Հուլիսի 3-14-ը Ռումինիայում տեղի է ունեցել «Մաթեմատիկա» առարկայի միջազգային օլիմպիադան, որին մասնակցել են 108 երկրներից թիմեր՝ 594 մասնակիցներով: Հայաստանի դպրոցականների թիմի բոլոր վեց մասնակիցները արժանացել են մեդալների՝ երկու արծաթե և չորս բրոնզե: Օլիմպիադայում ունեցել ենք նաև աղջիկ մասնակից` Նատալի Մուրադյանը, որը նվաճել է բրոնզե մեդալը:

Հետաքրքիր և անկեղծ զրույց ունեցա Նատալիի հետ, նա պատմեց իր՝ գիտության ուղին ընտրելու, նախասիրությունների, նպատակների ու երազանքների մասին:

-Ողջույն Նատալի, շնորհավորում ենք քեզ հաղթանակի կապակցությամբ: Մի փոքր կպատմե՞ս քո, քո նպատակների, նախասիրությունների մասին: 

-Ողջույն, շնորհակալ եմ շնորհավորանքի համար։ Սովորում եմ Ա. Շահինյանի անվան ֆիզիկամաթեմատիկական հատուկ դպրոցում (կարճ` Ֆիզմաթ) և այս տարի տեղափոխվում եմ 12-րդ դասարան։ Ֆիզմաթ ընդունվել եմ 7-րդ դասարանից, այդ պահից կյանքս նոր թափ է ստացել, քանի որ Ֆիզմաթում դասավանդում են հրաշալի և բարձրակարգ մասնագետներ, ովքեր խթան հանդիսացան, որ շատ առարկաներ էլ ավելի շատ սիրեմ և հետաքրքրությամբ զբաղվեմ դրանցով։

Շուտով դառնալու եմ 17 տարեկան, բայց մեծ պլաններ միշտ եմ ունեցել։ Դեռ մանկուց երազում էի դառնալ մեծ գիտնական, ստեղծել նոր ռոբոտներ, որոնք կօգնեին մայրիկիս տնային գործերում։ Անցել են շատ տարիներ, բայց երազանքս դեռ չի փոխվել։ Շատ եմ ուզում ընդունվել իմ երազանքների համալսարան և դառնալ լավ ինժեներ։ Ու նպատակիս հասնելու ճանապարհի մի կանգառը մաթեմատիկայի միջազգային օլիմպիադայից մեդալ ունենալն էր, որը հաջողությամբ հաղթահարեցի։

Չնայած ժամանակիս մեծ հատվածն անցկացնում եմ մաթեմատիկա և անգլերեն պարապելով, բայց հանգստանալը նույնպես կարևոր է, որ ուղեղս կարողանա մաքսիմալ լավ աշխատել։ Ազատ ժամանակս անցկացնում եմ ընկերներիս հետ շփվելով, դիտում եմ անգլերեն ֆիլմեր, կարդում գրքեր, երբեմն նվագում եմ, բայց այս ամենից զատ ունեմ մի մեծ հոբբի. ես սիրում եմ գտնել հետաքրքիր ու գեղեցիկ նկարներ։ Փնտրում եմ նկարներ, երբեմն խառնում եմ իրար, անում եմ որոշ փոփոխություններ և ստանում իմ իդեալական նկարը, որը հետո լինում է հեռախոսիս էկրանին, որ շատ նայեմ։ Տարօրինակ հոբբի է միգուցե, բայց ինչ-որ չափով զարգացնում է երևակայությունը։

-Վերադարձար հաղթանակով, ինչպիսի՞ն են տպավորություններդ մաթեմատիկայի միջազգային օլիմպիադայից: Կպատմե՞ս՝ ինչ դժվարություններ հաղթահարեցիր, և ի՞նչը քեզ օգնեց հաղթահարել դրանք և հաղթանակ տանել: 

-Օլիմպիադայից վերադարձել եմ շատ տպավորված, քանի որ ձեռք եմ բերել շատ նոր ընկերներ, ծանոթացել տարբեր ազգերի մշակույթներին ու սովորել շատ նոր ու հետաքրքիր բաներ, որոնք դեռ հաստատ պետք են գալու։

Օլիմպիադայի և, ընդհանրապես, շատ հարցերում մեծ կարևորություն ունի չլարվելը, իսկ դա կառավարելը բավականին դժվար է։ Այս տարի ամենամեծ դժվարությունս թերևս եղել է լարվածությունը հաղթահարելը ու առանց հուզվելու կենտրոնանալն ու լավագույն կերպով ներկայանալը։ Ինձ թվում է՝ ինչ-որ չափով ստացվեց կառավարել էմոցիաներս, ու դա ինձ շատ օգնեց օլիմպիադայի ընթացքում։

Ամենից շատ ինձ ոգևորում էին ընտանիքիս անդամները։ Նրանք ինձ սատար էին կանգնում ամեն հարցում և միշտ կողքիս էին իրենց բարի խորհուրդներով։ Շատ են ոգևորել նաև մի խումբ աղջիկներ, ովքեր անհամբեր սպասում էին, թե երբ եմ կոտրելու աղջիկների մասին բազմաթիվ կարծրատիպերը։ Ընկերներս ու բարեկամներս նույնպես կողքիս են եղել ամբողջ ընթացքում և մոտիվացրել իրենց ջերմ խոսքերով ու լավ մաղթանքներով։

Մոտիվացիա շատ եմ ունեցել։ Նախ ուզում էի երջանկացնել ծնողներիս։ Չնայած՝ նրանց համար իմ հաղթանակն այնքան կարևոր չէր, բայց միևնույնն է, ուզում էի, որ ինձնով հպարտանան։ Մեկ այլ մոտիվացիա էր կարծրատիպեր կոտրելը։ Մաթեմատիկայով զբաղվելիս նկատում էի մարդկանց թերահավատությունը։ Մարդիկ հակված չեն մտածելու, որ աղջիկը կարող է մաթեմատիկայով զբաղվել ու լուրջ արդյունքներ գրանցել։ Հիմա հուսամ՝ շատ աղջիկներ կհասկանան, որ իրենք նույնպես կարող են հետաքրքրվել մաթեմատիկայով, ֆիզիկայով, ինֆորմատիկայով ու, ցանկության դեպքում, հասնել մեծ բարձունքների։ Եվ ի վերջո՝ շատ էի ուզում տեսնել աշխատանքիս արդյունքը։ Ես երկար ժամանակ է, ինչ հաճախում եմ մաթեմատիկայի խմբակների, պարապում եմ ինքնուրույն ու շատ էի ուզում, որ կատարածս աշխատանքը երևար ու գնահատվեր։

-Ինչո՞ւ հենց մաթեմատիկա:

-Մաթեմատիկա սիրել եմ դեռ մանկուց։ Հայրս նույնպես սովորել է Ֆիզմաթում ու միշտ ուզում էր, որ գնայի իր հետքերով։ Պապիկս էլ էր սիրում մաթեմատիկա ու միշտ պատմում էր, թե ինչպես էր դասարանում բոլորից արագ լուծում խնդիրները, ես էլ լսում էի ու հիանում։ Երևի ինքս էի ուզում ստեղծել մի պատմություն, որտեղ խնդիրները լուծում էի ամենակրեատիվ ձևով ու բոլորին զարմացնում։ Երբ եկա Ֆիզմաթ, հանդիպեցի հրաշալի մասնագետների, ովքեր շատ օգնեցին ինձ։ Իմ մաթեմատիկայի ուսուցիչ ընկեր Սարգսյանը և խմբակավարներ ընկեր Գոգյանը ու ընկեր Մարգարյանը ինձ ցույց տվեցին մաթեմատիկայի գեղեցկությունն ու սովորեցրին չնահանջել դժվարությունների հանդիպելիս։

-Ունե՞ս արդեն ակնկալիքներ հետագայում լրջորեն մաթեմատիկայով զբաղվելու համար: 

-Ինչպես արդեն նշեցի՝ ապագայում մտածում եմ դառնալ ինժեներ, իսկ մաթեմատիկան ուղղակի պարտադիր է ինժեներիայի մեջ մասնագիտանալու համար։ Իսկ հենց մաթեմատիկայի մեջ մասնագիտանալու ուղղությամբ դեռ շատ չեմ մտածել։ Կարծում եմ` ամեն ինչ ժամանակի հետ կորոշվի։

-Քո կարծիքով՝ ինչպե՞ս է մաթեմատիկան խթանում մարդկության զարգացումը:

-Մաթեմատիկան ամենուր է և ամեն բնագավառում։ Շատ մարդկանց գիտեմ, ովքեր հարցնում են, թե ինչպես է, օրինակ, սինուսների թեորեմն իրենց պետք գալու ապագայում։ Նրանք համարում են, որ մաթեմատիկայի դասընթացներին մենք սովորում ենք շատ ոչ պետքական բաներ։ Բայց ես ունեմ իմ տեսակետը. սինուսների կամ Պյութագորասի թեորեմը մեզ օգնում են մարզել մեր ուղեղը։ Մենք սովորում ենք ինչ-որ թեորեմ, ու դասի վերջում կան այդ թեորեմը կիրառող մի շարք խնդիրներ, որոնք պիտի լուծենք։ Աշակերտներն ունեն հնարավորություն՝ սովորելու կիրառել իրենց ունեցած գիտելիքները, տեսնել կարևորը մեծ պատկերի մեջ, նկատել ամենափոքրն ու ամենագեղեցիկը։ Մաթեմատիկական խնդիրների լուծումը օգնում է մարզել ուղեղը, քանի որ խնդրի շուրջ մտածելիս մարդը մտածում է տարբեր ուղղություններով, տալիս է խնդրին տարբեր զարգացումներ, շարժում է իր երևակայությունը։ Մաթեմատիկան կարծես սնունդ լինի ուղեղի համար։ Այն օգնում է մեզ զարգացնել մեր միտքը, դառնալ ավելի կրեատիվ, սովորել ուշադրություն դարձնել դետալներին ու շուտ չհանձնվել, երբ ինչ-որ բան չի ստացվում։ Մաթեմատիկան բացահայտում է աշխարհի գաղտնիքները, ցույց է տալիս համաչափությունն ու օրինաչափությունը և օգնում է գտնել բազմաթիվ առեղծվածների պատասխաններ։

-Ո՞րն է մաթեմատիկան սիրելու բանաձևը, ինչպե՞ս հասկանալ ու սիրել մաթեմատիկան: 

-Մաթեմատիկան սիրելու կամ մաթեմատիկայից ուժեղ լինելու համար պետք չէ լինել ի ծնե տաղանդավոր, այլ պետք է ունենալ ճիշտ մոտեցում։ Ուսուցիչները շատ կարևոր դեր ունեն երեխաների կյանքում, ու հենց նրանք են, որ պիտի սեր սերմանեն երեխաների մեջ, սովորեցնեն նրանց տեսնել առարկայի գեղեցկությունն ու գնահատել այն։ Ես շատ եմ առնչվել երեխաների հետ և նկատել եմ մի քանի սխալներ, որոնք չեն թողնում նրանց առաջ շարժվել։ Նախ, ինչպես նշեցի, ուսուցիչը շատ կարևոր է։ Եվ ինչպես շինություններում, այնպես էլ մաթեմատիկայում, շատ կարևոր է, որ հիմքը լինի ամուր, ինչում կարող են օգնել ուսուցիչները։ Շատ երեխաներ ամեն ինչ անում են ուղղակի ավտոմատ, առանց հասկանալու, թե ինչու հենց այդպես, կամ ինչու է, որ այդպես աշխատում է, իսկ մեկ այլ կերպ` ոչ։ Երեխան պետք է հենց սկզբից հասկանա, թե ինչպես է աշխատում մաթեմատիկան։ Իսկ հետագայում արդեն պետք է ուշադրություն դարձնել, որ դժվարությունների հանդիպելիս չսկսվի ավտոմատ քայլերի ռեժիմը։ Բազմաթիվ երեխաների գիտեմ, ովքեր խնդիրը ստանալուց հետո փորձում են խնդրի միջի թվերի մի մասը գումարել, մյուս մասը բազմապատկել և այդպես այնքան, մինչև որ ստանան գրքի հետևում նշված պատասխանը։ Բայց եթե երեխան սկսի հասկանալ, թե ինչու է քայլերի այդ հաջորդականությունը հանգեցնում լուծման, ապա կսկսի ինքնուրույն փնտրել լուծում և կզգա խնդրի գեղեցկությունը։ Իսկ լուծումը ճիշտ գտնելիս ինչպե՞ս չուրախանալ:

Ինչպես գիտեք, հուլիսի 9-15 Ավստրիայի Զալցբուրգ քաղաքում անցկացվեց Media Moving Forward ծրագիրը, որի շրջանակներում մենք՝ 17-ի թղթակիցներով, ոչ միայն ծանոթացանք թվային տեխնոլոգիաներին և մերօրյա մեդիայի մարտահրավերներին, այլև հանդիպեցինք հետաքրքիր երիտասարդների, ովքեր ևս իրենց երկրում զբաղվում են լրագրողական գործունեությամբ, նյութեր գրում, թղթակցում այս կամ այն լրատվամիջոցին: Նրանցից մեկն էլ քսանհինգամյա Արման Ֆաթիջն է՝ Բոսնիա և Հերցոգովինայից, ով, ավարտելով Սարաևոյի պետական համալսարանի փիլիսոփայության և գրականության բաժինը, այժմ բնակվում է Սլովենիայում՝ ուսումը այնտեղ շարունակելու նպատակով:

-Արման, պատմիր մի փոքր քո մասին:

-Եկեք ասենք այսպես. ես լրագրող եմ և մշակութային քննադատ: Վաղ տարիքում երազում էի դառնալ գրադարանավար, բայց ընտանիքս ասում էր, որ դա եկամտաբեր գործ չէ: Ավագ դպրոցում ընտրել էի ինժեներության բաժինը. ծնողներս կարծում էին՝ դա այն է, ինչ պետք կգա ապագայում: Բայց երկու տարի սովորելուց հետո հասկացա, որ այն իմը չէ. պատկերացրեք մի լսարան, որտեղ բոլորը լսում են ինժեներության մասին լեկցիա, իսկ մի տղա նստած Սելինջեր է կարդում… Ես ուզում էի ընտրել մի մասնագիտություն, որը մոտ կլիներ պատմություններ գրելուն: Ես սիրահարվել էի գրելուն այն բանից հետո, երբ մասնակցել էի կինոքննադատության մի դասընթացի: Ինձ դուր էր գալիս ֆիլմեր նայելը, կարդալը, հետո՝ դրանց մասին գրելը:

-Փիլիսոփա լինելն օգնո՞ւմ էր այդ գործում:

-Փիլիսոփայությունը հիանալի հիմք է մուտք գործելու համար ուզածդ ոլորտ: Իմ դեպքում, այո, այն օգնեց հասկանալ՝ ինչպես գրել, զարգացրեց ստեղծագործ միտքս: Առհասարակ, փիլիսոփայությունը կապ ունի բոլոր բնագավառների հետ՝ գիտություն, էկոնոմիկա… Այն օգնում է գտնել պատասխաններ:

-Ինչո՞վ ես զբաղվում ուսմանը զուգահեռ:

-Քանի որ ես մոտ եմ մշակույթին և սիրում եմ գրել, գրում եմ և նյութերս վաճառում տարբեր խմբագրությունների: Այսինքն՝ սովորում և աշխատում եմ միաժամանակ:

-Ո՞ր կազմակերպությունն ես ներկայացնում այստեղ:

-Ես մի մասն եմ Բոսնիա և Հերցոգովինայում գործող ONAuBiH կազմակերպության: Այն գործում է արդեն տասներկու տարի, անցկացնում է մեդիա-վերլուծություններ, կազմակերպում վորքշոփեր, սովորեցնում երիտասարդներին գրել, հարցազրույցներ վարել: Այսինքն՝ հարթակ է երիտասարդ լրագրողների համար: Կենտրոնն ունի նաև իր ամսագիրը՝ «Karike»-ն (անվանումը թարգմանաբար նշանակում է՝ կապեր): Այն ստեղծվել է տասը տարի առաջ և սկզբում գործել է տպագիր տարբերակով, երկու տարի առաջ դարձավ օնլայն:

-Ինչպե՞ս սկսեցիր թղթակցել:

-Շատ պատահաբար. ես պարզապես ճանաչում էի նրանց լրագրողներից մեկին, ով ինձ առաջարկեց միանալ իրենց: Դրանից առաջ մենք 4-5 ընկերներով ունեինք մեր սեփական մշակութային կենտրոնը, որտեղ կազմակերպում էինք տարբեր ցուցահանդեսներ, պոեզիայի օրեր… Եվ քանի որ մեր կազմակերպությունն այդ ժամանակ փակման շեմին էր, ես որոշեցի թղթակցել այդ ամսագրին: Եվ արդեն երկու տարի է՝ այնտեղ եմ:

-Ինչի՞ մասին ես գրում սովորաբար:

-Երբ նոր էի սկսել թղթակցել, գրում էի գրախոսություններ ֆիլմերի մասին, բայց հետո ինքս ինձ ասացի. «Գուցե պետք է փորձել նոր մի բան»: Եվ սկսեցի հարցազրույցներ վարել, զեկուցումներ պատրաստել: Հիմա, երբ ապրում եմ արտասահմանում, գրում եմ այն ամենի մասին, ինչ տեսնում եմ այնտեղ. իմ ապրումների, զգացողությունների… Ուզում եմ ցույց տալ մարդկանց, թե ինչ է նշանակում լքել երկիրդ: Նաև ուզում եմ գրել Կոլումբիայում գտնվող էմիգրանտների խնդիրների մասին:

-Ովքե՞ր են ամսագրի ընթերցողները:

-Հիմնականում երիտասարդությունը, ուսանողությունը: Մի անգամ մի հետաքրքիր դեպք պատահեց. մեր ընթերցողներից 18 տարեկան մի տղա գտավ ինձ ու պատմեց, որ կարդալով իմ նյութերը՝ ոգեշնչվել է և որոշել ինժեներության փոխարեն լրագրությունն ընտրել: Կարծում եմ՝ դա իմ ամենամեծ նվաճումն է, որովհետև ես իմ նյութերով, փաստորեն, կարողացել եմ ազդեցություն ունենալ ինչ-որ մեկի որոշման վրա:

-Իսկ ո՞վ է եղել քեզ ոգեշնչողը:

-Մի ժամանակ կատակելով ասում էի՝ ես ինքս եմ իմ ոգեշնչման աղբյուրը: Չգիտեմ, վաղուց չեմ մտածել այդ մասին…

-Ինչպե՞ս ես գտնում գրելու թեմաներ:

-Հիմնականում թեմաներն են գտնում ինձ: Ամիսներ առաջ ընկերներս առաջարկեցին գրել մի փողոցային արվեստի մասին: Դրանից հետո ես շարունակեցի այդ թեման՝ իբրև մշակույթի մաս: Իսկ երբ ես եմ գտնում թեմաներ, ընտրում եմ այնպիսիք, որոնք ոգեշնչում են ինձ և կարող են ոգեշնչել ուրիշներին էլ: Դրանք հիմնականում պատմություններ են երիտասարդների մասին, ովքեր, չունենալով որևէ ռեսուրս, ստեղծում են հիանալի գործեր, այսինքն՝ ապրելով մթության մեջ՝ կռվում են դրա դեմ: Երևի հենց նրանք են ինձ ոգեշնչողը:

-Խոսենք մեր Media Moving Forward ծրագրից: Ինչպե՞ս ստացվեց, որ մասնակցեցիր:

-Շատ հետաքրքիր էր, ես Սլովենիայում էի, երբ իմ խմբագիրը գրեց ինձ: Նա ուզում էր իմանալ, թե ինչ ունեմ անելու հուլիսի 9-15-ն ընկած հատվածում: Ես փորձեցի հասկացնել նրան, որ զբաղված եմ լինելու, որ գործեր ունեմ: Բայց երբ նա ասաց, որ նման ծրագիր կա, այն էլ Զալցբուրգում, անմիջապես համաձայնեցի, որովհետև շատ շուտ ձանձրացող եմ և կարիք ունեի նոր մի բանի:

-Եվ ինչպիսի՞ն են տպավորություններդ հիմա, ի՞նչ սովորեցիր այստեղ:

-Ես թվային տեխնոլոգիաներին ծանոթ էի, և կարելի է ասել, դասերի մեծ մասն ինձ համար նորություն չէր: Միգուցե սովորեցի ուրիշների հետ կիսվել իմ փորձով: Բայց պետք է նշեմ, որ ես այստեղ եմ ոչ միայն ինչ-որ բան սովորելու, այլև պատմություններ պատմելու համար: Այստեղ հավաքված են բազում հետաքրքիր մարդիկ, իսկ յուրաքանչյուր մարդ ինձ համար մի պատմություն է: Դրանից բացի, շատ հետաքրքիր է հանդիպել օտարերկրացիների, մարդկանց, որոնց հետ նախկինում երբեք առիթ չէի ունեցել շփվելու, ինչպես, ասենք, հայերի, իտալացիների… Եվ իհարկե, հետաքրքիր է բացահայտել Զալցբուրգը, այս լեռները, տպարանը… Կարճ ասած՝ Զալցբուրգը հիասքանչ քաղաք է:

Նախորդ շաբաթ մենք Ավստրիայում մասնակցում էինք Media Moving Forward ծրագրին։ Դե, դրա մասին ահագին արդեն կարդացել եք մեր կայքում։ Ծրագրի շրջանակներում մեզ հետ էին նաև երիտասարդ ծրագրավորողներ, որոնք մասնակցում էին Mobile Youth App Camp-ին։ Այս ափ-քեմփի ժամանակ ծրագրավորողները ներկայացնում էին իրենց ստեղծած հավելվածները։

Հարցազրույց ափ-քեմփեր (App Camper), երիտասարդ ծրագրավորող Յակոբ Լոբոդեցկիի հետ։ 

-Ներկայացեք խնդրեմ։

-Իմ անունը Յակոբ Լոբոդեցկի է, ես Լեհաստանից եմ։ Սովորում եմ գեոինֆորմատիկա Վարշավայի տեխնոլոգիայի համալսարանում (Warsaw University of Technology), դա կապված է գեոդեզիայի և ՏՏ ոլորտի հետ։

-Ի՞նչ է ափ-քեմփը, և ինչպես որոշեցիք մասնակցել դրան։ 

-Ես այդքան էլ վստահ չէի, թե իրականում ինչ է դա, միայն տեսել էի գովազդը ինտերնետում, որը ինչ-որ մրցույթի մասին էր իմ երկրում։ Իմ հավելվածը արդեն զարգացման որոշակի փուլում էր գտնվում, ես որոշեցի մասնակցել ընկերոջս հետ, քանի որ ես ստեղծել եմ այդ հավելվածը հենց ընկերոջս հետ, դա շատ կարևոր է։ Մենք ոչ մի ակնկալիք չունեինք, բայց ընտրվեցինք։ Դա անակնկալ էր մեզ համար։ Այսպիսով, հիմա ես արդեն հաստատ գիտեմ, որ ափ-քեմփը երիտասարդ մարդկանց, աշխարհի տարբեր անկյուններից եկած ծրագրավորողների հանդիպում է, որի ժամանակ դուք ծանոթանում եք, տեսնում եք, թե ինչպես են աշխատում մյուսները և շատ նոր բաներ եք սովորում։ Այս հանդիպումը շատ հետաքրքիր է, քանի որ շատ մարդիկ աշխատում են լրիվ տարբեր տեխնոլոգիաներով, տարբեր պրոյեկտների վրա, հետևաբար, մենք կարող ենք փոխանակել մեր փորձը։

-Պատմեք խնդրեմ Ձեր հավելվածի մասին։

-Իմ “ReadyToGo” հավելվածը հրավեր է մարդկանց ավելի շատ շարժվելու և կյանքում զբաղմունքներ գտնելու, որովհետև մարդիկ հիմնականում նստած են։ Այսպիսով, իմ հավելվածի հիմնական ֆունկցիան է՝ օգնել վազորդներին գտնելու ճանապարհներ, որտեղ կարող են վազել, քայլել կամ հեծանիվ քշել։ Խնդիրն այն է, որ վազորդները հիմնականում վազում են նույն ճանապարհներով, ինչը պարզապես ձանձրալի է, հետևաբար, նրանց համար իսկապես լավ կլինի գտնել այլ ճանապարհներ, այլ գաղափարներ։ Ավելին, երբ դու, օրինակ, արձակուրդում ես և ոչինչ չգիտես քո շրջապատի մասին, այս հավելվածը կօգնի քեզ գտնելու վազքուղիներ։

Ես ուզում եմ բարելավել իմ հավելվածը, այն կներառի ամբողջ վազելուն պատրաստվելու գործընթացը, օրինակ՝ ցույց կտա օդի աղտոտվածությունը, եղանակային պայմանները, կառաջարկի տաքացնող վարժություններ և այլն։

-Ինչպե՞ս առաջացավ հավելվածը ստեղծելու գաղափարը։

-Կարծում եմ՝ դա ուղեղային գրոհի արդյոււնք էր։ Մենք հանդիպել ենք ընկերների մի խմբով ու խոսում էինք ուսումնական առաջադրանքի մասին, ոչ մի կարևոր բան, բայց այդ պահին ծնվեց գաղափարը։ Մենք մտածեցինք մի բան, որը օգտակար կլինի մարդկանց համար և որը դեռ գոյություն չունի։

-Դուք ինքներդ վազո՞ւմ եք։ Այս հավելվածը հենց Ձեզ համար է՞լ է, թե դուք կարծում եք, որ այն պարզապես լավ բարեփոխում է հասարակության համար։

-Մի քիչ շփոթեցնող հարց է, ես պարբերական վազորդ չեմ կամ պրոֆեսիոնալ մեկը։ Վազում եմ ժամանակ առ ժամանակ, իհարկե, և հենց այդպես էլ փորձարկել եմ իմ հավելվածը, բայց հանդիպել եմ նաև վազորդների հետ, որոնք ուզում էին ունենալ այս հնարավորությունը։ Դա էր իրական պրոբլեմը։ Վազորդները միշտ ասում էին, որ կուզենային ունենալ իմ հավելվածի նման մի բան։

-Ինչքա՞ն ժամանակում է ստեղծվել հավելվածը։

-Բացի ինձնից և ընկերոջիցս, այս հավելվածի վրա աշխատում էին ևս 8 հոգի, կար մի փոքր դժվարություն ներգրավվելու հետ կապված։ Բացի դրանից, մենք դասեր ունեինք, դա ամբողջական աշխատաժամանակով աշխատանք չէր։ Կարծում եմ՝ ծրագրավորման փուլը մոտավորապես կես տարի է տևել։

-Ո՞րն էր այդ գործընթացում ամենամեծ դժվարությունը։

-Սկզբում խնդիրն այն էր, որ մենք փորձել էինք ստեղծել մեծ թիմ և հաղորդակցությունը այդքան էլ լավ չէր։ Օրինակ՝ մենք առաջադրանք էինք տալիս ինչ-որ մեկին և սպասում էինք մեկ, երկու, երեք շաբաթ. արձագանք չկար։ Դրանից հետո թիմում մնացինք միայն ես ու ընկերս, և պրոբլեմներն արդեն հիմնականում տեխնիկական էին։

-Իսկ ինչպե՞ս էր ստեղծվել ձեր թիմը․ դպրոցի՞ց, համալսարանի՞ց։

-Թիմը ստեղծվել էր քոլեջից։ Մենք ունենք ուսանողների ասոցիացիա, կոչվում է “Geoida”։ Մենք պարզապես հարցրել էինք, թե ով է ուզում միանալ մեր ծրագրին։

-Եվ ընդհանուր քանի՞ հոգուց է բաղկացած թիմը։

-Սկզբում մենք 10 հոգի էինք, հիմա, ինչպես արդեն նշեցի, միայն ես և ընկերս։ Մյուսները նույնպես մեծ աշխատանք են կատարել, օրինակ՝ ուսումնասիրել են մյուս նման հավելվածները, հարցուփորձ են արել վազորդներին մեր հավելվածի մասին։ Դրանից ավելի նրանք մեզ օգնել չէին կարող։

-Հասանելի է՞ արդյոք Ձեր հավելվածը ցանկացած երկրում, թե այն աշխատում է միայն Ձեր երկրում։

-Տվյալները Open Street Maps-ից են, որը գլոբալ ծառայություն է, հետևաբար այլ երկրներում նույնպես պրոբլեմներ չեն լինի։ Իհարկե, դեռ շատ աշխատանք կա կատարելու, օրինակ՝ թարգմանությունները, որոնք դեռ արված չեն, բայց կարծում եմ՝ արագ աշխատանք է։

-Խոսենք Media Moving Forward-ից, ինչպե՞ս հայտնվեցիք այստեղ։

-Նույն ափ-քեմփի շրջանակներում։ Դիմեցի և ընտրվեցի, քանի որ ունեի իմ սեփական հավելվածը։ Եվ հիմա ես այստեղ եմ։

-Այստեղ հնչում են շատ նոր գաղափարներ և կարծիքներ։ Ի՞նչ եք կարծում, դա կօգնի՞ Ձեզ գտնելու նոր լուծումներ Ձեր հավելվածի համար։

-Այո, կարծում եմ։ Իմ խնդիրն այն է, որ ես ունեմ շատ գաղափարներ, բայց վստահ չեմ՝ որ ճանապարհով պետք է գնալ, որպեսզի դարձնեմ իմ հավելվածը յուրահատուկ և հաջողված։ Այսպիսով, ես ունեցա ավելի շատ նոր մտքեր, որոնք կարող են իսկապես օգնել ինձ։

-Ո՞րն էր Ձեզ համար այս օրերի ամենահետաքրքիր մասը։

-Կարծում եմ՝ հավելվածների ներկայացումը։ Ես հնարավորություն ունեցա ներկայացնելու իմը և տեսնելու, թե ինչպես են ուրիշները անում դա։

-Ի՞նչ հետագա պլաններ ունեք։

-Բազմաթիվ պլաններ ունեմ, քանի որ այս նույն ընթացքում ես ստեղծում եմ իմ երկրորդ հավելվածը համալսարանի համար։ Հավելվածը օգնում է շենքերի ադմինիստրացիոն աշխատողներին՝ բանալիներ տրամադրելու ու դրանք հետ ստանալու գործում։ Հիմա շատ ձանձրալի կլիներ, եթե աշխատողները ունենային գրքեր, մատյաններ, որտեղ էլ գրեին մարդկանց անունները, հետո՝ ստուգեին։ Այդ պատճառով էլ մենք ստեղծեցինք այդ հավելվածը, որպեսզի դարձնենք այդ պրոցեսը ավելի արագ։ Սեղանի վրա հարմարեցված կլինի թաբլեթ, որտեղ մարդիկ կգրեն իրենց անունները, կընտրեն սենյակը և կստանան բանալին։ Հուսով ենք՝ մեր հավելվածը կսկսի աշխատել արդեն սեպտեմբերից։

Հարցազրույցը պատրաստեցին՝ Միլենա Խաչիկյանը, Սառա Մարտինսը, Մարիամ Նալբանդյանը

Հունիսի 27-ին Ֆրանսիայից Հայաստան եկան 6 ուսանող-օսթեոպատ` Ռոման Բուղոն (Romain Bourreau), Քսավյե Խրիմյանը (Xavier Khrimian), Ժան-Գյաել Բղանելը (Jane-Glaё Branel), Գյաղանս Ժեղվեն (Garance Gervais), Թոմա Դելաժուն (Thomas Delajoux), Մաղի Դեբյուսին (Marie Debussy)` Աղնո Կղեպընին (Arnaud Crepin)՝ Սամուել Հաղիակյանի կողմից 2014 թվականին Փարիզում հիմնադրված օսթեոպատիայի ոլորտում մարդասիրական ծրագրեր իրականացնող «Էկոստեո» կազմակերպության ծրագրի շրջանակներում։ Օսթեոպատիան այլընտրանքային բուժման համակարգ է, որը առաջին հերթին փորձում է գտնել ցավի սկզբնաղբյուրը և մարմնի տարբեր մասերի ու օրգանների միջև հավասարակշռության խախտումը: Ֆրանսիացի օսթեոպատները այս ծրագրի շրջանակներում համագործակցում են Երևանի և Գյումրու տարբեր բժշկական հաստատությունների հետ և առաջարկում են անվճար խորհրդատվություններ և թերապիա հայ հիվանդներին:

Հարցազրույց օսթեոպատ Թոմա Դելաժուի հետ. 

-Ներկայացեք, ներկայացրեք Ձեր մասնավոր դպրոցը, ի՞նչ եք դուք այնտեղ սովորում:

-Ես Թոմա Դելաժուն եմ, Ֆրանսիայի Կաշան քաղաքում գտնվող «Օստեոբիո» դպրոցում օսթեոպատիայի ֆակուլտետի չորրորդ կուրսի ուսանող եմ։ Եվ հիմա Հայաստանում եմ «Էկոստեո» կազմակերպության շրջանակներում, որն էլ Հայաստանում իրականացնում է անվճար օսթեոպատիկ բուժումներ։

-Ներկայացրեք Ձեր փորձը Հայաստանում: Ինչո՞ւ եք եկել հենց Հայաստան:

a-Եկել եմ, որովհետև Հայաստանում օսթեոպատիան բավականին քիչ է զարգացած, ինչը մեզ, որպես ուսանողների, թույլ է տալիս հանդիպել մարդկանց, ովքեր ծանոթ չեն մեր մասնագիտության հետ, և ցանկանում են այն բացահայտել։ Այս ամենը մեզ թույլ է տալիս զննել շատ հիվանդների և թեթևացնել նրանց ցավերը, քանի որ օսթեոպատի աշխատանքը հետևյալն է՝ աշխատել հիվանդի ցավի և դիսկոմֆորտի վրա, լինի դա հոդային ցավ, մարսելու ունակության խնդիրներ, թե նույնիսկ կոնքոսկրային մակարդակի ցավեր։

-Ձեր թիմը Հայաստան է գալիս որպես կամավո՞ր, թե՞ սա Ձեզ համար կազմակերպված պրակտիկա է:

-Մենք ենք գնել մեր ինքնաթիռի տոմսերը, եկել ենք լրիվ կամավորության սկզբունքով: Մեր հիմադիրը ֆրանսահայ օսթեոպատ Սամուել Հաղիակյանն է, և հենց նա է մեզ առաջարկել գալ այստեղ։ Շատ եմ հավանում այս երկիրը, արդեն երկրորդ անգամն է, ինչ գալիս եմ Հայաստան, և չնայած անտանելի շոգին` սա շատ գեղեցիկ երկիր է, գեղեցիկ մշակույթով։

-Ինչպե՞ս է Ձեր կազմակերպությունն ընտրում այն երկրները, ուր գնում եք:

-Հայաստան եկել ենք մեր հիմնադրի որոշմամբ, քանի որ նա ցանկանում էր օսթեոպատիան բերել Հայաստան և այն այստեղ զարգացնել։ Որպես ասոցիացիա` մեր նպատակն է՝ զարգացնել օսթեոպատիայի պրակտիկան աշխարհում, քանի որ միայն Հյուսիսային Ամերիկայում, մի քիչ Ավստրալիայում և Եվրոպայի մի մասում կան օսթեոպատներ, և այսպիսով, մեր նպատակն է՝ քիչ-քիչ օսթեոպատներ ուղարկել աշխարհի մնացած երկրներ օգնելու և բուժելու նպատակով, և ավելի հասանելի դարձնել օսթեոպատիան բոլորի համար։

-Ինչպե՞ս եք համագործակցում և կապեր հաստատում Հայաստանի հիվանդանոցների հետ:

-Մենք նախապես կապվում ենք Հայաստանի որոշ հիվանդանոցների հետ` նրանց բացատրելով այն, ինչով զբաղվում ենք, ինչ առավելություններ իրենք կունենան մեզ հյուրընկալելով։ Այսպիսով, հիվանդանոցների մեծամասնությունում, որոնց հետ մենք համագործակցել ենք, բուժումը եղել է անվճար։ Մենք չենք վարձատրվում, և իրենք էլ կարիք չունեն վճարելու, և սա այն է, ինչ ամենակարևորն է մեզ համար։

-Ի՞նչ տվեց Ձեզ այս տիպի աշխատանքը:

- Արդեն հայերեն հինգ կամ վեց բառ գիտեմ, բազմաթիվ ծանոթություններ եմ հաստատել, ստացել եմ հնարավորություն՝ տեսնելու այն, ինչ մենք չունենք մեզ մոտ՝ Ֆրանսիայում։

Մի պատմություն եմ հիշում. ընկերներիցս մեկը հիվանդացել էր և որոշել էր «Դոլիպրան» դեղը օգտագործել, որը Ֆրանսիայում կա միայն դեղահաբի տեսքով։ Հայաստանում դոլիպրանը միայն սրսկումների համար են վաճառում։ Այսպիսով, սա մեզ զարմացնում է և թույլ է տալիս տեսնելու, որ ահա, կա Ֆրանսիա և կա Հայաստան, որտեղ կան տարբեր մտածելակերպեր: Մենք մեկս մյուսին կարող ենք գիտելիք փոխանցել և զարգացնել։ Հայաստանը իր քրիստոնեական կրոնին շատ մոտ մի մշակույթ է, որը դրա հետ մեկտեղ հաջողացնում է լինել, ըստ իս, շատ բաց մշակույթ, պատրաստ բացահայտելու նորը` պահպանելով իր ավանդույթները: Սա այն է, ինչ ես իսկապես հավանում եմ այս երկրում։

-Ի՞նչն է ամենակարևորը Ձեր աշխատանքում:

-Ամենակարևորը՝ ծիծաղեցնել հիվանդին, որ մեզ մոտ ցավերով եկող հիվանդը հեռանալիս իրեն ավելի լավ զգա, լրիվ ապաքինված լինի։

-Ի՞նչն է Ձեզ դուր գալիս Հայաստանում, իսկ ինչը` ոչ:

-Չեմ սիրում շոգը։ Շատ եմ սիրում մշակութային, ճարտարապետական մասը, բնությունը։ Համեմատելով Ֆրանսիան և Հայաստանը` կարող եմ ասել, որ երևի թե այն մեծ տարբերությունը, որ կա, ֆեմինիզմն է: Այն երևի թե ավելի շատ կա Ֆրանսիայում, քան Հայաստանում, սակայն դժվարանում եմ որևէ կերպ քննադատել, քանի որ դա ձեր մշակույթի մի մասն է:

-Ինչպե՞ս եք անցկացնում Ձեր ազատ ժամանակը Հայաստանում:

-Մեր շաբաթը բաժանված է 3 և 4 օրի: Չորս օր շարունակ մենք արթնանում ենք, տաքսի ենք նստում, գալիս հիվանդանոց, հետո էլի նստում տաքսի և քնում։ Այնուհետև մենք ունենք երեք օր հանգստանալու համար, չունենք հիվանդներ, չունենք պարտականություններ։ Ես այցելեցի Մատենադարան, որը շատ եմ հավանել, և հատկապես նրանք, ովքեր առաջին անգամն են գալիս Երևան, պետք է անպայման այցելեն այնտեղ։ Տուրիզմից բացի` նաև շատ ենք հավանել Ձեր խոհանոցը, քանի որ լինելով ուսանող և հաշվի առնելով այստեղի փոխարժեքը` մենք կարող ենք մեզ թույլ տալ օգտվել ձեր սրճարաններից և ռեստորաններից։ Այսպիսով, սա նաև մեզ համար փոքրիկ արձակուրդ է, երբ մենք բացահայտում ենք երկիրը, նրա մշակույթը և խոհանոցը։

-Եթե ևս մեկ այսպիսի հնարավորություն ունենայիք, կվերադառնայի՞ք արդյոք Հայաստան:

-Այո։ Ես գիտեմ, որ հաջորդ տարի էլ եմ գալու այստեղ «Էկոստեոյի» հետ, միանշանակ։ Կարծում եմ` Հայաստանը երկիր է, ուր ես կվերադառնամ նաև ուսումս ավարտելուց հետո, նույնիսկ «Էկոստեոյից» դուրս՝ երկիրն ավելի լավ բացահայտելու։ Հայաստանը ինձ համար շատ շոգ երկիր է, բայց սա այն երկիրն է, որն ինձ հետ խոսում է, որը հուզում է ինձ։

Քսավյե Խրիմյան

-Ներկայացեք և ներկայացրեք Ձեր փորձն այստեղ:

-Ես Քսավյե Խրիմյանն եմ։ Եկել եմ այստեղ մեր կազմակերպության հետ, որը հումանիտար օգնություն է առաջարկում։ Շատ մեծ փորձ էր ինձ համար, ես ծանոթացա հաճելի մարդկանց հետ, ինչպես նաև այցելեցի իմ հայրենիքը։

-Ի՞նչ տվեց Ձեզ այս տիպի փորձը Հայաստանում:

-Առաջին հերթին` ձեռք եմ բերում մեծ փորձ, կատարելագործվում եմ որպես մասնագետ, ինչպես նաև` հանդիպում հետաքրքիր մարդկանց։

-Ի՞նչն է ամենակարևորը Ձեր աշխատանքում:

-Հիվանդների հետ հարաբերությունները։

-Ի՞նչն է Ձեզ դուր գալիս Հայաստանում, իսկ ինչը` ոչ:

-Դժվարանում եմ ասել, քանի որ առաջին անգամ եմ Հայաստանում: Ընդամենը 4 օր է, ինչ այստեղ եմ և դեռ այդքան լավ չեմ ծանոթացել Հայաստանին։ Դեռևս ամեն ինչ ինձ դուր է գալիս։

-Եթե ևս մեկ այսպիսի հնարավորություն ունենայիք, կվերադառնայի՞ք արդյոք Հայաստան:

-Միանշանակ, նույնիսկ եթե հաջորդ անգամ կազմակերպության շրջանակներում չգամ, կցանկանայի գալ Հայաստան ծնողներիս հետ։

Գյաղանս Ժեղվե

-Ներկայացեք և ներկայացրեք Ձեր փորձն այստեղ:

-Ես Գյաղանս Ժեղվեն եմ, արդեն երրորդ ամառն է, որ ես գալիս եմ այստեղ։ Առաջին անգամ բոլոր ուսանողների նման շատ հարցեր ունեի, թե ինչպես է այս ամենն անցնում, ինչպես եմ անցկացնելու կոնսուլտացիան և նմանատիպ այլ խնդիրներ, բայց կամաց-կամաց մեզ հաջողվեց գտնել աշխատելու այս ռիթմը, մասնագիտանալ մեր աշխատանքի մեջ, դառնալ ավելի վստահ, ինչպես նաև կարողանալ շփվել թիմի անդամների հետ։

-Ի՞նչն է ամենակարևորը Ձեր աշխատանքում:

-Օսթեոպատի աշխատանքում ամենակարևորը, իր մասնագիտությանը լավ տիրապետելուց բացի, հիվանդին լսելու ունակությունն է, երկու կողմերի առողջ փոխհարաբերությունը, որն իր հերթին կբերի վերջնական արդյունքի և մեկի, և մյուսի համար։

-Ի՞նչն է Ձեզ դուր գալիս Հայաստանում, իսկ ինչը` ոչ:

-Իհարկե, հավանում եմ Հայաստանի մշակույթը, որը բավականին տարբերվում է մեր մշակույթից, մարդկանց մտածելակերպը, թե ինչքան շնորհակալ և երախտապարտ են նրանք, սա իսկապես հաճելի և միաժամանակ շոկային է ինձ համար։

-Եթե ևս մեկ այսպիսի հնարավորություն ունենայիք, կվերադառնայի՞ք արդյոք Հայաստան:

-Մի քիչ բարդ կլինի իմ վերադարձը, քանի որ մյուս տարի ես ավարտում եմ և այդ ժամանակ ցանկանում եմ ավելի կենտրոնանալ սեփական կենտրոնը բացելու վրա։ Ես, իհարկե, մյուս ուսանողներին խորհուրդ կտամ գալ այստեղ, մասնակցել, քանի որ այս ամենը միայն լավ ազդեցություն ունեցավ բոլորիս վրա։

Երեք հարյուր յոթանասուն հազար. սա այն մարդկանց թիվն է, որ արտագաղթել է Հայաստանից նախորդ կառավարության շրջանում: Իսկ քանի՞սը դեռ կարտագաղթեին, եթե չլինեին վերջին իրադարձությունները, որոնց արդյունքում փոխվեց քաղաքական իրադրություն, իշխանություն, կառավարություն, փոխվեցին շատ ու շատ բաներ: Այս հարցի պատասխանը ես չգիտեմ, բայց փոխարենը գիտեմ մեկին, ում համար նշածս փոփոխությունները առիթ հանդիսացան վերանայելու սեփական որոշումները երկրից գնալ-չգնալու հետ կապված:

Քսանմեկամյա Շուշանիկ Ասատրյան է՝ ծնունդով Երևանից, արմատներով՝ Մուշից ու Սյունիքից: Ապրել ու մեծացել է քաղաքային միջավայրում, բայց շատ կապված է բնությանն ու լեռներին, ասում է՝ կիսով չափ քաղաքացի եմ, կիսով չափ՝ լեռնեցի.

-Երևանում ամենաշատը Սայաթ Նովա փողոցն եմ սիրում, ինչ-որ հարազատ զգացողության կա այնտեղ: Իսկ հեղափոխության օրերին, երբ նստարաններով փակել էին, ավելի կոլորիտային էր դարձել:

Հեղափոխությանը դեռ կհասնենք, նախ հասկանանք, թե ինչ ճանապարհ է անցել նա, ու որն է եղել պատճառը երկրից մեկնել ցանկանալու:

Օրեր առաջ Շուշանիկն ավարտեց ԵՊՀ ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետը, հիմա արդեն հետադարձ հայացքով է հիշում.

-Լրագրությունը եղավ այն մասնագիտությունը, որով ես կարողացա լրացնել դպրոցական տարիների իմ զբաղմունքների՝ պարի, նկարչության, երաժշտության բացն ու կարոտը, -ասում է ու հավելում,- դե, նաև հետաքրքրասեր եմ, սիրում եմ «բզբզալ»:

Այդպես «բզբզալով» էլ չորրորդ կուրսում համատեղեց ուսումը աշխատանքի հետ և որպես լրագրող սկսեց աշխատել Vivaro News-ի բիզնես և տեխնոլոգիաներ բաժնում: Բայց փաստորեն, այս հանգամանքն էլ հետ չպահեց նրան, ու նա որոշեց ավարտելուն պես մեկնել երկրից.

-Ծնողներս ասում էին՝ ինչո՞ւ չէ, գնա, աշխարհ տես: Բայց շրջագայելուց բացի ես ընդմիշտ մեկնելու միտք ունեի: Ինչո՞ւ: Որովհետև հիասթափվել էի շատ բաներից: Անարդարություն էր, լճացում, չկար մնալու մոտիվացիա: 

Շուշանիկն անկեղծ ասում է, որ սկսել էր ինչ-որ տեղ չսիրել քաղաքը, որովհետև երբ տեսնում էր, որ ծնողներն իրենց մասնագիտությամբ չեն աշխատում, երբ հասկանում էր, որ կոտրված շատ ճակատագրեր կան, չէր ուզում դրանց շարունակողը դառնալ:

-Ես սիրում եմ ժպտացող մարդկանց, – պատմում է նա,- բայց առաջ, երբ երթուղային էի բարձրանում, բոլորն այնքան լուրջ դեմքերով էին նստած, որ կարծես կյանքը մեռած լիներ նրանց մեջ: Նրանք նայում էին մեզ ու մտածում՝ դե լավ, երեխա է, մեզնից հոգնած չի լինի, ու երբ տեղ էինք զիջում, երբեմն անգամ շնորհակալություն չէին ասում, իբր այդպես էլ պիտի լիներ:

-Իսկ այսօ՞ր, -հարցնում եմ:

-Այսօր սկսել են ժպտալ, – ասում է ու ինքն էլ ժպտում:

Հետո հիշում է երազանքների մասին, որոնք ևս արտերկրի հետ են կապված.

-Պիտի գնամ Չինաստան, Չինական պատը հաղթահարեմ ու ոտքով հասնեմ Հնդկաստան:

Այդ պահին մեր գլխավերևով մի ինքնաթիռ է անցնում, Շուշանիկը նայում-նայում է ու կես կատակ-կես լուրջ ասում.

-Այ, դրանով էլ կգնամ, բայց այսօր արդեն՝ միայն վերադառնալու մտքով:

Փոփոխությունները, որ կատարվեցին նախևառաջ մարդկանց ներսում, և երազանքները, որոնք նրանք բերեցին իրենց հետ նոր օրեր, իհարկե գեղեցիկ են, բայց արդյո՞ք այս ամբողջը սպասելի ու կանխատեսելի էր, արդյո՞ք առաջին իսկ օրերից կար հավատ, որ ամեն ինչ լավ է լինելու…

-Սկզբում անհավատ էի,- պատմում է Շուշանիկը,- որովհետև դժվար էր հավատալ, երբ տանը բոլորը շարունակ կրկնում էին՝ մարտի մեկ, մարտի մեկ: Ես ինքս բնավորությամբ այնպիսին եմ, որ սկզբում կողքից նայում եմ հասկանալու համար՝ արժե՞ միանալ թե ոչ: Ու մեկնակետը, որ ինձ դուրս հանեց, եղավ այն, որ սկսեցին բերման ենթարկել ու ճնշել իմ հասակակիցներին, նույնիսկ ինձնից փոքրերին, որոնցով հիմա ես միայն հպարտ եմ: Դրանից հետո ես չէի կարող չմիանալ, կարծես ինչ-որ ուժ զարթնեց իմ մեջ և ուղարկեց փողոց՝ «Ես էլ եմ դուրս գալիս, դե ինձ էլ խփիր» գիտակցումով:

Հեղափոխության թեժ օրերը, փաստորեն, համընկան Շուշանիկի տարեդարձին, ու նա, անծանոթների հետ փողոց փակելով ու շուրջպար բռնելով, ազդարարեց ծննդյան «խնջույքի» մեկնարկը.

-Երեկոյան արդեն այլ վայրում շարունակեցի ուրախանալ ընկերներիս հետ: Ի դեպ, տորթիս հետևից ոտքով եմ գնացել. բոլոր փողոցները փակ էին:

Շուշանիկն ասում է՝ սա սերունդների հեղափոխություն էր, որովհետև երիտասարդ սերունդը հաղթահարեց մի բան, որը ավագ սերնդի համար մնացել էր երազանք.

-Գուցե ես էլ էի կոտրված, գուցե ինչ-որ գենետիկ հիշողությամբ իմ մեջ էլ կար մարտիմեկյան վախը, բայց այսօր ես ուրախ եմ, որ ավագ սերունդը մեր աչքերին արդեն հավատով է նայում,- ասում է ու ամփոփում,- ես իմ ապագան այլևս Հայաստանում եմ տեսնում:

 

Այսօր Եղեգնաձորի «Գիտելիք» համալսարանում տեղի ունեցավ վիտրաժային աշխատանքների և զգեստների ցուցադրություն: Ինչպես նաև «Palazzo di Luss- Շքեղության պալատ» նորաբաց բրենդի ցուցադրությունը: 

 Ցուցադրությունից հետո հարցազրույց ունեցա սրահում ցուցադրված վիտրաժների հեղինակ և զգեստների մոդելավորող Լյուսի Հովհաննիսյանի հետ: 

-Ես Լյուսի Հովհաննիսյանն եմ: Նախ և առաջ ուզում եմ ասել, որ ես մասնագիտությամբ դիզայներ եմ, բայց իմ մասնագիտությամբ չեմ աշխատել: Հետո, լսելով հարազատ մարդու խորհուրդը, գնացի Փանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի պետական քոլեջ և սկսեցի հաճախել վիտրաժի (ապակենկար) դասընթացների: Ինքս էլ չէի պատկերացնում, որ այդքան կսիրեմ վիտրաժային արվեստը: Սովորելուց հետո սկսեցի ամբողջ օրը նկարել, ստեղծել նորանոր վիտրաժներ: Եվ ես դա անում եմ մեծ հաճույքով, այն դարձել է ինձ համար ոչ թե մասնագիտություն, այլ ապրելակերպ, չեմ պատկերացնում իմ կյանքը առանց դրա:

-Ե՞րբ բացվեց Ձեր խումբը, ինչպե՞ս սկսեցիք սովորեցնել վիտրաժային արվեստը երիտասարդներին: 

-Անկեղծ ասած՝ երկար ժամանակ պահանջվեց խումբ բացելու համար: Իսկ հետո, երբ Եղեգնաձորում բացվեց խմբակը, ես ունեցա աշակերտներ և սկսեցի սովորեցնել վիտրաժ:
Հետո մտքովս անցավ ունենալ ցուցադրություն, իսկ ցուցադրությունը կիսատ կլիներ, եթե ներկայացնեի միայն իմ և խմբակների մասնակցած աշակերտների աշխատանքները: Քանի որ իմ խմբի աշակերտների մեջ կային կարարվեստի մասնագետներ, մենք փորձեցինք թիմ դառնալ: Ես մոդելավորեցի հագուստները, որոշեցի, որ ինքս էլ պետք է կարել սովորեմ և սկսեցի կարուձևի դասընթացների հաճախել:

Քանի որ դիզայներներն ունեն իրենց ոճը և ամեն դիզայներ փորձում է յուրահատուկ լինել իր ոճի մեջ, մենք, փորձելով չկրկնվել, անգույն կտորը սկսեցինք նկարազարդել, հետո արդեն ունեցանք զգեստների գեղեցիկ հավաքածու և կազմակերպեցինք ցուցադրությունը: 

-Ի՞նչ ծրագրեր ունեք մոտ ժամանակներս: 

-Առաջիկայում շատ մեծ ծրագրեր ունեմ: Լինելու են ցուցադրություններ թե՛ Հայաստանում, թե՛ Հայաստանից դուրս: Քանի որ իմ արմատները Վայոց Ձորից են, ես շատ կապված եմ Վայոց Ձորի հետ, այստեղի մարդիկ ինձ հոգեհարազատ են, և հենց դա էր պատճառը, որ առաջին ցուցադրությունը կազմակերպեցի Եղեգնաձորում: Մոտ ժամանակներս իմ աշխատանքների ցուցադրությունը տեղի կունենա Ջերմուկում, որտեղ ես ապրել, մեծացել եմ, այնուհետև ցուցադրություն կլինի Երևանում: 

-Ովքե՞ր էին ներկա ցուցադրությանը:

-Ներկաների թվում Եղեգնաձորի բնակիչներն էին, երիտասարդ արվեստասերներ, արվեստը գնահատող մարդիկ, նաև ներկա էր հատուկ հյուր՝ երգչուհի Նանա Կարապետյանը: Ուզում եմ ասել, որ նրա ներկայությունը իմ աշխատանքների ցուցադրությանը ավելի լիարժեք դարձրեց:
Ցուցադրության ավարտին պատվոգրեր տրվեցին վիտրաժային արվեստի խմբակների մասնակիցներին:

Հայաստանում վերջին ժամանակներս մեծ տարածում է գտել հարավկորեական փոփ երաժշտությունը: Ամեն տարի երիտասարդները իրենց սիրելի խմբերի համար կազմակերպում են համերգներ, ֆլեշմոբեր, հավաքույթներ։ Այս տարի էլ «Բանթան» (BTS՝ 7 անդամից բաղկացած հարավկորեական բոյ-բենդ) խմբի երկրպագուները` «Արմի»-ները (այդպես են կոչում խմբի երկրպագուներին) կազմակերպել էին ֆլեշմոբ, որը նվիրված էր խմբի 5-ամյակին:

«Եթե «Բանթանն» ու «Արմի»-ն միասին են, անծայրածիր լաբիրինթոսը դրախտ է․․․

Իմ ներսի գալակտիկա՝ Բանթան…»։

Ահա այսպիսի խորագիր էր կրում ֆլեշմոբը, որը տեղի ունեցավ հունիսի 10-ին Գաֆէսճեան քանդակների պարտեզում։ Տեղի ընտրությունը պատահական չէր. Բանթանի տղաները արվեստի հանդեպ յուրահատուկ վերաբերմունք ունեն, և Գաֆէսճեան քանդակների պարտեզն էլ «Արմի»-ների համար լավագույն ընտրությունն էր։ Ֆլեշմոբի նախաձեռնողներն էին Ազարյան Գայանեն, Եղիազարյան Սեդան, Մխիթարյան Հասմիկը, Հախվերդյան Աննան և Ռուշանյան Անահիտը, իսկ նրանց գործընկերն էր Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնը: Նախաձեռնողները համակարծիք էին այն հարցում, որ եթե տղաները տեսնեն տեսանյութը, հաստատ կհետաքրքրվեն Գաֆէսճեան քանդակներով, քանի որ մեծ սեր ունեն արվեստի նկատմամբ: 

Հարցիս, թե ինչու որոշեցին հենց ֆլեշմոբ կազմակերպել, Գայանե Ազարյանը պատասխանեց.

-Առանձնահատուկ պատճառ չկա: Ուղղակի ընկերուհուս հետ 2015թ․-ից սկսած՝ ինչ-որ բան կազմակերպում էինք այդ օրը։ Սկզբում ավելի նեղ շրջանակով, իսկ օրինակ, անցած տարի համերգ կազմակերպեցինք, այս տարի էլ որոշեցինք ֆլեշմոբ կազմակերպել:

-Ինչպե՞ս անցան կազմակերպչական աշխատանքները։

-Բարդ էր. մինչև վերջին պահն էլ բարդ է եղել: Ժամանակահատվածն այնպիսին էր, որ բոլորս քննություններ ունեինք, շատերս անգամ ավարտական, գիշերները նստում քննությանն էինք պատրաստվում, առավոտյան քննություն հանձնում, հետո ողջ օրը այգում պարում էինք, երևի օրական 2-3 ժամ ենք քնել: Խնդիրները, մարդկանց թերահավատությունը մեզնից անպակաս էին, բայց «Արմի»-ն հանձնվել չգիտի։ Ինչքան մերժում էինք ստանում, ինչքան վատ կարծիք էինք լսում, ինչքան բարդ էր լինում, հիասթափվելու, ձեռքերս վայր դնելու փոխարեն ավելի շատ էինք աշխատում, ու հիմա կա այն, ինչ կա: Սա մեր արած և չարած գործերի արդյունքն է:

-Ինչպիսի՞ն էր մթնոլորտը ֆլեշմոբի ժամանակ։

-Ֆլեշմոբի ժամանակ մթնոլորտը հիասքանչ էր: Բոլորը բարձր տրամադրություն ունեին, «Արմի»-ներից բացի բազմաթիվ մարդիկ էին եկել. թե՛ զբոսաշրջիկներ, թե՛ հայեր՝ տարբեր տարիքի, սեռի, բնավորության, և ուրախ եմ, որ այդ պահին մարդկանց դեմքերին հիմնականում հետաքրքրություն ու ժպիտ էի տեսնում: Դիտողների շարքում է եղել անգամ հայ դերասան Հրանտ Թոխատյանը: Ճիշտ է, անձամբ նրան չեմ տեսել, բայց շատերից եմ լսել նրա ներկայության մասին:

Կարևորը՝ բոլոր ներկաները գոհ մնացին, իսկ մենք մեր թերությունները լավ գիտենք, և մյուս անգամ կաշխատենք դրանց վրա, որ էլ ավելի լավ ներկայանանք։ Չէ՞ որ մենք մեր սիրելի խումբն ենք ներկայացնում:

-Ի՞նչ սպասելիքներ ունեք։

-Երևի ամենամեծ ցանկությունն այն է, որ «Բանթանը» տեսնի մեր ֆլեշմոբը: Ուզում ենք՝ իմանան, որ Հայաստանում էլ կան իրենց սիրող տաղանդավոր մարդիկ:

Ֆլեշմոբին ներկա բոլոր մարդիկ, նույնիսկ նրանք, ովքեր հարավկորեական փոփ երաժշտությամբ հետաքրրված չէին, մեծ ուշադրությամբ և հաճույքով էին հետևում ֆլեշմոբին: Սիմվոլներից մեկին՝ մանուշակագույնին էին միախառնվել նաև պարողների գույնզգույն վարսերը, որոնք վառ տրամադրություն էին հաղորդում ներկաներին: Եվ այդպիսի հիասքանչ տրամադրությամբ էլ ավարտվեց ֆլեշմոբը. գրկախառնություններով, պարերով, ժպիտներով ու մեծ սպասումներով։

Հարցազրույց Երևանի մշակույթի համալսարանի պարարվեստի բաժնի ուսանողուհի Լիլիթ Ավետիսյանի հետ

 –Ինչպե՞ս որոշեցիր ուսումդ շարունակել պարարվեստով:

-Անկեղծ ասած, մի քանի տարի առաջ որոշել էի ընդունվել այնպիսի մի տեղ, որը ինձ ապագայում առավել պետք կգա, բայց չէի մտածում, որ դա պարը կլինի: Երբ որոշ ժամանակ հաճախեցի պարի, հասկացա, որ այն ինձ շատ հոգեհարազատ է: Եվ սա հենց այն մասնագիտությունն է, որը ինձ պետք է: Եվ այդպես սկսեցի ավելի լուրջ վերաբերվել պարին: Դեռ այդքան էլ մասնագիտացած չեմ այս ոլորտում, բայց մեկ հարցում վստահ եմ, հետագա կյանքիս ուղեկիցը պետք է լինի պարը:

 –Քանի՞ ուսանող է սովորում պարարվեստի բաժնում: 

-Հստակ քանակը չեմ կարող նշել, բայց մոտավորապես սովորում է երեսուն և ավելի ուսանող: Եվ այդ թիվը ավելանում է:

–Ի՞նչ պարեր են ուսուցանվում համալսարանում:

-Համալսարանում ուսուցանվում են՝ դասական, ժողովրդական, ազգագրական, պարահանդեսային և այլ ոճերի պարեր:

–Ինչպիսի՞ նվաճումներ ունեք: 

-Առաջին մասնագիտական քայլս արել եմ Կարբիի Վահան Թեքեյանի անվան միջնակարգ դպրոցում 2016 թվականին՝ շրջանավարտների միջոցառման պարը բեմադրելով: Իհարկե, դա իմ առաջին մասնագիտական աշխատանքն էր, և ես մի փոքր մտահոգ էի,կարծում էի, թե չեմ կարողանա, բայց փառք Աստծո, ամեն ինչ այնքան լավ ստացվեց, որ ինձ առաջարկեցին աշխատել նույն գյուղի «Երեքնուկ» մանկապարտեզում որպես պարի ուսուցչուհի: Դա ինձ համար իրոք մեծ ձեռքբերում էր, քանի որ լինելով շատ երիտասարդ, ոչ բոլորին է հաջողվում գտնել աշխատանք հենց իր մասնագիտությամբ: 2017 թվականին նույնպես բեմադրել եմ դպրոցականների վերջին զանգի պարային համարը: Դա շատ հաճելի է, երբ վստահում և գնահատում են քո կատարած աշխատանքը:

 –Դուք ինքդ ունե՞ս աշակերտներ:

-Ունեցել եմ անհատական աշակերտներ: Աշխատել եմ դպրոցական խմբերի հետ: Բայց ներկա պահին չունեմ: Վայելում եմ ամառային հանգիստս:

–Պատրաստվո՞ւմ ես հետագայում աշխատել այս մասնագիտությամբ: 

-Միայն ու միայն այս մասնագիտությամբ: Ես այնքան մեծ հաճույքով եմ կատարում իմ աշխատանքը, շատերն ասում են, որ աշխատանքս բարդ է, դժվար, բայց պարն ինձ համար ամեն ինչ է: Ինձ համար հաճելի է աշխատել իմ մասնագիտությամբ: Ապագայում նույնպես պատրաստվում եմ աշխատել իմ մասնագիտությամբ: