Իմ էջը խորագրի արխիվներ

Nane Eghiazaryan

Իրականացավ

Մեկ օր էր մնացել: Ամբողջ գիշեր անհամբերությունից տեղս չէի գտնում: Մի՞թե այն, ինչի մասին այդքան երազում էի, պատկերացնում ու ստեղծում տարբեր աշխարհներ, տարբեր իրականություններ, որտեղ կիրականանար երազանքս, վաղը կիրականանա իմ աշխարհում:

Առավոտ էր, ընկերներիս հետ Ջերմուկից ուղևորվում էի դեպի երազանքս: Սկզբում՝ մինչ տեղ հասնելը, մտանք Երևան: Այվազովսկու նկարները դիտեցինք: Չէինք ուզում թանգարանից դուրս գալ: Ինչքան խորն իմաստ կար այդ զարմանահրաշ մարդու ստեղծագործությունների մեջ: Այնքան խորն էին նկարներն ու այնքան շատ բան էին պատմում Այվազովսկու մասին: Նա իր նկարների օգնությամբ մեզ սովորեցրեց, ու դեռ շատերին էլ կսովորեցնի, որ նույնիսկ մեր կյանքի մռայլ նկարներում չմոռանանք լույսի շողեր նկարել:

Արդեն երեկո էր: Մտավախություն ունեինք, որ երկնքում ամպեր են լինելու, բայց, ի ուրախություն մեզ, ոչ մի ամպ չկար: Մտանք ներս, բարձրաձանք շենքի տանիք ու անհամբերությամբ սպասում էինք մեր հերթին: Վերջապես հասավ իմ հերթը, ու ես սրտի տրոփյունով աստիճաններով բարձրացա ու շունչս պահելով՝ նայեցի աստղադիտակից դեպի ամենապայծառ աստղերից մեկը՝ Վեգան: Ինչքան գեղեցիկ էր, ինչքան խորհրդավոր էր փայլում: Հետո դիտեցի «Զևսի յոթ աղջիկներ» անվանվող աստղերի խումբը: Ու վերջում տեսա տասհազարավոր աստղեր, որոնք անզեն աչքով երկնքում նույնիսկ չէին էլ երևում: Ափսո՜ս, որ չկարողացանք տեսնել լուսինը: Բայց չէ՞որ մեկ այցելությունը դեպի Բյուրականի աստղադիտարան իրականացրեց իմ երազանքը: Ուղղակի հպարտանում էի, երբ պատմում էին, որ Վիկտոր Համբարձումյանը առաջին աստղաֆիզիկոսն է եղել, որ հայտնաբերել է, թե աստղերը, ինչպես և մարդիկ, ծնվում ու մահանում են: Հետաքրքիր էր նաև այն փաստը, որ նա Նոբելյան մրցանակ չի ստացել այն պատճառով, որ իր շատ գյուտերի հիման վրա այլ գիտնականներ ստեղծել են տարբեր սարքեր:

Ես երբեք չեմ մոռանա 2017 թվականի նոյեմբերի 18-ը. չէ՞ որ այդ օրն իրականացավ ապուշիս երազանքը…

margarit udumyan tavush

Աշխարհը՝ ինձ հետ

Ես մանկուց սիրել եմ հաշվել օրերը, օրինակ՝ թե քանի օր է մնացել դպրոցին, Ամանորին և, իհարկե, ծննդյանս օրվան։ Ես ուզում էի շուտ անցնեն դպրոցական տարիները, որ ավարտեմ դպրոցը և սովորեմ համալսարանում, քանի որ համալսարանում սովորելով՝ ես կգնամ իմ երազանքի հետևից։

Պապիկս ուզում էր, որ ես բժիշկ դառնամ, իսկ տատիկիս երազանքը ինձ ուսուցչուհու կերպարում տեսնելն էր։ Շատ շատերը, իրենց սիրելի մասնագիտությունը թողնելով, ընտրում են իրենց ընտանիքի անդամների ընտրած մասնագիտությունը, բայց ժամանակի ընթացքում հասկանում են, որ սխալ ընտրություն են կատարել և ափսոսում են այն տարիները, որոնք նվիրել են այլ մասնագիտություն սովորելուն։ Ես փորձեցի խուսափել նման իրավիճակից, այդ պատճառով տարբեր կարծիքներ շատ լսեցի, բայց մնացի իմ կարծիքին։

Փոքր տարիքից երազել եմ դառնալ լրագրող, քանի որ ես ինձ միայն այդ բնագավառում էի տեսնում։ Ես որոշեցի, որ պետք է իմ մանկության երազանքը նպատակ դարձնեմ և ամեն գնով փորձեմ հասնել դրան։

Մոտեցան քննության օրերը. շփոթված մտա քննության։ Դրանք բարեհաջող հանձնելուց հետո ընդունվեցի համալսարան։ Հիմա ես սովորում եմ Երևանի պետական համալսարանի ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետում և մեկ րոպե անգամ չեմ զղջում իմ ընտրության համար։ Թող ինձ ներեն պապիկս և տատիկս, որ ես չկարողացա արդարացնել իրենց սպասելիքները։ Գնալով ես հասկանում եմ, որ իմ ընտրած ուղին ճիշտ է, քանի որ լրագրող լինելով՝ ես հնարավորություն կունենամ շփվել տարբեր բնագավառի մարդկանց հետ և ստանալ ինձ հետաքրքրող, բայց առայժմ անհայտ բոլոր հարցերիս պատասխանները։ Ես քաջ գիտակցում եմ, որ լրագրողի աշխատանքը վտանգավոր է և դժվարին, բայց, չնայած դրան, ես պետք է գնամ մինչև վերջ, մինչև իմ նպատակակետը։ Լրագրող լինելով՝ ես կբացահայտեմ աշխարհը, իսկ աշխարհը՝ ինձ։

Պատմություններ օվկիանոսի այն կողմից. Գոհաբանության տոնն ԱՄՆ-ում

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Նոյեմբերի 23-ին ամերիկյան տների յուրաքանչյուր անկյունը լցվում է Գոհաբանության տոնի շնչով: Այս տոնն ամերիկյան մշակույթում ամենակարևոր ու ամենամեծ ցնծությամբ նշվող տոներից է: Ընտանիքները հավաքվում են մի հարկի տակ՝ գոհաբանելու ու միմյանց  հաղորդելու ընտանեկան սերն ու ջերմությունը:

Տոնին նախորդող գիշերը բոլորը գնում են եկեղեցի՝ միասին աղոթելու ու երգելու: Վերադառնալով տուն՝ սկսում են նախապատրաստական գործունեությունը: Քանի որ տոնական սեղանի շուրջ մեկից ավելի ընտանիքներ են հավաքվելու, նրանցից յուրաքանչյուրն ունի ուտեստների որոշակի բաժինը պատրաստելու պատասխանատվություն: Ամբողջ տունը լցվում է եփվող հնդկահավի (գլխավոր ուտեստի), նոր թխված քաղցրավենիքի ու ամենուր վառվող մոմերի բույրով: Բույրերը, ձայները, գույները միախառնվում են՝ ստեղծելով լուսավոր «Թենքսգիվինգ մուդ»-ը: Ընտանիքները հավաքվում են սեղանի շուրջ, ձեռք-ձեռքի բռնած աղոթում: Սկսվում է Գոհաբանության տոնը՝ մեծ ընթրիքով, խաղերով ու ջերմ զրույցներով:

meri antonyan

Ջերմիկ

(Վերնագրի մասին շատ մի մտածեք, ուղղակի տրամադրությունս այդպիսին է)

Դու ճանաչածս այն եզակի մարդկանցից ես, ովքեր արժանի են դառնալու ամենաերջանիկն աշխարհում։ Անկախ մեր միջև եղած տեսանելի ու անտեսանելի հեռավորություններից՝ ես միշտ հարգել եմ քեզ, քո՝ գործնական մարդու բնավորությունը, քո կամքն ու ինքնասիրությունը, ամենակարևորը՝ քո հպարտությունը։ Այսօր միայն ինքս իմ մեջ խոստովանեցի, որ ինձ համար միշտ էլ «գրեթե կատարելատիպ» ես եղել, ու ընտրածս գործում հաջողության հասնելու համար մեջս անձնային հատկանիշներ դաստիարակելու ժամանակ որպես օրինակ քեզ եմ ունեցել։ Ուզեցել եմ, որ սովորելուս ընթացքում լինես, օրինակ, գոնե՝ իմ խմբից, որ էլի քեզնով ոգեշնչես ու ավելիին մղես։

Դու ավելի առաջ էիր ինձնից։ Մի քանի տարով։ Ընդամենը մի քանի տարի շուտ էիր դուրս բերել «հաջողության բանաձևը», ես դեռ նոր պիտի գլուխ հանեի։ Դու ավելի շուտ էիր հասկացել, թե ինչ ես ուզում։ Երևի հատուկ մտածված էր. դու պիտի ինձ սովորեցնեիր, որ իմ գլուխը շատ չցավեր. բանաձև դուրս բերելը միշտ էլ ամենաչսիրածս գործն է եղել բոլոր իմացածս գիտությունների մեջ, հիմա է՛լ։
Ցավոք, նման էինք միայն աշխատանքային պրոցեսում մեր դրսևորած վարքագծով, հեռուն գնացող մեծ նպատակներով, մեր ուզածին հասնելու ընթացքում գործ դրած միջոցներով, ազնիվ միջոցներով՝ մեր սովորելով ու շատ աշխատելով։ Նմանությունների շրջանակն ի զորու չէր կարող լինել անցնելու զուտ գործնականի, ծայրահեղ դեպքում՝ իրար միշտ հասկացող, ոգևորող ու օգնող ընկերների սահմանը։ Դա ե՛ս հասկացա, դու՝ չգիտեմ։ Երևի չզգացիր, ես էլ չասացի։ Ու, ընդհանրապես, շատ բան չասեցի, որ եթե ասեի, երևի ավելի ճիշտ լիներ, ու հիմա ավելի քիչ փոշմանեի։

Բախտ չվիճակվեց դառնալ գոնե ուրախ կոլեգաներ, չհաճեցանք գոնե ամուր պահել մեր մտերմությունը, ու երկուսս էլ կորցրինք մի-մի լավ բարեկամի։

Դրանից հետո եթե մեկ-մեկ էլ առիթ ընձեռվեց մի երկու բառ փոխանակելու, էլի կոպիտ խոսեցի, որովհետև մտածեցի, թե նեղացած ես։ Մենակ մնացած ժամանակ մտքումս սիրուն ասելիքս դասավորեցի, որ քեզ տեսնեմ ու վերջապես ամեն ինչ ասեմ, էլի չկարողացա։ Բայց դու գոնե հարցնեիր։ Դու էլ չուզեցիր, ամեն անգամ սիրուն ժպտացիր, ոչ մի կերպ մտածածդ չգուշակեցի։

Զգացի, որ արդեն մոռանում եմ քեզ։ Չուզեցի։ Վերանայեցի քեզնից ինձ մնացածը, որ էլի հիշեմ, որ միշտ հիշեմ։ Նորից, ավելի ընդարձակ տեքստով ասելիքս ուղեղումս դրեցի։ Գոնե մյուս անգամ քեզ տեսնելու հնարավորություն ունենալիս չորոշեմ, որ լռելը պահին ամենահարմարն է, ասելիքս չմոռանամ կամ էլ քեզ տեսնելիս չշփոթվեմ։ Հիմա էլ որոշեցի մի տեղ գրի առնել, որ եթե նման բան պատահի կամ զգամ, որ այսօր վերջին հնարավորությունս սպառեցի, գոնե հետո ինչ-որ մի դիպվածով սա կարդաս։ Գրեցի, իբր մտքերս ի մի բերելու համար, բայց էլի համարյա բան չասացի… Դու էլի չես իմանա։

Պարզ տեսա, որ իմ ամենալավ, ամենաբարի ու հոգատար ընկերն ես եղել, երբ արդեն էլ քո մեծահոգությունից օգտվելու, սուտ ջղայնանալու ու քեզ ջղայնացնել փորձելու հնարավորություն չունեմ, երբ արդեն քեզ ուղղակիորեն հարցնելու փոխարեն, ցավոք, անհույս մտածում եմ. տեսնես՝ ո՞նց ես…

mariam papoyan portert

Կիսելի բաժակն ու չկերած բորշը

-Իմ աղջիկ, հեսա վերջացնում եմ, համբերի,- արդեն 7-րդ անգամ վերջացնում էր մայրս ու ամեն վերջացնելուց ավելի ուժեղ էր ձգում մազակալը։

Սա դեռ քիչ է, մի հատ էլ տնից դուրս գալիս ընտանիքիս բոլոր անդամները իմ ու սպիտակ սևամորթների, ձկների ու էլի շատ անհավանական բաների միջև զուգահեռ պիտի անցկացնեին ու հետո ինձ ու մորս ուղեկցեին մինչև դուռը։ Ատում էի ամեն օր ավելի տարօրինակ թվացող սանրվածքներս, որովհետև հատուկ դրանց համար մաման գիշերվանից ինձ տրամադրում էր, որ առավոտյան պիտի նոր ապուշություն շինի գլխիս վրա։ Բայց էդ ինձ էդքան էլ չէր ջղայնացնում, որքան լուրջ մեծահասակների կիսազմայլ հայացքները սանրվածքներս տեսնելիս։ Մեկ-մեկ քիչ էր մնում գային շոշափեին, նկարվեին հետս։ Թանգարանում վերջին նմուշի տեղ կանցնեի։ Հասնում էինք մեր խմբի դռան մոտ։ Գրողը տանի, լավ է՝ մեր խումբը առաջին հարկում էր, որովհետև բացի սանրվածքներիցս ու կիսազմայլ հայացքներից՝ ես նաև մանկապարտեզի աստիճաններն էի ատում, երբ տանում էին դահլիճ՝ եսիմինչեր անելու։ Ի դեպ, ես էդ եսիմինչերի գլխավոր թիրախն էի, քանի որ պարի էի գնում ու իբր տաղանդավոր երեխա էի։ Միակ բանը, որ էնտեղ սիրում էի, կիսելիս բաժակն էր։ Հոգ էի տանում դրա մասին էն օրվանից սկսած, երբ տեսա, թե ոնց մեր խմբի Ռուբենը ջարդեց կիսելիս առաջին բաժակը։ Քիչ էր մնում՝ գազարիս բարձով խեղդեի։ Հա, ես գազարն էի, ոչ մի տեսանկյունից բախտս չէր բերել։ Կիսելիս բաժակը էնքան փխրուն էր, մեծահասակի պատասխանատվությամբ խնամում էի, ինքս էի լվանում ու տալիս Նարինե մորաքրոջը։ Անփույթ շարժուձև ուներ Նարինե մորաքույրը, մեկ էլ տեսար՝ գցեր, ջարդեր, իրեն շատ չկար։ Մինչև կիսելիս բաժակը ջարդելը մտածում էի՝ վատ տղա չի Ռուբոշը։ Հետո հերիք չի ջարդեց, մի հատ էլ մի անգամ լեգոյով խփեց, ու ճակատիցս արյունը ֆշշաց։ Ինքն էլ էդ օրերից միացավ սանրվածքներիս, աստիճաններին, մեծահասակների հայացքներին, ու մի խոսքով՝ ես իրեն էլ սկսեցի չսիրել։ Վերջիվերջո, մեծ բան չէի կորցնում։ Մեզ կապում էր միայն չկերած բորշը ու դրա փոխարեն՝ իր տատիկի բերած աղցանները, թե բա՝ մեղք ենք, սոված չմնանք։ Ամեն երեքշաբթի ու հինգշաբթի պարի էի։ Դեռ հետո իմացա, որ երեքշաբթի- հինգշաբթի էին։ Այն ժամանակ գիտեի՝ ամեն օր եմ։ Նշված օրերին մաման ինձ պիտի շուտ վերցներ, ասում էր.

-Կես ժամ կպառկես, կգամ ես։

Չէի սիրում էդ պարի օրերը։ Ես կես ժամ պառկում էի ու աղոթում, որ մաման էդ օրը շուտ չգա, չգնանք պարի։ Երկուշաբթի, չորեքշաբթի, ուրբաթ աղոթքներս տեղ էին հասնում, մնացած օրերին փուչ էին լինում։ Նեղվում էի մի քիչ։ Կյանքիս առաջին հիասթափությունն էր ընդունելը, որ ոչ մեկը վերևում նստած ցանկություններովդ չի հետաքրքրվում, ու էդ օրերին էլ ուղղակի պար չկար, դրա համար մաման չէր գալիս։ Կիսելիս բաժակն էլ ամբողջ կյանքում ինձ նույն հավատարմությամբ չպիտի պատասխաներ։ Ռուբոշն էլ վատը չէր, կարևորը՝ ճակատիս սպին անցավ։ Ինքն էլ երևի դեռ բորշ չի սիրում, բայց ընկեր Գայանեն ասում էր.

-Սոված մնա, լավ էլ կուտի։

Հաստատ կուտի։

shushan stepanyan portret

Բոլոր նրանց, ովքեր չեն հավատում մտքի ուժին, ովքեր վախենում են երազել

Ինձ ճանաչողներից շատերը գիտեն, թե ես ինչքան լավատես եմ ու օրվա մեջ քանի ու քանի անգամ եմ ասում, որ ամեն ինչ լավ կլինի: Բայց ինչքան ավելի հասուն ես դառնում, կյանքն ավելի ու ավելի դժվար է թվում քեզ, ու դու հասկանում ես, որ բոլոր ամպիկավոր սպասումներդ ամեն օրվա արևի լույսով մայր են մտնում: Ու մնում է միայն շատ մեծ ու ներքին հույսով հավատալ, որ ամեն ինչ լավ կլինի ինչ-որ մի օր, ինչ-որ մի ժամ ու ինչ-որ մի պահի:

Ինձ հետ շատ է պատահում, որ թվում է, թե ես ոչինչ չեմ կարող անել, ու կյանքը շատ անիմաստ է: Բայց կարճ ժամանակ անց հասկանում եմ, որ դա կյանքը չէ, դա իմ ներսի թույլ ես-ն է, ով չի կարող պայքարել ու փորձում է հաղթել ուժեղ ես-ին: Շատերս էլ հենց դիմացինին կամ մեկ այլ գործոնն ենք համարում մեր ձախողումների պատճառը, ու լոկ հաջողության դեպքում տեսնում ենք միայն ու միայն ինքներս մեզ: Մեր ձախողումներն էլ ենք մենք, մեր անկումներն էլ: Ու դա էլ պետք է ընդունել:

Ինչ-որ թեթև մի միտք գլուխս լցվեց, որ պիտի գրեմ բոլոր նրանց, ովքեր կկարդան, խնդրեմ, որ հավատան, իրոք հավատան ու երբեք մենակ չթողնեն իրենց երազանքներն ու գունաթափ չանեն իրենց պայծառ հոգիները:

Բոլորիդ նման ես էլ երազանքներ ունեմ, նպատակներ էլ, բայց երազանքներն ավելի եմ սիրում, որովհետև ինչ-որ չափով անիրական են, անհույս, բայց նաև զվարճալի ու հետաքրքիր: Մի գաղտնիք բացեմ: Ես գրում եմ, գրում եմ երազանքներս ամեն պատահած թղթի վրա ու պահում գրքումս, պայուսակիս մեջ, նոթատետրիս արանքում, բարձիս տակ եմ պահում, որ քնիս մեջ դրանց ի կատար ածվելը տեսնեմ ու անդադար սպասեմ, որ մի օր գան ու ձեռքս բռնեն: Ընկերներս գալիս էին մեր տուն, ու երբ մտնում էին սենյակս, ծիծաղում էին. պատին թղթի վրա գրված երազանքներս էին: Ու ես ամեն անգամ սպասում էի, որ լրջանան ու հասկանան ինձ: Ծիծաղելու ոչինչ չկար, ախր: Ես հենց այդ թուղթն էի ու այդ տառերը, որ մի կերպ խցկվել էին բարակ թղթի վրա ու կատարվելու մեծ առաքելությամբ անխոս կախված էին պատից: Կկատարվեն հերթով, ես վստահ եմ, ես հավատում եմ: Ախր, առանց հավատի ոչինչ չկա: Տիեզերքում՝ գաղտնի մի անկյունից մեզ լսում են ու տալիս հենց այն, ինչ ուզում ենք, կամ մի պահ մտածել ենք, լուռ երազել ու ինքներս մեզնից թաքուն հավատացել: Մեզ լսում են, այո, գուցե և դա հենց այն մեկն է, ով մեզ ստեղծել է, ում մենք Աստված ենք կոչում, ով մեր քրիստոնյա հավատն է:

Մեծագույն հաճույք է միշտ երազելն ու լուսավորին սպասելը, քո մեջ լույսը երկնքից ներարկելն ու բոլորին տալը:

Ես ապրում եմ, երազում եմ:

amalya harutyunyan

Մորֆոլոգիայից մինչև պայծառափայլ մտքի մթագնում

Սովորական երկուշաբթի:

Չնայած՝ իմ երկուշաբթիները երբեք սովորական չեն լինում: Իմ երկուշաբթին երկուշաբթի չէ, եթե.
1. Ես կիրակի երեկո չեմ հարդարել մազերս, իսկ առավոտյան արթնացել գզգզված մազերով:
2. Չեմ որոշել շուտ քնել, բայց քնել եմ 1-ին, արթնացել 8-ին և ուշանում եմ երթուղայինից:
3. Տասից ավելի անգամ չեմ որոշել չգնալ դասի, իսկ վերջում լուռ քայլել եմ դեպի համալսարան:
4. Ես չեմ մոռացել «Լուսնայինս» տանը և հետ վերադարձել (այն վզնոց է, որի վրա քաղաք է պատկերված: Նրան նմանեցնում եմ երևակայական քաղաքիս, իսկ քաղաքիս անունը մեր կուրսի Անուշը Լուսնային է դրել):

Համալսարան, մեր լսարանը, նստարանս, շարֆս՝ որպես բարձ, ոտքերս արագ-արագ շարժում եմ, որ տաքանամ, աչքերս՝ փակ, ականջակալներս՝ որպես միակ փրկիչ, նոթատետրը՝ միակ մտքերը դատարկելու դաշտ ու էս ամենի հետ էն անտանելի մորֆոլոգիան: Ու հենց էն պահին, երբ ես որոշում եմ կտրվել աշխարհից, իմ մեջ արթնանում է էն ուսումնատենչ էակն ու ավելի վեր դասում մորֆոլոգիան: Հանում եմ փրկիչներիս, ականջներս սրում եմ ու փորձում լսել շատ ցածր պատմվող ուղեղիկի, ողնուղեղի ու վերջույթների մասին դասախոսությունը: Լսում եմ ևս մի քանի րոպե: Ոչինչ չեմ հասկանում: Ասես չինարենի դասին լինեմ: Նորից դնում եմ ականջակալներս, ու էս միջիս ուսումնատենչ էակը էլի սկսում է բոյկոտը:
Նորից ականջներս փորձում եմ սրել մինչև ձայնի ամենակարճ ալիքը, ուշադրությունս կենտրոնացնում եմ միայն դասախոսության վրա ու հասկանում՝ անիմաստ է:

Անիմաստ ասացի, էլի հիշեցի: Վերջերս Աստղի ու Աննայի նյութերը կարդացի: Էս 2 նյութերը իրար հակառակ են գրված, բայց ախր, ես երկուսն էլ ճիշտ եմ համարել:
Դե, Աստղն ասում է, որ հավես չունի ոչնչի ու հոգնել է:
Ահ, ախր, ես էլ եմ էդպիսին, մեկ ամեն ինչ ուզում եմ, մեկ էլ տեսնես՝ նորից Մորփեոսի ճիրաններում ննջում եմ: Հա, ես էլ 17 տարեկան եմ, բայց մեկ-մեկ այնքան եմ հոգնում: Չէ, է, կյանքից չէ, մարդկանցից էլ չէ, չգիտեմ՝ ինչից, երևի հավերժական պայքարից կամ, ասենք, աններդաշնակ էությունիցս: Լավ, ինչևէ, սա մոռացիր:
Աննան էլ ասում է, թե չի սիրում, երբ ասում են՝ անիմաստ է, ասում է, որ կյանքը իմաստավորել է պետք:
Ըհ, ուզում եմ համաձայնել, բայց բարդ է: Պերցեպտիվ գործընթացների հոգեբանության դասախոսությանս տետրի մեջ շատ տգեղ ձեռագրով, բայց հասկանալի գրված է, որ նշանակություն տալը ընդամենը ըմբռնման հատկանիշ է: Այսինքն՝ այն ամենը, ինչ մենք ընկալում ենք, ինքնըստինքյան նաև իմաստավորում ենք:
Իսկ եթե հոգեբանության ֆակուլտետում չսովորեի ու լինեի ավելի սենտիմենտալ, կասեի՝ իմաստավորիր ամենափոքր բանը կյանքիդ, ու կյանքի իմաստն էլ կհասկանաս:
Դասախոսներիցս մեկը մի օր մի բան ասաց: Չնայած, որ հազար անգամ դա մտածել էի, պրոֆեսորից լսելը լրիվ այլ էր: Ասաց՝ մենք երջանիկ ենք, երբ մեզ սիրում են, բայց ավելի երջանիկ ենք, երբ մենք ենք սիրում: Ասածս ինչ է՝ մարդկանց սիրելով իմաստավորիր կյանքդ:

40 րոպե առաջ ռուսերենի ժամ էր: Անգիր էինք ասում: Երեխեքին թողնես՝ ամբողջ օրը բարկանան այդ անգիրների վրա: Իսկ ես էնքան եմ սիրում: Էն փոքր հասակից էլ գրավորներս կիսատ էի անում, վարժությունները մի կերպ ստիպելով գրում, իսկ եթե ասեին՝ մի մեծ անգիր սովորիր, հավեսով կսովորեի: Միայն մնում է հավանեմ բանաստեղծությունը: Մեկ-մեկ էնպիսի գլուխգործոցներ են լինում, որ էս պայծառափայլ ուղեղս հրաժարվում է ընդունել: Թե բա՝ պաթետիկ է, կամ՝ իմ ոճը չէ: Մեկ-մեկ շատ պահանջկոտ է, բայց որ պահին փորձեն հեղինակի մասին ասել, որ լավ չի գրել, ես կբոյկոտեմ: Ախր, էդ մարդիկ իրենց զգացածն են գրում, հետո ի՞նչ, որ էս մեր պայծառափայլ միտքը մինչև հիմա նրանց զգացածը չի հասկանում:
Տեսնես, որ իմ գրածը կարդում եք, դուր գալի՞ս է, կամ հասկանո՞ւմ եք:
Զընգ, ու էլի էս զանգը: Մորֆոլոգիան անցավ, մնաց ինֆորմատիկան:
Էս զանգը մեկ-մեկ էնքան եմ սիրում, թողնես՝ մենակ դասամիջոց անեմ: Բայց եթե էս զանգը դասինն է, անտանելի է զնգում, մի տեսակ նյարդայնացնող ու անասելի բարձր, որ եթե նույնիսկ չուզենաս լսել, ստիպված ես:
Էս ինֆորմատիկային էլ էդ թվերից, ֆունկցիաներից ու բազմաթիվ ձանձրացնող վարժություններից էս պայծառափայլ միտքս մթագնում է: Ախր, էնքան հոգնեցնող է, էլ դու սուս: Ու էդ պահին պայծառափայլ միտքս լքում է ինձ ու հրաժարվում օգնել, ու ես մթագնած մտքով էդ աշխարհի ամենահիմար առաջադրանքները լուծել չեմ կարողանում: Ու էս միտքս, որ ժամանակին պայծառափայլ էր, մթագնելիս իր հետ բոլոր յուրահատուկ մտքերս ու երևակայությունս էլ տանում է, ու դիմացիս սեղանը էն թռչող ափսեից՝ իր այլմոլորակայիններով, դառնում է համակարգչի մոնիտոր ու կողքին՝ Անահիտի կիթառը:
Ու էդ ճգնաժամային իրավիճակում Անահիտը գալիս ու առաջարկում է խաչբառ լուծել: Իրականում էս պարագայում պայծառափայլ միտքս սկսում է մեկ-մեկ գոնե ազդանշաններ ուղարկել, իրեն էդքան էլ լքված չի զգում:
Ճգնաժամային իրավիճակս նպաստավորի եմ վերածում, երբ վերցնում եմ էն սառած ու անզգայացած ոտքերս ու ավելի հետաքրքիր ժամանակ անցկացնելու ճանապարհ բռնում:
Էդ պահին հասկանում եմ՝ պատճառը երկուշաբթին էր, էն չարաբաստիկ խառը ու նույն պահին կյանքիս ռիթմը ապահովող առօրեական երկուշաբթին:

Սովորական երեքշաբթի: Չնայած՝ իմ երեքշաբթիները երբեք սովորական չեն: Իմ երեքշաբթին երեքշաբթի չէ, եթե…

Եթե չհիշեմ էն պերցեպտիվի դասախոսությունը ու հասկանամ, որ ըմբռնելուց էլ արդեն ուզած-չուզած իմաստ եմ տալիս օրերիս:

Nane Eghiazaryan

Ժամանակներ

Ասում են, որ կյանքում ամեն ինչ անցողիկ է, ամեն ինչն էլ իր ժամանակն ունի: Ասում են, որ մարդիկ մեր գալակտիկայում ամենափոքր մասնիկներն են, բայց ամենահսկա աստղերը նույնպես ծնվում, ապրում ու մահանում են:

Հաճախ մարդիկ ունենում են պարտականություններ, կամ էլ ինչ-որ բան ուղղակի պետք է անեն, բայց ասում են, թե ժամանակ չունեն: Ժամանա՞կ: Ժամանակը Աստծո տված ամենակարևոր բաներից մեկն է, որը տրվում է մարդուն այն չափաբաժնով միայն, ինչքան ինքը՝ Արարիչը գիտի: Կյանքում ամեն ինչն ունի իր ժամանակը: Երազելու ու երազանքներն իրականացնելու համար ժամանակն անվանում եմ «հեքիաթային»: Վատ իրադարձությունների համար տրված ժամանակը հաստատ հավասարակշռում է մարդու կյանքը, դրա համար այն անվանում եմ «հավասարակշռող ժամանակ»: Սիրելու ու սիրվելու համար տրված ժամանակն ամենագեղեցիկն ու դրախտայինն է: Այն ժամանակ, երբ մարդը սիրում է մեկին, ու սիրված է նրա կամ, թեկուզ, ուրիշի կողմից, գտնվում է դրախտում: Այդ ժամանակը ամենասպասվածն է, ու երևի թե այն անվանեմ «դրախտային ժամանակ»: Երբեմն ուղղակի կարոտում ես ու վերջ: Կարոտում ես ծնողներիդ, երբ նրանցից հեռու ես, կամ հարազատ-բարեկամներիդ, միգուցե պատահական անցորդներին, կամ էլ նրան, ում սիրում ես, ում մասին մտածում ես ամեն վայրկյան… Կարոտում ես խենթություններդ, կարոտում ես մարդկանց ընկերակցությունը, կարոտում ես զրույցները, որոնք քեզ մոռացնել էին տալիս ժամանակի մասին: Կարոտելու ժամանակը ամենայուրահատուկն է: Այդ ժամանակ դու լալիս ես, քահ-քահ ծիծաղում, արցունքներդ խառնվում են ժպիտիդ, ու դա դառնում է անհասկանալի մի զգացում, որ երբեք էլ չես կարող կրկնել, չէ՞ որ ամեն անգամ տարբեր կերպ ես կարոտում: Այդ ժամանակն անվանում եմ «յուրահատուկ ժամանակ»:

Այս ամբողջի մեջ տարբեր մարդկանց տարբեր ժամանակ է բաժին հասնում: Մեկի մանկության երազանքն է իրականանում, մյուսի ամբողջ կյանքը գլխիվայր շրջվում է դեպի վատը, մեկը նոր ընկեր է ձեռք բերում, իսկ մյուսը իր հիմարության պատճառով կորցնում իր ամենամտերիմին: Մեկը լալիս է, ու արցունքները ոչ մի կերպ չեն դադարում, իսկ մյուսն այնքան բարձր է ծիծաղում, որ ամբողջ քաղաքն է լսում: Մեկն այնքան տխուր է, փորձում է գտնել կյանքի իմաստը, իսկ մյուսը գտել է իր կյանքի իմաստը, ունի ամեն ինչ, և ոչինչ նրան էլ չի գոհացնում:

Ժամանակը միակ բանն է, որ երբեք շատ չի լինում: Այն կարող է լինել մի փոքր քիչ, կամ էլ ընդհանրապես չլինել: Եթե մարդը խելացի է, ապա պետք է ճիշտ օգտագործի իր ժամանակը:

Ani avetisyan

Չգրել չեմ կարող

Նստում եմ, վերցնում գրիչն ու սպասում նորին գերազանցություն Մուսային: Չի գալիս: Աբիսողոմ աղայի մեթոդը մի քանի անգամ փորձել եմ. կաշառել չի ստացվում: Ոնց որ նստես օգոստոսյան արևի տակ ու սպասես, որ անձրև գա: Կամ սիրահարված չլինելով սիրո մասին ռոմանտիկ-պոետիկ մի բան գրես: Չէ, հավատացեք՝ կյանքին սիրահարված լինելը միշտ չի, որ օգնում է: Ոչ էլ թուղթ ու գրիչին:

Թվաց՝ առանց գրչիդ ծայրը թղթին հենելու կյանքդ անիմաստ կլինի, ու սկսեցիր գրել: Բայց էդ ե՞րբ, ո՞նց թվաց: Դա հասկանալ չեմ կարողանում: Կուզեի մի օր  Դոստոևսկուն հարցնել, կամ Բալզակին:  Իսկ ասենք Գոգոլը ո՞նց է որոշել «Մեռած հոգիները» գրել:

Ասում են՝ գրում եմ, որովհետև չգրել չեմ կարողանա: Վերջերս մի ժամանակակից գրողի ինքնակենսագրականն էի կարդում, ասում էր՝ փորձեցի ու հեշտությամբ կարող եմ չգրել: Ուրեմն ինչո՞ւ:

Մեկ-մեկ գրելը քարից հաց քամելու պես է ստացվում, մեկ-մեկ՝  անձրևանոցը ձեռքիդ թրջվելով քայլելու, ինչ է թե՝ ալարում ես բացել:

Շատերի մոտ օրերի, տարիների անընդհատ հերթափոխից հուսախաբ բեռնաձիու հոգեբանությունն է զարթնում: Գրելն էլ՝ ամենածանր բեռը: Ոնց որ սկսած ու չկառուցած շենքի հիմքը ավազով դնելու, գրած-չհասկացած տողերն արագ-արագ իրար հետևից շարելու մեղքը քո վրա չի լինելու, այլ նրա, որ կարդալու-ապրելու է էդ ամենը: Իսկ իրականում՝ էդպես էլ կա: Կկարդան, իսկ թե չեն հասկանում, մեղքը գրքինը չէ, այլ իրենցը: Ոչ միշտ: Ափսոս կամ բարեբախտաբար:

Գրքի էջերը  համարակալում եմ՝ հերթով, մեկ-մեկ նրանք, որ կարդացել, հասել եմ ամենակարևորին ու կանգնել: Չեմ նախանձում հեղինակներին: Տեսնես՝ գիտե՞ն, որ հեշտ չի իրենց գրածը կարդալը: Երբեմն էլ՝ անհնար: Գուցե իրոք նախանձելու բան է: Չգիտեմ: Լավ է գոնե, որ դրանից ոչինչ այս ու այն կողմ չի լինում: Ոչ իմ՝ կարդացողիս «չիներն» են ընկնում, ոչ էլ գրողի փառքի դափնիներն են չորանում: Երբեմն էլ կարելի է մտածել, թե գրողը դիտավորյալ է այդպես գրել: Բայց միայն երբեմն:

Որ մի օր երկար ինչ-որ բան գրելու լինեմ՝ կաշխատեմ էդպես չանել: Վախենում եմ զգալ, որ մինչև վերջ չեն կարդում գրածներս:

Իսկ եթե գրքեր ու դրանք գրողները մի օր չլինեն, ի՞նչ կլինի: Եթե մի օր Բրեդբերիի պատմությունն էլ երևակայական չլինի:

Առանց թուղթ սևացնողների ու դրանով պատմություն դարձողների Երկիրը հակառակ չէր պտտվի, չէ՞:

Չնայած, վստահ չեմ:

hovik vanyan dsex

Չլինեին երգերի անցումների պահերը, բացի վերջինից

-Հով, արի գրկեմ, որ «տռոլիկն» արդեն գնա:

Երկու վայրկյան էլ ուշանայինք, իրոք, «տռոլիկը» գնացած կլիներ, ու նորից 10 րոպե կսպասեինք (չնայած լավ կլիներ. մի անգամ էլ կգրկեր ինձ մինչև գնալը): Դե, քանի որ ես էլ տրոլեյբուս չեմ սիրում, որովհետև շատ դանդաղ է գնում, պետք է ավտոբուսով տուն հասնեի: Մեկ էլ, երթուղային էլ չեմ սիրում, որովհետև հասակս 1.82 է (պատկերացրեցիք արդեն):

19:32 էր: Որոշեցի հաշվել, թե ինչքան ժամանակից տուն կհասնեմ, ու մինչև հասնելս ինձ պետք էր ականջակալներով երգ լսել, հիանալ Երևանի անկյուններով ու հիշել նրան, հիշել ու կարոտել:

Փաստորեն ավտոբուսը շատ լիքն էր, ու ես էլ մոռացել էի, որ մենակ չեմ, բարձր-բարձր երգում էի. “Dancing in the dark, with you between my arms… “

Արդեն 19:54 էր, ու լսում էի «փլեյլիսթիս» 7-րդ երգը: Երբ երգը վերջանում էր, ու պետք է հաջորդն սկսվեր, այդ ընթացքում լսվում էին մարդկանց խոսակցություններից հատվածներ, և ես մտածում էի մարդիկ ինչպես կարող ենք այդքան դատարկ բաներից խոսել: Մտածում էի՝ չլինեին երգից երգ անցնելու պահերը (դեռ չգիտեի վերջինի մասին), որ ես շարունակեի հիշել, կարոտել, զգալ ու երազել:

Ստացվեց, որ 43 րոպեում հասա տուն ու լսեցի 15 երգ, ու 15 անցումի պահ եղավ:

Էս անգամ մի կանգառ շուտ չիջա, այլ 17 կանգառ հետևեցի կյանքին, որն ընդհանրապես նման չէր անցած անգամ մի կանգառ շուտ իջած կյանքին: Էս անգամ կային էդ անտանելի անցումների պահերը (բացի վերջինից), որոնք փոխում էին կյանքի հանդեպ իմ պատկերացումները:

Բայց վերջապես վերջին անցումի պահն էր, որի ժամանակ հասկացա, որ պետք է ուղղակի հավատալ ու երազել, անտեսելով վատն ու անիմաստը: