Սովորական լուսաբաց էր, բայց մի տեսակ անհանգստություն կար մեջս, չգիտեմ` ինչից էր։ Ես ամեն կերպ ցանկանում էի չարտահայտել, սակայն միևնույնն է, չէր ստացվում։ Եվ անհանգստությունս կրկնապատկվեց այն ժամանակ, երբ լսեցի տատիկիս լացի ձայնը, որը գալիս էր մեր բակից։ Նա բարձր լացում էր, իսկ ես չէի հասկանում, թե ինչ էր կատարվում բակում։ 

Միանգամից դուրս թռա տանից և ի՞նչ տեսնեմ, հորեղբայրս էր եկել, որը յոթ տարի է` իր ընտանիքի հետ բնակվում էր Ռուսաստանի Դաշնությունում։ Հորեղբայրս՝ Վաչագան Մլքեյանը, եկել էր Հայաստան՝ մեզ ոչինչ չասելով: Մենք շատ զարմացանք, երբ տեսանք նրան։ Տատիկս չէր կարողանում զսպել հուզմունքը, այդ պատճառով բարձրաձայն լացում էր:

-Տատիկ, խնդրում եմ հանգստացի և ասա տեսնեմ, արդյո՞ք դու գիտեիր, որ որդիդ Հայաստան է գալիս այսօր առավոտյան։

-Իհարկե չգիտեի, տղաս ինձ անակնկալ մատուցեց՝ Հայաստան գալով։ Չեմ կարող բառերով բացատրել ու նկարագրել իմ զգացմունքները, դա պետք է զգալ` ինձ հասկանալու համար:

-Իսկ տատ, ինչքա՞ն էիր կարոտել քո որդուն և ինչքա՞ն ժամանակ է հարկավոր այդ կարոտը առնելու համար։

-Կարոտը այնպիսի բան է, որ չափ ու սահման չունի, չես կարող ասել, թե ինչքան ես կարոտել: Դե դու պատկերացրու յոթ տարի չտեսնես որդուդ, և անակնկալ ձևով հայտնվի դիմացդ։ Ժամանակ, ի՞նչ ժամանակի մասին կարող է խոսք լինել, ինչքան էլ ժամանակ տան` կարոտը առնելու համար, մեկ է, ծնողը միշտ կարոտում է իր զավակներին, անգամ եթե իր կողքին լինեն։

Եվ ես, տեսնելով տատիկիս թաց աչքերը, չշարունակեցի նրան հարցեր տալ: Ամբողջ օրվա ընթացքում հետևում էի նրան և տեսնում էի, թե ինչքան երջանիկ է իմ տատը։

Բայց օրը դեռ ավարտված չէր, առջևում մեզ աշխատանքով լի օր էր սպասվում։ Եվ, ահա, արդեն երեկո էր, խառնաշփոթ էր տիրում մեր տանը։ Շատ հյուրեր ունեինք, որովհետև հորեղբորս գալու կապակցությամբ գառ էինք մորթել, «մատաղ» էինք արել։ Եվ այդ իրարանցման մեջ ես միայն ուշադրությունս սևեռել էի տատիկիս վրա և զգացի, որ նրա երջանկությանը չափ ու սահման չկա: Մենք բոլորս երջանիկ էինք։ Բոլոր գավաթները ծփում էին, կենացները գնալով քաղցրանում, ամենուրեք տիրում էին գեղեցիկ ժպիտները, ջերմ-ջերմ խոսքերը, մի խոսքով, ամեն ինչ հիասքանչ էր։ Հավաքվածներն այնքան էին տարվել քաղցր զրույցով, որ չնկատեցինք, թե ինչպես դարձավ ուշ գիշեր։ Մարդիկ կամաց-կամաց սկսեցին միմյանց հաջողություն մաղթել և խմել վերջին բաժակը, որը իր բարեմաղթանքով ու կենացով ծաղկեցրեց տատիկս.

-Ցանկանում եմ բոլոր ծնողներին, ովքեր օտարության մեջ ապրող զավակներ ունեն, թող ապրեն այս ուրախ պահը, թող նրանց զավակներն էլ գան տուն: Այս վերջին բաժակով ուզում եմ խմել օտարության մեջ գտնվող բոլոր զավակների ու նրանց վերադարձին անհամբերությամբ սպասող ծնողների կենացը: Խմենք, թող անուշ լինի:

Հարցազրույց Սարուխանի մեխանիզատոր Թաթոս Նաջարյանի հետ

-Կպատմե՞ք Ձեր մասին:

-Մասնագիտությամբ մեխանիզատոր եմ, ծնվել եմ Սարուխան գյուղում, աշխատում եմ Սարուխան գյուղում համագյուղացիներիս համար:

-Քանի՞ տարի է, ինչ զբաղվում եք մեխանիզատորությամբ:

-Արդեն 25 տարի է, ես էս գործին եմ:

-Իսկ ի՞նչ կասեք աշխատանքային գործունեությունից, այն ինչպե՞ս է ընթանում գյուղում:

-Նորմալ է ընթանում, բայց մենք մեր աշխատանքից գոհ չենք, որովհետև ժողովուրդը չը կանում վճարա, ես չեմ ստանում իմ ծախսած գումարը, իմ վառելիքի գումարը, մե խոսքով, դժգոհությունը շատ է:

Ես կասեի, որ բնակչության շատ քիչ տոկոսն է վճարունակ, մնացածը պարտքով են թողնում` ասելով. «Աշունը տղերքը գան, կտամ»:

-Իսկ կա՞ն մարդիկ, ովքեր ունակ են վճարելու, սակայն չեն զբաղվում հողագործությամբ:

-Այո’, կան, ունեն ու չեն ներդնում: Էսօր հողագործությունը «լատարեի» նման բան է, Հիրանք էսօր ցանում են, մշակում, վերջում չեն կանում իրացնեն, դրա համար էլ էլ չեն զբաղվում, ասում են` դսից էկած փողը պահենք, ապրենք:

-Իսկ Դուք որպես գյուղացի հողագործությամբ զբաղվո՞ւմ եք:

-Այո, ես զբաղվում եմ, ցանում եմ հեկտարներով հացահատիկ, նաև կարտոլ: Ցանում եմ, մշակում ու ստացված եկամուտով պահում եմ համ ընտանիքս, համ գյուղացիներիս:

-Դուք նշեցիք, որ գյուղացիներին էլ եք պահում, իսկ ի՞նչ եք անում գյուղացիների համար:

-Ես իմ ստացած բերքը վաճառում եմ համեմատաբար ավելի էժան գնով և մեծ մասը «նիսյայով»:

-Իսկ ինչպիսի՞ն է Ձեր և համագյուղացիների հարաբերությունը:

-Մենք շատ լավ ենք իրար խետ, հիրարից երբևէ չենք նեղացե, հիրար հարգում ենք, մե խոսքով, լավ է:

-Իսկ բացի Ձեզանից գյուղում կա՞ն այլ մեխանիզատորներ և քանի՞սն են:

-Իհարկե կան, ես, եթե չեմ շփոթում մե 15 հոգի, շատվոր ենք, էլի:

-Իսկ ինչպիսի՞ աշխատանք եք կատարում գյուղում:

-Դը`, վար, ցանք, քաղ, կապ, կոմբայնով հացահատիկի հավաքում և գյուղատնտեսական բոլոր աշխատանքները:

-Ես գիտեմ, որ աշխատանքների ժամանակ վնասվածքները շատ են լինում, այ ի՞նչ կասեք դրա մասին:

-Հա’, բա ո՞նց, վնասվածքներ շատ են լինում: Ո՞նց կարա չըլնի, եթե մեր հողերը քարքարոտ են, մելորացիա արուկ հողեր են, առանց վնասի չըլնում:

-Իսկ վնասների դեպքում ո՞ւմ եք դիմում առաջինը, կա՞ արդյոք մեկը, ով աջակցում է Ձեզ այդ հարցում:

-Չէ խա, մըկա` ո՞վ ա ում աջակցում: Ես իմ ուժերով լուծում եմ լրիվ հարցերը, բայց դը դժվարությամբ, էլի: Առուկս գումարն էլ օգտագործում եմ էդ հարցերը լուծելու համար:

-Իսկ վնասված դետալներ գտնելը խանութներում հե՞շտ է, թե՞ ոչ:

-Գիդո՞ւմ ես, իմալ, կան դետալներ, որ հեշտ են ճարվում, կան որ շատ դժվար: Օրինակ, իմ կոմբայնի «պագռիշկեն» ծակվել էր: Ես ըտու համար 300 դոլար փող եմ ծախսե, գացեր եմ Վրաստանից բերեր եմ: Ես կխնդրեի, որ անվադողերի կազմակերպությունները օգնեին լուծել էդ հարցը: Ես կանի` իմ էդքան փողի 50 %-ը ծախսի, էդ «պագռիշկեն» էստեղից առնի:

-Պարոն Թաթոս, ի՞նչ տարբերություն կա սովետական և նոր մեխանիզմների միջև:

-Կա շատ մեծ տարբերություն: Դը սովետական ժամանակների տրակտորներն ու մեխանիզմները իմալ էլ հըլնի, լավն են, ավելի դիմացկուն, քան էս թեզա տրակտորները: Ես թեզեքը հլը չես քշում, մետր-մետրի վրա փչանում ու մեր փողերը ուտում:

-Գյուղում կա՞ն սովետական ժամանականերից մնացած գործող տրակտորներ:

-Այո, կան, ու էդ տրակտորներից մեկը ես եմ քշում:

-Իսկ սովետական տրակտորների դետալնե՞րն է հեշտ գնել, թե նոր տրակտորների:

-Հա, դե սովետականինը ավելի հեշտ ա, համ էլ էժան: Նորը շատ թանկ ա, գնելը դժվար ա, բայց ինչ անենք, եթե պետք ա լինում, առնում ենք, ինչքան էլ թանկ լինի:

-Գիդաք ի՞նչ կա, էնքան դժվար ա, որ էս կոմբայնի ակի համար չորս օր մնացել եմ դաշտում` կոմբայնի կողը, բացի էդ էլ, էնքան փող ծախսեցինք, որ էդ փողով իմ համար մե հատ թույն ավտո կառնի (միջամտեց որդին` Գարիկը):

-Գարիկ, դու որպես երիտասարդ, հարկ համարո՞ւմ ես լինել քո հոր կողքին, օգնել նրան աշխատանքում:

-Այո, եթե ես ու իմ ախպերները չըլնենք, էլ ո՞վ գըքա մեր հորը կօգնա, բացի էդ էլ, ես սիրում եմ էս գործը:

-Ցանկանո՞ւմ ես շարունակել հորդ գործը:

-Խա բը իմալ, համ ես, համ իմ էրեխեքը, մեր ազգը պըտի տրակտորիստների ազգ ըլնի: