Քոթոն մեր դիրքի միակ շունն է, ամբողջ օրը չկա, բայց հենց սկսում ենք հաց ուտել, մեկ էլ հայտնվում է: Մեզ հետ է նախաճաշում, ճաշում ու ընթրում, իսկ մնացած ժամանակ չկա: Հիմա կասեք` էս ի՞նչ շուն է, մենակ ուտելիս է գալիս, բայց չէ, Քոթոն իրականում ինքն իրեն հարմար դիրք է ընտրել ու մնացած ժամանակ զգոն ու ուշադիր նստած հետևում է անցուդարձին, ու երբ մի անսովոր բան է նկատում, հաչոցով ահազանգում է մեզ, որ ստուգենք: Թե որտեղից է Քոթոն հայտնվել մեր դիրքերում, էդ պատմությունը ես չգիտեմ, բայց մի ավելի սիրուն պատմություն գիտեմ:

Մի օր մեր Քոթոն չի երևում ոչ նախաճաշին, ոչ ճաշին ու ոչ էլ ընթրիքին, ինչը մեզ, իհարկե, անհանգստացրեց: Առանց Քոթոյի ո՞նց հաց ուտենք: Ես ինձ վերապահեցի գնալ ու Քոթոյին գտնել, մի բանով կերակրել: Երկար փնտրեցի, բայց ինչքան էլ տարօրինակ էր, Քոթոն տարածքում չէր… Տխուր լուրը ես պիտի հայտնեի տղերքին:

-Տղեք, Քոթոյին չգտա:

-Հաստատ գայլերն են տարել, – ասաց մեկը:

-Խելքդ են գայլերը տարել, – ասաց մյուսը` հակադարձելով առաջինին, – մի տեղ ընկել քնել է:

Քոթոյին երեք օր չտեսնելուց հետո կարծես թե բոլորը մոռացան նրա մասին, ու այնպիսի տպավորություն էր, թե նա այստեղ  չէր էլ եղել, բայց իմ հոգում դեռ չէր մարել հույսը, որ Քոթոն վերադառնալու է ողջ ու առողջ…

Հուրախություն ինձ` հույսերս արդարացան: Չորրորդ օրը, երբ պառկած էի վրանում, հանկարծ շան ձայներ լսեցի: Դուրս վազելով, տեսա Քոթոյին. ուրախությունը պատեց ներսս, կյանքը վերադարձավ իր նախկին տեսքին:

Անցնելով երկու-երեք շաբաթ` Քոթոյի կրծքերից պարզ դարձավ, թե որտեղ էր կորել այդ երեք օրերը. զուգավորման շրջանն էր: Քոթոն իրեն հարմար զուգընկեր էր գտել ոչ հեռու գտնվող գյուղում ու երևի լավ ժամանակ էր անցկացրել:

Հիմա անցել է արդեն մոտ երկու ամիս, ու Քոթոն մի քանի օր առաջ լույս աշխարհ բերեց միանգամից ութ ձագուկ: Սպիտակ ու սև մորթի տակ թաքնված մեր փոքրիկ քոթոների անմեղ աչքերում շատ բան կարող եք տեսնել:

Հիմա մեր ընտանիքը նոր անդամներով համալրվեց, ու դիրքերում մենք արդեն ավելի շատ ենք:

Դեռևս 7 տարի առաջ ոսկեհատցի երիտասարդների ջանքերով հիմնադրվեց «Երիտասարդ Ոսկեհատ» երիտասարդական նախաձեռնությունը, որը գյուղում ծավալում էր ակտիվ գործունեություն։ Հենց այդ երիտասարդների շնորհիվ 2018 թվականի ամռանը Ոսկեհատում առաջին անգամ տեղի ունեցավ ազգային-բակային ճամբար, որն այժմ ամենամյա բնույթ է կրում։

-Ճամբար կազմակերպելու հիմնական նպատակն այն էր, որ երեխաներն ունենան ավելի հետաքրքիր առօրյա, անցկացնեն ամառն այնպես, ինչպես մենք չենք անցկացրել, ծանոթ լինեն իրենց ազգային արժեքներին,- պատմում է ճամբարի համակարգող Մարինե Մխիթարյանը։

Նրա խոսքով ճամբարի կենտրոնում կանգնած է եղել Ոսկեհատի երիտասարդներից Ներսեսը։ Նա միակ տղան էր, ով կանգնեց այդքան աղջիկների կողքին ու աջակցեց ամեն հարցում։

2020 թվականի 44-օրյա պատերազմը խլեց նաև Ներսեսի կյանքը։ Այդ պատճառով ազգային-բակային ճամբարը այս տարի վերանվանվեց, վերափոխվեց և դարձավ  «Ներսիսյան Ներսեսի անվան ռազմազգային ճամբար»։

-Ամեն տարի անուն էինք փնտրում ճամբարի համար, բայց այսուհետ այն ունի իր հստակ անվանումը, որն առավել քան պարտավորեցնող է։ Ճիշտ է, այս տարի, հաշվի առնելով բոլորի հոգեվիճակը, ճամբարը կազմակերպելն ավելի դժվար էր, սակայն սա Ներսեսին կենդանի հիշելու տարբերակներից մեկն էր,- պատմում է Մարինեն:

Ճամբարին այս տարի մասնակցել է 5-17 տարեկան ավելի քան 120 երեխա։ Նրանք ըստ տարիքի բաժանված էին 5 խմբի, որոնցից յուրաքանչյուրը ուներ իր ջոկատավարը։ Ջոկատավարները գյուղի 18 տարին լրացած երիտասարդներն էին։

-Սկզբում թվում էր, թե ընդհանրապես չեմ կարողանալու երեխաների հետ լեզու գտնել, բայց հետո այնքան լավ հարաբերություններ ստեղծվեցին, որ նույնիսկ երեխաները իրենց պատրաստածն էին ինձ նվիրում,- պատմում է փոքրերի խմբի հետ աշխատող Սյուզին։

Այս տարի ճամբարը հատկապես յուրահատուկ էր ավագ խմբի համար, քանի որ կամավոր հիմունքներով ճամբարին էին միացել «Ողջ մնալու արվեստը» ռազմահայրենասիրական կազմակերպության չորս հրահանգիչներ։ Նրանք ճամբարային հինգ օրերի ընթացքում սովորեցրին ավագ խմբի ապագա զինվորներին և զինվորուհիներին զենքի հետ վարվելու ձևերը, առաջին օգնության հիմունքները, մի խոսքով, այն ամենը, ինչն անհրաժեշտ է ռազմի դաշտում։

-Առաջին օրը՝  համեմատած մյուս օրերին, ավելի բարդ էր, որովհետև  թվում էր, թե երեխաներին չի հետաքրքրում այն, ինչ սովորեցնում ենք, սակայն երբ անցանք գործնական հատվածին, երբ իրենք ինքներն էին ցուցաբերում առաջին օգնություն, հասկացանք, որ դա ոչ միայն հետաքրքիր է նրանց, այլ նաև դա անում են մեծերից ավելի լավ,- ասում է ՈՄԱ-ի առաջին բուժօգնության հրահանգիչ Իզաբելլան։

-Սակայն մենք կցանկանայինք նրանց սովորեցնել առաջին օգնությունը առօրյայում, այլ ոչ թե ռազմի դաշտում,- ավելացնում է մյուս հրահանգիչը՝ Նանեն։

Իսկ ըստ ՈՄԱ-ի մյուս ներկայացուցիչների, 5 օրը բավական մեծ ժամանակահատված էր պատանիներին ռազմական գիտելիքներ փոխանցելու համար։ Վստահ են, որ երեխաները սերտել են իրենց փոխանցածը և կարող են կիրառել պետք եղած դեպքում։ Ինչ վերաբերում է իրենց, ապա շատ են սիրել գյուղը, երեխաներին և հաջորդ տարիներին նույնպես պատրաստ են աջակցելու ճամբարին:

Գյուղում կազմակերպված ճամբարը ուրախություն և բավականություն էր պատճառել ոչ միայն երեխաներին, որոնք սովորում էին ազգային երգ ու պար, նկարչություն ու տեխնոլոգիական աշխատանք, այլ նաև իրենց ծնողներին։

-Աղջիկս մեծ ոգևորությամբ վերադառնում էր ճամբարից և անհամբեր սպասում հաջորդ օրվան,- ասում էր ծնողներից մեկը։ Նրանք անչափ գոհ և երախտապարտ են, որ գյուղում կազմակերպվում են նման միջոցառումներ։

Այսպիսով Ներսես Ներսիսյանի անվան ռազմազգային ճամբարը կլինի շարունակական, կլցնի Ոսկեհատի փոքրիկների առօրյան և ամեն նոր սերնդի կպատմի Ներսեսի մասին։

Լուսանկարները` Անի Ավետիսյանի

Գյուղում, եթե ուշադիր շուրջդ նայելով չքայլես, փոփոխություններ չես նկատի: Եթե ուշադիր չնայես Գևորգենց բակին, դարպասի նոր գույնը գուցե չնկատես, տասնամյակներով կանգնած հսկա թթենու բացակայությունը կնկատես միայն արևից այրվելիս: Գևորգին, եթե հեռվից նայես, հազիվ թե փոփոխություն նկատես. շորերը նույնն են, քայլվածքը մի քիչ ավելի խոնարհ` դեպի գետինը, դեպի հողը, որի վրա տարիներ շարունակ կռացած է ու տեսնում է ամենից շատ:

Երբ գյուղ ես գալիս միայն երեկոյան մթին ու տանեցիներին տեսնել ես հազիվ հասցնում, փոփոխություններ երբեք չես զգա: Գևորգին դեռ տեսնում եմ մանկության աչքերով, պապիս մոտ ընկերն է ու անընդհատ մեր բակում է, մեկ-մեկ էլ պապս է էնտեղ: Պապս ջահել է, հայրս էլ 19 էր` եղբայրս ծնվեց, պապիս ընկերներն էլ մեծ չէին, ու ես նրանց հիշում եմ առույգ, առանց սպիտակ մազերի ու կնճիռների: Երբ ես մեծացա, իրենք էլ, սկսեցին մեր բակ չգալ, գնացին երկրից, իրենց մեծանալը ես չտեսա, ու մնացին հիշողությանս մեջ պապիս` անկնճիռ ու սևահեր ընկերները:

Ինձ թվում էր` գյուղում փոփոխություններ չեն լինում. ովքեր չեն մահանում, միշտ մնում են մանկությանս հիշողությունների տեսքով, իրենց նույն բակում, նույն բազկաթոռին ու նույն շորերով: Հազվադեպ եմ դուրս գալիս գյուղում քայլելու: Քայլելն էլ երբեք աննպատակ չի լինում. պատճառը խանութ գնալն է: Գյուղում զբոսնելն ընդունված չէ. դաշտերում քայլելու շատ ժամանակ ունեն, երեկոն էլ հանգստինն է: Խանութի բակում Գևորգին տեսա: Մթությունից ու կարճատեսությունիցս ճիշտ կլինի ասել` նկատեցի, որ ինքն է: Բարևեցինք իրար: Պապիս ընկերներից իմ սիրելին է, միշտ ջերմ, հարգանքով:

Ներս մտա լուսավորված խանութ, Գևորգն էլ եկավ, կանգնեց կողքիս` դրամարկղի մոտ, նորից հարցրեց` լա՞վ ես, Անի ջան, բարձրացրի հայացքս` պապիս սևահեր ու անկնճիռ ընկերոջը տեսնելու. աչքիս առաջ կնճիռներն էին, սպիտակ մազեր: Շփոթվեցի, մի պահ առևտուրս մոռացա: Գյուղի գլխավոր փոփոխությունը մի վայրկյանում նկատեցի, հասկացա, որ դա բնավ ասֆալտը չի լինելու, ավելի շատ լուսավորությունը` նույնպես: Մարդիկ են գյուղի գլխավոր փոփոխությունը, նրանց վրա ես զգալու, ինքդ քո վրա ես զգալու, մանկությանդ մարդկանց ծերանալով ես զգալու: Հետո արդեն հորդ ու իր ընկերների ծերանալով ես զգալու: Ու ասֆալտն ու նոր տները գուցե երբեք  էլ չտեսնես. փոփոխությունը մարդկանց վրա ես զգալու: