Տան մասին

Ես վերցնում եմ հալչող մոմերն ու շարում՝ տան սյուների տեսքով, դնում եմ թրջվող գիրքը՝ գլխավերևումս՝ տանիքի պես, սառչող  թեյի գոլորշով տաքացնում եմ տանս պատերը, որ նոթատետրի բարակ էջերն են: Ես փորձում եմ հյուրերին ընդունել ու կարգին հյուրասիրել ու նոր՝ ճանապարհել,  չհորինվածության ամենամսյա փառատոներ ստեղծել և հաղթող՝ ընտանիքի անդամներ ընտրել: Հետո բացում եմ պատուհանը ու անընդմեջ պատերազմի ռմբակոծություններ լսածի պես՝ ամեն կաթիլի հետ թփրտալով՝ լսում անձրևը: Քամին էլ փչում ու քանդում է ամենը:

Ֆիլմ՝ փողոցի ու անցորդի մասին

Իմ կեղծանունով փողոց կա: Ինչու կեղծանունո՞վ: Ինձ ոչ մի անունով չեմ պատկերացնում, երևի թե ունեմ որևէ համապատասխան կեղծանուն, և իմ փողոցը հենց այդպես է կոչվում: Փողոցի ազդանշաններին գրված է «Շնչե՛լ ասոցիացիաներ», «Ապրե՛լ ֆիլմեր», «Խփե՛լ իրար բարձերով», «Հագնե՛լ լայնացած սվիտերներ», «Չթափել սուրճը անկողնուն խստիվ արգելվու՛մ է»,  «Չծխելը՝ ցուրտ պատշգամբում, վնասակար է առողջությանը», «Գրե՛լ զավեշտալի, պարզ ու պաթոսային», «Խոսե՛լ երգելով ու գոռալով»: Անցո՛րդ,  նայի՛ր սևեռուն  ապագան մոռացած, անցյալը թողած, պահը ապրած՝ լուսակիրի բոլոր երեք կարմիր գույներին ու կանգնիր: Հետևիր բոլոր ազդանշաններին ու… «Մի՛ գնա, անցորդ»:

«Զգու՜յշ, չընկնե՛ս մեքենայի տակ»:

Երևի մի օր կհանդիպենք նորից՝ մեկ այլ փողոցում:

«Դու կդառնաս քո երազած գնացքը» հույսը  և ռոբոտացված կյանք

Օրերն ասես գնացքի սպասող երկաթգծեր լինեն, իսկ ես որևէ մետաղաշեն բազմաֆունկցիոնալ տեխնոլոգիա, որն ուղղակի չի կարող անցնել երկաթգծերով: Անվերջ ժամերը փախչում են, անում եմ ինչ-որ բան. ինչ-որ անկարևոր, մեխանիկական ու չնչին շատուշատ բաներ, որովհետև «պետք» եմ, որովհետև պետք է և… Հա, երևի միայն այդպես: Անում եմ, որ չմտածեմ, կամ որովհետև ուժ չեմ գտնում, կամ որովհետև օրը բացվում է՝ ես էլի նույնն եմ, աշխարհը կառուցված է նույն սխեմայով, օրն էլ դեռ 24 ժամ ունի: Շուտո՜վ, շուտով սա՛ էլ կանցնի. շուտով կդառնամ իմ երազած գնացքը ու հուսամ կյանքը չի անցնի:

Անքնությունը որպես ապրելակերպ

Գիշերը միշտ էլ տարօրինակորեն հետաքրքիր է ազդում օրգանիզմի վրա: Լիալուսնային տեղատվություններ՝ օրը մեջ, անքնություններ՝ 24 ժամը մեկ: Ես կիսախուփ աչքերս հառում եմ երկինք և ունենում մթնշաղային անուրջներ: Ես մղկտացող աչքերս հառում եմ երկինք ու հաշվում աստղերը: Ես չռված աչքերս հառում եմ երկինք ու զգում դատարկ մտքերս: Ես ուղղակի շագանակագույն աչքերս հառում եմ երկինք ու փնտրում ինձ համար ստեղծված ապրելակերպը՝ բոլոր 24 ժամերից դուրս:

Այն մասին, թե ինչպես է անցնում իմ կյանքը

Հաշվարկելով ժամաքանակները՝ կորցրի հաշիվս և ուղղակի չոր հաշվարկով որոշեցի, որ կյանքիս կեսը շատ էլ լավ ձևով է անցնում. լսելով ճանապարհի մասին՝ ավտոբուսում՝ որևէ տեղ գնալիս, լսելով որևէ տեղի մասին՝ քայլելիս, լսելով ծանոթ քայլեր՝ որևէ աղմուկ խեղդելիս, լսելով ելևէջներ՝ լռության մեջ, լսելով մտքեր՝ դատարկ գլուխ ունենալու դեպքում, լսելով հիշողություններ՝ օբլիվիոնի ժամանակ, լսելով էմոցիաներ՝ ապատիայի ճիրաններում, լսելով՝ սեփական ձայնս և անջատելով՝ ավելի հաճախ:

Սարի Սուրբ մատուռը՝ Գեղարքունիքի մարզի ամենաբարձր պատմության հուշարձանը, գտնվում է Զոլաքար գյուղից 15 կիլոմետր դեպի հարավ, Ակնախաչ լեռան գագաթին՝ 3299 մետր բարձրության վրա:

Զոլաքար գյուղում միայնակ ապրող մի մարդ երազ է տեսնում, թե ինչպես իր տնից ոչ հեռու գտնվող գոմում հրաշք է կատարվում: Գոմի մսուրում նա լույս է տեսնում, իսկ գոմի ու մսուրի շուրջը` օձեր, որոնք  այդ լույսից կուրանում են, իսկ լույսը տարածվում է դեպի երկինք: Այս մարդը վեր է կենում ու գիշերով գնում գոմ: Ճրագի լույսով տեսնում է, որ մսուրում պառկած է մի գեղեցիկ կին` իր երկու նորածինների հետ, որոնց հասցնում է անուններ տալ ու մեռնում է: Նրա վերջին բառերն էլ լինում են երեխաների անունները` Խաթուն և Հովհաննես:

Որբերը մեծանում են ծերունու տանը և երկուսն էլ իրենց նվիրում են Աստծուն: Ամենուր նրանք պատմում են Աստծո ու աստվածային հրաշքների մասին, իրենք ևս շատ հիվանդների բուժում են իրենց հրաշք ձեռքերով ու աղոթքներով: Երբ Խաթունը մահանում է, եղբայրը նրան հողին է հանձնում Սևանա լճի ափամերձ մի վայրում, գերեզմանի վրա մի փոքրիկ մատուռ է կառուցում և գնում է դեպի լեռները: Նա բարձրանում է մի բարձր սարի վրա, քրոջ մատուռի դեմ դիմաց, հասարակ քարերով մի հյուղակ է սարքում և մինչև իր կյանքի վերջը ապրում է այնտեղ:

Այժմ այդ սրբավայրերը վերանվանվել են «Ծովափան խաչքար» և Սարի Սուրբ Հովհաննես: Մինչև այժմ էլ ժողովուրդը մեծ հավատով է այցելում այս սրբավայրերը: Խաթունը առավել հայտնի է սիրահարներին օգնելու մեծ զորությամբ, իսկ Սարի Սուրբը, որտեղ բարձրանալը բավականին դժվար է, ավելի շատ հայտնի է որպես արու զավակ չունեցող մայրերի ուխտատեղի:

Վարդավառի տոնին գյուղացիների մեծ մասը նախընտրում են այցելել այս սրբատեղի, նոր դրանից հետո տոնել Վարդավառը։

Ես նույնպես Զոլաքար գյուղից եմ և շատ եմ սիրում այցելել Սարի Սուրբ, ստորև կտեղադրեմ սրբավայրի նկարներից։

Սա էլ կանցնի, բայց ոչինչ չի լինի առաջվանը, իսկ գիտե՞ս ինչու,  որովհետև պատերազմն իր հետ տարավ ամեն ինչ, տարավ տղերքին, էն տղերքին, ովքեր նոր պիտի մտնեին հասուն կյանք, սովորեին, աշխատեին, սիրեին ու սիրվեին՝ զգային կյանքի քաղցրությունները, ամուսնանային, երեխաներ ունենային, որով կդառնային ամենաերջանիկները, երբ կլսեին,  թե ոնց է իրենց փոքրիկը ասում` պա՜պ։ Ատում եմ պատերազմները, որոնք իրենց հետ տանում են ամեն ինչ։

Ինչքա՞ն երազանքներ, սերեր, կյանքեր մնացին կիսատ… Չէ՞ որ նրանք էլ էին ուզում ապրել, չէ՞ որ կյանքը քաղցր է յուրաքանչյուրիս համար։ Իսկ դուք, տղերք, 18, 19 տարեկան էիք ու չխնայեցիք ձեր կյանքը։ Տղերք, դուք իսկական առյուծներ եք։ Դուք հանուն մեզ գնացիք, հանուն հայրենիքի, հանուն ձեր ընտանիքների…

Ցավոտ է, շատ ցավոտ, այստեղ չկա իմ և քո, չկա ծանոթ և անծանոթ, ցավը նույնն է ու մեր բոլորին է, բայց առավել ցավոտ է նրանց ծնողների համար։

Պատերազմ, ես ատում եմ այս բառը։ Պատերազմ, որը սովորեցրեց ավելի շատ սիրել, ավելի շատ գնահատել կյանքը, ավելի կարևորել ներկան, քան թե ապագան։

Մարդիկ երազկոտ են, դրա համար միշտ մտածում են վաղվա մասին, միշտ ասում ենք` լավ, դե վաղը կանեմ այդ գործը, վաղը կասեմ, որ սիրում եմ, որ ներել եմ, որ կարոտել եմ, որ սպասում եմ, և այսպես ամեն ինչ թողնում ենք վաղվան, այն վաղվան, որն այդպես էլ չի գալու…