Մարթա Մինասյանի բոլոր հրապարակումները

մարթա մինասյան սյունիք

Փոքրիկ Արև-Արեգը

Հունիսի 16-ը ինձ համար, կարող էր սովորական մի օր լինել, ինչպես  ամսաթվերի մեծ մասը: Բայց հիմա այն ավելի կարևոր, նշանակալից ու արևոտ օր է, քան իմ ծնունդը: 

Այդ օրն է ծնվել «Քառօրյա պատերազմի»  հերոս՝ թեժ մարտերում զոհված Արմեն Հովհաննիսյանի միակ զավակը` Արեգը:

Ես շատ ուրախացա, երբ իմացա, որ պետք է գնամ և զվարճացնեմ այդ մանկիկին: Նրանք ապրում են Սյունիքի մարզի Ծղուկ գյուղում, և չնայած հեռավորությանը` մեծ ուրախությամբ և  հուզմունքով ուղևորվեցինք  նրանց տուն:

Ճանապարհին պատկերացնում էի,  որ ներս մտնելիս տան ինչ- որ անկյունում, անտրամադիր նստած փոքրիկի եմ տեսնելու, բայց  սխալվեցի:Արեգը մեզ դիմավորեց մուտքի մոտ` պայծառ ժպիտով ու անսահման ուրախությամբ: Այդ պահից հասկացա, որ նա պարզապես  «փոքրիկ արև »է, և  իր ժպիտով մեծ ուրախություն է  պարգևում բոլորին:

Արեգը պատրաստակամ հագավ վագրիկի շորիկը և վագրին վայել խաղով ու մռնչյունով սկսեց «վախեցնել» բոլորիս:   Շատ ուրախ էր   հատկապես տորթի համար, որի վրա Մաշան և Արջն էին: Մոմերը փչելուց առաջ նրան հարցրի, թե ինչ նվեր է ուզում ստանալ: Ասաց, որ ուզում է տանկ ունենալ, և Արեգի  մայրը չկարողացավ զսպել արցունքները: Հետո  բոլորս միասին սկսեցինք երգել ու պարել: Արեգն էլ միացավ մեզ`արտասանեց ու հայրենասիրական երգ երգեց: Նրա հասակակիցները հիմնականում երգում են խաղերի, կենդանիների և մայրիկի մասին, իսկ նա` հայրենիքի:

Երբ  ավարտեցինք ևս մի երգ, փոքրիկն իր քաղցր ձայնով ասաց. -Մա՜մ, բա մոմերը չե՞նք փչում:

Վերջապես մոմերը փչեց, և շարունակեցինք ուրախ տոնը:  Սկսեցինք խաղալ Արեգի հետ, ավելի ճիշտ, նա էր խաղում,  իսկ մենք նայում  և ուրախանում էինք: Տղան զիլ ձայնով,  հերթով պայթեցնում էր բոլոր փուչիկները: Սկզբում պայթեցնում էր ձողիկով, հետո  փոխեց ռազմավարությունն ու սկսեց դրանք պայթեցնել` վրան  նստելով: Ամեն փուչիկի պայթյուն ավելի ու ավելի էր աշխուժացնում ծննդյան տոնը ու, թեև վագրիկի հագուստը  փոքր-ինչ մեծ էր վրան, բայց չէր նեղվում ու  անսահման երջանիկ վազվզում էր այս ու այն կողմ: Երբ հասավ նվերների  պահը, Արեգն ուղղակի ապշեց.

-Պահոոոոոոոոոոոո, ինչ շատ ա՜:

Իսկ երբ  շուռ տվեց գետնին, նվերները մի մեծ բուրգ կազմեցին, որից Արեգն  ավելի ուրախացավ:

Նրան այնքան էր դուր եկել մեր ներկայությունը, որ թույլ չէր տալիս հրաժեշտ տայինք:

Արեգը երջանիկ էր, որ մարդիկ են եկել, խաղում ու զվարճանում են իր հետ, իսկ մենք տխուր էինք: Տխուր էինք, որ հայրը չի կարող վայելել իր մանկան հրճվանքը, տեսնել, թե ոնց է մեծանում: Տխուր էինք, որովհետև Արեգը տղամարդ է դառնալու` անընդհատ զգալով իր հոր կարիքը:

Երբ այցելեցի նրանց, հասկացա, որ բոլորս պետք է այցելենք մեր հերոսների զավակներին, մենակ չթողնենք:

մարթա մինասյան սյունիք

Ճանապարհի սկզբին

Հարցազրույց պատանի երգչուհի Սուսաննա Հունանյանի հետ 

-Սուսաննա, դու Սիսիանում սիրված պատանի երգչուհի ես և տարբերվում ես քո հասակակիցներից հաջողություններովդ: Ե՞րբ սկսեցիր երգել:

-Սկսեցի երգել 2-րդ դասարանում, դպրոցի միջոցառումներին: Այնուհետև 4-րդ դասարանում, երգի ուսուցչուհուս խորհրդով ընդունվեցի երաժշտական դպրոց:

-Կցանկանայի իմանալ, թե ինչ ոճի մեջ ես նախընտրում երգել:

-Ինձ համար ավելի նախընտրելի է էստրադային և ջազային ոճը: Իսկ դու ի՞նչ ոճով ես նախընտրում երգել:

-Ես նախընտրում եմ գրեթե բոլոր ոճերը: Սակայն չմոռանանք, որ ես եմ հարցեր տալիս, և իմ հաջորդ հարցն է. ո՞ր երգչուհին է քո սիրելին:

-Սիրում եմ Լարա Ֆաբիանին: Նրա մեջ ինձ դուր է գալիս հզոր ձայնն ու անթերի տեմբրը…

-Սուսաննա, մասնակցո՞ւմ ես երաժշտական մրցույթների, եթե այո, ապա ո՞ր մրցանակն է քեզ համար ավելի թանկ:

-Դեռ այդքան շատ մրցանակներ չունեմ, և ինձ համար դեռևս ամենակարևոր մրցանակը Art Music մրցույթում գրաված առաջին հորիզոնականն է:

-Լինելով պատանի երգչուհի, դու նաև դպրոցական ես, հետևաբար հարց է ծագում. ընկերական շրջապատում խանգարո՞ւմ է քեզ ճանաչված լինելը, թե՞ ոչ:

-Դա մի քիչ դժվար հարց է, բայց կաշխատեմ պատասխանել: Ես սիրում եմ հավասարություն, կարևորում եմ մարդկանց հետ շփվել հավասարը հավասարի հետ, և ինձ երբեք վեր չեմ դասում իմ ընկերներից: Ճանաչված լինելը ինձ չի խանգարում ընկերական շրջապատում, քանի որ իմ ընկերները ինձ պես պատանիներ են:

-Ինչպե՞ս ես պլանավորում օրդ, թե՞ ինքնաբերաբար ստացվում է ինչպես պատահի:

-Օրս ավելի հետաքրքիր է դառնում, երբ տեղի են ունենում հաճելի պատահականություններ: Այդ իսկ պատճառով, գտնում եմ, որ պատահականության սկզբունքով օրս ավելի բովանդակալից է դառնում:

-Ի՞նչն է քեզ ոգեշնչում:

-Ինձ ոգեշնչում է հանդիսատեսը: Նրանց ներկայությամբ ես ինձ ավելի ինքնավստահ եմ զգում և հավատում եմ իմ ուժերին:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաս հասակակիցներիդ, որ իրենց օրն էլ հետաքրքիր անցնի:

-Խորհուրդ կտամ երբեք չդադարել շփվել մարդկանց հետ, չէ՞ որ ընկերական շրջապատում են ծնվում բոլոր անմոռանալի արկածները, որոնք օրն էլ ավելի հետաքրքիր ու հիշարժան են դարձնում:

մարթա մինասյան սյունիք

Արդյո՞ք նամակս կարդացիր

Ես միշտ հավատացել եմ, որ այս աշխարհում ամեն բան հնարավոր է, բայց այն, ինչ հիմա ձեզ կպատմեմ, ինձ շատ էր ցնցել: Ես հիմա 45 տարեկան եմ և ապրում եմ երրորդ հազարամյակում: Հիմա տեխնիկայի զարգացման շնորհիվ ստեղծվել են ժամանակի մեքենաներ և հնարավորություն կա կապվել անցյալի հետ: Ես մի օր մտածեցի իմ ապրած կյանքի մասին, և իմ մի քանի արարքների համար շատ փոշմանել եմ: Ահա որոշել եմ այդ սխալներս ուղղելու համար օգտվել ժամանակի մեքենայից և նամակ ուղարկել 2016 թվականում ապրող 14-ամյա  Մարթային, ով իմ անցյալն է: Ես դիմեցի «Ժամանակի հետ խաղ» գործակալությանը ու մեծ դժվարությամբ նրանք ինձ թույլ տվեցին այդ նամակն ուղարկել: Ես այդ նամակը հիմա ձեզ կներկայացնեմ.

«Սիրելի Մարթա Մինասյան, ես քեզ նամակ եմ գրում ապագայից ու ցանկանում եմ, որ դու հետևես իմ նամակում գրված խորհուրդներին ու անպայման կատարես իմ խնդրանքները: Ես կցանկանայի, որ դու չկրկնես այն սխալները, որոնք ես եմ արել քո տարիքում: Չդադարես պայքարել հանուն գիտելիքի և, սովորությանդ համաձայն, ամեն ինչում առաջինը լինելուն, քանի որ ես իզուր ժամանակ վատնեցի դատարկ մտքերի վրա, իսկ սխալս վերականգնելու համար ուշ սթափվեցի: Նաև կցանկանայի ասել, որ շարունակես չնկատել ուրիշների անիմաստ խոսքերը: Դու պիտի օրդ  իսկական ընկերների հետ անցկացնես ու միշտ ինչ-որ միջոցառումներ կազմակերպես, որպեսզի քո երազած հետաքրքիր կյանքով ապրես: Եթե քո կյանքում հիասթափություններ լինեն, չհուսահատվես կամ վատ չզգաս, քանի որ դրանք անցողիկ են:

Նաև մի քանի խնդրանք ունեմ: Ես քո տարիքում իմ խաղալիքները աղբանոց գցեցի ու հիմա մանկությունից ոչ մի հուշ գրեթե չունեմ, խնդրում եմ, պահպանիր այդ խաղալիքները: Նաև շարունակիր լրացնել քո «Հնարավորությունների ու երազանքների տետրը» ու քայլեր ձեռնարկիր, որ այդտեղ գրված յուրաքանչյուր գրառումն իրականանա: Հավատա, որ դրանք կկատարվեն, քանի որ ես ինքս դրանցից  մի քանիսը իրականացրել եմ:

Համոզված եմ, որ չես զարմանա, եթե ասեմ, որ մեր օրերում շրջակա միջավայրի աղտոտման պատճառով շատ սննդամթերքներ ոչ պիտանի են, ու մենք` ապագայի մարդիկս, դժվարությամբ ենք որակյալ սնունդ ուտում: Կարոտով հիշում եմ մեր գյուղի միրգն ու բանջարեղենը:

Նաև իմ խնդրանքն է`  պահպանես քո ընտանիքում ու սերնդեսերունդ փոխանցես հայկական խոհանոցի բոլոր գաղտնիքները, քանի որ հիմա  այն համը չունի հայկական խոհանոցը, ինչ առաջ էր:

Սիրելի Մարթա, մոռացա նշել, որ դու պետք է շարունակես ուսումնասիրել անգլերեն լեզուն ու պետք է շատ աշխատես, քանի որ իմ ալարկոտության հետևանքով ես լավ չաշխատեցի և, հետևաբար, չկարողացա մեկնել ԱՄՆ` ուսում ստանալու:

Դու միշտ պետք է հիշես, որ քո ընկերները, որոնց դու կհանդիպես, միշտ քեզ աջակցելու են, և կարող ես առանց վախի վստահել նրանց:

Դու, երևի, թե հիմա զարմացած, բայց ավելի շատ ուրախ ես, որ այս նամակը քեզ հասել է: Հիշիր իմ խորհուրդներն ու մի կրկնիր իմ սխալները, թե չէ կստացվի, որ ես իզուր եմ խախտել ապագայի ու անցյալի օրենքները:

Դու հիմա հաստատ համոզված ես, որ քեզ գրել է քո ապագան. մենք երկուսս էլ սիրում ենք օրենքները որոշակի կերպով խախտել ու առաջ գնալ, դրանով մենք առաջինն ենք»:

Կարևորը նպատակն է

Բոլորս էլ օգտվում ենք համակարգչից: Ես իմ համակարգիչն հիմնականում օգտագործում եմ ընկերներիս հետ շփվելու համար, որոնց մեծ մասն ապրում է ինձնից հեռու, ինչպես նաև տեղեկանալու աշխարհում կատարվող իրադարձությունների մասին, չնայած նրան, որ մի քիչ չափազանցրած են ներկայացնում: Մայրիկս հանգիստ է, որ ես ու քույրիկս համակարգչի դիմաց շատ չենք նստում, քանի որ նստելով համակարգչի դիմաց, մարդիկ կտրվում են իրական աշխարհից և չեն ապրում ռեալ կյանքով: Ես համակարգիչն օգտագործում եմ նաև պարեր սովորելու և երաժշտություն լսելու համար:

Կան մարդիկ, ովքեր նստում են համակարգչի դիմաց շա~տ երկար, և կարելի է ասել, որ նմանվում են ռոբոտի: Նրանք վիրտուալ շփումն ավելի են գերադասում, քան իրական շփումը, կարծում են, թե ամեն ինչ հեշտ է և միայն մկնիկի կամ մեկ կոճակի սեղմումով բոլոր խնդիրները կլուծվեն:Համակարգիչը հանգեցնում է նաև պարապության, երբ մարդ իր համար տանը նստած կարող է անել ամեն ինչ. սնունդ պատվիրել, ցանկացած ֆիլմը դիտել, անգամ աշխատել, սովորել, բայց այդպես նստելով հետաքրքիր է, այդ գիտելիքը որտե՞ղ են օգտագործելու:

Ես հասկանում եմ այդ մարդկանց, նրանք այդպես ավելի հեշտ են ապրում ու երբ կտրվում են համակարգչից, դժվարանում են ուշքի գալ, տարբերել վիրտուալը իրականությունից: Մեծ մասն այդ ամենն էլ չեն անում. ողջ ժամանակը ծախսում են համակարգչային խաղերի վրա, ու դա վատ է անդրադառնում մարդու ներաշխարհի վրա, քանի որ մարդ խուսափում է իրական կյանքում ինչ-որ բանի հասնելուց: Գիտակցելով, որ դրա համար պետք է ժամանակ, շատ ջանք ու համբերություն, գերադասում է այդ ամենն անել ավելի մատչելի կերպով, վայրկյանների ընթացքում:

Թյուր կարծիք կա, որ համակարգչով տեղեկություններ ստանալն ավելի դյուրին է, քան գրքից: Բայց իրականում մեծ տարբերություն չկա դրանց միջև: Պարզ իրավիճակ. ինձ հանձնարարված էր սովորել Պարույր Սևակի բանաստեղծություններից մեկը: Մայրիկս շտապեց այն գտնել գրքից, իսկ ես` համակարգչից: Արդյունքը նույնն էր: Սակայն ավելի ուշ հասկացա, թե ինչքան հաճելի է գրքից ընթերցելը, էջեր թերթելը, զգալ գրքի բույրը…

Ասածս ինչ է` համակարգիչը գործիք է, կարևորը ճիշտ օգտագործելն է:

Սիսիանի բրուտանոցը

 

Արդեն 10 տարի է, ինչ իմ ծննդավայրում` Սիսիան քաղաքում, գործում է բրուտանոց: Բրուտանոցում պատրաստում են զանազան կենցաղային իրեր, որոնց օգտագործումը հաճելի է բոլոր կանանց, զարդեր աղջիկների համար, ինչպես նաև տոնածառի խաղալիքներ:

Վարպետ Վահագն Համբարձումյանն ասում է, որ Սիսիանի կավն ունի լավ որակ և հաճելի գույն: Բրուտանոցը իր ակտիվ գործունեությունը ծավալում է ամռանը, վարպետ Վահագնը ասում է` պատճառն այն է, որ ամռանն ավելի շատ զբոսաշրջիկներ կան: Վարպետը հավատարիմ է ավանդական բրուտագործությանը և պահպանում է ազգայինը: Սափորների և կուլաների արտաքինը կրկնօրինակում է պեղումներից հայտնաբերվածներից:

Չնայած վարպետ Վահագնը հավատարիմ է ավանդույթներին, սակայն չի վախենում նորամուծություններից: Նուրբ հայկական մանրանկարչության զարդանախշերի կողքին ստեղծվում են սևամորթ գեղեցկուհիները, կախազարդ ոչխարները, հորոսկոպի նշանները, ինչպես նաև ոչ ավանդական գինու սափորները, որոնց հեղինակն ինքն է:

Իր փոքրիկ արվեստանոցում նա սովորեցնում է անապահով ընտանիքների երեխաներին կավի հետ աշխատել: Պատահաբար տեսնելով, որ երեխաները դրսում ցեխի հետ խաղալիս նմանակում են իրեն, բերեց իր մոտ անվճար սովորելու:

Վարպետ Վահագը փափագում է, որ Հայաստանում զարգանա գրեթե մոռացված արվեստը: Դա է վկայում այն փաստը, որ նա Հայաստանի գրեթե բոլոր մարզերում մասնակցում է փառատոններին և ցուցադրում իր աշխատանքները, իսկ ցանկացողներին սովորեցնում կավի գաղտնիքները:

Շատերը զարմանում են, թե ինչպես է կավի մասնագիտական գաղտնիքները սովորեցնում ուրիշներին: Այդ հարցին նա ժպտալով պատասխանում է, որ իր երազանքն է հայկական բրուտագործության զարգացումը Հայաստանում և աշխարհում: Նա նաև դասավանդում է Դարբաս համայնքում և ունի իրեն արժանի սաներ: Դարբասցի Վազգենը արդեն իրենց համայնքում է սպառում իր կավե աշխատանքները:

Ես ինքս կավից պատրաստված իրերը շատ մեծ հաճույքով եմ օգտագործում և կցանկանայի, որ իմ մյուս հայրենակիցները նույնպես գնահատեն կավն ու օգտագործեն կավե իրերը: 

մարթա մինասյան սյունիք

Բարև, ես Մարթան եմ

Ով եմ ես: Երբ ինձ այդ հարցը տալիս են, ես պատասխանում եմ, որ ես 14-ամյա աղջիկ եմ, ով իր կյանքն ուզում է հետաքրքիր անցկացնել ու ամեն օր մի նոր զբաղմունքով իր օրը հետաքրքիր է դարձնում: Սակայն երբ ես եմ այդ հարցն ուրիշին տալիս, օրինակ, մայրիկիս, նա պատասխանում է, որ ես գեղեցիկ, խելացի ու շատ ինքնավստահ աղջիկ եմ, ում մեջ կա մեծ կամքի ուժ` հասնելու որևէ նպատակի: Հայրիկս կարճ է պատասխանում: Ասում է, որ ես մեր ընտանիքի լույսն եմ, ու իմ ներկայությունն իրեն դարձնում է ամենաերջանիկ հայրն աշխարհում: Քույրիկս էլ ասում է, որ ես նրա համար բացի ավագ քույր լինելուց, նաև խորհրդատու և մեծ օրինակ եմ: Ընկերներս միշտ ասում են, որ ես շատ ուժեղ եմ, քանի որ ամեն հարցին թեթև եմ վերաբերվում և ոչինչ չեմ բարդացնում: Դա իմ ընտանիքի և ընկերներիս կարծիքն է, իսկ այժմ ես ինքս ինձ ներկայացնեմ: Իմ անունը Մարթա է, ազգանունս` Մինասյան: Երևի անունս մի քիչ տարօրինակ թվաց, քանի որ քիչ գործածվող է: Ծնվել եմ 2001 թվականի մայիսի 11-ին: Ապրում եմ Սյունիքի մարզի Սիսիան քաղաքում: Ես սիրում եմ իմ քաղաքը, քանի որ այստեղ ես ունեմ հաճելի հիշողություններ: Ես սովորում 4-րդ հիմնական դպրոցի 9 ա դասարանում: Մեր դասարանում 19 հոգի ենք`9 աղջիկ և 10 տղա: Ես սովորում եմ հարվածային, իմ սիրելի առարկաներն են` ռուսերենը, անգլերենը, մաթեմատիկան, հայոց լեզուն և գրականությունը: Սիրում եմ և տիրապետում եմ ռուսաց լեզվին, գիտեմ անգլերեն: Հաճախում եմ Սիսիանի երաժշտական դպրոցի վոկալի բաժին, ինչպես նաև սովորում նվագել դաշնամուր և երգում եմ երգչախմբում: Սիրում եմ նվագել դաշնամուր և կիթառ, սակայն կիթառ նվագել չգիտեմ: Լսում եմ տարբեր ժանրի երգեր:

Իսկ հիմա, թե ինչն է ինձ հուզում: Ինձ հուզող հարցերից մեկն այն է, որ իմ քաղաքում` Սիսիանում, երիտասարդների կամ երեխաների համար նախատեսված զբաղմունքի կամ ժամանցի վայրեր չկան: Ներկա պահին իմ քաղաքում գրեթե չեն կազմակերպվում միջոցառումներ, միայն տոն օրերին, այն էլ ոչ այն կերպ, որ հետաքրքիր անցնի ժամանակը: Բայց այդ միջոցառումներին մարդիկ հիմնականում գալիս են այն պատճառով, որ ինչ-որ մեկին տեսնեն, կամ էլ պարզապես տնից դուրս գալու համար, իսկ այն օրերը, որոնք տոն չեն, մարդկանց մեծ մասը տանն է, երիտասարդները դրսում անիմաստ զբոսնում են, կամ էլ տանը համակարգչի դիմաց են: Երեխաներն էլ տանը նստած դիտում են հեռուստացույց, կամ էլ դարձյալ համակարգչով խաղում: Ես ինքս չեմ սիրում այդպիսի իրավիճակներ, բայց, քանի որ իմ շրջապատի մարդիկ հաճախ նման բաներով զբաղված են լինում, հետևաբար ինձ հետ չեն կարող ժամանակ անցկացնել, ես տանն եմ մնում և, սովորությանս համաձայն, կամ գիրք եմ ընթերցում, կամ երաժշտություն միացնում ու երգում-պարում:

Ես շատ եմ ուզում հետաքրքիր ապրել և ընդառաջ գնալով այդ ցանկությանս, երբ նստում եմ համակարգչի դիմաց, անդամակցում եմ տարբեր խմբերի, որոնք կան նաև իմ քաղաքում: Երբեմն էլ, եթե հաջողվում է, հրավիրում եմ ընկերներիս կամ հարազատներիս որևէ վայր և հետաքրքիր և ուրախ ժամանակ անցկացնում: Հավատացեք, հետաքրքիր ապրելը շատ հաճելի է: