1. Խնդրում եմ մի մեղադրեք մեզ, որ ծանոթ չենք ձեր հին դժբախտություններին և կարող ենք հանգիստ ծիծաղել ու ժպտալ երթուղայինում ու փողոցում: Եթե բարձր ձայներով ձեզ չենք խանգարում, խնդրում եմ, թարս մի նայեք մեր ժպիտներին, որովհետև դրանք շատ հեշտությամբ վերանում են, իսկ ժպտացող դեմքերը տեղից էլ շատ քիչ են մեր փողոցներում:

2. Դուք անընդհատ ինչ-որ վատ բան եք տեսնում վիրտուալ շփման մեջ: Չգիտեմ ինչու, դա ձեզ համար հանցանքին հավասար մի բան է: Դեմ եք մեր վիրտուալ շփմանը, բայց մեզ անընդհատ հորդորում եք շատ շփվել մեր ընկերների հետ: Իսկ ինտերնետը ամենալավ միջոցն է միշտ կապի մեջ լինելու համար: Էլ չասեմ, որ ինքներդ էլ հավեսով օգտվում եք սքայփից ու ֆեյսբուքից` ձեր բարեկամների հետ խոսելու համար:

3. Նույն երկրորդ կետի թեմայով. այդքան կողմ լինելով կենդանի շփմանը, հաճախ ինքներդ եք մեզ արգելում դուրս գալ ընկերների հետ, կամ կարծում եք, որ այդ ժամանակը ավելի օգտակար բանի վրա կարելի է ծախսել: Չեք վստահում, որ մենք ինքներս կարող ենք տնօրինել մեր ժամանակը:

4. Չեմ կարողանում հասկանալ, թե ինչու եք բացասաբար վերաբերվում մեր տեխնիկային, իսկ ինքներդ ուզում եք ամեն նոր բան ունենալ, անկախ այն բանից, օգտվել գիտեք, թե ոչ: Ի՞նչ վատ բան կա ինտերնետի, ականջակալների ու հեռախոսների մեջ: Երբ մեզ ականջակալներով եք տեսնում, անպայման մի քիչ թարս եք նայում, կարծում եք, որ դա անուշադրության պատճառ է, որ կարող ենք իբրև թե չլսել մեքենայի ձայնը ու մեքենայի տակ ընկել, կարծում եք ականջակալները անտարբերության նշան են: Իսկ իրականում մի՞թե վատ է, որ քո երաժշտությունը միշտ քեզ հետ է:

5. Ժամանակին, երբ մեր տարիքին եք եղել, դուք իհարկե շատ գեղեցիկ ու ոճային եք հագնվել, բայց ճաշակը ժառանգաբար չի փոխանցվում: Խնդրում եմ, մի մոռացեք, որ ձեր ճաշակը մեր ճաշակը չէ, և մենք առանձին անհատ ենք, մեր ճաշակով: Միգուցե դուք կուզենայիք, որ ձեր աղջիկը հագնվեր գեղեցիկ ու «աղջկական», ինչպես, օրինակ, ձեր հարևանի աղջիկը, բայց խնդրում եմ հաշվի առեք, որ ամեն մեկն իր ճաշակն ունի, և գուցե ձեր աղջկան կամ տղային դուր չի գալիս դասական ոճը, կամ հարմար չէ ամենօրյա խառնաշփոթի համար:

6. Ինչ վերաբերվում է հարևանի աղջկան կամ տղային: Խնդրում եմ, երբեք մեզ մի համեմատեք ուրիշ մեկի հետ: Նախ, նորից կա անհատականության հարցը` ամեն մեկս մեր լավ ու վատ կողմերն ունենք, տարբեր ենք: Իսկ համեմատությունը մեր ականջին հաճախ այսպես է հնչում. «Այ, եթե նա լիներ իմ երեխան, և ոչ թե դու…»: Էլ չեմ շարունակում: Դուք հասկացաք, հուսով եմ:

7. Վերադառնամ ճաշակների տարբերությանը: Եթե ինչ-որ գիրք կարդալու համար մենք խորհուրդ ենք հարցնում ինտերնետից և ոչ թե ձեզնից, դա չի նշանակում, որ մենք ձեզ անտեսում ենք, կամ կասկածում, որ դուք բավականաչափ կարդացած եք: Պարզապես, հնարավոր է մեզ այլևս չեն հետաքրքրում «Ջեյն Էյրն» ու «Անգլուխ ձիավորը»: Կարող է նաև ինչ-որ մեկին շատ հետաքրքիր է: Նորից նույն հարցն է, որն ամենաշատն եմ ուզում հասկանաք: Մենք տարբեր ենք, ձեր աչքին նույնը թվացող «այս սերնդի» մեջ լրիվ տարբեր մարդիկ են: Մի ընդհանրացրեք մեզ:

Հ.Գ. Շնորհակալություն ուշադրության համար, խնդրում եմ, միշտ հաշվի առեք մեր կարծիքը, կամ գոնե լսեք:

-Ցտեսություն,- ասաց ասուցչուհիս զանգը հնչելուն պես և շտապեց դասարանից դուրս:

Առաջ զանգից հետո ուսուցիչները երկար շարունակում էին խոսել և տնային աշխատանք հանձնարարել, իսկ այս տարի տնայինը դասի ընթացքում են հանձնարարում և զանգը հնչելուն պես` կարծես փախչում են մեզնից: Եվ ճիշտ էլ անում են, որովհետև այն, ինչ կատարվում է դասամիջոցներին դասարանում, պարզապես անհնար է նկարագրել: Այն փաստը, որ դասարանում ընդամենը տասնինը հոգի ենք և մեծ մասամբ աղջիկ, մեզ չի խանգարում մի լավ աղմուկ բարձրացնել:

-Մարիա՛մ, պաշտպանվի, էքսպելիարմուս,- նորից գրիչը որպես կախարդական փայտիկ օգտագործելով` վրաս հարձակվեց դասարանցիս:

Ես, իհարկե, անպատասխան չթողեցի նրան և վերցնելով փայտիկս` անցա հակահարձակման: Ես հավեսով կռվում էի նրա հետ, երբ հանկարծ հիշեցի, որ որոշել էի դասամիջոցս լրիվ այլ կերպ օգտագործել:

-Էհ, ես պիտի դաս սովորեմ, տուր գրիչս,- և վերցնելով գրիչս դասընկերոջս ձեռքից, ով այն խլել էր ինձնից ռազմի դաշտում` արդար ճանապարհով` ուղևորվեցի դեպի ոչ կախարդական նստարանս և բացելով ոչ կախարդական գիրքը, սկսեցի կարդալ ոչ կախարդական դասս:

-Մենք դեռ կհանդիպենք,- դերասանական տոնով ասաց դասընկերս, իսկ ես խորացա դասի մեջ:

-Մարիա՛մ , կանգնիր դռան մոտ, որ հենց մարդ գա, ասես,- ասում էր մեկ այլ դասարանցիս` փորձելով բացել մատյանը: – Մարիա՛մ: Մարիա՛մ, ասում եմ… Մարիամ,- արդեն գոռում էր դասընկերուհիս:

-Ո՞ր մեկը,- բարկացած բացականչեցին երեք Մարիամները միասին:

-Որ մեկդ կգա,- շփոթված ասաց մատյանի մեջ խորասուզված դասընկերուհիս:

Մարիամներից ամենաբարին, որն իհարկե ես չէի, շտապեց դռան մոտ: Իսկ մյուս երկու Մարիամներից Նալբանդյանը մի ձեռքով մոռացած տնայինն էր գրում, մյուսով պայուսակից տետր հանում, որ տա դասընկերոջը, միաժամանակ նաև դաս կարդում և խոստանում ընկերուհուն, որ միասին կգնան բուֆետ:

-Ան, մի հատ իմ գնահատականներն էլ նայի, էլի,- ինչպես միշտ ուշացած խնդրեցի ես, որովհետև Անին վախեցած փակեց մատյանը: Դռան մոտ կանգնած Մարիամը ազդարարել էր ուսուցչուհու գալու մասին:

-Մարիամ: Մարիա~մ: Մարիա՛մ:

-Ո՞ր մեկը,- նորից հարցրեցին երեք Մարիամները միասին:

-Դու,- ձեռքիցս դուրս քաշեց ընկերուհիս,- դեռ զանգը չի տվել, կհասցնենք բուֆետ գնանք:

Ես արագ քայլեցի ընկերուհուս հետևից:

-Մար, նայի, նայի, Տիկոն ա,- փայլող աչքերով ժպտաց ընկերուհիս` հայացքով ցույց տալով ինչ-որ մեկին,- սիրուն աչքեր ունի, չէ՞:

-Հա, շատ,- առանց նայելու պատասխանեցի ես: Եթե անկեղծ ասեմ, կյանքումս դեռ ոչ մի անգամ չեմ նայել այդ տղայի աչքերին: Ես մտքումս աշխարհագրության դասն էի պատմում: Մենք վազելով հասանք դասարան և հասցրինք մինչև զանգի հնչելը դասարան մտնել: Նույնիսկ հասցրինք ընկերուհուս Kit-Kat-ն ուտել: Վերջ ամեն ինչին: Զանգ:

-Երեխեք, ձեր ձայնը դեռ որտեղից է գալիս, ու դուք բարձր դասարանցի եք, հա՞,- նորից անգիր արած խոսքերով ներս մտավ ուսուցչուհիս:

Երևի ողջ դպրոցական կյանքում միայն այս խոսքերն են մնացել անփոփոխ: Եվ դասամիջոցների տևողությունը: Բայց երևի այս հինգ րոպեները մեր կյանքի ամենալեցուն րոպեներն են:

-Մի քիչ էլ գնա՞նք, թե՞ լավ ա:

-Լավ ա, վերջ, կանգնեցինք,- խրոխտ հայտարարեցի ես,- էլ ոչ մի քայլ, ստեղից ոչ աջ, ոչ ձախ:

-Լավ էլ երևում ա,- ուրախացավ ընկերուհիս:

-Չէ մի, էդ հիմա,- հիասթափեցրի ես նրան,- սպասի նստածները կանգնեն, հլը սրանց նայի, լավ էլ բոյով են:

Մենք թարս նայեցինք նստածներին: Բոլորն էին նրանց թարս նայում, իսկ նրանք երկար ձգել էին իրենց ոտքերը և ձևացնում էին, որ իրենց համար լրիվ մեկ է, թե մենք ինչ ենք խոսում:

-Ժամը քանի՞սն ա:

Ես ձգվեցի և նայեցի հրապարակի ժամացույցին:

-Հինգը:

-Տասներկուսից ստեղ ենք ու հիմա նոր մտանք հրապարակ,- մեր օրն ամփոփեց ընկերուհիս:

-Դին, ու ստեղից որ մի քայլ, նոր արկածների հավես չունեմ:

-Ախպեր ո՞վ են որ էդ նստածները,- հետևից ինչ-որ ձայն լսվեց, բայց ձայնի տերը չկարողացավ ամբոխի միջով հասնել նստածներին:

-Ծարա՜վ եմ, – բողոքեց Դիանան:

-Ես էլ,- միացա ես:

Կողքից մի աղջիկ մեզ շշով ջուր մեկնեց:

-Ասենք, շնորք չի էսքան մարդու մեջ նստելը: Լավ ա, էլի, դեռ 3 ժամ կա, մենք կանգնած ենք, դուք նստած ու հերիք չի, մի հատ էլ մարդա 3 հոգու տեղ եք զբաղեցնում,- բողոքեց ինչ-որ մեկը, բայց նստածները շարունակեցին իրենց «անտարբեր» քաղաքականությունը:

-Դուք շատ-շատ, ահավոր բարի եք,- շնորհակալություն հայտնեցինք ջրի տիրոջը և խմելիս, «լրիվ պատահական»  ջրից մի քիչ թափվեց նստածների վրա:

Մենք շարունակեցինք սպանել րոպեները:

-ժողովուրդ, մի հրեք:

-Ինչ-որ մեկն անցնում ա:

-Վայ, կանգնեցի  նստած տղայի ձեռքին:

-Լավ արիր:

-Վերջ, զանգում եմ Յուրային:

Մենք փորձում էինք հասկանալ, թե ինչ են խոսում սիրիահայերը, բայց աղմուկի մեջ աևմտահայերենը լրիվ անհասկանալի էր թվում:

-Ի՞նչ:

-Ի՞նչ եք անելու համերգից հետո:

-Հետո՞, գնալու ենք տուն,- պատասխանեցինք մենք:

Պարզվեց՝ շփվող աղջիկը մեզ իրենց հետ ինչ-որ տեղ էր հրավիրում: Մենք ծիծաղելով հրաժարվում էինք, երբ ականջիս հասան քաղցր բարբառային հնչյուններ:

-Հիմի էսքան պտի սպասե՞նք:

-Հա, հա, Յուր:

-Բա ո՞ւր են էդ նստածները:

Նստածները հենց մեր դիմաց էին: Ես դեռ փորձում էի գուշակել, թե լսածս ինչ բարբառ էր, երբ նստած տղայի օձիքից բռնեց մի մեծ ձեռք: Յուրան բարձրահասակ և ուժեղ տղա էր: Նստածները կանգնեցին:

-Լավ, դե, էրեխեք ջան, ես գնամ, վերջ, մեկ ա ինձ երևալու ա,- հրաժեշտ տվեց Յուրան հատուկ շեշտադրությամբ և գնաց:

-Ծարավ եմ,- նորից բողոքեց Դիանան:

-Մի խելացի մարդ դեռևս մեզ մոտ քեզ ասում էր, չէ՞, արի ծամոն առնենք, իսկ դու նենց էդ մարդու ձեռքից բռնեցիր ու վազեցիր դեպի ավտոբուսը, ոնց որ վերջինն էր:

-Ծամոնն ի՞նչ:

-Ծարավը վերացնում ա,- բացատրեցի ես:

Մեկ այլ ձեռք մեզ ծամոնի տուփ մեկնեց:

-Մարդիկ ինչ բարի են էսօր, ուրախացանք ես ու Դիանան:

-Անձրև, Դինա, անեծքդ տեղ հասավ:

-Ես սիրում եմ անձրև,- ուրախ պատասխանեց Դիանան:

-Հա, ես էլ, բայց հիվանդանալու հեչ հավես չունեմ:

-Հա լավ, չես հիվանդանա,- ուրախ-ուրախ ինձ համոզում էր Դիանան:

-Գրիպս սկսեց,- հայտարարեցի ես պայուսակիս մեջ անձեռոցիկ փնտրելով, որն անհետացել էր:

Հետևից իմ տեսադաշտ ներխուժեց անձեռոցիկի տուփ բռնած մի ձեռք:

-Չէ, մարդիկ էսօր անհավանական բարի են, շնորհակալ եմ շատ,- ժպտացի ես:

Որոշ տեղեր անձրևանոցներ բացվեցին:

-Ժողովուրդ, ձգեցինք մինչև ժամը վեցը,- լսվեց հեռվից ինչ-որ ուրախ բացականչություն:

-Ոնց որ ֆիզիկայիս պարապմունքը լինի,- բողոքեց մի տղա,- կես ժամը մեկ մի րոպե ա անցնում:

-Զոնտիկ հեռացիր, զոնտիկ հեռացիր, զոնտիկ հեռացիր…

Ես մի պահ ժպտացի, հետո նայելով թաց մազերիս, միացա խմբին:

-Զոնտիկ հեռացիր, զոնտիկ հեռացիր:

Եթե թրջվել, ուրեմն բոլորով:

-Ժողովուրդ, համերգը որ սկսվի, կփակենք զոնտիկները:

Բայց ամբոխը չի լռում:

-Զոնտիկ, հեռացիր…

-Երեխեք, ո՞վ ա սոված:

-Ես…

-Ախպերս պանիրո՞վ, թե՞ մսով՞:

-Կապ չունի:

Բուտերբրոդը փոխանցում ենք տիրոջը:

-Սիսթեմ, սիսթեմ, սիսթեմ…

-Դին, սիրտս գնալով ավելի արագ ա խփում,- հուզված ասում եմ ես:

-Իմն է՜լ:

-Կես ժամ մնաց ժողովուրդ, ավելի բարձր ենք գոռում:

-Կես ժամն ի՞նչ ա փոխում, եկեք, էլի, Սերժ, էլ համբերել չի լինում:

-Կես ժամ սպասել ենք, էսքան էլ կսպասենք,- վստահ ասում եմ ես:

-Ուզում էիր ասել էսքան սպասել ենք, կես ժամ էլ կսպասենք:

-Բա ես ի՞նչ ասեցի… Ուֆ, արդեն բառերը խառնում եմ, մի խոսքով՝ կսպասենք,- ասում եմ ես ու փայլող աչքերով նայում հրապարակի ժամացույցին…

Հիմա չեմ էլ կարողանում հիշել, թե  3 ու կես ժամ անշարժ կանգնած ինչ արեցինք, բայց սպասեցինք: Սպասեցինք ու արժեր: Էն էլ ո՜նց արժեր:

-Հաս, հեչ մտածե՞լ ես…

Քրոջս դեմքի արտահայտությունը փոխվեց, կարծես արդեն գիտեր, որ մի հիմար բան եմ ասելու:

-Ջուրը, երբ եռում ա, ուղղակի պղպջակներ են չէ՞ լինում, չի բարձրանում, բայց հերիք ա մի քիչ սուրճ լցնես մեջը, անմիջապես բարձրանում ա: Ուրեմն, հետաքրքիր բան ա, չէ՞ սուրճը,- միևնույնն է, շարունակում եմ ես:

Քույրս չի պատասխանում, լուռ շարունակում է լուրջ դեմքով ինչ-որ բան գրել:

-Բա գիտե՞ս, եղջերուները զգում են իրենց եղջյուրներին նստած միջատներին: Պատկերացնո՞ւմ ես, իրենց մե՜ծ եղջյուրներին: Բոլոր ճանճերին: Հատ-հատ: Պատկերացնո՞ւմ ես, ինչքան դժվար ա իրենց…

-Պարա՞պ ես,- խիստ ընդհատեց ինձ քույրս:

Ես նայեցի տետրիս: Տնայինս ինքն իրեն չէր գրվելու, իսկ ես շարունակում էի պատկերացնել միջատին իր եղջյուրներից քշել փորձող մի եղջերուի: Շատ զվարճալի պատկեր էր, բայց մեղքս էլ էր գալիս այդ եղջերուն: Հանկարծ մի հիմար ցանկություն առաջացավ` եղջերուների եղջյուրներից ճանճերին քշել: Երանի դա լիներ իմ մասնագիտությունը, ապրել չգիտեմ որտեղ եղջերուների հետ ու նրանց եղջյուրների վրայից միջատ քշել: Հետո հիշեցի, որ եղջերուները ապրում են ցուրտ տեղերում, որտեղ միջատներ չկան, և հանգիստ շունչ քաշեցի: Ուրեմն, ո՞վ է հայտնաբերել, որ եղջերուները զգում են: Ո՞ւմ մտքով է անցել այդպիսի փորձ անել: Բայց չէ՞ որ եղնիկները միայն ցուրտ տեղերում չեն ապրում: Հայաստանում էլ կան: Ուրեմն տեղին մասնագիտություն եմ ընտրել:

-Ի՞նչ ես դեբիլացել,- ասում եմ ինքս ինձ և հայտնաբերելով, որ արդեն մի ժամից ավելի է մտածում եմ ինչ-որ եղջերուների մասին, անցնում եմ զառամյալ տնայինիս: