքինից…

Մի անգամ ես և Դավիթը ցանկանում էինք գնալ մի տեղ սնվելու, քանի որ շատ սոված էինք, սակայն ունեինք շատ քիչ փող: Այդ պահին եկավ Լևոնը, և մենք վերջնականապես կորցրեցինք մեր հույսը, որ եղած գումարով կարող ենք բավարարել երեք հոգու ստամոքս: Բայց Լևոնն ասաց.

-Տղեք, ես կերած եմ: Խաշի էի: Հորս ընկերն էր հրավիրել: Լավ բթվանք:

Եվ այդ պահին հույս ծագեց. եթե Լևոնը չի ուտելու, ոչինչ, ապա գումարը կբավարարի երկու ստամոքսի: Եվ մենք գնացինք ինչ-որ մի օբյեկտ:

Դավիթը կանչեց մատուցողուհուն և ասաց.

-Երկու հատ ֆրի, մեկ էլ երկու հատ ամենափոքր հյութերից:

Լևոնը, լսելով ուտելիքի մասին, հավանաբար մոռացավ, որ ինքը առավոտյան խաշի էր, քանի որ ասաց, որ իրեն բերեն երեք շիշ խորոված: Մատուցողը արագ գրի առավ պատվերը և հեռացավ: Մենք լուռ ու թաքուն հեռացանք այդ օբյեկտից, առանց սպասելու, որ մատուցողը բերի պատվերը: Իսկ Լևոնը մի լավ ծեծ կերավ:

Մուշեղ Բաղդասարյան 12տ., 2002թ.

Դպրոցը դպրոց է, էլի. երկհարկանի, սովորական դպրոց, նման շատ ու շատ այլ դպրոցների: Բայց իսկական հրաշքը սկսվում է, երբ ոտք ես դնում շենքից ներս: Ուրախ ու ժպտադեմ պահակը՝ Գարուշ պապը, անկախ եղանակից, միշտ ժպտալով դիմավորում է քեզ:

Դասարանը դասարան է, էլի. քսանմեկ աշակերտանոց դասարան, նման դպրոցի մնացած շատ ու շատ դասարաններին: Ստեպ-ստեպ առօրյան հետաքրքիր դարձնելու համար տղաներից ոմանք դասի չեն նստում, ինչը որակվում է որպես «փախուստ դասից»: Գալիս է փոխտնօրենը, մի քիչ զայրանում, մի երկուսին ծիծաղելի որակումներ տալիս, ինչից մենք շատ ենք ուրախանում:

Տնօրենը… Ինձ միշտ էլ դուր է եկել կոնֆլիկտները հարթելու նրա գործելաոճը՝ արագ ու առանց ավելորդությունների:

Ոստիկանը, դե այլ ոստիկանների հետ չեմ շփվել, բայց երբ նայում եմ՝ ինչպես են զինվորների մայրերին մի մայթից մյուսը քարշ տալիս՝ ձեռքերից ու ոտքերից բռնած, կամ ինչպես են սեփական ժողովրդի վրա կրակում, մեր դպրոցինը անմեղ հրեշտակ է թվում:

Գրադարա՜նը: Մի այլ կարգի բացահայտում է: Չէ, սա նման չէ ուրիշ դպրոցների գրադարաններին, որտեղ գրական երեկոներ են կազմակերպվում, տարբեր գրողների տարելիցներ են նշում: Մեր դպրոցինը ուրիշ է, մեր գրադարանը այլ առաքելություն էլ ունի (շնորհիվ գրադարանավարուհու). հնարավորինս կուշտ ու կուռ կերակրել ողջ ուսուցչական կազմին ու աշակերտությանը, թույլ չտալ շատ օգտվել բուֆետից:

Իսկ, այ բուֆե՜տը, դա երազանքների իրականացման վայր է, ինչը շատ ու շատ աշակերտների ստիպում է դպրոց հաճախել: Սա այն վայրն է, որտեղ միախառնվում են աշակերտների երազանքներն ու գաստրոնոմիական ցանկությունները, սա դպրոցի ամենանվիրական ու ցանկալի վայրն է՝ Վիկտոր «տոտայով», իրար հրմշտող աշակերտերով, իրար գլխի վրայով փող փոխանցող ձեռքերով…

Մի քանի ամսից կավարտեմ դպրոցս, ու բազմաթիվ հուշերից ամենագունեղը բուֆետին նվիրվածը կլինի:

Օ՜ֆ, հոգնեցի:

Վերջերս հաճախ եմ լսում, որ մարդիկ ասում են, թե կյանքից ոչինչ չհասկացան, այն շատ արագ անցավ, և իրենք չհասցրին անել մի բան, որով կհպարտանային: Դե, իհարկե, նրանք դրանում մեղադրում են Աստծուն, իրենց ընկերներին կամ հարազատներին, բայց երբեք ոչ իրենց:

Արդյոք մեղավո՞ր են այս մարդիկ, որ իրենք առավոտյան շուտ չեն արթնացել, չեն զբաղվել մարմնամարզությամբ, չեն կարդացել գրքեր կամ կարդալիս դրանց վերաբերվել են զուտ որպես հաճելի պատմությունների կամ հեքիաթների, և ոչ մի դաս չեն քաղել, չեն հասկացել այն խորը մտքերը, որոնք թաքնված են եղել այդ պատմությունների հետևում: Երբեք չեն մտածել, որ կարելի է փորձել փոխել ինչ-որ բան աշխարհում, կամ թեկուզ` Հայաստանում, չեն փորձել ստեղծել ինչ-որ նոր բան: Իսկ, երբ նրանց մտքում ծագել է այն միտքը, որ կարելի է փորձել, նրանց խանգարել են անհեռատես և սահմանափակ մտածողության տեր մարդիկ` հորդորելով, որ երազանքներով չապրեն: Եվ այդ մարդիկ, վստահելով իրենց «ընկերներին», հանել են այդ մտքերը իրենց գլխից: Նրանք սովորել են դիպլոմ ստանալու համար, հաճախ չեն մասնակցել դասընթացներին, հնարավորության դեպքում՝ քննությունների ժամանակ արտագրել են: Այնինչ համալսարանում ստացած գիտելիքները այնքա՜ն քիչ են: Ոչ միայն պետք է համալսարանում լավ սովորել՝ դասախոսներին հարցախեղդ անելով, այլ պետք է կարդալ շատ ու շատ մասնագիտական գրքեր: Ավարտելուց հետո պետք է գտնել լավ կարճաժամկետ ծրագրեր, ինչպիսիք են մասնագիտական թեմաներով կոնֆերանսները, սեմինարները կամ ֆորումները, որոնք ձեզ կդարձնեն ավելի լավ մասնագետ:

Իհարկե, համալսարանում կրթություն ստանալը շատ լավ է, բայց եթե չկա այդ հնարավորությունը, պետք չէ մտածել, որ վերջ, այլևս հնարավոր չէ ունենալ լավ կյանք: Դրա փոխարեն կարելի է պարզապես կարդալ լավ մասնագիտական գրքեր, մասնակցել ինչ-որ ֆորումի՝ գիտելիքների փոխանակման համար: Բոլորս էլ գիտենք Սթիվ Ջոբսին: Նա չունի բարձրագույն կրթություն, բայց հիմնել է «Էյփլ» ընկերությունը: Այդ մարդիկ չեն փորձել աշխատել ինչ-որ ընկերությունում, թեկուզ որպես կամավոր, մինչև համալսարանն ավարտելը: Իսկ, երբ ավարտել են, նրանց ոչ ոք աշխատանքի չի ընդունել, որովհետև չեն ունեցել աշխատանքային փորձ: Տարիներ հետո գտել են մի աշխատանք, այն էլ ծանոթի միջոցով, որը բացարձակ կապ չի ունեցել իրենց մասնագիտության հետ: Երկար ժամանակ աշխատել են այդտեղ ու այդպես էլ չեն կարողացել դուրս գալ աշխատանքից, վախեցել են ռիսկի դիմել, որովհետև արդեն ընտանիք են ունեցել:

Ո՞վ է մեղավոր այս սխալների համար, որ գործել են. միայն իրենք: Մենք պետք է հավատանք մեր ուժերին, հարկ եղած դեպքում՝ ռիսկի դիմենք, ախր, այնքան բանի է ընդունակ մարդ արարածը: Չպետք է մտածենք, որ ուրիշներից տարբեր լինելը սխալ է: Ոչ ոք չի տա մեզ լավ կյանքի հնարավորություն: Մենք պետք է աշխատենք ինքներս մեզ վրա և ստեղծենք մերը: Ինչպես ասել է Քրիստոֆոր Ռիվը. «Հնարավորություններ չեն լինում, դուք եք ստեղծում դրանք»:

Այս կարգախոսի հիման վրա սկսվեց մեծ և ծավալուն աշխատանքը: Մեզ աջակցում է World Vision կազմակերպությունը: Նելլի  Թաթոսյանի և Վրեժ Կարապետյանի տքնաջան աշխատանքի շնորհիվ  հավաքագրվեց մի խումբ՝ IMPACT, որտեղ ընդգրկված էին 13-18 տարեկան պատանիներ: Պատանիների համար առաջնային խնդիր էր հանդիսանում գյուղի զարգացումը: Նելլին և Վրեժը, կարելի է ասել  հանդիսանում են խմբի  «հենքը»: Նրանք մեր մեջ տեսան այն փայլը, որը ժամանակին  կար իրենց մեջ: Այսօր մեզ համար  հիմնական խնդիր է հանդիսանում Դարբաս գյուղի գրադարանի վերանորոգումը և գրքերին խնամված տեսք հաղորդելը: Աշխատանքային  3-րդ  օրն էր: Աշխատեցինք ակտիվ, ծանրաբեռնված և, ամենակարևորը, բարձր տրամադրությամբ: Վրեժը օգնելուց բացի նաև կատակներ էր անում՝ ապահովելով անհրաժեշտ բարձր տրամադրություն: Սիրեցինք այս աշխատանքը և սիրով պատրաստվում ենք աշխատել մի քանի օր ևս: Կատակներ, երաժշտություն, բանաստեղծություններ: Հեղինակների անունները ընթերցելիս յուրաքանչյուրիս միտքը փայլատակում էր, վեր էին հառնում այն բանաստեղծությունները, որոնք ժամանակին սովորել և սերտել էինք: Սկսում էինք Սևակից ավարտում Լենին պապիկով: Եվ այս ամբողջը  ջերմության պաշար էր, որը ցանկացանք թողնել այդ հնամաշ գրքերի էջերում: Այդ գրքերին ջերմություն էր պետք, իսկ մենք՝ ներկայիս սերունդը, կարողացանք այդ ջերմությունը մեզնից զատել և նվիրել նրանց: Դե, չէինք կարող մոռանալ 21-րդ դարի հեղափոխություն կատարողին՝ Իչային: Ամենքս «Մերժվածը» սերիալից մի դրվագ էինք մեջբերում:

-Դերենա-դերենա-դերենա՜, տու դե հի-ի՜ ուտըրը՜ն:

Երգում էինք և ծիծաղում: Աշխատանք, որը դարձել էր մեր օրվա մի մասնիկը: Յուրաքանչյուր աշխատանք պետք է դառնա սիրելի: Եթե չսիրենք կատարվելիք գործը, երբեք լավ արդյունքի չենք հասնի:

Յուրաքանչյուր տարածքում պետք է լինի գրադարան, որը կլինի բարեկարգ վիճակում և իր մեջ կպահպանի մշակութային ժառանգությունը, որը զետեղված է մի աշխարհում՝ գրքերի աշխարհում:

Բազմաթիվ թևավոր խոսքերի մեջ «Այսօրվա գործը վաղվան մի թող»-ը մեծերն ամենաշատն են սիրում: Դե մենք էլ, ինչպես միշտ ձգտելով հակառակվել նրանց, ցույց ենք տալիս, որ տարբերություն չկա ծրագրած գործը այսօր կամ վաղը կատարելու մեջ:
Ինձ հետ վերջերս մի դեպք պատահեց: Այն ճանապարհի եզրով, որով ամեն օր դպրոց եմ գնում, տների շարասյուն կա: Արևը դուրս է գալիս տների հակառակ կողմից, ստվեր գցելով այն ճանապարհի վրա, որով անցնում եմ: Բայց մի տեղ ցերեկային լուսատուի համառ շողերը ճեղքում են տների շարքը ու մի ծառի արանքից թափանցում դեպի ճանապարհ: Մինչև այս անհայտ տեսարանը ես նկատեցի հոկտեմբերյան մի օր, երբ դասի զանգից 2 րոպե էր մնացել: Դեռևս աշխատող տեսախցիկս էլ մոտս էր, մարտկոցը մինչև վերջին բիծը լցված: Բոլոր նպաստավոր պայմանները կային հաջողված լուսանկար անելու համար: Իսկ ես առանց ոչինչ անելու թողեցի ու հեռացա, պատճառաբանելով, որ դասից եմ ուշանում, բայց իրականում տեսախցիկը պայուսակից հանելու, մի քանի քայլ առաջ գնալու, նկարելու համար հարմար դիրք ընտրելու գիտակցումն էր, որ թռավ-հասավ մինչև հոգուս խորքերը, ուր ապրում է իմ ալարկոտ բնավորությունը: Բնավորություն, որը ես միշտ փորձում եմ խեղդել, ու ասեմ ստացվում է, բայց հենց զգոնությունս թուլացնում եմ, այն թափանցում է իմ բոլոր հյուսվածքների մեջ ու խանգարում է ուզածս բաները կատարել:
Դպրոցի ճանապարհին, իր ալարկոտությունը արդարացնել փորձող մարդու բնավորությամբ մտածում էի, որ վաղը կնկարեմ, որ վաղը նույնիսկ կարող է ավելի գեղեցիկ լինել, քան այսօր է: Հաջորդ օրը մոռացա տեսախցիկս, մյուս օրը մարտկոցն էր նստել, այնուհետև՝ շաբաթ-կիրակի, անձրև եկավ, ու հինգ օր արևածագը իննից հետո էր լինում, հետո ձյուն եկավ, իսկ իմ պատկերաացրած նկարում ձյուն չպիտի լիներ, հետո արձակուրդներ: Այս ընթացքում ձնագնդիկի հետ շփումից փչացավ տեսախցիկս: Էկրանի միայն մի մասն է երևում, պատկերն էլ աղավաղում է: Այս նկարի հետ կապված բոլոր հնարավոր անհաջողությունները եղան, որ ես համոզվեմ այդքան լսած, բայց երբեք բանի տեղ չդրած խոսքի իրավացիության մեջ` այսօրվա գործը վաղվան չեն թողնում: