Անգլերենի նկատմամբ հետաքրքրությունս առաջացավ ասմունքի մրցույթներից՝ poetry contests: Իսկ ամեն ինչ կրկնապատկվեց, երբ մեր դպրոց՝ Հրազդանի թիվ 5 հիմնական, դպրոց եկավ դասավանդելու պարոն Ջիմը, կամ ինչպես մենք էինք ասում՝ Միստր Ջիմը։ Նա ինձ համար եղավ առաջինը, ով անգլերեն լեզվի կրող էր (native speaker)։ Երբ հիմնական դպրոցս ավարտեցի ու գնացի ավագ դպրոց՝ պարզ դարձավ, որ «Խաղաղություն կորպուսի» ֆինանսավորմամբ դպրոցս կունենա առանձին անգլերենի դասարան։ Մի տեսակ «նախանձում» էի, որ չհասցրի։

Անկեղծ, մինչև հիմա էլ գերադասում եմ անգլերեն մուլտիմեդիան անգլերեն գրականությունից, բայց ինչպես նշեցի՝ ամեն ինչ սկսեց հենց դրանից։ Ինչու՞ ֆիքսվեցի անգլերեն գրականության վրա․ մի քանի ամիս առաջ «Մանանա» կենտրոնից նամակ ստացա, որ հնարավորություն կա մեր դպրոցներին տրամադրել անգերեն գրականություն։ Իսկ ծրագիրն իրականացվում էր Գլենդելի Կրթաշրջանի ՖԼԱԳ ծրագրի նախաձեռնությամբ և «Մանանա» կենտրոնի հետ համագործակցության շնորհիվ։

Թեև արդեն ուսանող եմ, սակայն շատ էի ուզում, որ իմ դպրոցն էլ ընդգրկվի այդ դպրոցների ցանկում: Դպրոցիս համար անակնկալ էր, իսկ ես անհամբեր սպասում էի, թե երբ զարմացած և ուրախացած ուսուցիչներս կստանան գրքերը:

Եվ ահա վերջապես սպասված զանգը: Ծանրոցը դպրոցում է: Ցավում եմ, որ լուսանկարներ չկարողացա անել, այսօր էի պայմանավորվել, սակայն երեկ երեկոյան հայտարարեցին, որ համաճարակի պատճառով մեկ շաբաթով փակ են Հայաստանի ուսումնական հաստատությունները:

Հուսամ երկար չի տևի: Շնորհակալ ենք բոլորիդ:

Չսիրեցի, այս տարվա ձմեռը չսիրեցի ու երևի ձմեռներն առհասարակ էլ սիրել չկարողանամ: Ծանր էր, չափազանց ծանր էր այս ձմեռը: Սառը օդի մեջ ծակող ցրտից բացի կարոտ կար օդում, այն օդում, որն ամեն վայրկյան շունչս էր դառնում ու շարունակ սրտիս հասցնում քո՝ մեր կյանքում էլ չլինելու, քո մասին հարկադրաբար անցյալով խոսելու չմարսված իրականությունը:

Ծանր էր ձմեռը, ու ամեն անգամ, երբ աշխատանքային գրաֆիկով առավոտյան շուտ էի աշխատանքի, ժամը յոթն անց կեսից արդեն դրսում էի ու մինչ աշխատանքի հասնելս շուրջս էի նայում, փորձում ձմռան այդ տեսակ տխուր սառնության մեջ դրսում եղող ոչ մի մարդու և ոչ մի իրողություն բաց չթողնել:

Աշնան գրկից ձմռանն իբրև նվեր մնացած տերևները՝ անոթի, բոբիկ, վախվորած, կծկվել էին քարացած ու համառորեն հալչել չուզող ձնակույտերի մեջ: Ձնակույտերն էլ ասես բանտարկել էին խեղճ տերևներն ու անզգա դարձել. չէին մտածում, որ նրանք էլ կյանք ունեն, ու քամին տևական սպասումով նրանց է փնտրում: Մարդիկ էլ, ասես, աշնան գրկից ու տաք արևի կարոտից որբացած տերևներ լինեին՝ վերարկուների մեջ մխրճված, գլուխները ուսերի մեջ թաքցրած, կարմրած դեմքերով ու արագ քայլերով: Արագ էին քայլում, որ համառ ցրտից փրկում գտնեն, որ խեղճ տերևների նման ցրտի բերան չմնան: Վախենում էին, վախենում էին, որ ցուրտը ներս կմտներ, իրենց հոգու խորքերը սառնամանիք կաներ: Վախենում էին ցրտից. առանց այն էլ այնքան հույզեր կային՝ վաղուց սառած ու արևի երես չտեսած: Հույզեր, այնքան հույզեր, որ պինդ-պինդ կպած էին սրտի խորքերին ու սպիացել էին ասես: Մարդիկ վախենում էին նորից զսպելուց, տաք զգացմունքները ցրտին գերի տալուց: Ամենքն իր խոհի, իր հաշվարկների ու կյանքի անցուդարձի մեջ էր. ցուրտը շատ էր մեծացրել ամսեկան ծախսերն ու հոգսերը, նույնիսկ սպասվածից շատ էին թվերն ու հաշվարկները: Ցուրտն էր, ցուրտն էր մեղավոր…                    Ցուրտն էր մեղավորը, ցուրտը, որ մինչև ոսկորները սողոսկել ու մարմնի ջերմությունն անգամ զրոյական էր դարձրել:

Չսիրեցի ձմեռը. մարդկանց խեղճացնող ու հոգսերին թիվ տվող ձմեռ էր: Գուցե միշտ էլ նման ձմեռներ շատ են եղել, ու մարդիկ շատ են ձնակույտերի նմանվող հույսերի մեջ զսպվել, խեղճացել, ու ոչ մի տաքություն չի օգնել, ոչ մի ջերմություն չի թուլացրել արդեն սառած հույզերը: Գուցե և, իրոք, նման ձմեռներ հաստատ եղել են, պարզապես ես զսպելու, հույզերս սառը պահելու կարիքի, կարոտի չմարող հույզի մեջ երբևէ չեմ եղել ու չեմ էլ նկատել: Հիմա հասկացա, որ ձմեռն այս տարվա չսիրեցի ու չմարսեցի այն ապրումները, որ ձնակույտերի պես չհալվեցին ու  ինչ-որ տեղեր պինդ-պինդ մնացին:

Ցուրտ ու տևական էր ձմեռը ու առավել քան սառն ու տխուր առանց քեզ…

Երբ ամառային արձակուրդներն էին մոտենում, հայրս միշտ ասում էր.
-Գյուղ պետք է գնաս` տատիկի մոտ։
Հաճախ էի հորս ասածը անտեսում, մերժում։ Երբ անցավ մի քանի տարի, արդեն ես ինքս էի որոշում, որ պետք է գնամ գյուղ՝ տատիկին օգնելու։ Սկսեցի սիրել գյուղը, սիրել ամեն ինչ կապված գյուղի կենցաղի, ապրելաձևի հետ։
Տատս ուներ երեք տղա: Երազանքն էր աղջիկ թոռ ունենալը։ Ես վեցերորդն եմ: Տատիցս հաճախ էի հարցնում.
-Տատ, ինձ սիրո՞ւմ ես:
Ու միշտ լսում էի նույն պատասխանը: Ու այդ պատասխանը միշտ լինում էր բացասական։ Ամեն անգամ լսելուց շատ էի կոտրվում, նեղանում էի, բայց ամենից շատ ես էի տատիս մոտ գնում, քիչ թե շատ օգնում։
Երբ նա հիվանդացավ, մի պահ կանգ առան կյանքիս ընթացքի սլաքները: Այո, կանգ առան։ Հիվանդությունը խորացավ։ Երբ տատիս հիվանդանոց տարան, ես էլի տատիս կողքին էի՝ արցունքով լի աչքերով, թախիծով լի սրտով ու կոտրված հոգով։ Այնքան ցավոտ էր տեսնել նրան կոտրված, երբ ժամանակին նրա նման քաջ ու առողջ ոչ ոք չկար։
Երբ հիվանդանոց հասանք, ոչ մի բժիշկ չկար, մոտ մեկ ժամ սպասում էինք բժշկին։ Եկավ բժիշկը։ Հետազոտելուց հետո կանչեցին տղաներին։ Ես գիտակցում էի` ինչ֊որ բան այն չէ: Մի պահ դռան կողքով անցնելուց լսեցի, թե ինչպես էին ասում.
-Մեկ ամիս է մնացել ապրելու։
Ես սկսեցի աղոթել, որովհետև ամեն բան Աստծո ձեռքերում էր, Աստված լսեց աղոթքս։
Մեկ ամիսը դարձավ յոթ ամիս։ Հիվանդանոցից երբ տուն եկանք, անմիջապես սենյակ մտա ու սկսեցի արտասվել, որովհետև հասկացա՝ տատիցս թանկ ես ոչ ոք չունեմ, ամեն բան կտայի, միայն կողքիս լիներ…
Սիրտս կտոր-կտոր էր լինում, երբ տեսնում էի, թե ոնց էր տանջվում հիվանդության պատճառով։ Տատս այն մարդկանցից էր, ով շատ խնդիրների միջով է անցել։ Նա սիրված էր բոլոր գյուղացիների կողմից։
Դպրոցում էի, երբ զանգեցին ու ասացին, որ կատարվել է սարսափելին: Չէի կարողանում հանգստանալ, չէի կարողանում ներել ինձ, որ տատիս կողքին չէի։
Այդպես էլ կարոտ մնացի տատիս ջերմությանն ու սիրուն։ Կարոտ մնացի այն նախադասությանը, այն արտահայտությանը, որ գոնե մեկ անգամ ուզում էի լսել…

Երկնքի մի ճերմակ պատառ պոկվեց, ընկավ գյուղի այն տան կտուրին, որտեղից ճիչեր էին լսվում։ Փոքրիկ, նիհար, գունատ տղան սարսափած քարացավ իրենց տան շեմին՝ ցախը գրկում պինդ պահած։ Ճակատը քրտնեց ձմեռվա ցուրտն արհամարհելով, շուրթերն սկսեցին թրթռալ ու աչքից մի կաթիլ արցունք փախավ։ Դանդաղ սահեց արցունքների սովոր այտի վրայով ու պարանոցի վրա ճամփա բացելով հասավ հագուստին ու կլորիկ մի բիծ թողեց վրան։ Ցուրտ քամին անցավ հագուստի միջով, հրեց բիծը շորի վրայից ու ավելի ներս մտցրեց, հոգու խորքերը տարավ, մոլորեցրեց ներսում ինչ-որ տեղ։ Տղան նայեց հագուստին. լավ է, բիծը էլ չի երևում։

Մեկ րոպե չտևած դադարից հետո ցախը ձեռքից բաց թողեց, ներս վազեց ու հեկեկացող մոր գիրկն ընկավ։ Տեսավ, որ մոր հագուստի վրա արցունքի բծերը շատ են, մոր աչքերը ավելի թաց են, քան իրենը, իսկ հոր միայն բաժակն է թաց և շուրթերը, որ սարսափելի բառեր են դուրս թողնում։ Եվ տղան ատեց ամեն բան, որ հագուստի վրա կլորիկ, թաց հետքեր է թողնում՝ ձյունը, անձրևը, արցունքները, և ատեց նա քամին, որ հետքերը չորացնում է, վերացնում է աչքից, բայց չի հանում հագուստի տակից, չի վերացնում…

….Երկնքի մի ճերմակ պատառ պոկվեց, ընկավ երիտասարդի ուսին։ Նա արագ, մի շարժումով մաքրեց ուսի ձյան փաթիլը և ցախը գրկած ներս մտավ՝ ժպտալով դեռատի տիկնոջը։

Ձմեռային, ճերմակ երկինքն էլ չէր պատառոտվում։ Գյուղի այն տան տանիքին ձյան հետքեր չկային, իսկ կտուրից տաք ծուխ էր ելնում։

2020 թվականի փետրվարի 15-ից ապրիլի 2-ը Հայաստանով է անցնելու «Հանուն արդարության և խաղաղության» խորագրով «Ջայ Ջագաթ 2020» քայլարշավը: Տնտեսական, սոցիալական և շրջակա միջավայրի խորացող խնդիրների շուրջ համամարդկային համախմբման կոչով գլոբալ քայլարշավը՝ մարդու իրավունքների գերակայության վրա խարսխված հոգատար միջավայր ձևավորելու նպատակ ունի:

Մահաթմա Գանդիի 150-ամյակին նվիրված քայլարշավը մեկնարկել է 2019 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Նյու Դելիից: Ներառելով աշխարհի 10 պետություն և անցնելով շուրջ 14000 կմ  ճանապարհ, քայլարշավի նպատակն է հասնել Ժնև՝ Շվեյցարիա, 2020-ի սեպտեմբերին, որտեղ Ջայ Ջագաթի մասնակիցները միանալու են տեղական նախաձեռնությունների 8-օրյա համաժողովին:

Քայլարշավի աշխարհագրության մեջ ներառված երկրներում Հնդկաստանից և աշխարհի մի շարք այլ պետություններից ժամանած շուրջ 50 մասնակիցներն ու պատվիրակներն իրականացնելու են ոչ բռնի փոփոխություններին նվիրված համաժողովներ, դասընթացներ, թրեյնինգներ, հանրային քննարկումներ և այլ միջոցառումներ:

Ջայջագաթցիները կքայլեն Հայաստանի մի սահմանից մյուսը՝ ճանապարհին հյուրընկալվելով Հայաստանի գյուղերում և քաղաքներում, հանդիպելով տեղի բնակչությանը, այցելելով պատմամշակութային հուշարձաններ և կոթողներ: Քայլարշավի մասնակիցները ներկա կլինեն նաև Թավշյա հեղափոխության 2-ամյակին նվիրված Երևանում կայանալիք «Ոչ բռնությանը» համաժողովին, ինչպես նաև Մահաթմա Գանդիի արձանի բացման հանդիսավոր արարողությանը:

Փետրվարի 22-23-ը ջայջագաթցիները Գորիսում էին, որտեղ ծանոթացան քաղաքին, բնակչությանը և մշակույթին: Ջայջագաթցիների սկզբունքներից մեկը երիտասարդությանը ներառելն է խաղաղության և արդարության վրա հիմնված աշխարհ ստեղծելուն, այդ իսկ պատճառով էլ հատուկ հանդիպում եղավ տեղի երիտասարդության, հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ: Հանդիպում-քննարկումը լի էր ջերմությամբ, խաղաղությամբ և մարդասիրությամբ, որը ջայջագաթցիները բերել էին իրենց հետ աշխարհի տարբեր անկյուններից և հավաքելով ճանապարհին՝ տարածում էին իրենց եղած վայրերում: Քննարկումը եզրափակեցինք ջայջագաթցիների կյանքի և Հնդկաստանում տիրող բարդ իրավիճակների, մարդկանց իրավունքների խախտման և անհավասարության մասին և Ջայ Ջագաթի հիմնով: Հա՜, մոռացա ասել, թե ինչ է նշանակում Ջայ Ջագաթ: «Ջայ Ջագաթ» նշանակում է հաղթանակ աշխարհին: Հաղթանակ, որին պետք է հասնենք բոլորովս՝ աշխարհը մեր տունը դարձրած, ճանապարհներ հաղթահարելով, մեր իրավունքները իմանալով և մնացածինը պաշտպանելով, ռասսիզմը, սեքսիզմը, խտրականության և անարդարության բոլոր տեսակները կոտրելով:

Իրենց պատմությունը լսելիս մտածում էի, թե ինչքան հետաքրքիր ու արկածներով կյանք են իրենք ապրում` իրենց աչքերում հավատը ու հոգում աշխարհը ամփոփելով:

Մի խոսքով, իրենց ապրելակերպը շատ ոգևորեց ինձ, նոր գաղափարներ ու մտքեր տվեց: Փոփոխություններին հասնելու ճանապարհը պետք է շինված լինի արդարության, խաղաղության ու մարդասիրության հիմքերի վրա, ճիշտ այնպես, ինչպես ջայջագաթցիներն են անում:

Բանակի մասին շատ են խոսում. հայոց զինվոր, զենքեր, հայրենասիրություն, հայրենիքի պարտքը տալ… Իսկ բառն իր ամբողջ էությամբ հասկանում են միայն սպասողներն ու սպասՎողները։ Բանակը դառնում է մի մարդ ու վերաիմաստավորվում։ Էդ գրողի տարած «դեմբլերն» ես քաշում հեռախոսիդ մեջ, ու սկսում են 2, կյանքիդ երևի ամենասթրեսային ու տխուր տարիները։ Ու, որպես «վաստակավոր» զինվորի ընկերուհի, էկել եմ` փորձառությունս պատմելու ու մի քանի խորհուրդ տալու։

Խորհուրդ առաջին. երբեք մի սկսիր հարաբերություններ դեռ բանակ չգնացած տղայի հետ։ Իսկ եթե արդեն էդ վիճակի մեջ ես…

Բանակը սկսում ա էն օրից, երբ վերջին անգամ գրկում ես, արցունքներով ամբողջ վերնաշապիկը թացացնում ու քեզնից գոհ ճամփում ծառայության։ Փքված աչքերով ու ներքին հպարտությամբ՝ վերջը զինվորի ընկերուհի ես, կապ չունի, որ նոր շարժվեց մեքենան։ Դուք՝ որպես հասուն մարդիկ, ձեր արևին արդեն պատկերացնում եք՝ ինչ դժվար ա լինելու, իրար երդումներ եք տվել, որ ինչքան էլ բարդ ու ցավոտ լինի՝ կդիմանաք, ու կսպասես իրեն։ Բայց բաներ կան, որ մինչև մաշկիդ վրա չզգաս, ոչ հասկանալ կարող ես, ոչ էլ պատկերացնել։ Հեռավորության վրա հարաբերությունները հենց էդ  «բաներից» մեկն են։

Սկզբից հավես ա։ Ընկերուհիներդ քեզ են ձեռք առնում, դու՝ իրենց։

-Բա իմ մարդը գնա բանակում ծառայի, «պախատ լինի», որ դու ստեղ իմ սիրած շամպունո՞վ գլուխդ լվանաս,-անընդհատ ու ամեն առիթի կկրկնես ու կզարմանաս, թե էդպես հումորով ում ես քաշել։

Հետո դանդա՜ղ հումորը գլխիդ սև կլինի, որովհետև հանկարծ սկսելու ես  դատարկություն զգալ ու անտանելի կարոտել։ Սկսում ես հիշել իր ցանկացած հպումը, ասած  բառերը, ապուշ ու ցինիկ հումորները, ուշանալուդ պատճառով նվնվալը, հոտին ես կարոտ մնում, երեխայական կռիվներին… Իր հետ կապված ամեն բան ցավ ա պատճառելու։ Իսկ դու մազոխիստի պես ձեր նկարներն ու ղզիկ տեսանյութերը օրվա մեջ երևի մի 100 անգամ կնայես, հետո կպաչես հեռախոսիդ էկրանը (իբր իրեն), ու տեսադարանը փակելով դեմբլեր կմտնես։ Թու, հլը 0,000013% ա անցել…

Փլեյլիստդ համալրվում ա «Թռչեի մտքով տուն», «Վեր կաց, եղբայր իմ» ու նման երգերով, բառապաշարդ՝  անվանականչ, օրապահ, նարյադ, պոլկ, կարաուլ… Քեֆերին՝ զինվորի կենացը խմելիս, անտարբեր չես նստում ու սպասում՝ երբ են երգ միացնելու, հելնես, մարդավարի պարես, ընդհակառակը՝ ոտքի ես կանգնում, ներքին հպարտությամբ լսում, թե ոնց են մեծարում զինվորներին, վրա-վրա մի քանի բաժակ էլ գինի ես խմում (ինչո՞ւ ոչ) ու սրբում այտերդ խուտուտ տվող արցունքները։

Որ ասում են՝ ժամանակի ընթացքում հարմարվում ես, չհավատաք։ Եթե իրոք մինչև վերջին ատոմովդ էլ սիրում ես իրեն, օր օրի կարոտն էլ ավելի ա շատանալու։ Սերն էլ։

Հետո ընկերոջդ մոտ մշակութային շոկ ա սկսելու (գնա` գալիս եմ)։ Բոլորից հեռու, նոր շրջապատ, նոր ապրելակերպ ու օրենքներ, նոր ընկերներ, որ չգիտես ովքեր կլինեն ու ինչ ազդեցություն կունենան իր մարդ տեսակի ձևավորման վրա։ Ինքն ուրիշ ուղղությամբ ա փոխվելու, դու՝ ուրիշ… Բանակն իրոք փոխում է, լրջացնում ու ավելի հասուն դարձնում։ Ասենք, կարող ա խոսելիս ասես` տկլոր մատ, էլ չծիծաղի։ Ու դու նեղվես։ Հետո կամաց-կամաց էդ փոփոխություններն էնքան են շատանում ու կուտակվում, որ բանակ ճամփած ընկերոջիցդ գրեթե ոչինչ չի մնում։ Միայն էն սիրուն աչքերը, որոնցով աստղազարդ երկնքի տակ էդքան «անկշտորեն» քեզ էր նայում։

Շփումը, հատկապես, շատ զույգերի մոտ բարդանում է, էնտեղ շատանում են կարծրատիպերը, քո առջև դրվող արգելքները (դեռ չեմ հասկացել՝ ինչից)։ Ու եթե մի քիչ ազատ մարդ ես, ինքն էլ մի քիչ խանդոտ, էդ անտանելի ա դառնում։ «Ինքը, ախր, առաջ տենց չէր, ուրիշ էր, իդեալական էր, փոխվել ա…»,- կմտածես դու ու կանես ամենամեծ սխալը՝ անընդհատ կբողոքես, կռիվներ կսարքես ու կբաժանվես։ Է, փոխվել էր, բա ի՞նչ անեի… Իսկ էստեղ կարևորը համբերատար լինելն ա ու հասկանալը, որ իր համար շատ դժվար ա 18 տարվա շրջապատից կտրվելն ու հազարավոր կիլոմետրեր հեռու ծառայության գնալը։ Ժամը 6-ին արթնանալն էլ։ Ու հենց էստեղ ա երևում, թե ինչքանով ես «շաքարիկս, ինչքան էլ բարդ լինի, ես քեզ չեմ թողնի, կսպասեմ» ապուշ բառերիդ տերը։ Ու երբ արդեն անտանելի ա դառնում շփումը, ուղղակի պիտի էնքան ուժեղ գտնվես, որ ներողամտաբար ձեռքն էլ ավելի ամուր բռնես (օդային), ու ցույց տաս, որ իրոք կողքին ես։ Սերը պայքար ա։

Բանակում հարաբերությունները իմունիտետ չունեն. ցանկացած աննշան կռիվ կարող է ուղղակի վերջնականապես փչացնել ձեր շփումը։ Իսկ կռիվները քչացնելու ու ընկերոջդ ծառայությունը թեթևացնելու համար ուղղակի պիտի չաքլորանաս (գոնե էդ 2 տարին)։ Երբեք ու երբեք պիտի չստես կամ չթաքցնես արածդ սխալը, որովհետև եթե հեռավորության վրա էլ չվստահի քեզ, կորած եք։ Մեկ-մեկ կոպիտ լինելը չպիտի սկանդալ սարքես, պիտի գիտակցես, որ էդ խեղճ տղան երկու գրողի տարած տարի ոչ աղջկա դեմք ա տեսնելու, ոչ էլ քնքշություն զգալու։ Հազարավոր տղաների հետ էդքան ժամանակ միայն «ախպերս», «ընգե», «ապե» և այլ բառերով խոսելուց հետո մի քիչ դժվար ա քեզ «բոքոնիկս» ասելը։ Այ, երկու տարին կանցնի, հանգի՜ստ կարող ես սևը տալ՝ ամեն ասած կոպիտ բառի համար։

Եթե շատ սենտիմենտալ ես (ինչը նորմալ ա), գիշերները թանկանոց կրեմ քսիր դեմքիդ, որ ափսոսես կրեմը, քեզ ստիպես չլացել։ Եթե ուզում ես ինչ֊որ չափով մոտ գտնվել իրեն, սկսիր «Բանակում»-ը նայել, շատ լավ ձև ա։ Բանակ գնալուց առաջ օրագիր նվիրիր, որ գլխով անցածը, զգացածը էնտեղ գրի, դու էլ էստեղ քոնը պահիր. գրելը կօգնի թեթևանալ ու կռիվներ չսարքել, երբ ինչ-որ բան սրտովդ չլինի։ Ես համոզված եմ, որ հարաբերություններն ավելի լավը դարձնելու ջանքերդ ու դժվար պահին կողքին մնալդ մի օր գնահատելու ա, ու քեզ էլ երբեք բաց չթողնի։

Սիրելի, հարգելի, պաշտելի (չէ, պաշտելին միայն մեկն ա) զինվորներ, դուք էլ փորձեք ձեր ընկերուհիների դրության մեջ մտնել։ Հասկացեք, որ իրենց կյանքը ձեզնից հեռու մեկ ա շարունակվում ա, մեկ ա իրենք անընդհատ սեր ու ջերմություն ստանալու պահանջն ունեն, ու եթե սիրված, գնահատված զգան իրենց, ձեր  պահանջներից ու խնդրանքներից շատ ավելին կանեն ձեզ համար։

Աղջիկներն ավելի հիշաչար են ու ավելի զգայուն։ Զգույշ ընտրեք ձեր բառերն ու գործողությունները. ներելը՝ կներեն (երևի), իսկ այ, մոռանալ… Եվ բացի այդ, ինչքան էլ գիտակցեն, որ ձեզ համար դժվար ա, մեկ ա՝ անտարբերությունը ծնում ա անտարբերություն։

Ու վերջում մի փոքրիկ հավելում. ինչքան էլ բարդ ու ցավոտ ա էս ամենը, ու ինչքան էլ մեծ լինի իրարից հեռանալու, իրար կորցնելու հավանականությունը, ես շատ ուրախ եմ, որ մեր սերը էսպիսի դժվարությունների միջով ա անցնում, որովհետև միայն լավ պահերին իրար հետ լինելով՝ էդպես էլ չէինք գնահատի ու սիրի իրար ամենաիսկական ձևով։

Հ.Գ. Թե հավես անես, նյութս կարդաս, իմացիր՝ սիրում եմ քեզ, հորքուրի գանձ։ Դիմացի, 30.332809%-ն անցել ա արդեն…

I will be waiting here,

For the grey sky to cry,

For your suspicions to die

For you to really try.

Կյանքում լինում են պահեր, որ պարտականություններդ ու երազանքներդ մերժում ես, բայց, եթե անկեղծ՝ մերժում ես ինքդ քեզ։ Պատճառը, թե ինչու դու հիմա չես աշխատում քո նպատակների վրա, կախված է քո զգացմունքներից, լավ, եթե դու չես ուզում արթնանալ, ապա՝ ո՞վ անի դա։

Կյանքում հստակ քայլերի մի պարզ մեխանիզմ կա, որը մեզ դարձնում է թերևս ավելի լավը, ու դրանից մեկը, անշուշտ, ընդունելն է, որ որևէ բան սխալ է քո մեջ, քեզ մոտ, քո գլխում ու մտքում։

Ամեն խնդրի մեջ թաքնված մի հնարավորություն կա։ Իզուր չի , որ ասվում է ՝ “When life gives you lemons, make lemonade”։ Երբ մեր կյանքում ամեն ինչ Բաբելոնյան աշտարակաշինության պես քարուքանդ է լինում, վերածվում Սոդոմ-Գոմորի, մենք մեր առջև պատի փոխարեն անգամ պարիսպ ենք կառուցում ու վստահաբար ասում, որ մենք մենակ էլ գլուխ կհանենք։ Իսկ եթե` չէ՞։

Իսկ եթե` չէ՞… Պետք է բռնել խնդրի հանգույցը ու կտրելու փոխարեն փորձել այնքան ջանասիրությամբ քանդել, որ վերջապես ուղղվի։ Նույնը մեր մտքերն են. մեր մտքերը կարիք ունեն քանդվել-հավաքվելու ՝ հասարակ փազլի պես։

Ամեն առավոտ հոգնած աչքերով, չհարդարված մազերով հայելու առաջ նայելիս պետք է հստակ պատկերացնես քեզ աշխարհը գրավելիս, հստակ ծրագրես, որ այսօր ավելի մոտ ես լինելու երազանքին, ավելի շատ սիրես քեզ։ Որովհետև դու ես դա, չէ՞։

Ինչպես հայտնի “Lucifer” սերիալի հերոսը՝ Լուցիֆերն էր,  ամեն վայրկյան պայքարում իր «հրեշի» հետ, նույնն էլ մենք ու ամեն օր։Մինչ հրեշին սպանելը պետք է հրեշի հետ ընկերություն անել, որովհետև դա էլ է քո մասնիկը։ Իսկ քո մասնիկները պիտի փշուրներից հավաքվեն ու դառնան այն, ինչ դու քեզ կդարձնես։

I will be waiting here

For the moments to pass,

For the memories to last,

For you to break that glass…

Գիտեի՞ք, որ Նյու Յորքը ժամանակին Նոր Ամստերդամ են անվանել։ Ես էլ չգիտեի ու չէի էլ իմանա, եթե արագ հոլանդերեն խոսող նավաստու խոսքը չթարգմաներ ոչ այդքան արագ խոսող հորեղբայրս։ Բայց լավ, շատ առաջ չընկնեմ։

Սկսվեց մեր փարիզյան հերթական շաբաթը՝ վեցերորդը։ Սկսվեց սովորականի նման տրամվայ-RER-մետրո-մետրո-ոտք կոմբինացիայով, բայց այս անգամ նույն ձևով չշարունակվեց։

-Լա՞վ անցավ դեսպանի հետ հադիպումը,- հարցրեց բնիկ ֆրանսիացի Պասկալը։

-Դեսպանը չէր, համալսարանի ռեկտորն էր,- շարունակում էի ուղղել նրան։ -Բայց մի քիչ մոտ եք՝ վաղը դեսպանատուն եմ այցելելու։

-Օ՜, ինչ հայտնի ես այստեղ։ Դեսպանն անձամբ հրավիրել է դեսպանատուն։

-Երբեք դեսպանի չեմ հանդիպել,- ավելացրեց Վեղոնիկը։

-Էլի զգեստ ես հագնելու, չէ՞։

-Դե սա ավելի օպաշտոնական հանդիպում է։ Զգեստ չեմ հագնի այս անգամ։

-Էդ ինչու՞։ Ռեկտորի համար կհագնես, իսկ դեսպանի` ոչ։

Բարեբախտաբար հեռախոսը զանգեց, և հաշվապահն իր օգնականի հետ ստիպված էին շեղել իրենց ուշադրությունը դեպի ավելի «հետաքրքիր» թեմա։

Ինչպես արդեն հասկացաք, այս երեքշաբթի հրավիրված էինք Ֆրանսիայում Հայաստանի դեսպանատուն, որտեղ մեզ դիմավորեցին Ֆրանսիայում Հայաստանի դեսպան տիկին Տոլմաջյանը և Ֆրանսիայում Արցախի ներկայացուցիչ պարոն Գևորգյանը։ Ջերմ զրույցներ, տպավորություններ աշխատավայրերից, համեղ քաղցրավենիք և ֆոտո դրոշի մոտ։ Կարճ ժամանակով մեզ տանը զգացինք։ Հաճելի էր, ինչ խոսք։

-Հը՞, ո՞նց անցավ երեկվա հանդիպումը,-Պասկալը կրկին չէր կարողանում հետաքրքրությունը թաքցնել։

-Լա՞վն էր դեսպանը։

-Քանի՞ հոգով էիք։

Այս երկուսի հարցերի շարանն ավարտ չունի։ Սակայն բախտս միշտ բերում է, ու կամ հեռախոսը կամ էլ արտահանման բաժինն ինձ փրկում են։ Երևի դրա համար եմ այդքան սիրում այդ երկուսին, հատկապես երկրորդին։

Ամենասկզբում երևի մտածեցիք՝ էլի Ամստերդամ ենք գնացել։ Լավ կլիներ, իհարկե, ավելի լավ եղանակով տեսնել այդ քաղաքը։ Տեսնել, ոչ թե վազել մինչև մոտակա ծածկը։ Սակայն այս շաբաթ ոչ ես, ոչ Մարիամը, ոչ էլ Անուշը միասին չէինք հանգստյան օրերին։

Մարիամի պլանների մեջ էր` հասցնել Ռոդենի և Պիկասոյի թանգարաններ, իսկ ես ու Անուշը հանգստյան օրերը նվիրեցինք ընտանիքին։ Անուշի՝ ջրահարսի հուշարձանի նկարներից կհասկանաք, թե որ քաղաք է այցելել (դե բոլորիս հայտնի Անդերսենի քաղաքը՝ Կոպենհագեն)։

Իսկ ես առավոտյան ուսապարկիս ծանրությունից մի կերպ հավասարակշռություն պահելով հասա կայարան։ Գնացք, պատուհանի մոտ տեղ ու 2,5 ժամ ու 2 րոպե ճանապարհ։ Հասա Անտվերպենի կայարան, որը նման չէր իմ տեսած և ոչ մի կայարանի։ Փարիզում նման մի կայարան պատկերասրահի են վերածել։ Իսկ այստեղ սա իսկապես գործող շենք է, 5 հարկ և ավել, որտեղից ամեն ժամ և րոպե գնացքներն ուղևորներ են տեղափոխում մի երկրից մյուսը։ Աննկարագրելի է։ Բայց գեղեցկությամբ հիանալու ժամանակ չկար․ պետք էր մի կերպ դուրս գալ այստեղից։ Եվ հենց այդ պահին ես հակացա, որ գտնվում եմ Բելգիայի հոլանդական մասում։ Լիովին անծանոթ մի լեզու, որը նույնիսկ մոտավոր չեմ հասկանում։ Հասա ինֆո կենտրոն, կոտրտած ֆրանսերեն բելգիական ոճով, և ահա ելքը։ Հայացք աջ, հայացք ձախ։ Մի հատ էլ հայացք աջ․ տեսա ինձ այդքան հեռու, բայց միաժամանակ այնքան մոտ երեքին: Հենց այս երեքն էին այսքան անհամբեր սպասել այս պահին։ Եվ հենց այս երեքն էլ երեք օրից այս նույն վայրից ինձ կասեն «Աստված քեզ հետ, մինչ նոր հանդիպում»։