Մեր հերոսները հայր դառնալ էդպես էլ չհասցրին …

Շատ փոքրիկներ էդպես էլ հերոս հայրեր չունեցան,

Աղջիկները մնացին անվերջ սպասելով,

Ու ոչ ոք չգիտի, կհավատա՞ն սիրուն կրկին …

Պատերազմը կավարտվի,

Կհաղթենք, անպայման կհաղթենք,

Ու երջանկությունից բարձր կգոռանք, ոռնալու աստիճան:

Բայց կորուստները հավերժ կսգանք,

Որովհետև բոլորս կորցրինք ամենաթանկը:

Ու երևի, թե էլ լիաթոք երբեք չենք ուրախանա:

Նրանց տեղը ոչ ոք չի լրացնելու:

Նրանց տեղը տան դուռը բացող չի լինելու:

Նրանց տեղը ոչ ոք հետ չի գալու:

Նրանց տեղը սիրող չի լինելու:

Էլ երբեք,

Ոչ մի ժամանակ,

Ոչ մեկը …

Սիրտներս արնաքամ է լինում:

Հերիք ա տղերք, տուն դարձեք:

Երևանի պետական համալսարանը արդեն երկու օր է, ինչ օգնություն է հավաքում: Ուսանողները բոլոր արկղերին մակագրում են՝ «Հաղթել ենք, սպասում ենք, տղաներ ջան, բոլորդ հետ վերադառնաք»: Բոլոր մթերքները և հագուստները տեսակավորված են, ամեն ինչից մի քիչ-մի քիչ: Ամեն ինչ առաջնագիծ ուղարկելու համար է՝ սուրճ, դեղորայք, քաղցրավենիք, հիգիենայի պարագաներ: Ամեն արկղի մեջ փոքրիկ բացիկներ ենք դնում: Համալսարանից կամավոր մեկնած տղաները արդեն առաջնագծում են: Հոգով ու սրտով մենք տղաների կողքին ենք:

Հաղթելու ենք:

Ասում են, թե մեր սիրո աշունը, էլ երբեք չի կրկնվի, բայց չեն կրկնվում ոչ միայն աշունները, այլ մեր գարունները, ամառները, ձմեռները …

Այս աշունը դեռ չսկսված ծանր էր, միայնակ, անձրևաշատ: Նույն անձրևն էր՝ նման բոլոր աշուններին: Բայց ամեն աշուն իր գույնն ու բույրն ունի: Բայց արտասովոր ծանր, անձրևաշատ: Ասես ամեն երկնքից թափվող անձրև իմ սրտից է պոկվում, որ թեթևացնի ցավը: Ներսում, ամենախորքում, ինչ-որ բան է ցավում, չգիտեմ, թե դա ինչ է, բայց շատ է ցավում:

Այս աշունը տարավ իմ կեսը, բայց ինձ սովորեցրեց ապրել, արարել, նկարել նոր, մաքուր, ճերմակ էջից: Երևի նա, ով հասկանում է աշնան մեջ թաքնված խորհրդավորությունը, օրհնյալ է կամ էլ անիծված:

Նկատե՞լ եք, որ աշունը վրա է հասնում միանգամից: Երևի, որ չհասցնես պատսպարվել: Չեմ սիրում հոկտեմբերյան աշունը, որ կարծես խլում է քո կյանքի ուրախ պահերը` քո մեջ թողնելով միայն տխրությունը: Ես սիրում եմ սեպտեմբերյան աշունը, երբ ամեն անգամ անձրևից հետո կարողանում ես տանիքին կանգնել ու գորշ ամպերի տակից որսալ արևի շողերը:

Երբեմն պետք է մնալ անձրևի տակ, մինչև ոսկորները թրջվել, որ սիրես կյանքի ամեն պահը: Ու հետո, երբ ջուրը կսկսի գոլորշանալ մազերիցդ, կտաքանաս ու կհասկանաս, որ իրականում երջանիկ լինելը դա քո ընտրությունն է, այլ ոչ ուրիշին սպասելը:

Եղանակը սառն էր մարդկանց սրտերի պես,

Փողոցները՝ քանդված մարդկանց հոգիների պես,

Ծառերը՝ անտերև, ինչպես մարդիկ՝ առանց հույզերի:

Աշուն էր, քամի էր, անձրև էր…

Ես էի, ուրիշ ոչ ոք:

Ծառերը արև էին ուզում, ծաղիկ ու խոտ,

Իսկ ինձ միայն դու էիր պետք:

Մարդաշատ փողոցում ես մնացել էի միայնակ,

Ինձ միայն մեկն էր պետք, որպեսզի նրանով վառեի լույսերը բոլոր,

Սակայն այդ մեկը լուսավորեց բոլորին՝ բացի ինձնից:

Ես ու աշունը սպասում էինք քեզ,

Ինչպես ամեն անգամ,

Բայց դու քեզ համար գարուն էիր գտել:

Իսկ ես դեռ սպասում էի քեզ, ինչպես միշտ՝ չակնկալելով ոչինչ,

Միայն թե տեսնեի քեզ, ու ինքս իմ աչքերին երանի տայի

Այդ բերկրալի տեսարանի մասնակիցը լինելու համար:

Ես ու աշունը քեզ էինք ուզում,

Բայց դու հարբել էիր գարնան ծաղիկների բույրով,

Ու խոստացել էիր երբեք չգալ:

Բարև, սիրելիս: Վաղուց չենք հանդիպել, երևի շատ ես անհանգստացել: Նորից եմ եկել, որ մի բուռ լույս բերեմ մտքերիդ, ցրեմ հոգուդ խավարը, որովհետև գիտեմ՝ հաճախ ես նետվում հուսահատության գիրկը:

Բայց մի մտածիր, եկել եմ ու միշտ եմ գալու՝ առանց քո խնդրելու, քանզի քեզանից լավ գիտեմ, թե ինչ ես զգում ու ինչպես է վիշտը գտնում քո աքիլլեսյան գարշապարը: Ես գալիս եմ, որ դարման դառնամ վշտերիդ ու արև բերեմ ինձ հետ, որը կհալեցնի հոգուդ սառույցները ու կհարթի սրտիդ ակոսները:

Ինձ համար հեշտ է տանել քո ցավը, թույլ չեմ տա, որ քամիները անցնեն քո միջով: Բայց պետք է սովորես մի օր թևերդ առանց ինձ բացել ու գիտակցել, որ ես կրկին գնալու եմ:

Եկար բաժանումից հետո, երբ տեսնում ենք իրար, նայում եմ աչքերիդ ու հասկանում, որ դեռ անկարող ես: Ամեն անգամ գալիս եմ, կանգնում քո դիմաց ու տեսնում եմ արցունախառն աչքերդ, որոնք ինձ ստիպում են լինել շղթայված, փախչել քեզնից հեռու, որ չտեսնեմ հոգուդ տանջանքները: Չեմ ուզում տեսնել քեզ այդպես հոգեմաշ: Ուզում եմ, որ առանց ինձ էլ հոգիդ ծաղկի:

Սիրտս այնպես է սպասում քո գալուն, իմ միակ մխիթարություն:

Ինձ թվում էր, որ հուսահատության մեջ ընկած մարդկանց վարքը ենթակա չէ վերլուծության, որ դա չի կարելի վերապրել, բայց ահա մարդկային հոգում կարող են նկարագրվել կսկիծները: Այդ աչքերը, որ ինձ պատմում էին մարդկային մխիթարություն գտած տառապանքի մասին, ինձ ևս մի գաղտնիք հայտնեցին, որ քո հոգին կարող է առնել հուժկու Սամսոնի ուժը և լցվել շառաչով: Միայն թե աչքերդ աչքերիս չհանդիպեն:

Երեկ մտածում էի, որ եթե լինեմ ավելին, քան դու, կդադարեմ հիշել քո մասին: Սուտ է, հերքում եմ դա: Երեկ մտածում էի, որ եթե լինեմ ավելին, կդադարեմ փողոցներով քայլելիս ամեն տեղ քո հայացքը փնտրել: Ես մտածում էի, որ սերը կարելի է գնել նվիրվածությամբ, ուշադրությամբ, ինչ-որ պահից՝ գումարով, մտածում էի՝ հեշտ ու արագ է զգացմունքները կառավարելը, մտածում էի, որ երբ լինի ուրիշը, դու ինքդ կդառնաս ուրիշ ինձ համար, մտածում էի, որ ժամանակն ու տարածությունն են ամենազորեղը ու մոռացնել կտան ամեն ինչ քեզ հետ կապված, երեկ ես դեռ չգիտեի, որ հայացքը կարող է այդպես խորը դաջվել մարդու մտքում, ես երեկ չգիտեի, որ դու ամենակարող ես, ու բոլորը քո ստվերն են լոկ: Բայց այդ ամենը ես մտածում էի երեկ, այսօր ես հերքում եմ ու ասում, որ սուտ են բոլորը։

Դու թանկ ես, ու ոչ ոք չկարողացավ քեզ իջեցնել իմ աչքից, ոչինչ չկարողացավ քեզ պակասեցնել իմ երակներում, մտքերիս անկյուններից: Ես հասկացա, որ փոքրիկ ճրագը շատ ուժեղ էր վառած հանգցնելու համար: Այսօր ես հասկացա, որ օտար են բոլոր ուրիշները, իսկ դու ուրիշ հարազատ ես:

Մտածում էիր՝ այսպես եմ ասելու: Չէ, սխալվեցիր, ինձ էդպես էլ չսովորեցիր արագ հասկանալ: Միշտ հիշիր, որ ինչքան էլ թանկ բան է ատամը, ցավելիս հանում են, գցում: