Լիլիթ Վարդանյանի բոլոր հրապարակումները

Lilit vardanyan

Ո՞նց թե, պատվաստվա՞ծ ես

-Տատ, արի գնանք պատվաստվելու,- առաջարկում է եղբայրս։

-Պատվաստվելը ինչի՞ս ա պետք,- ամեն անգամ պատասխանում է տատիկը։

Մոտ 4 ամիս է, ինչ Հայաստանում կան պատվաստանյութեր, բայց շատ քիչ մարդ գիտեմ, ովքեր արդեն պատվաստվել են։ Պատվաստանյութերի նկատմամբ անվստահությունը բոլոր երկրներում է, բայց Հայաստանում կորոնավիրուսը արդեն վաղուց մոռացված հիվանդություն է։

Պատվաստանյութերի առաջացումը բերեց նոր օրենքներ և նոր սահմանափակումներ, որոնք ոչ բոլորին են դուր գալիս։ Իսկ ինչու՞ լինել պարտավորված պատվաստվել ճանապարհորդելու համար, ինչու՞ դիմակ կրել, եթե պատվաստված չես, ինչու՞ պատվաստվել, եթե վարակն ուղղակի հիվանդություն է։

-Լիլիթ, նախագիծ կա, որ ուսանողները կա՛մ պետք ա պատվաստված լինեն, կա՛մ էլ երկու շաբաթը մեկ թեստ հանձնեն։

-Պապ, բայց մի քիչ ու՞շ չի։ Գոնե ամառային արձակուրդների ընթացքում որոշումը կայացնեին։ Համարյա վստահ եմ, որ ոչ մեկը չի ուզի պատվաստվել,-պատասխանեցի ես։

Լինեմ անկեղծ, բավականին ուրախ էի՝ լսելով այդպիսի նախագծի հնարավոր լինելը, բայց միաժամանակ պատկերացրի համալսարանում տիրող խառնաշփոթն ու բողոքները․ մի ամբողջ գլխացավ։

Պատվաստվելու մասին ես մտածել էի այդ նախագծի մասին լսելուց շատ ժամանակ առաջ։ Բայց մինչ այդ ես չէի ունեցել ժամանակ կամ էլ առիթ պատվաստվելու համար, որովհետև որքան էլ վճռական լինեի, միևնույն է, ունեի որոշ պատճառներ և կասկածներ չպատվաստվելու համար։

Ընտրությունը շատ չէր։ Քանի որ հայրիկս շատ է ճանապարհորդում, իսկ հորեղբորս աղջիկը պետք է գնա Կանադա, նրանք արդեն պատվաստվել էին Աստրա Զենեկայով։ Ինձ այդքան էլ դուր չէր գալիս այդ Աստրա Զենեկայով պատվաստվելու միտքը, որովհետև կողմնակի էֆեկտները ինձ դուր չեն գալիս։ Սպուտնիկը միանգամից բացառվեց միայն ռուսական լինելու պատճառով (որոշ չափով էլ Աստրայի նման կողմնակի էֆեկտների)։

Վերջնական որոշումս դարձավ Կորոնավակը, որովհետև իմ որոնումների արդյունքում պարզվեց, որ մարդիկ չեն ունենում ջերմություն և թեթև են տանում պատվաստումը։

Մեգամոլի դիմացի պատվաստման կետում հերթ էր՝ մասնավորապես պարսիկներից կազմված։ Անիմաստ չսպասելու համար հարցրինք՝ Կորոնավակի միայն երկրորդ դեղամիջոցից կար։

-Կարո՞ղ եք էրեխեքին պատվաստել,- հարցրեց հայրիկը պոլիկլինիկայում։

-Երեխաներին չենք պատվաստում,- ասաց բուժքույրը՝ ենթադրելով, որ ես ու եղբայրս դեռ երեխա ենք։

Հայրիկը դեռ չէր հասցրել հասկանալ, թե ինչ է կատարվում, երբ ես, սովորության համաձայն, միանգամից պատասխանեցի․

-Բայց մենք էրեխա չենք։

Մի քանի րոպե սպասելուց և սենյակները պարզելուց հետո, մենք արդեն գրանցվում էինք՝ Կորոնավակով պատվաստվելու համար։

-Առաջինը աղջիկը,- ասաց մեզ ստուգող բժիշկը։

-Չէ, թող առաջինը ինքը լինի,- ասացի ես՝ մտածելով, որ գրանցվելուց հետո միանգամից պատվաստելու են։

Ամբողջ ամառվա ընթացքում այդքան ժամանակ ունեի պատվաստվելու, բայց երբեք չէի պատկերացրել ինձ պատվաստվելուց։

-Ճնշումը՝ 110/70,- ասաց ինձ ստուգող բժիշկը, որը ինձ բավականին զարմացրեց, որովհետև դեռ կես տարի առաջ 90/60 էր։

-Ծերանում եմ էլի,- կատակեցի ես։

Առաջին անգամ իմացա սատուրացիայի մասին, որը բավականին բարձր էր։

Պատվաստման սենյակում մեզնից առաջ 4 հոգանոց ընտանիք էր։ Կինը և տղամարդը սպասում էին մյուս երկուսին։

- Չե՞ք պատվաստվում,- հարցրեց բժիշկը։

Նրա տոնից երևում էր, որ առաջին անգամը չէր տալիս այդ հարցը։

-Սպասենք մյուսներն էլ գան, որ բոլորով միասին պատվաստվենք,- ասաց կինը, որի աչքերում մի փոքր վախ կար։

Որոշ ժամանակ անց ես և եղբայրս նրանցից առաջ անցանք։ Պատվաստողը բարեհամբույր և ժպտերես 50-ն անց կին էր։ Նա նույնպես սկսեց ինչ-որ թղթեր լրացնել։

-Հիմա մեր սիրուն աղջկանը,- ասաց նա, երբ վերցրեց իմ թղթերը,- բա դուք պատվաստվե՞լ եք, որ ձեր էրեխեքին ռիսկով բերում եք պատվաստվելու,- հարցրեց նա հայրիկիս։

-Ես շուտ եմ պատվաստվել,- պատասխանեց հայրիկս և ցույց տվեց իր սերտեֆիկատը։

-Առաջինը դու ես,- ասացի ես եղբորս՝ շատ լավ գիտակցելով, որ միևնույն է, հաջորդը ես եմ լինելու։

Չունեմ վախ բժիշկներից կամ պատվաստվելուց, բայց պատվաստանյութի ազդեցության մասին քիչ տեղեկությունը կամ էլ տեղեկության պակասը անհանգստացնող է։

-Իսկ կարո՞ղ եք ձախ ձեռքը պատվաստել,- հարցրի ես, որովհետև սիրում եմ աջ կողմի վրա քնել և աջլիկ եմ։

-Իհարկե, իմ սիրուն աղջիկ։

Մի փոքր ավելի ցավոտ էր, քան պատկերացնում էի (իսկ ես մտածում էի, որ չի ցավի)։

Պատվաստանյութի առաջին դեղաչափից ոչ մի կողմնակի էֆեկտ չզգացի, բացի պատվաստված ձեռքի մի փոքր ցավից։ Երեկոյան չափեցի ջերմությունս՝ 36,5 էր։

«Էրեխեք, ուսանողների պարտադիր պատվաստման մասին տեղյա՞կ եք»,-կարդացի ես, երբ մտա կուրսի չատ։

-Սկսվե՜ց,- ասացի ես՝ հիշելով կորոնայի պատճառով անցած ուսումնական տարվա խառնաշփոթը։

Հ․Գ․- Պատվաստանյութի երկրորդ դեղաչափը ստանալու եմ դասերը սկսելուց մի շաբաթ անց։ Հուսով եմ՝ ամեն ինչ լավ կլինի, և թեթև կտանեմ։

Lilit vardanyan

Ժամկետանց նոթեր. ձյուն, երկրաշարժ, գրպանահատ

Բոլոր պատմությունները ճիշտ են, պատահական համընկնումներ չկան, իսկ կերպարներն իրական են: Նոթերն արել եմ տարվա ընթացքում և որոշ ժամանակ անց որոշել եմ միացնել մեկ նյութի մեջ:

Հունվարի 20: Նոթեր այն մասին, թե ինչպես էի ինձ զգում Մակոտո Սինկայի նկարած կերպարներից մեկը

Գիտե՞ս, այն գնդաձև ապակե խաղալիքները: Երբ թափ ես տալիս, ներսում ձյուն է գալիս: Ու նայում ես, թե գնդի ներսում ինչպես են ձյան փաթիլներ իջնում: Հանգիստ ու բավարարված ես զգում:

Երեկ հայտնվեցի այդ գնդի ներսում: Այն տնակի մեջ էի, որտեղից կարելի է նայել, թե ինչպես է ձյուն թափվում՝ առանց կանգառի, փոքր ու արագ փաթիլներով: Օնլայն դասի ժամանակ երբեմն ստուգում էի՝ ձյունը շարունակվու՞մ է:

Կեսօրին եղբայրս գրեց ինձ բանակից: Բացեցի պատուհանը ու նկարեցի, թե ինչ սիրուն ձյուն է գալիս: Իսկ երեկոյան, երբ արդեն հեռախոսով խոսում էինք, այն դեռ շարունակվում էր: Ինձ հանգիստ ու բավարարված էի զգում: Մի ամբողջ օր տևացող ձյունը բավական է հանդարտվելու համար:

Այսօր առավոտյան տատիկը, ինչպես միշտ, բացեց պատուհանը ու հացի փշուրները լցրեց պատշգամբի ներքևի երկաթին: Երեք վայրկյան հազիվ անցած լիներ, երբ մի քանի անվախ ու արդեն ամեն օր կեր ստանալու սովոր ճնճղուկ թռցրին հացի փշրանքները ու հետ վերադարձան ծառի ձյունոտ ճյուղին: Նրանց օրինակին հետևեցին ավելի զգույշ ու անփորձները, երբ տատիկն արդեն փակել էր պատուհանը:

Երկու օր է՝ ձյուն է գալիս: Այսօր դասերը ժամը 6 անց կես են ավարտվում: Բայց մինչև այդ դասի սկիզբը, ունեմ երեք ժամ ժամանակ: Մտա Ֆեյսբուքի էջը: Այսօր նախկին դասարանցիս՝ Գոռը, պետք է 19 տարեկան դառնար: Փակեցի:

Իջա բակ՝ հաց առնելու: Ձյունը շարունակվում է: Երկու տարեկան Եվան իր առաջին ձնեմարդն է սարքում: Բակի տղամարդիկ թեթև բաճկոններ հագած հավաքվել են մեր բակի խանութի դիմաց: Մտա ներս: Արտակ ձյաձյան դրսում այդ տղամարդկանց հետ ինչ-որ բանավեճի մեջ էր: Մոտ քսան վայրկյան անց եկավ:

Նայեցի իր հետ խանութ մտնող ակնոցավոր տղային: Իր տարիքից փոքր էր երևում: Չգիտես ինչու, որոշեցի, որ պետք չէր նրան ծխախոտ վաճառել: Ձայնի մեջ անորոշություն կար:

Մակոտո Սինկայի «5 սանտիմետր վայրկյանում» անիմեում նկարված ձյունից ոգեշնչված

Փետրվարի 6: Նոթեր այն մասին, թե ինչ էի անում այն երկրաշարժի ժամանակ, որը համարյա ոչ մեկը չէր նկատել

-Լիլիթ, ո՞նց ես: Մի քանի րոպե առաջ երկրաշարժ էր,- ասաց հայրիկը հեռախոսով:

-Լու՞րջ, չեմ զգացել,- զարմացա ես ու սկսեցի հիշել, թե ինչ էի անում այդ ժամանակ:

Ընկերուհուս տանն էի: Բազմոցին նստած զրուցում էի նրա մայրիկի հետ: Մի քանի րոպե առաջ ընկերուհուս սենյակում էի: Ոչ մի տարօրինակ բան չէի զգացել, բացի ինչ-որ ձայնից, որը, ինձ թվացել էր, որ վերևի հարևանների բնակարանից է գալիս:

-Մի քիչ առաջ երկրաշարժ զգացի՞ր,- հարցրի ես ընկերուհուս, երբ վերադարձավ իր սենյակից:

-Չէ: Երկրաշա՞րժ ա էղել:

Երբ վերադարձա տուն, սեղանին դրած արդեն իսկ ոչ ստաբիլ գրքերը շուռ էին եկել, իսկ ֆրանսերենիս տետրի կազմը պոկվել էր:

Փետրվարի 13: Նոթեր այն մասին, թե ինչ էի անում այն երկրաշարժի ժամանակ, որը զգացել էին անգամ այն մարդիկ, ովքեր կյանքում երբեք երկրաշարժ չեն զգացել 

-Նանուլ, էսօր քանի՞ հոգի ա գալու:

-4 հոգու եմ կանչել: Խաղեր կխաղանք, պիցցա կպատվիրենք, կխոսանք,- պատասխանեց քույրս (հորեղբորս աղջիկը):

-Հավես ա,- ասացի ես:

Ժամը երկուսն էր: Մինչև փարթին դեռ երկու ժամ կար: Զբոսնեցինք, գնացինք խանութ:

-Արդեն ժամը երեքն ա:

-Պետք ա մի քիչ շուտ կանչեի,- ասաց Նանեն:

Քանի որ ոչինչ չկար անելու, որոշեցինք կարաոկե կազմակերպել: Կարաոկեն միշտ էլ լավ միտք է, մանավանդ, որ երկուսս էլ երգել չգիտենք ու մի ժամ անց փարթի ենք անելու:

-Էլ ի՞նչ կարելի ա երգել:

-Հեսա ասեմ: Սպասի: Չասես: “When I’m 64”ը,- ասացի ես՝ հաստատ իմանալով, որ քույրս հենց դա էր ուզում առաջարկել (դե, այդ երգն էլ ունի իր պատմությունը):

-Հենց էդ էլ ուզում էի ասել,- ասաց քույրս:

«Թխի թող գա արեցինք» ու սկսեցինք բաղաձայնել:

-Էս ի՞նչ էր,- հարցրեց քույրս՝ զարմացած դեմքով:

Հետո, ինչպես հիմնականում սարսափ ֆիլմերում է լինում, այդ խոսքերից հետո նայեցինք իրար:

-Ի՞նչ ա,- հարցրի ես:

Բնականաբար, ինչպես կինոների սցենարներում, ցնցումը կրկնվեց: Բայց այս անգամ ցնցումն այնքան ուժեղ էր, որ մի պահ թվաց, որ գլուխս պտտվում է: Ֆիլմերի՝ երկրաշարժի ժամանակ շարժվող կառույցի տեսարանը բավականին մոտ է իրականությանը:

Մինչ փորձում էի ընդունել ու ընկալել, թե ինչ է տեղի ունենում, քույրս գոռաց.

-Դուրս: Դուրս ենք գալիս:

-Թռանք,- կրկնեցի ես՝ շատ լավ հասկանալով, որ ոչ մի նորմալ մարդ վեցերորդ հարկից չի իջնի երկրաշարժի ժամանակ:

Ենթագիտակցաբար ես զգում էի, որ այդ ուժեղ ցնցումը այսօր միակն էր: Կամ էլ ուղղակի չէի ուզում մտածել ուրիշ բանի մասին: Երևի քրոջս հայացքն էր, որ ստիպեց ինձ այդ քայլին գնալ:

Արդեն լավ չեմ հիշում այդ զգացողությունը: Վախի նման մի բան, որը տևեց ընդամենը մի ակնթարթ: Հասկացա, որ վախը չի փրկի, վերցրի քրոջս ձեռքը և վազեցի: Ոչ մի բանի մասին չէի մտածում, ուղղակի վազում էի այնքան արագ, որ ֆիզկուլտուրայի նորմատիվների ժամանակ ուսուցիչս կհպարտանար ինձնով:

Բակում արդեն մարդիկ կային:

-Ցուրտ ա,- ասացի ես, չնայած, ի տարբերություն քրոջս, վերցրել էի վերարկուս:

Բակի բնակիչները կանգնել էին ուղիղ շենքի տակ: Երևի էդպես ավելի ապահով էին զգում կամ էլ իրենց շենքը այնքան էին սիրում, որ չէին ուզում հրաժեշտ տալ:

-Սոված եմ: Կարո՞ղ ա արդեն մտնենք ներս: Իմաստ չկա ուղիղ շենքի տակ կանգնել,- սկսեցի բողոքել, երբ արդեն աննպատակ ման գալուց հետո կանգնել էինք շենքի տակ:

Ժամը հինգն էր: Փարթիին մի հոգի եկավ: Հա, ինքը երևի միակ մարդն էր, որ կյանքում երբեք երկրաշարժ չի զգացել:

Մարտի 11: Նոթեր այն մասին, թե ինչ դետեկտիվ պատմության մեջ ընկա, մինչև համալսարան հասնելը

-Վարորդ, մի հատ կանգնեք, էլի,- ասաց կանգնած ուղևորներից մեկը:

Այդ կնոջ ձայնի մեջ անհանգստության տոն զգացի, չնայած ականջներումս լսվող հարդ ռոքին ու պատուհանից երևացող անձրևին: Տնից մի քիչ շուտ էի դուրս եկել, որ չուշանայի դասերից:

-Ի՞նչ ա էղել,- ասաց մի քանի մարդ միաժամանակ:

-Պայուսակիս ցեպը բաց էր: Դրամապանակս չկա: Խնդրում եմ՝ անկեղծ ասեք, թե ով ա վերցրել, հետ վերադարձրեք:

Նստած էի պատուհանի մոտ՝ առաջին շարքում: Հայացքս թեքեցի աջ: Գողը մեծ հավանականությամբ տղամարդ է: Կնոջ մոտակայքում երկու տղամարդ էին կանգնած: Նրանք միանգամից դարձան իմ երկու կասկածյալները, եթե իհարկե միասին չեն աշխատում:

-Հետ տվեք դրամապանակս: Մինչև չվերադարձնեք, չենք շարժվի,- շարունակեց կինը:

-Ե՞ս… Ես ինչի՞ պետք ա գողացած լինեի: Ես բան չեմ արել… Ձեր պայուսակը բաց էր: Ձե՞ռ եք առնում,- ասաց կասկածյալ համար 1-ը, որն ավելի մոտ էր կանգնած կնոջը՝ նյարդային շարժումներ անելով և կակազելով:

-Բայց ինչի՞ եք դուք ինչ-որ մեկին անհիմն մեղադրում,- հանկարծ սկսեց խոսել մի կին ուղևոր,-ձեր պայուսակը բաց էր: Կարող ա դրամապանակը տանն եք մոռացել:

8:35: Եթե մոտ հինգ րոպե էլ կանգնած մնանք, հնարավոր է՝ ուշանամ:

Բոլորի ուշադրությունը կնոջ վրա էր: Բոլորն էլ գնում էին աշխատանքի կամ դասի: Երկրորդ կասկածյալի շուրթերին հայտնվեց թեթև ժպիտ: Մի ակնթարթ, որը կարող էին նկատել միայն նրա կողքին կանգնած աղջիկը և առաջին շարքում նստածները: Անգամ «Մահվան տետրի» Լայթը հինգ տարի զսպել էր իր ժպիտը, մինչև բացահայտվելն ու վերջնականապես խելագարվելու պատճառով թեթև քմծիծաղը շնչահեղձ լինելու աստիճան ծիծաղի վերածելը:

-Հլը երկա՞ր եք դրամապանակը ման գալու,- հարցրեց վարորդը:

Այն վարկածը, որ կինը հնարավոր է դրամապանակը տանն է մոռացել, դարձավ գրեթե ճշմարտություն բոլորի համար:

Վարորդն այլևս չէր կարող սպասել: Շարունակեց ճանապարհը:

-Մի հատ զանգեք, ճշտեք, հնարավոր ա տանն եք թողել ու անիմաստ կասկածում եք:

Մի քանի վայրկյան անց կասկածյալ համար 2-ը իջավ առաջին իսկ կանգառում, իսկ կասկածյալ համար մեկը տեղափոխվեց վարորդի կողքին՝ դռան մոտ:

Ժամանակին հասա համալսարան:

Lilit vardanyan

Խառնաշփոթ

-19916…

Լարված ու շատ կարևոր պահ էր: Մայրը հուզվեց ու սկսեց լաց լինել:

-Բայց սկզբում վեց ամիս Երևանում ա լինելու,-փորձեցինք հանգստացնել իրեն:

2019թ, հուլիս:

Եղբայրս չասաց 19916: Ժպիտով ճանապարհեցինք բանակ: Եղբայրս Ղարաբաղում չի ծառայելու:

2020, փետրվար:

-Տեսնես էդ կորոնան Հայաստան կհասնի՞: Կարող ա անգամ արդեն իսկ վարակված կա, ուղղակի դեռ չգիտենք: Բայց դիմակ դնելը հավես ա, ես ուզում էի մի օր դնել:

2020, մարտ:

Մի շաբաթ տևող կարանտին, որը հետագայում կդառնա անվերջ շարունակվող հոգեվիճակ:

2020ը հոգեվիճակ է: Անընդհատ մարդկանց ճնշման ենթարկող, վատ լուրերով լի, ամեն անգամ ավելի զարմացնող: Հոգեվիճակ, երբ դու ուղղակի չգիտես, թե այսօր ինչ կարող է տեղի ունենալ: Արդեն ոչինչ չի զարմացնում:

2020, ամառ:

Անկեղծ եմ ասում՝ ոչինչ չեմ հիշում: Սքեյթ, քննություն, դիմակ:

2020, սեպտեմբեր:

Գնում եմ համալսարան, իսկ երեկոյան միանում եմ օնլայն դասերին:

19916: Ինչու՞ եմ մինչև հիմա հիշում: Երևի որովհետև ամեն երկրորդից դա էի լսում:

Կուրսով գնացել էինք Գյումրի: Ամեն ինչ չափից լավ էր: Հետո մի պահ տխուր մթնոլորտ տիրեց: Առանց տրամադրության ճաշեցինք:

-Էրեխեք, արդեն մեկուկես ամիս ա դասի ենք գնում: Հուսով եմ՝ օնլայն չեն սարքի:

2020-ը հոգեվիճակ է:

-Ի՞նչ դիմակ, պատերազմ ա:

-Էրեխեք, երևի արդեն գիտեք մեր Գոռի մասին:

-2-րդ հարկի Արթուրն էլ…

-Էդ էրեխեն մեջներից ամենախելոքն էր:

2020, հոկտեմբեր:

-Լիլիթ, վաղը գնում եմ,-ասաց հայրիկը:

-Ու՞ր:

-Ստեփանակերտ: Լրագրողների հետ:

-Իիի…

-Չգնա՞մ:

-Չէ, մի գնա:

Առավոտյան գրկեցի մինչև դասերի սկսելը ու նրա գնալը:

-Պապ, էս ինչ տաք ես…

«Համալսարանը տեղեկացնում է, որ դասերը կանցկացվեն օնլայն ձևաչափով մինչև կիսամյակի վերջ»:

Եղբայրս Մեղրիում էր: Ամեն օր երեկոյան զանգում էր:

-Ապեր, ո՞նց ես:

-Լավ, դու՞:

Երկու օր չէր զանգում:

-Չէ, Արամը երկու օր ա չի զանգում: Էն օրն էլ ցերեկը զանգեց: Հաստատ Ջաբրայիլ են տարել:

-Տատ, հանգիստ, էդ մարդը հաստատ չգիտի:

«Լիլիթ, լավ եմ, Ստեփանակերտում ենք»:

«Լավ, պապ»:

2020-ը քաոս է: Գլխումս խառնաշփոթ է: Միակ բանը, որ գիտակցում եմ՝ 2020-ը անվերջ կարանտինային վիճակ է:

-Սիրտս հանգստացավ, փաստորեն Ջաբրայիլում չեն,- ասաց տատիկը երկու անհանգիստ գիշերից հետո,- բայց բարձր դիրքերում են:

«Պապ, կոնտակտավոր եմ»:

«Ես էլ»:

Հայրիկը վերջապես եկավ տուն:

-Լիլիթ, մի գրկի, կարող ա վարակված եմ:

-Պապ, հերիք ա դեղ խմես:

Երկու օր անց նորից գնաց:

2020թ., նոյեմբեր:

-Տատ, արդեն նոյեմբե՞ր ա: Ես հոկտեմբերը չզգացի: Ոնց որ հոկտեմբերին ապրած չլինեմ:

Արթնացա հեռուստացույցի ձայնից: Այդ օրը ես այն մարդկանցից էի, որ հանգիստ քնել էր՝ առանց իմանալու տարածքներ հանձնելու ու պատերազմի ավարտի լուրը:

Չգիտեի, որ ամբողջ ընթացքում այդքան ճնշում էի զգացել, բայց ուղղակի թեթևացած շունչ քաշեցի:

-Տատ, գիտե՞ս չէ, երազումս տեսել էի, որ հասել են Մեղրի: Ապերին էի տեսել:

Երևի երազի ազդեցությունից դուրս գալու շնորհիվ պատերազմի ավարտվելու փաստը այդ պահին հանգստացրեց:

-Տատ, նենց եմ ուզում գրեմ կուրսեցուս: Բայց համ էլ մտածում եմ հարմար չի լինի իրան:

«Լիլիթ, ես ամենաշուտը երկու օրից կգամ»:

-Պապ, էսօր գալու՞ ես:

-Երևանում եմ, բայց թեստ եմ հանձնել: Մեկը դրական էր, մյուսը` բացասական: Վաղը պետք ա մի անգամ էլ հանձնեմ:

Թեստը բացասական էր, բայց երկու օր անց նորից գնաց:

2020, նոյեմբերի 21:

«Կարո՞ղ ա էսօր չիջնենք, ցուրտ ա դրսում»,-գրեց ընկերուհիս:

Նայեցի պատուհանի կողմը: Մառախուղ էր: Հագա աշնանային շորիկս ու իմ սիրած վերարկուն:

-Լիլիթ, Երևանում եմ, բայց երեկոյան կգամ:

-Յեյ, լավ, պապաս:

Հեռախոսիս նամակ եկավ, բայց մտածեցի կարևոր չի: Հինգ րոպե անց կարդացի: Կուրսեցիս էր:

-Լա՞վ ես: Ամեն ինչ լա՞վ ա:

-Հա, լավ եմ:

-Բայց ձայնդ հոգնած ա թվում:

-Չէ, ուղղակի էսօր շատ բան եմ արել, հոգնել եմ:

Հետո բացեցի ֆրանսերենի չատը: Դասախոսը ուղարկել էր քննության ձևաչափը:

-Լավ բայց ինչի՞ են մեր քննությունները օնլայն ու էսքան շատ:

-Դաժան ա,- ասաց ընկերուհիս:

2020-ը խառնաշփոթ է: 2020-ը շարունակվում է:

DSC01713

Կարանտինը մարդկանց օգնում է սպորտով զբաղվել

Կորոնավիրուսի պատճառով ազատ տարածքներում դիմակ կրելը պարտադիր է դարձել: Միայն այն մարդիկ, որոնք ուտում են, հեծանիվ վարում կամ սպորտով զբաղվում, կարող են առանց դիմակ լինել:

Վերջերս Երևանում շատացել են հեծանիվ վարողները և սպորտով զբաղվողները: Ամեն օր՝ երեկոյան ժամերին, փոքր երեխաներից մինչև պապիկներ իջնում են մոտակա այգի կամ դաշտ՝ հեծանիվ, անվաչմուշկ կամ ինքնագլոր վարելու:

Բացի սպորտով զբաղվողներից՝ կան նաև մարդիկ, որ իջնում են իրենց փոքր երեխաների, ընտանի կենդանիների հետ: Ծեր մարդիկ էլ իջնում են մաքուր օդ շնչելու: Իսկ երեխաները պահմտոցի, գործագործ ու բռնոցի են խաղում:

Կարանտինի շնորհիվ մարդիկ ընտանիքի հետ անցկացնելու և սպորտով զբաղվելու ավելի շատ ժամանակ ունեն:

 

Lilit vardanyan

Սքեյթի, «Բլիչի» ու դիմակի մասին

Մակ սուրճը

-Լիլիթ, ուզո՞ւմ ես «մակկոֆե»,- ամեն ինչ սկսվեց այս խոսքերից: Ավելի շուտ՝ մի բաժակ մակ սուրճից:

«Բլիչը»

-Ինձ թվում ա՝ արդեն կարելի ա սկսել «Բլիչը» նայել,- ասացի ես՝ շատ լուրջ տոնով:

-Ինչի՞,- հարցրեց հայրիկը:

-Որովհետև 366 սերիա ա: Մինչև Հայաստանում կորոնայի ավարտը կվերջացնեմ: Երևի:

Սքեյթը

-Պապ, արդեն գարուն ա, քանի կարանտինը նորից չի սկսել, գնանք սքեյթ առնենք,- ասացի՝ մի շաբաթանոց կարանտինից հետո:

-Էս շաբաթ գնում ենք սքեյթ առնե՜նք: Գոնե սքեյթ քշել սովորեմ, զբաղմունք ունենամ,- ասացի երեկ:

Նինձյայի ուղին

Մի օր նկատեցի, որ էլ մարզվելու մոտիվացիա չունեմ, որովհետև «Տիտանների գրոհի» Միկասան չափից ուժեղ է:

Դիմակը

Երբ հիշում եմ, որ պետք է դիմակ կրել, մարդկանցից հեռու մնալ, ալկոգել օգտագործել, տուն վերադառնալուն պես լվացվել, լվանալ դիմակը, փոխել շորերը, նախընտրում եմ ուղղակի մնալ տանը:

Ամեն ինչ սկսվեց մի բաժակ սուրճից, մի սերիա «Բլիչից», մի օր սքեյթ քշել սովորելու մտքից, մի օր մոտիվացիան կորցնելուց, մի օր բակ իջնել ալարելուց:

Ամեն ինչ սկսվեց կորոնավիրուսից:

Lilit vardanyan

Կարանտինային պատմություններ

Մաս 1. Իդեալական կարանտին

-Գնացի՜նք,- ասացի ես՝ հագնելով կատվի նկարով, կտորից դիմակս:

Երեք րոպե անց ես ու հայրիկը, զինված դիմակներով ու ալկոգելով, մտանք խանութ:

Քայլ 1-ին՝ պետք է ախտահանել ձեռքերը, երբ մեզնից հազիվ կես մետր հեռավորությամբ գտնվող, դիմակ չհագնող երկու աշխատող հանգիստ զրուցում են:

Քայլ 2-րդ՝ արդեն ախտահանված ձեռքերով վերցնում ենք զամբյուղը:

Քանի որ ես ընդամենը շաբաթը մեկ անգամ եմ գնում խանութ ու ընդհանրապես՝ իջնում բակ, պետք է լիքը լավ բան առնել շաբաթվա ընթացքում ուտելու համար:

Քայլ 3-րդ՝ փորձել գնումներ կատարել՝ կարողանալով պահել սոցիալական հեռավորությունը: Դա այդքան էլ հեշտ չէ, որովհետև խանութում համարյա հերթ է:

-Պապ, կարելի ա տոստի հաց առնել, վիտչինա ու հալած պանիր,- ասում եմ ես՝ ապահովելով իմ մի շաբաթվա նախաճաշն ու ընթրիքը:

Քայլ 4-րդ՝ գնել փաթեթավորված արևածաղկի սերմ՝ հույս ունենալով, որ մեջը գետնանուշով շահում կլինի:

Քայլ 5-րդ՝ կատարել վճարում ու փորձել ուշադրություն չդարձնել ուղիղ մեջքիս հետևում կանգնած մարդուն, որը քիչ է մնում՝ շնչի վրաս:

Քայլ 6-րդ՝ դուրս գալ խանութից ու նորից ախտահանել ձեռքերը:

-Պապ, ասում եմ՝ բայց մեր մոտ շատ լավ են, չէ՞ պահում կարանտինը։

-Հա՜։

Մոտ տասնհինգ րոպե մաքուր օդ դուրս գալուց հետո առաջին հերթին լվացի ձեռքերս ու կտորից դիմակս: Բացեցի արևածաղկի սերմի տոպրակը, որի մեջ կար գետնանուշով շահում, լցրեցի ափսեի մեջ ու նորից ախտահանեցի ձեռքերս:

Վերջ: Արդեն կարելի է հետ վերադառնալ մի շաբաթ տանը ինքնամեկուսացված ապրելու կյանքին:

Մաս 2. Իմ կյանքը այլևս նույնը չի լինի

-Տատ, էսօր ի՞նչ ենք ուտելու:

-Արիշտա: Գիտե՞ս՝ ով էր արիշտա սարքում: Թելի տատը (հայրիկի տատիկը):

-Տատ, բայց ինչի՞ հենց Թելի:

-Բայց լավ անուն ա: Իմ մտքով անցել ա, որ քո անունը Թելի դնեմ,- ասաց հայրիկը:

-Ի՞նչ,- ասացի ես՝ բարձր ծիծաղելու և որոշ չափով էլ բերանումս մնացած արիշտայի պատճառով խեղդվելով,- ուտելիքը բկիս կանգնեց:

Մի քանի վայրկյան լռելուց ու շոկային վիճակից դուրս գալուց հետո շարունակեցի.

-Պապ, ամբողջ կյանքս ուրախացել եմ, որ իմ անունը Լիլիթ ա ու հիմա ասում ես, որ ուզեցել ես անունս Թելի դնե՞լ:

-Չէ, ուղղակի էն ժամանակ լավ միտք էր թվում:

-Պապ, պատկերացնո՞ւմ ես: Ես ամբողջ կյանքս սիրեմ իմ անունը ու 17 տարի անց իմանամ, որ դու մտածել ես իմ անունը Թելի դնե՞լ,- ասացի ես՝ խոսքիս մեջ դրամատիկական երանգ մտցնելով՝ հիշելով անցած օրվա իմ ու հայրիկի՝ հայկական սերիալի հետ կապված «լուրջ» քննարկումը այն մասին, թե ինչպես է մարդը ամբողջ կյանքը մտածում, որ թուրք է ու վերջում իմանում, որ իրականում հայ է:

-Լիլիթ, չես հասկանում, էլի:

-Չէ, իմ կյանքը այլևս նույնը չի լինի: Երկու տարվա տրավմա ստացա: Հենց ասես Լիլիթ, էդ եմ հիշելու:

Մաս 3. Տարվա մարտը

-Բերե՞մ կարտերը,- ասացի ես ու առանց պատասխանի սպասելու՝ վազեցի խաղաքարտերը վերցնելու:

Ես ու հայրիկն ընդդեմ պապիկի ու տատիկի: Խաղում ենք «11»: Այսպիսի մարտ տեղի է ունենում տարին մի անգամ՝ Նոր տարուն: Դե, մեկ էլ կարանտինի ժամանակ:

Այսպիսի մարտերում հիմնականում համարյա միշտ պապիկի բախտը բերում է, բայց անհայտ պատճառներով միշտ դժգոհ է, որ վալետով ընդամենը չորս քարտ տարավ:

-Տատ, դու գիտես, չէ՞ ինչ պետք ա տաս,- ասում եմ ես, որովհետև գիտեմ, որ տատիկի բաժանելու ժամանակ ամենահաջողակը ես եմ:

Երկու խաղն էլ ես ու հայրիկը հաղթեցինք: Չէինք հասցրել հավաքել քարտերը, երբ առաքիչը եկավ:

-Յեյ,- ասացի ես ու արագ տեղավորեցի կարտերը, որ միասին խինկալի ուտենք:

Մաս 4. Իմ՝ նինձյայի ուղին

-Վերջ: Հիմա պարապելու ժամանակն ա: Պետք ա պարապեմ, որ Միկասայի նման ուժեղ լինեմ,- ասացի ես՝ նշելով «Տիտանների գրոհի» իմ սիրած կերպարին,- դա է իմ՝ նինձյայի ուղին:

Համարյա ամեն երեկո մի րոպե մարզվելը իրականում ուղղակի էներգիա ծախսելու պատճառ է: Որոշ չափով էլ իսկապես ուզում եմ ավելի ուժեղ լինել ու վերջապես կարողանալ կոլայի շիշ բացել:

Իրականում ես ամենավերջին մարդն եմ աշխարհում, ով կմարզվի քաշը կորցնելու կամ կազմվածքի համար, որովհետև ուզում եմ քաշ հավաքել:

Մարզվելու ամենահիմնական պատճառն է նաև այն, որ օրվա ընթացքում կա՛մ լոտոսի դիրքով նստած ճաշում  ու դաս եմ անում, կա՛մ պառկած գիրք եմ կարդում: Իսկ շաբաթվա մեջ մի անգամ տասնհինգ րոպե դուրս գալով հաստատ իմ ոտքերը նորմալ չեն աշխատի:

-Պա՜պ,- կանչում եմ հայրիկին, չնայած՝ նա ուղիղ դիմացս նստած համակարգչով աշխատում է:

Արդեն կարող եմ 25 հատ պրես անել: Հետաքրքիր է՝ մինչև կարանտինի ավարտ ինչքա՞ն կկարողանամ:

Դիմակով մարդիկ Երևանում

Կորոնավիրուսի մասին առաջին անգամ լսել եմ լուրերով: Պատահաբար լսեցի չինական նոր վիրուսի մասին: Զարմացա, որ դեռ կենդանիների միջոցով փոխանցվող վարակ կա: Բաց չէի մտածում, որ վարակը կարող է տարածվել և հասնել մեր տարածաշրջան:

Երկրորդ անգամ կորոնայի մասին լուրերին ուշադրություն դարձրի, երբ իմացա, որ վիրուսը հասել է Իրան: Անընդհատ լուրերով կորոնավիրուսի մասին լսելով՝ հասկացա, որ մոտ ապագայում հնարավոր է, որ Հայաստանում էլ դեպք գրանցվի, դիմակներ գնելու ժամանակն է:

Ամեն օր կորոնայի մասին կատակներ էինք անում, ու կուրսեցիներս ասում էին, որ Հայաստանում արդեն 40, իսկ մի ուրիշ օր՝ 17 դեպք է գրանցվել:

Հայաստանում կորոնավիրուսի առաջին դեպք գրանցվելու օրը Երևանում շատերն էին դիմակ կրում: Առաջին օրը ես էլ էի դիմակով:

Բայց դիմակը լավ չի պաշտպանում վիրուսից, դրա համար առաջին դեպքը գրանցվելուց մի քանի օր անց դիմակով անցորդները քչացան:

Վերնիսաժ

lilit vardanyan

Այն մասին, թե ինչ է նշանակում սովորել հաշվապահություն

Վերջին մասնագիտությունը բժշկից հետո, որ կուզեի սովորել, հաշվապահինն է: Չեմ սիրում գրասենյակային աշխատանքներ: Երբ ամբողջ օրը սենյակում նստած պետք է անհետաքրքիր թվերի ու փաստաթղթերի հետ գործ ունենաս:  Այսպես էի մտածում, երբ նոր էի սկսում սովորել հաշվապահությունը:

Առաջին բանը, որ սովորել եմ՝ փաստաթուղթը լրացնելուց պետք է շատ զգույշ լինել ու գումարի թիվը գրելուց չսխալվել: Լինում են դեպքեր, երբ 0 թվի սխալներ են լինում: Նաև կարող է փաստաթղթում գրված լինել, որ հաշվարկը հազար դրամով է կատարվում: Ու այդ դեպքում 50 հազարի փոխարեն պետք է գրել 50:

Ֆրանսիական քոլեջում սովորելու առաջին տարվա ընթացքում մտածում էի, որ երբ ավարտեմ սովորելը, հաշվապահությունից ամեն ինչ կիմանամ: Եթե անգամ այդպես լինի, հաշվապահ չեմ դառնա, որովհետև ձանձրույթից կմեռնեմ:

Երկրորդ բանը, որ սովորեցի՝ ակտիվ= պասիվ+ սեփական կապիտալ: Կազմակերպության ակտիվները միշտ հավասար են պասիվներին: Ակտիվները կազմակերպության միջոցներն են, իսկ պասիվները՝ դրանց ստացման աղբյուրները:

-Կազմակերպությունում ճանճը տզզաց, հաշվապահը պիտի գրի,- ասում է ընկեր Կիրակոսյանը:

Սովորեցինք՝ ինչպես լրացնել հաշվապահական փաստաթղթեր: Փաստաթղթավորումը սովորելու շնորհիվ հաշվապահությունը սկսեց որոշ չափով հետաքրքրել ինձ: Թվերը ոչ միշտ են անհետաքրքիր կամ տխուր լինում: Օրինակ՝ երբ բալանսում ակտիվի ու պասիվի թվերը համապատասխանում են, ունենում ես նույն զգացողությունը, ինչ մաթեմատիկայի դժվար խնդրի լուծումն ու ստացածդ պատասխանները համընկնելիս:

Բայց կան նաև վատ կողմեր: Այն ահավոր զգացողությունը, երբ աշխատավարձից հանեցի բոլոր հարկերը ու ստացա «կեղտոտ» աշխատավարձի թիվը:

Կյանքից սկսեցի հիասթափվել այն ժամանակ, երբ իմացա հարկային օրենսդրության մասին:  Հարկերը պետության բյուջեի հիմնական մասն են կազմում: Կան հարկերի շատ տեսակներ, որոնք պետք է բոլոր կազմակերպությունները վճարեն: Սկզբում ինձ թվում էր, որ հաշվապահ լինելը հեշտ է, բայց հենց իմացա հարկային տեսչության մասին, հասկացա, թե իրականում ինչ պատասխանատու մասնագիտություն է:

Երրորդ կուրսում սկսեցին կասկածներ առաջանալ՝ արդյո՞ք այն, ինչ սովորում եմ, բավական է հաշվապահ դառնալու համար: Հարցիս պատասխանը ստանալու համար գնացի «Եվրասիա համագործակցություն հիմնադրամ»՝ այնտեղ պրակտիկա անցնելու:

Ես չէի փոխել իմ միտքը այն մասին, որ գրասենյակային աշխատանքն անհետաքրքիր է, մինչև չզգացի, թե ինչ լավ մթնոլորտ է ներսում: Իմ սեփական սեղանին համակարգիչ, նոթատետր, կպչուն թղթեր ու գրիչներ ունենալը ինձ շատ դուր եկավ: Ուզում էի որքան կարելի է շուտ գործի անցնել:

Ես ակնկալում էի, որ իմ ստացած գիտելիքներն ու պրակտիկայի ժամանակ արած աշխատանքը կարող են տարբերվել: Համակարգչով աշխատելը շատ հավես էր: Քոլեջում սովորել էինք ինչպես կազմել փաստաթղթերը թղթով և գրիչով: Կազմակերպությունում դա անում էի համակարգչով:

Նաև սովորեցի Excel ծրագրի բանաձևեր, որոնք օգնում են աղյուսակներ կազմելիս և հաշվապահության մեջ:

Կային աշխատանքներ, որոնք այնքան էլ հաճելի չէին: Օրինակ՝ անցած տարիների փաստաթղթերը դասավորելը կամ ՀԾ ծրագրի և Excel-ի աղյուսակները համեմատելը: Ու էլի ունենում էի խնդրի պատասխանը ստուգելուց առաջ կասկածի զգացողությունը: Ուզում էի, որ բոլոր թվերը համապատասխանեն:

Հաշվապահությունում ամենաշատը ինձ դուր չի գալիս այն, որ օրենքներն անընդհատ փոխվում են: Օրենքները՝ որպես օրենք այնքան բարդ են գրված, որ մի քանի օր հետազոտություն պետք է անել, որ հասկանամ, թե այդ երկար ու բարդ բառերի տակ ի՞նչ պարզ նախադասություն է թաքնված:

Հիմնականում հաճույք էի ստանում աշխատանքից ու մթնոլորտից: Հասկացա, որ սովորելը բավական չէ մասնագետ դառնալու համար: Տարիների պրակտիկայի միջոցով է կարելի դառնալ մասնագետ:

Երևի վերջին մասնագիտությունը, որ կուզեի սովորել բժշկից հետո, հաշվապահինը չէ: