Իմ էջը խորագրի արխիվներ

Gohar Petrosyan

Անուրջ տանիքում

Կգա այն օրը, երբ մեր դաշտերում
Ձեռքդ բռնած կքայլեմ հանգիստ,
Եվ մանկությանս խենթ քամին կրկին
Ետ կգա իր հետ ծաղկի բույրերով։

Կնստեմ կանաչ ծառի շվաքում,
Լուռ կհետևեմ քո աշխատանքին,
Ու ծաղիկներից պսակ գործելով
Ուրախ կվազեմ` կարոտ քո գրկին։

Կգրկես ինձ քո ամուր ձեռքերով,
Կասես` գեղեցիկ է պսակը իմ,
Ու քո խոսքերով հոգիս լցնելով`
Թևեր կտաս իմ երազանքին։

Դաշտերում անհոգ կվազեմ անվերջ
Ու կմոռանամ տունդարձի մասին,
Քանզի ողջ կյանքում ուր էլ որ լինեմ`
Միայն քեզ հետ է տունը իմ։

Արևի շողերը դեմքիս կընկնեն,
Ու կփակվեն աչքերս հոգնած,
Մթին գրկումդ ինձ տուն տանելով`
Մանկությունս կարծես հեքիաթ կթվա։

Բայց խավարներում հոգիդ կորցնելով
Քայլում եմ մութը ներսումս պահած,
Մնաց ինձ միայն դաշտերի քամին`
Մանկության բույրը իր մեջ հավաքած։

Եկան ու անցան օրերը այն հին,
Երբ քո գրկում էի տուն դառնում քնած,
Ու այն խենթ քամին` դաշտի բույրերով
Կմնա լոկ հուշ իմ երազանքին։

Ու մենակ, դատարկ տանիքում նստած
Կսպասեմ երկնքից ընկնող աստղին,
Որ քեզ այնտեղից իր գրկում պահած
Բերի ու թողնի հավերժ իմ կողքին։

shushanik papazyan

«Խոհանոցային զրույցներ»

Շաբաթվա սկզբին էի որոշել գրել, բայց հետո մտափոխվեցի՝  շաբաթվա կտրվածքով ավելի շատ պատմելու բաներ կլինեն։

Ինչպես տեսնում եմ՝ չեմ սխալվել։ Առավոտյան բժշկուհիս էր զանգել։ Անհանգստացա, որովհետև արթնացրեց ինձ։
Միշտ հետս էդպես է լինում՝ միանգամից վատ բաներ եմ սկսում երևակայել։
«Կարո՞ղ է արդեն մեռնելս եկել է, ես տեղյակ չեմ»,- մտածեցի ու պատասխանեցի զանգին։ Կեսօրին ծիծաղս եկավ  առավոտվա կատարվածի վրա: Պարզվեց զանգել է, որ իրենց տուն հրավիրի։ Ավելացրեց, որ կարծում է, թե լավ աղջիկ եմ ու պիտի անպայման իր որդու հետ ծանոթանամ։
Ես էլ համաձայնեցի, որ երկար չխոսենք։
Կեսօրից հետո մտածում էի՝ ես համաձայնեցի որ լա՞վ աղջիկ եմ, թե՞ որ ուզում եմ ծանոթանալ ևս մեկ անհաջողակի հետ։

Պիտի ինձ զբաղեցնեի մինչև խոհանոց գնալս ու ճաշելս։ Գիտե՞ս՝ լինում է, որ օրս կեսօրից է սկսվում։
Ոչ հաճելի է, ոչ էլ տհաճ ՝ արթնանում եմ, էլի։
Խոհանոցում միշտ մայրս է լինում՝ ինձնից ու մնացած բոլոր կանանցից շատ։
Մենք գրեթե միշտ զրուցում ենք խոհանոցում, ու երբ մայրս ուզում է վիրավորել ինձ, ասում է. «Իսկը հորդ ես նման»։
Սովորաբար նման դեպքում չեմ հակաճառում՝ հայրս իսկական «ծիտ է» ու հետևաբար` ես էլ։ Ի՞նչ վատ է որ։

Շաբաթվա սկզբում ընկերոջիցս բաժանվեցի։ Ավելի ճիշտ, չգիտեր, որ ինքն իմ ընկերն է։ Պարզվեց ինչ-որ կարճահասակ մեկի հետ է։ Առաջին բանը, որ եղավ այս շաբաթ իր` իմ ցանկալի փեսացուների ցուցակից դուրս թռչելն էր։
Ճաշին ոսպով ինչ-որ ապուր էր։ Երևում էր, որ մայրս կարգին ջանք էր թափել։ Ստիպված եղա ամբողջությամբ դատարկել իմ բաժինը, որովհետև նոր խոսակցության տրամադրություն չունեի։
Ինչպես միշտ, վերջում կրկին գալու էր այն եզրակացության, որ ինձ մի կարգին տղամարդ է պետք։

Հաջորդ օրերին ձյուն էր տեղում։ Մայրս ասաց, որ լավ կլինի տանից դուրս չգամ՝ սառելու եմ։
Հետո հիշեցի բժշկուհուս. հա, էլի, իսկական լավ աղջիկ եմ։ Լսեցի մորս ու ոչ մի տեղ չգնացի։
Հանդիպում էինք կրկին  խոհանոցում։ Չորեքշաբթի երեկոյան կրկին ապուր էր ընթրիքի սեղանին։
Առհասարակ քեզ մի բան ասեմ ՝ մայրս սովորություն է ունեցել լսելու տատիս։
Տատս էլ ձմռանը միշտ ասում էր, թե խոհանոցում միշտ տաք ինչ-որ բան պիտի եփված լինի, որ երեխեքի եղած-չեղածը տաքանա։
Մեկ-մեկ զայրանում եմ մորս հնազանդության վրա։ Չնայած կարգին անհնազանդություն է ունեցել ժամանակին։
Ինձ հաճախ է ասում, թե իրեն էլ եմ նման։ Բայց հիմա իմ անհնազանդության ձեռքը կրակն է ընկել։
Ոնց հասկանում եմ, սպասում է, որ «կրքերը հանդարտվեն»։

Երբեմն ինձ թվում է, թե ես ինչ-որ սխալներ եմ թույլ տալիս ու ամեն բան սկսվում է այնտեղից, թե ինչպիսինն եմ ես։
Ես գրեթե ոչինչ չեմ անում, բայց ամեն գիշեր արթնանում են մահճակալիս տակ թաքնված հրեշներն ու խաղում են մազերիս հետ։
Չեմ ստի, եթե ասեմ, որ հիմա ամենաշատն ուզում եմ, որ դա տեղի չունենա։
Ես գիշերով հիմար երազներ եմ տեսնում, որոնք իրականում պատահել են ինձ հետ, ու սարսափում եմ, որովհետև դրանք նորից կրկնվում են։
Ես երբևէ չեմ հարցրել, թե հրեշներն ինձնից ինչ են ուզում։ Բայց խոհանոցային զրույցներում բորբոքվում ու հարցնում եմ, թե ինչ է իրենց ուզածն ինձնից։

Շաբաթվա վերջին ցանկալի փեսացուների նոր ցուցակ գրեցի։ Չէի ասի, թե ուզում եմ ամուսնանալ։ Երբեմն սիրտս կարգին, տեղը-տեղին ժամադրություն է ուզում։ Կարծեմ հինգշաբթի երեկոյին էր։ Մայրս ասում է, որ իր կյանքի միակ տղամարդն իր կողքին չէ։ Չգիտես ոնց է ստացվում, բայց ես շաբաթական երկու անգամ կորցնում եմ իմ կյանքի միակ տղամարդուն։
Ուզում եմ ասել, որ մայրս ճիշտ է՝ ես գաղափար չունեմ, թե ինչ եմ անում կյանքիս հետ։

Երեկոյան բացահայտեցի, որ մայրս օրագրություններս է գտել։ Ոնց հասկացա, նաև կարգին տնտղել է։
Առավոտյան խոհանոցային խոսակցություն ունեցանք։ Ասաց, որ առողջականիս հետևեմ, իսկ երազները հիմար բաներ են։ Պետք  է կարգին բան մտածել, դրանից ազատվելու համար։

Ես հաճախ եմ մտածում, որ այսօրն ինձ սպանեց, բայց շարունակում եմ առավոտյան արթնանալ, գնալ խոհանոց ու նախաճաշել։

Շաբաթվա վերջը գրեթե ոչինչ չբերեց։

Ես առավոտյան իմ սուրճը սառը պատշգամբում վայելում էի, մայրս էլ բողոքում էր, որ պատերազմից հետո ամեն ինչ թանկացել է։ Մենք խոսում էինք իմ երազների մասին, ավելի ճիշտ ես ջրին էի պատմում, որ չքվեին վարդագույն աչքերով հրեշները։ Հիշում եմ, որ մայրս լսում էր։ Տատիս պես, երբ կծկվում էի տատիս  ոտքերի մոտ ու պատմում, որ մեր բակում ոսկիներ կան՝ առավոտյան վաղ պիտի արթնանամ, որ գնամ գտնեմ։

Հաջորդ օրը մորս հարցրի ՝ տատը տեսնես գիտի՞, որ ոչ մի ոսկի էլ չգտա մինչև հիմա։ Որ գտածս միայն հողոտ գդալներ են եղել ու դրանցով սրա-նրա սիրտն եմ փորփրել ու ինձ համար տեղ չեմ գտել։
Գիտե՞ս, նման դեպքերում, երբ ես անկապ փիլիսոփայում եմ, մայրս ասում է ՝ լավ կլինի։
Ճիշտը որ ասեմ, ես էլ ամեն անգամ հրեշների հետ քոռ դանակով կռվելիս ինքս ինձ համոզում եմ, որ մայրս ճիշտ է՝ լավ կլինի, ու եթե աչքերս փակեմ, հետո բացեմ՝ հրեշները կգնան, ու ես նորից խոհանոցում կլինեմ։

Elina Yerkanyan

Ճեղքեր

Եթե չների քեզ առավոտը

երկնային ձայնի հուշումներն լսելով

քո ձեռքն եմ բռնում արտացոլանքում:

ամուր, կարծես մի թել հյուսելով.

թեթև տա՛ր քարկապը կախյալ զգացմունքում

 

ու ստվերը՝ պոկած սենյակի անկյունից,

քեզնից կտանեմ անտեր մի հեռու:

կարծես թե գժվում եմ այն խուսափումից,

որ մթության մեջ կդառնաս դու ուրու:

 

մարդկանց հայացքները լքված փողոցում,

որ վաղուց պղծվել է նրանց մեղքերով

անվտանգություն անկեղծ չեն սուլում:

«Արի՛ վազենք բոբիկ ապակու վրայով»:

 

դու, չես մտածում քո հոգու մասին,

չես զգում նույնիսկ այդ ճիչը արյան:

բայց հիշիր քո սիրուց տանջվող անհասին:

Ես վախենում եմ ամեն մի վայրկյան

 

սարսափում եմ ես ամեն լուսաբաց

փնտրել քեզ մահվան սև ծալքերի մեջ:

հույս ունենալով, որ արևի դիմաց

կյանքիդ կրակը կվառվի անշեջ:

 

Ճեղքեր

Եվ հոգնած մարդկանց եսասիրությունից

մաշված երկնքից իջնում է նա ցած:

ոչ մեկ չի բացի իր սիրտը անբիծ

մի անհայտ ստվերավոր պատկերի դիմաց:

 

բոլորն էլ ջարդվում են այս աշխարհում:

դրա հետ հաշտվում են կամ մնում լքված:

բայց մի բանն է բոլորին միավորում:

երբեք էլ հետ չեն գա մասնիկները կոտրած

 

ի ծնե մենք փորձում ենք դատարկ ճեղքերում

տեղավորել սիրալիր մեզ մարդկանց:

ու խցկու՛մ ենք, խցկու՛մ ենք, խցկու՛մ ու խցկու՛մ:

բայց ի վերջո միայն ճմրթում ենք նրանց:

 

ասում են, որ մենք մինչև կյանքի վերջ

փորձում ենք լցնել այդ բացերն մնացած:

ու էլ կարևոր չի մեր համար էլ հեչ

որ ճեղքերն այդ քանդում են մեզ մի օր հանկարծ…

 

Համահունչ

օրեր կան հիշում եմ հայացքը քո լուրջ:

եվ լուրջ այնքանով, որ չէիր հավատում:

հանկարծ գիտակցում եմ, որ իրականում

երբեք մենք չենք եղել քո հետ համահունչ:

 

հոգումդ շեփոր էիր նվագում գաղտնի,

բայց ձևացնում էիր զորեղ մի թմբուկ:

իսկ երբ հեռացա ես կեսօրին,

հանեցիր դիմակը դեմքից քո փափուկ:

 

հաճախ թվում է, թե մտքիս մեջ

քո տան ճանապարհն եմ վերստին անցնում:

բայց արդյո՞ք արժի միայն կռիվ եվ վեճ

վերածել մի բանի, որին չեմ դիմանում:

 

մենք շնչում էինք քեզ հետ տարբեր օդերով

ես երկրային՝ դու անվեհեր:

բայց չափից շատ խղճուկ է

հաշված օրերով մոռանալ զգացունքը այդ՝ կոչված սեր:

 

Շնչահեղձ

ցորենակար երակներդ համբուրեմ աննկատ,

որ կորչեն մտքիդ կասկածները թյուր:

ուզում եմ թողնել, հեռանալ անընդհատ.

այստեղ միշտ զգացել եմ ինձ ինչպես հյուր:

 

ինչքան համոզես, որ քեզ չլքեմ՝

հետևի մուտքի դուռն թողնելով կիսաբաց,

ես հեռանում եմ շնչահեղձ՝

վերջին բառն անգամ մինչև վերջ չասած:

Շաբաթ իրիկնամուտ

Դառնությունը կամաց ավելանում է։
Իսկ մութն սկսվում։
Գիշերը հիմա պիտի սկսվի։
Իսկ մենք հեռու ենք։
Դառնությունը դուրս է գալիս
Իր սահմաններից,
Որ վերջույթներդ են։
Մութն սկսվում է։
Էլի առանց քեզ։
Ես ու մութն ընկած ենք
Այսուհետ։
Ընկած ենք մենք
Ու դառնանում են,
Գետնին տրորված,
Դեղին երազները նրա։
Աստղերը, սեր իմ,
Մթան ոտքի տակ,
Ընկան ջրափոսն ու խորտակվեցին։
Գոնե աստղերը եթե մնային
Դառնությունը քիչ կլիներ
Մի քիչ։
Աստղերը դեղին`
Երազները մթի։
Ոտնակոխ եղան մթի ոտքերով։
Ու դառնությամբ իմ։

***
Ինձնից դեռ մնացել է մի քիչ
Այդ քիչը առ թևերիդ մեջ,
Լայն թևերով փրկիր ինչ կա։
Մնացածը այրվեց այնտեղ`
Սիրո դահիճ հնոցի մեջ։
Դու ինձ նետեցիր դրա մեջ։
Մոխիր դարձա ու մոխրագույն,
Քամին տարավ մոխիրները,
Մոխրագույնը ցրվեց օդում,
Բայց վհատվել պետք չէ, դահի՛ճ,
Ինձնից դեռ մնացել է մի քիչ։

***
Ես անընդհատ գողանում եմ,
Ինքս ինձնից գողանում եմ
Ինձ։
Ես անընդհատ գողանում եմ,
Ինքս ինձնից գողանում եմ
Տալիս քեզ։
Ես անընդհատ գողանում եմ,
Ինձնից քեզ եմ գողանում
Ու տալիս քեզ մոռացության ճիրաններին։
Հետո պայքարում ճիրանների դեմ,
Նրանցից գողանում քեզ
Ու տալիս ինձ։
Սա կրկնվող ու չընդհատվող
Պայքար է լուռ։
Սա չավարտվող ու չսկսվող
Պայքար է սուտ։
Սա պայքար է։
Իմ ու իմ միջև
Հանուն քեզ։

***
Չգիտեմ ինչու գուցե օրենք է։
Գուցե կյանքը այս
Դանդաղ չի անցնում։
Գուցե կյանքում այս
Դանդաղ չեն անցնում։
Գուցե կյանքում այս
Ցածր չեն խոսում։
Չգիտեմ ինչու, գուցե օրենք է։
Գուցե կյանքը այս
Ինձ նմաններին չի կարող տանել։
Գուցե կյանքը այս պետք է անտեսել։
Փախիր, կյանքը այս ունի օրենքներ։
Դու չկաս այնտեղ։
Չգիտեմ ինչու, գուցե օրենք է։

***
Այսօր դու իրական ես։
Այնքան պարզ, տեսանելի։
Երբեմն էլ դառնում ես
Անտեսանելի քամի։

Այս պահին դու այստեղ ես,
Մոտ ես ու շատ իրական։
Գնալ հիմա կարող ես,
Քամու մեջ հույսեր չկան։

Քամու մեջ հույսեր չկան
Քամին ուժ է ու շարժում,
Քամու հետ հույսեր չկան։
Քամու պես ցավ չես զգում։

Քամու պես անցնում ես լուռ։
Քամու հետ անցնում արագ։
Ինձ թողնում ես լոկ սարսուռ,
Հուզմունք, դավեր ու կրակ։

***
Հիմա ավելի քան երբևէ
Ունեմ կենարար կարիքը քո։
Հիմա ավելի քան երբևէ
Ունեմ տխուր, կիսատ երեկո։

Հիմա արդեն, գուցե էլ երբեք
Ուզում եմ անկեղծ լինել քեզ հետ։
Հիմա արդեն, գուցե էլ երբեք
Ուզում եմ դանդաղ խոսել քեզ հետ։

Հիմա` գուցե արդեն շատ վաղուց,
Ես վճարել եմ գինը սիրո։
Հիմա` գուցե արդեն շատ վաղուց,
Ես զգացել եմ ցավը սիրո։

Հիմա, ու երևի թե ընդմիշտ
Տեսնելիս քեզ հեռու կվազեմ,
Հիմա, ու երևի թե ընդմիշտ
Ինքս ինձ ու քեզ էլ կխաբեմ։

***
Սարսափը այս գուցե չքվի։
Ուրվականը գուցե կորչի։
Խավարը այս գուցե ցնդի։
Ցերեկը այս գուցե մթնի։
Կյանքը այս գուցե պարտվի։
Բայց սերը քո, որ լույսն է իմ,
Չի ստվերվի։

shushanik papazyan

«Իմ օրագրի անունը Կիտտի չէ»

Բարև, իմ սիրելի օրագիր,

ես նորից քեզ գրում եմ, որովհետև մի կարգին անելու բան չի մնացել։ Դու արդեն գիտես՝ ինձ որևէ մեկը չի խնդրել գրել ու ոչ էլ գովաբանել է, թե գրել գիտեմ։ Ուղղակի այս առավոտ մեջս այնպիսի ուժեղ զգացողություն էր, ասես համակերպվեցի, որ գլուխս դնելու տեղ չունեմ։ Կընդունե՞ս ինձ։ Շատ ասելու բան էլ չունեմ։

Ամանորը ընտանիքիս հետ դիմավորեցի ու հասցրի մի գիրք ավարտել (Զամյատինի «Ջհանդամում»-ը)։ Չգիտեմ, էդ ոնց է ստացվում, բայց ընտրածս գրքերը ինչ-որ բանով գլխիս են տալիս, ես էլ թիթիզանում ու մտածում եմ՝ վա՜յ, իսկը ես եմ հերոսը։

Իմ սիրելի օրագիր, գիտե՞ս, այս անգամը շատ տխուր ստացվեց։ Ինձ համար հանգիստ կարդում էի, մեկ էլ Իվանիչն ասում է. «Ինքս ինձ հետ՝ դեմ դիմաց մնալու ուժ չկա»։ Թիթիզություն կանեմ, բայց իսկն իմ մասին է։

Քաղաքում այս տարի ձմեռը շատ զզվելի ու ցուրտ է, դրսում մնալու ուժ չեմ ունենում, տանն էլ ուժերս հատում են ու անկողնուց չեմ կարողնում վեր կենալ։ Իսկ անելիքներ շատ կան, ու ինձ թվում է, թե դրսում իմ կարևորությունը գնալով նվազում է։ Ի տարբերություն նոյեմբեր և դեկտեմբեր ամիսների, ես շատ քիչ եմ զբաղված, քնելու շատ ժամանակ ունեմ ու օրվա մեջ կարգին՝ երեքանգամյա սնունդ ընդունելու։ Մայրս ասում է, որ արդեն ժամանակն է ինձ հետևելու՝ նախորդ 4 ամիսների ընթացքում կարգին հոգնել եմ։ Գիտե՞ս՝ չեմ ուզում գրել նախորդ ամիսների մասին։ Չնայած չէր խանգարի մի երկու բանով կիսվելը։

Նախքան որևէ բան պատմել սկսելը, ուզում եմ քո էջերում թողնել նախորդ գիշերների բոլոր վատ երազները, որ նստել են շնչիս ու փախցնում են քունս։

Իմ սիրելի օրագիր, զգացողություն ունեի, որ եթե չպատմեմ որևէ մեկին անքուն գիշերներիս մասին, դրանք կկորչեն։ Արդեն մի քանի ամիս է, ես նորմալ չեմ քնել, ու օրերս ինձ ասացին, թե տեսքս շատ վատ է՝ աչքերս սովորականից ուռած են ու գույնն էլ կարծես կապույտին է տալիս։ Ես անընդհատ լսում եմ ինքնախնամքի մասին, բայց ուշքի գալ չի ստացվում։ Հիմա ժամանակներ են, երբ գիտակցում եմ ՝ վաղն այսօրվանից ավելի ցավոտ կարող է լինել։ Ու գիտե՞ս վատը որն է, որ հենց այդպես էլ պատահում է։ Չի կարելի ասել, թե համակերպվել եմ, որովհետև ամեն օրվա հետ կորստի ու ցավի նոր կետեր են բացվում մարմնիս վրա, ու ես զարմանում եմ։

Իմ սիրելի օրագիր, ես չեմ կարող պատասխանել, թե սա ի՞նչ կյանք է, և ի՞նչ եմ անում դրա հետ ես։ Այս առավոտվա պես առավոտներին ես սովորականի պես խմում եմ մեկ բաժակ թեյ ու անցնում գործերիս։ Իսկ գիշերները մեկը մյուսից տարբերվում են։ Դրանք գալիս են,  և ուղեղիս ծալքերում թառում են անցած-գնացած օրերի տաք հիշողությունները։ Ցուրտ գիշերներին դեմքիս տաք արցունքներն են մաղվում։

Ես կարծեմ քեզ պատմել եմ, թե ինչպես պատերազմը սկսվելու պահից դարձա ընկեր Շուշանիկ, բայց հիմա դրա մասին չեմ ուզում գրել՝ շատ եմ խոսել։

Իմ սիրելի օրագիր, կներես, որ քո էջերին վերջերս գրում եմ միայն տխուր ու հիմար բաներից։ Ուզում եմ, որ ընդունես ինձ ու գուրգուրես։ Երբ փոքր էի, տատս մատները սահեցնում էի մազերիս միջով, ու աշխարհում ամեն փոթորիկ թափվում էր ականջներիցս, ու ես խաղաղվում էի։ Ինչի մասին էլ ուզում եմ գրել, գալիս ու կանգնում եմ լուսեղեն իր առաջ։ Չեմ թաքցնի, որ միակ անհարմարությունը, որի հետ չեմ համակերպվում, իր չլինելն է։

Իմ սիրելի օրագիր, ինձ մոտ չի ստացվում չգրելը պատերազմի մասին։ Այս առավոտվա պես առավոտներին, ուզում եմ գրոտել քո էջերն։ Ընդամենը ասա քեզ կարդացողներին, որ իմ միջի բոլոր կանայք հոգնել են։ Ու որքան էլ տհաճ է խոստովանելը, այս առավոտվա պես առավոտները ամենաիսկականն են թուլանալու համար։

Իմ սիրելի օրագիր, ինձնից չե՞ս նեղանա, եթե քո էջերին արտագրեմ 12 ամյա մի աղջնակի օրագրից, ում հետ ծանոթացա պատերազմի սկզբից։ Գիտե՞ս, երբ դասասենյակում էի (որը բնավ էլ դասասենյակ չէր եղել նախկինում՝ գրում էի իրերի պահարանի վրա, որպես գրատախտակ), իսկական ուժեղ աղջիկ էի ու թույլ չէի տալիս՝ տեսնել, որ ամենաշատն այդ պահին ուզում էի թեքվել բարի մեկի ուսին ու դատարկել արցունքներս։

Քեզ այսօր ուզում եմ ծանոթացնել Միրայի հետ, ով եկել է Հադրութից, իսկ այժմ վարձով բնակարանում է ընտանիքի հետ։ Իմ սիրելի օրագիր, ես չգիտեմ, թե ինչպես ստացվեց, բայց դասարանիս հետ արագ մտերմացա ու դարձա իսկական խորհրդատու՝ օգնելու կյանքի դաժանություններին դիմանալու։ Մի ծիծաղիր, դու միակն ես, որ գիտես՝ ինքս չեմ դիմանում, ուր մնաց` օգնեմ ուրիշին։ Ես քեզ գրում եմ ու մենակությունս կոտրվում է։ Իրենց համար էլ օրագրեր գնեցի ու դարձրի իսկական Աննա Ֆրանկներ։ Միրան էլ մեծ սիրով ընդունեց խնդրանքս՝ գրել ամեն օրը ժամանակավոր կացարանում։

Իմ սիրելի օրագիր, միակ լավ նորությունն այն է, որ այժմ դասարանիս օրագրերը վստահելի ձեռքերում են և սպասում են հրատարակման։ Բայց այս մասին ավելի ուշ կպատմեմ քեզ։ Ինչպես ես եմ քեզ գրում, այնպես էլ երեխաներս իրենց օրագրերին, ու գիտե՞ս, ինձ համար ամենազարմանալին այն էր, որ օրվա վերջում դրանք ինձ էին հանձնում։

Իմ սիրելի օրագիր, բանից պարզվում է, որ ես միակը չեմ, ով ամեն օր կարող է զգալ ցավի ու կորստի զզվելի զգացողությունը։ Բայց հասկանո՞ւմ ես մտահոգությունս՝ նա ընդամենը 12 տարեկան աղջնակ է։ Երբեմն թվում է, թե իր օրագրությունները կարդալու ուժ չունեմ, բայց ես եմ չէ՞ խնդրել։

«Դեկտեմբերի 14: Շուտով Նոր տարի է, և ես լսել եմ, որ Ամանորին բոլորի երազանքները կատարվում են։ Դե երևի դու արդեն գիտես, որ ես երազանք կպահեմ, որ պատերազմը վերջանա, և իմ հայրենիքը ինձ վերադառնա։ Այսօր ինձ համար ցավալի օր էր։ Չնայած այսօր բոլորով գնացել էինք Գյումրին տեսնելու։ Երբ դեռ գնում էինք, մեքենան կանգնեց, բայց բարձրանալիս մայրս կանչեց ինձ ու ասաց, որ պապիկս մահացել է։ Ես շատ տխրեցի, բայց մայրս ասում է, որ պապիկը մահացել է կորոնավիրուսից, բայց ես չեմ հավատում։ Իմ կարծիքով, նա ոչ թե կորոնայից է մահացել, այլ իր տան կարոտից։ Մինչև մահանալը նա հորս ասում էր՝ ինձ իմ տուն տարեք։ Մենք նրան չէինք կարողանում բացատրել, որ այլևս Հադրութ չկա. նա մեզ չէր լսում ու իր ուզածն էր կրկնում։ Ես շատ եմ սիրում իմ պապիկին, նա միշտ մեզ համար ամեն ինչ անում էր, մենք ոչ մի անգամ դժգոհ չէինք։ Բայց նա հիմա չկա, և ես դրանից ազդվում եմ։ Նա միշտ մորս ասում էր. եթե մահացա, երեխաներին լավ կնայես։ Երբ ուշ էինք տուն գնում, նա անհանգստանում էր։ Թեկուզ հիմա նա չկա, իր սրտում մենք միշտ կմնանք։Պապիկ, թող քո հոգին ճախրի երկնքում։ Գիտե՞ս՝ մայրս էլ է համաձայն, որ պապիկս կարոտից է մահացել։ (Նկարել է սրտիկ՝ Հադրութ, իմ ծննդավայր։ Մի քանի տեղ ընդգծել է գրածը, ես էլ արտագրելիս նույնությամբ կրկնել եմ)»:

Իմ սիրելի օրագիր, հասկանո՞ւմ ես, էս աշխարհում մի բան սխալ է, ինքն ընդամենը 12 տարեկան է։

Այստեղ ուզում եմ քեզ հրաժեշտ տալ, դեռ պատմելու շատ բաներ կան։ Խոստացիր ինձ, որ կընդունես ու կգուրգուրես ինձ, ինձ թվում է՝ սիրտս էլի կոտրված է։

Իսկ ու՞ր ես դու…

Սիրուն է, ու…

Չէ~… Ավելի շատ սիրուն է: Տխուր է … Շա~տ է տխուր:

Տեսնես` իմ սիրտն էլի էսպես ցավե՞լ է: Կարծես թե ցավել է, բայց չեմ հիշում արդեն:

Մի օր այս ձեռագիրն էլ մոռանամ, ու «լինենք խայտառակ», ինչպես կասեր ապարանցի տատիկս: Այս ցավի ձեռագիրը. ՄՈՌԱՆԱՄ…

Բլինչիկ: Նա: Նա: Նա: Նա: Հեռուստացույց: Նա: 11:48: Նա: Նա: Ձեռքեր: Մութ: Մանդարին: Նոր օծանելիքի բույր: Մոխրահոտ: Կանաչ: Արցախ: Նա: Այնտեղ: Կնճիռներ: Այտերի փոսիկներ: Ոսկեգույն սփռոց:11:49: Լույս: Նա: Նա: Նա…

ՀԻՇԻ՛Ր

Հիշի~ր …

Ու՞ր ես…

Մոռացում…

Ես շու՞ն եմ:

-Չէ հա, ինձնից ի՞նչ շուն՝ թեկուզև միայն այն պարզ պատճառով, որ շներին սիրում եմ:

Ես վախկոտ կենդանի եմ: Իսկ միգուցե անիմա՞ստ է վախենալը: Իսկ եթե ջնջվի՞ ամեն բան:

Դատարկություն…

Մոռացում…

Մոռացում: Մոռանալ: Մոռացել եմ: Մոռանում ենք: Մոռացում: Մոռացկոտ: Կենդանի: Կենդանիներ: Կապիկ, շուն, նապաստակ, գայլ, մարդ, շնաձուկ…

Տենց մի նայի սառած աչքերիս: Հյուրերը մեկ է` գալու են: Աչքերս կապ չունեն: ՉՈՒՆԵ~Ն:

Ըհը~ն, թարսի պես պատառաքաղը գցեց գետնին. հիմա էլ հետդարձ չկա:

Հյուրերը հմուտ սահում են տան ճանապարհների սառույցների վրայով: Ես էլ ասում եմ` ինչու՞ ենք աղ լցնում ճանապարհին, մեր քարաշատ, ցեխոտ, նեղ ճանապարհին:

Իսկ ես, այն օրը՝ չգիտես ինչու, համարյա ընկա:

Պետք է որ երկու կաթիլ օղի թափվեր մեր մաշված ու շքեղ սփռոցներին, որոնց մաշված հատվածներին աման-չաման ենք դնում, երբեք չեն երևում: Հետո էլ զարմանում են, թե ինչու՞ է մեր սեղանների դիզայնն այդքան ճաշակով: Հայ մայրերն ու տատերը ճաշակով են երևի: Կամ դժբախտ ուղղակի: Կամ ճաշակով դժբախտ: Կամ հազար տարվա տան տնտեսուհի են: Տան խնայողուհի: Տան պահողուհի: Տան ուհի: Տուն են երևի: Տունը ուհի է: ՈՒՀԻ: Գենդերային հավասարությունը մեզ դեռ չի հասել:

Ես դեռ չեմ կարողանում ծածկել մաշվածությունները սփռոցիս: Դրանք առանձնահատուկ շիտակություն ունեն ինձ համար: Ես ոսկեգույնը չեմ սիրում: Իսկ մեր սփռոցները միշտ ոսկեգույն են: Սովորական օրերին էլ՝ սպիտակ, որ երբեք դարավոր մոխրից՝ պապերի ծխախոտի, չեն մրոտվում:

Ես համաձայն չեմ մեր սփռոցի ոսկեգույնին ու սպիտակին: Ավելի ճիշտ՝ դրանց դասավորությա՛նը համաձայն չեմ: Շա~տ են խառնում: Ոսկեգույնը թող փռեն դռան վրա, շարեն ուտելիքները՝ եթե շա~տ են ուզում: Սպիտակը թող փռեն տանը ու երբեք չծխեն:

Ես դեմ եմ ծխախոտի ու սպիտակ սփռոցի համադրությանը:

-Է~հ, խելոք ջան: Առանց մոխրի սպիտա՞կ:

Նույնիսկ նրան հանդիպելիս էիր սպիտակ հագել: Սպիտակ էիր դու՝ տան սփռոցի պես:

Մենք միշտ լվանում ենք: Մենք ամեն բան լվանում ենք ու փռում՝ չորանա, ու նորից ենք լվանում: Լվում՝ լվանում, լվում, լվանում, բայց երբեք չենք փոխում: Սփռոցն ասեղնագործ է, քանդել հավաքել էլ չի լինում:

Ես, օրինակ, ասեղնագործել եմ սովորում, բայց չեմ կարող սպիտակ սփռոցը փոխել: Չեմ կարող նորը փռել: Ուրեմն կամ ռեալիստ եմ կամ անտաղանդ: Ես սփռոց փռել էդպես էլ չեմ սովորի երևի: Փռելուց միշտ ուղղում են, ասել է թե՝ «ծուռ» եմ փռում:

Հիմա էլ չեն գործում: Մարդիկ չեն գործում: Մարդիկ գնում են պատրաստի սփռոցներ:

Ես էլ մտածում եմ ինքս իմ բոյի՝ փոքրը, ծուռը ասեղնագործել կամ գործել, բայց կծիկս խճճվել է: Դեռ չեմ էլ ուզում քանդել:

ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ: ԻՐԱՐՈՎ:

Աչքեր, աչքեր, աչքեր, աչքեր, աչքեր, աչքեր, աչքեր…

Տեսնես իմ աչքերին ինչ որ մեկը նայե՞լ է մոտիկից: Իսկ ի՞նչ կա իմ աչքերում հիմա:

Եվ մի՞թե բոլորի աչքերում նույնը չէ…

-Չէէէ~, դժվար:

Քո աչքերը… Էս նեղ մաջալին աչքերդ էին ինձ պակաս: Քո աչքերը չափից շատ վառ են: Այս տարի հրավառություն չենք անելու. կորցրու՛ աչքերդ մի տեղ:

ՓՈՔՐ: ՄԱՆՐ: ՓՈՔՐ ԵՄ: ՇԱՏ ԵՄ ՓՈՔՐ:

-Ստալիչնիից: Հերի… էէէ~…

Ա~խ, սիրտս խառնում է: Չէ~, «ստալիչնին» լավն էր, հաստա՛տ «մայրաքաղաքային» աղցանից չի: ՍԻ՛ՐՏՍ է խառնում. ստամոքսս վաղուց չի խառնվել իրար:

Դառն ու քաղցր է այս ամենը:

Իսկ ինչու՞ եմ սուրճը դառը խմում: Երևի մի բան գիտեմ:

Մի րոպե~. սուրճը մեկ է, դառն է:

Իսկ քաղցր գցողներն ինչի՞ հույսով են քաղցր ավելացնում:

Իսկ ես քաղցր ավելացնող չե՞մ:

Սիրտս դառն ու քաղցրից է խառնում: Բոլորս էլ քաղցր ավելացնողներ ենք: Հաաաա~…

Գուցե այս տարին դառը սու՞րճ էր:

Ես միշտ հավատում էի, որ սուրճի մեջ շաքարավազ կա: Այն լուծված է սուրճի հետ: Իսկ միգուցե սու՞րճն է լուծվում շաքարի հետ:

Անհա~մ ջուր, փաստորեն ես ամենաքաղցր խմողներից եմ:

Չէ~, ամեն դեպքում շատ խնայող եմ կարևոր հարցերում. ինքս ինձ էլ առատաձեռն եմ համարում: Ստախոս էլ եմ փաստորեն: Լա~վ, խաբեցի. դա վաղուց գիտեի:

Չէ~, խնայող չեմ ուզում լինել ու մի մե~ծ դրամապանակ եմ ուզում:

Տեսնես ինչ-որ մեկն ինձ կնվիրի՞  դրամապանակ:

Չէ՛, ես եմ գնելու:

Ես էլ ասում եմ ինչու՞ եմ ավելի շատ սիրում նվիրել: Լա~վ էլ ռեալիստ եմ փաստորեն. նվերների չեմ սպասում:

Հա~, իդեալական խոհափիլիսոփայական կենաց է. «ՄԱՂԹՈՒՄ ԵՄ, ՈՐ ԱՅՍ ՏԱՐԻ ՆՎԵՐՆԵՐԻ ՉՍՊԱՍԵՄ»:

Հիմա չեմ ուզում նոր դրամապանակ, ոչ էլ նոր սփռոց: Ուզում եմ տեղավորվել ունեցածումս ու չնեղվել, ուզում եմ լայն լինի այն: Ես կփորձեմ այնքան լայնացնել, որ տեղ անեմ: Ուզում եմ անընդհատ լայնացնել դրամապանակս ու մեկ է բողոքել, որ նեղ է:

Բայց դու սխալվեցիր այս անգամ. ես էլ ոչինչ չեմ ուզում:

Բայց հո կուզե՞մ էլի մի օր:

Փաստորեն էլի ճիշտ դուրս եկար:

ՀԻՄԱ: ՀԻՄԱ: ՀԻՄԱ: ԼԱՎ Է: ՀԻՄԱ ԼԱՎ Է: ՀԻՄԱ Է ԼԱՎ: ՍԵՐ: ԳՆԱՀԱՏԱՆՔ: ԼԱ~Վ Է: «Ըսկի անցած տարի սենց լավ չէր»,-կասեր դեռ ապարանցի տատս, բայց այս տարին բացառություն էր՝ չասեց:

Չնայած… Կարևորը` չեմ փախչում:

Հա~, հիմա հաստատ գիտեմ. աչքերս փոխվել են:

Տեսնես հիմա կճանաչե՞ս աչքերս: Չէ~: Չե՛մ բացելու էլ, եթե իհարկե «աչքերը հոգու հայելին են» խոսքերը սուտ չեն:

Բայց ախր, աչքերը բաց լինելու համար են, և ինչու՞ եմ միայն ես չռում դրանք:

Սիրտ, ինչու՞ ես արագացնում ռիթմդ:

Իսկ ինձ միշտ ապացույցներ էին պետք:

Սի~րտ, կարող էիր չխփել, ինձ այս տարի ապացույցներ պետք չեն: Հավատում եմ:

Հավատում եմ, որ մարդ եմ, դրա համար էլ չեմ գրում, որ հետո կարդամ: Չե՛մ գրելու այս տարվա մասին: Այս տարի կարևորների մասին չեմ գրելու, միայն գրելու եմ կարևորներին, ասելու եմ, շա~տ եմ ասելու, անելու~ եմ, մի~շտ եմ անելու: Իսկ անկարևորները թող տեղավորվեն ենթագիտակցությանս մեջ ու դուրս պրծնեն անարմատ թվացող քայլերիցս, իսկ մանրուքները թող կերտեն ինձ դետալ առ դետալ, իսկ ծանոթ անծանոթությունները թող պահի խաղի տակ կրկնապատկերներ առաջացնեն, որ զարմանամ մեկ-մեկ:

Փաստորեն ոչի՛նչ էլ չեմ ուզում փոխվի:

Մեկ է` սրտիս ցավի ձեռագիրն անընդհատ փոխվելու է ու ամեն անգամ ավելի տգեղ ձեռագրերն եմ կարողանալու կարդալ՝ մոռանալով նախորդները: Եվ կարևորը, հասցնեմ սովորել սիրուն ձեռագրերի բոլոր տառերն ու մասնիկները: Եվ կարևորը, պահեմ բոլոր նամակների պատճենները: Եվ կարևորը, ամենաիսկական վերջակետից հետո հիշեմ կարմիրով ընդգծված տողերը:

Ես չեմ էլ ուզում վերջանաս, սիրու~ն ձմեռ, սևուսպիտակ ձմեռ:

seyran soghoyan

Մենք ուղղակի «մենք» չենք

Մենք ուղղակի «մենք» չենք: Մեր «մենքը» մնացած բոլոր ազգերի «մենքերից» ամենահզորն ու ամենաուժեղն է: Բայց մեր խնդիրն այն է, որ մեր «մենքը» գնալով դառնում է «ես»՝ ամեն մեկը իր անհատական «ես»-ի մասին մտածելով։

Այս տարին իր ամեն ինչով դաս էր, որ պետք է ամեն մեկս վերցնեինք պետքականը ու օգտակարը։ Ոմանք վերցրին, ոմանք չվերցրին, ոմանք էլ ընդհանրապես չմասնակցեցին դասին։

Այս տարին ինձ համար գնահատման, սիրելու, ներելու, օգնելու, հաղթահարելու ու պայքարի տարի էր։ Հաջորդ տարուն սպասում եմ շատ ակնկալիքներով, բայց միայն չեմ սպասելու, այլ գործելու եմ, պայքարելու եմ։

Պայքար բառը շատ եմ սիրում. շատ մեծ ուժ ունի  ցանկացած պարագայում։ Վարժություններ անելիս, երբ կանգ եմ առնում, լսում եմ. «Հանձնվեցի՞ր», ու մեջս հենց պայքարն է արթնանում, ու սկսում եմ ավելի լավ անել։

Ես ու ընկերս պայքարում ենք ու պայքարելու ենք մնացած տղերքի հետ միասին։ Այս տարում շատ բաներ տեսանք, հասկացանք, ապրեցինք, կորցրեցինք, բայց ուզում եմ, որ շարունակենք ապրել՝ իրար մասին հոգ տանելով, մեկի ցավը ճիշտ պահին կիսելով, սիրելով, նվիրվելով, որովհետև մենք ուրիշ տարբերակ չունենք։

Մենք ուղղակի «մենք» չենք:

Elen Hakobyan Ararat

Ուսանողի օրագրից. Մենք ետ ենք գալու

Փոխվեցին ուսանողի օրագրի գալիք բոլոր տողերը, որոնք պիտի գրվեին, պիտի դառնային պատմություն: Որպես հասարակ ուսանող պիտի պատմեի ձեզ մի առեղծված, մի օր, մի ժամ, որն իր հետքն էր թողել կյանքումս: Բայց փոխվեց ամեն ինչ՝ իմ, քո ու նրա կյանքերը փոխվեցին, ինչքան որ հնարավոր էր:

Օրը փոխվել էր, աչքերս փակվեցին օրվա ծանր ու տխուր մտքերից։ Քնեցի նույն մտքով՝ հաղթելու ենք, ես երբեք չեմ կասկածել դրանում, ամեն օր եմ այդ մտքով քնել։ Եթե քնեի այդ գիշեր, եթե չտեսնեի այն, ինչ տեսա, եթե չլսեի, չզգայի, եթե ընկերներ չկորցնեի, եթե առաջվանը լինեի… Եվ հիմա եմ զգում, որ ես ոտքից գլուխ վրեժ եմ դարձել։ Ուզում եմ առնել բոլոր նրանց վրեժը, ովքեր չկան, բայց անզորության հանդարտ հոսանքը ինձ միշտ տապալում է այնտեղ, որտեղ կանգնում եմ։

Երբեք ու ոչ մի ազգ չի կարող ասել, որ հասկանում է մեզ, չհավատաք, չի կարող, մինչև իր տանը, իր ծննդավայրում չսպանեն իր հայրենակցին, եղբորը, հորը, սիրուն մի բանի համար միայն։ Մեր դեպքում «հանցանքը» հայ լինելն էր։ Դժվար է հայ լինելը, ու հիմա եմ հասկանում միայն, թե ինչու։

Հուսահատության մի դառը զգացում համակեց ինձ։ Զգացի՝ նորից հաղթեցինք աշխարհին, նորից վազեցինք արդարության ետևից ու նորից մենակ մնացինք, աշխարհն էլ սփոփեց մեզ, որպես պարտվող։

Ու այսօր մենակ ենք թողնում քեզ, ինչպես մենակ են թողնում տան փոքրին, բայց ում ամենից շատն են սիրում, ում ատամներով պաշտպանում են, բայց մի օր անզորությունից լքում են ու գնում, որ ավելի լավը դարձած ետ գան։ Մենք էլ թողնում ենք քեզ, քո հողի վրա ընկավ ընկերս, եղբայրս, հարազատս, գրկի՛ր նրանց, սու՛րբ պահիր նրանց արյունը ու սպասի՛ր։ Մենք ետ ենք գալու։ Չգիտեմ՝ քանի օրից, քանի տարուց, բայց գալու ենք։

Երազանքս գրկելու եմ ու ապրեմ, ամուր գրկելու եմ քեզ չտեսած, քեզ հետ չնկարված ու քեզնով չհիացած օրերս, գրկելու եմ քո գրկից եկած զինվորներին ու հոտն եմ առնելու քո, շունչդ եմ զգալու, վանքիդ «Տեր ողորմեա»-ն եմ լսելու։ Հաղթանակի ոգով, հաղթանակը ամուր բռնած, բայց պարտված, իրենց ձեռքերն եմ համբուրելու։ Ծնկելու եմ, աղոթեմ ու զգամ, որ քո վանքում եմ, զգալու եմ, որ իմն ես, որ ապրեմ։

Համբուրում եմ վանքիդ պատերը, գրկում եմ ամեն մի քարդ, փարվում եմ  բնությանդ։ Տե՛ս ինձ, զգա՛ ինձ ու ձա՛յն տուր, կանչի՛ր ինձ, ու ես կգամ։ Կթողնեմ տունս, կթողնեմ նրան, ում տեսա մի օր ու սիրեցի, կթողնեմ ամենաթանկը ու կգամ, որովհետև քեզնից թանկ էլ ոչինչ չմնաց։

Հայրենիքս, տունս, ես, երազանքներս չքացան: Հասկացա, որ դատարկ բաների մասին եմ երազել։ Հիմա ապրում եմ, որ մի օր գիրկդ գամ, որ եղբայրներիս կարոտն առնեմ, իրենց ոտնահետքերն ամենից երանելի ճանապարհին են մնացել, որ կենդանանան ու ինձ հետ քայլեն։

Ու գիտե՞ս ինչու. ես հասկացա, որ պարտական եմ, բայց ինքս էլ չգիտեմ, թե ում։ Ես պարտական եմ Նրան, նրան ում  չեմ ճանաչում ու նրան, ում հետ մի ամբողջ կյանք ապրեցի։ Ես պարտական եմ այն անջնջելի սպիով և կաղացող ոտքով երիտասարդին, ում հետ մետրոյի ամբոխի մեջ ենք։ Ես պարտական եմ այն փոքրիկ խանութի վաճառողուհուն, այն պատկառելի տարիքով և աչքերի խորը թախիծով կնոջը, ում որդին ետ չեկավ պատերազմից։ Բոլորս մնացինք պատերազմի դաշտում, մեր մարմինները ետ եկան, հոգիները, պատերազմում խաղաղություն փնտրող ու ապրելու իրավունքը շալակած, մնացին այնտեղ՝ ամպերից վերև, որտեղ աղավնիներն են ճախրում ու մարտնչում են արծիվները։

Փոխվեցին ուսանողի օրագրի գալիք բոլոր տողերը, և ուսանողն ինքն էլ փոխվեց ու գուցե փոխվեց ընդմիշտ…

taguhi aghasyan

Ուզում եմ

Երևույթներն ուշ ընկալելու պատճառով հաճախ դասընկերներս ինձ մի օտար բառով էին կոչում, որի հայերեն համարժեքը «ուշահասն» է: Ամանորին հաշված օրեր են մնացել, իսկ ես ուշահասի պես նոր եմ «քնից» արթնանում:

Այս Նոր տարին, ավելի քան երբևէ, պետք է նոր լինի: Բոլորս պետք է սկսենք նոր կյանք: Ամանորին հնչող բարեմաղթանքներն անպայման կիրականանան, որովհետև այլևս շքեղ սեղանները չեն խամրեցնի բառերի արժեքը:  Փուչիկներով չեմ ուզում զարդարել տունը: Դրանք մի տեսակ «փուչ» են: Ազնվությամբ եմ զարդարելու տունը, որովհետև այն, ի տարբերություն փուչիկի, չի կարող պայթել կամ թսկել:

Տոնածառի լույսերը փոխարինելու եմ բարությամբ, որովհետև բարությունը չի մարում երբեք:

Խաղաղությունն էլ թող փոխարինի հրավառություններին, որ հետո երկինքը «կարկատելու» կարիք չլինի:

Միայն մի բան եմ ուզում նույնը մնա: Ուզում եմ շատ կոնֆետներ լինեն սեղանին, որ բոլորիս նոր կյանքը քաղցրությամբ սկսվի ու նաև… Ուզում եմ դիտենք «Տանը մենակ» ֆիլմը, որն Ամանորի լավագույն խորհրդանիշն է, ու վերըմբռնենք, որ ընտանիքը պետք է սիրել. հայրենիքը սկսվում է հենց ընտանիքից…

Lilit vardanyan

Խառնաշփոթ

-19916…

Լարված ու շատ կարևոր պահ էր: Մայրը հուզվեց ու սկսեց լաց լինել:

-Բայց սկզբում վեց ամիս Երևանում ա լինելու,-փորձեցինք հանգստացնել իրեն:

2019թ, հուլիս:

Եղբայրս չասաց 19916: Ժպիտով ճանապարհեցինք բանակ: Եղբայրս Ղարաբաղում չի ծառայելու:

2020, փետրվար:

-Տեսնես էդ կորոնան Հայաստան կհասնի՞: Կարող ա անգամ արդեն իսկ վարակված կա, ուղղակի դեռ չգիտենք: Բայց դիմակ դնելը հավես ա, ես ուզում էի մի օր դնել:

2020, մարտ:

Մի շաբաթ տևող կարանտին, որը հետագայում կդառնա անվերջ շարունակվող հոգեվիճակ:

2020ը հոգեվիճակ է: Անընդհատ մարդկանց ճնշման ենթարկող, վատ լուրերով լի, ամեն անգամ ավելի զարմացնող: Հոգեվիճակ, երբ դու ուղղակի չգիտես, թե այսօր ինչ կարող է տեղի ունենալ: Արդեն ոչինչ չի զարմացնում:

2020, ամառ:

Անկեղծ եմ ասում՝ ոչինչ չեմ հիշում: Սքեյթ, քննություն, դիմակ:

2020, սեպտեմբեր:

Գնում եմ համալսարան, իսկ երեկոյան միանում եմ օնլայն դասերին:

19916: Ինչու՞ եմ մինչև հիմա հիշում: Երևի որովհետև ամեն երկրորդից դա էի լսում:

Կուրսով գնացել էինք Գյումրի: Ամեն ինչ չափից լավ էր: Հետո մի պահ տխուր մթնոլորտ տիրեց: Առանց տրամադրության ճաշեցինք:

-Էրեխեք, արդեն մեկուկես ամիս ա դասի ենք գնում: Հուսով եմ՝ օնլայն չեն սարքի:

2020-ը հոգեվիճակ է:

-Ի՞նչ դիմակ, պատերազմ ա:

-Էրեխեք, երևի արդեն գիտեք մեր Գոռի մասին:

-2-րդ հարկի Արթուրն էլ…

-Էդ էրեխեն մեջներից ամենախելոքն էր:

2020, հոկտեմբեր:

-Լիլիթ, վաղը գնում եմ,-ասաց հայրիկը:

-Ու՞ր:

-Ստեփանակերտ: Լրագրողների հետ:

-Իիի…

-Չգնա՞մ:

-Չէ, մի գնա:

Առավոտյան գրկեցի մինչև դասերի սկսելը ու նրա գնալը:

-Պապ, էս ինչ տաք ես…

«Համալսարանը տեղեկացնում է, որ դասերը կանցկացվեն օնլայն ձևաչափով մինչև կիսամյակի վերջ»:

Եղբայրս Մեղրիում էր: Ամեն օր երեկոյան զանգում էր:

-Ապեր, ո՞նց ես:

-Լավ, դու՞:

Երկու օր չէր զանգում:

-Չէ, Արամը երկու օր ա չի զանգում: Էն օրն էլ ցերեկը զանգեց: Հաստատ Ջաբրայիլ են տարել:

-Տատ, հանգիստ, էդ մարդը հաստատ չգիտի:

«Լիլիթ, լավ եմ, Ստեփանակերտում ենք»:

«Լավ, պապ»:

2020-ը քաոս է: Գլխումս խառնաշփոթ է: Միակ բանը, որ գիտակցում եմ՝ 2020-ը անվերջ կարանտինային վիճակ է:

-Սիրտս հանգստացավ, փաստորեն Ջաբրայիլում չեն,- ասաց տատիկը երկու անհանգիստ գիշերից հետո,- բայց բարձր դիրքերում են:

«Պապ, կոնտակտավոր եմ»:

«Ես էլ»:

Հայրիկը վերջապես եկավ տուն:

-Լիլիթ, մի գրկի, կարող ա վարակված եմ:

-Պապ, հերիք ա դեղ խմես:

Երկու օր անց նորից գնաց:

2020թ., նոյեմբեր:

-Տատ, արդեն նոյեմբե՞ր ա: Ես հոկտեմբերը չզգացի: Ոնց որ հոկտեմբերին ապրած չլինեմ:

Արթնացա հեռուստացույցի ձայնից: Այդ օրը ես այն մարդկանցից էի, որ հանգիստ քնել էր՝ առանց իմանալու տարածքներ հանձնելու ու պատերազմի ավարտի լուրը:

Չգիտեի, որ ամբողջ ընթացքում այդքան ճնշում էի զգացել, բայց ուղղակի թեթևացած շունչ քաշեցի:

-Տատ, գիտե՞ս չէ, երազումս տեսել էի, որ հասել են Մեղրի: Ապերին էի տեսել:

Երևի երազի ազդեցությունից դուրս գալու շնորհիվ պատերազմի ավարտվելու փաստը այդ պահին հանգստացրեց:

-Տատ, նենց եմ ուզում գրեմ կուրսեցուս: Բայց համ էլ մտածում եմ հարմար չի լինի իրան:

«Լիլիթ, ես ամենաշուտը երկու օրից կգամ»:

-Պապ, էսօր գալու՞ ես:

-Երևանում եմ, բայց թեստ եմ հանձնել: Մեկը դրական էր, մյուսը` բացասական: Վաղը պետք ա մի անգամ էլ հանձնեմ:

Թեստը բացասական էր, բայց երկու օր անց նորից գնաց:

2020, նոյեմբերի 21:

«Կարո՞ղ ա էսօր չիջնենք, ցուրտ ա դրսում»,-գրեց ընկերուհիս:

Նայեցի պատուհանի կողմը: Մառախուղ էր: Հագա աշնանային շորիկս ու իմ սիրած վերարկուն:

-Լիլիթ, Երևանում եմ, բայց երեկոյան կգամ:

-Յեյ, լավ, պապաս:

Հեռախոսիս նամակ եկավ, բայց մտածեցի կարևոր չի: Հինգ րոպե անց կարդացի: Կուրսեցիս էր:

-Լա՞վ ես: Ամեն ինչ լա՞վ ա:

-Հա, լավ եմ:

-Բայց ձայնդ հոգնած ա թվում:

-Չէ, ուղղակի էսօր շատ բան եմ արել, հոգնել եմ:

Հետո բացեցի ֆրանսերենի չատը: Դասախոսը ուղարկել էր քննության ձևաչափը:

-Լավ բայց ինչի՞ են մեր քննությունները օնլայն ու էսքան շատ:

-Դաժան ա,- ասաց ընկերուհիս:

2020-ը խառնաշփոթ է: 2020-ը շարունակվում է: