Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Սա մի շարժում էր, որ արթնացրեց բոլորին: Բոլոր հասարակական խմբերին, երիտասարդից մինչև տարեց մարդկանց, զարթնեցին նույնիսկ ամենահուսահատներն ու անտարբերները:

Ավաղ, ավելի քան տասը ժամ Հանրապետության հրապարակում կանգնած, և այդ ընթացքում ականջս, սիրտս և բարոյականության բոլոր պատկերացումներս ծակող խոսքեր լսելուց հետո, շատ բան չի մնում ասելու…

Նախանձի և վախի չորս փոքրիկ պատերում ապրող 55 ոչ հայ։ Բա իհարկե, նախանձի մեջ կապրեք… Քանի որ ձեզնից որևէ մեկի համար 200.000 մարդ դուրս չի գա հրապարակ, ձեզնից որևէ մեկի համար մարդիկ չեն աղոթի, ձեզնից որևէ մեկի համար չեն զոհաբերի առողջություն, ժամանակ, էներգիա: Ձեզնից որևէ մեկի հետ մարդիկ ցանկություն չեն ունենա պարծանքով նկար ունենալ, կամ նույնիսկ ձեր ձեռքը սեղմել, ձեզնից որևէ մեկի անունով երիտասարդ ծնողներն իրենց երեխաներին չեն անվանի, ու ձեզնից որևէ մեկին մենք Նիկոլ Փաշինյանի պես չենք սիրի…

Սեփական ժողովրդին՝ ձեր երեխաներին, ծնողներին, քույրերին և եղբայրներին, պատերազմ հայտարարելը հանցագործություն է։ Դուք խորհրդարանում գտնվելու և հանդես գալու իրավասություն չունեք:

Ընտրեք..

Եվ արդյո՞ք խորհրդարանում է սկսվում և ավարտվում ձեր գործունեությունը: Արդյո՞ք չունեք ընկերներ, շրջապատ, որոնց աչքերին պիտի նայեք, վերջիններիս հիասթափեցնելուց հետո:

Լուսանկարը՝ Կարինե Նահապետյանի

Օրեր առաջ մի ֆիլմ էի դիտում։ Եթե անկեղծ ասեմ, ափսոսում եմ այն թանկագին երեք ժամը, որ ծախսեցի ֆիլմի վրա։ Նույն զգացողությունն ունեցա երեկ՝ Ազգային ժողովի նիստը դիտելիս։ Սակայն, ի տարբերություն ֆիլմի, նիստին հետևել եմ ինը ժամ։ Որոշ պատգամավորների արտահայտած տեսակետների հետ համաձայն էի, բայց մեծամասնության հետ, իհարկե, ոչ։ Տպավորությունն այնպիսին էր, ասես նայում էի մի ֆիլմ, կանխագուշակելի սյուժեով, վատ դերասանական կազմով ու տաղտկալի սցենարով։ Ամենավատն այն էր, որ դերասանական կազմն ասես տեղյակ էլ չէր, որ կա հանդիսատես, հեռուստադիտող ու հրապարակում կանգնած մի ամբողջ ազգ։ Գրեթե բոլոր դերասանները հետևում էին տաղտկալի սցենարի տողերին, շատերն անգամ չէին հասցրել անգիր անել իրենց տեքստը։ Եվ երբ ֆիլմի վերջում հայտարարվեց, որ որոշումը չի ընդունվել, արագ միացրեցի հեռախոսս ու մի պահ տեսա, որ հրապարակում կանգնած ժողովրդի վառվող հայացքները չկային։

Ինը ժամ հեռուստացույցին հետևելուց հետո, իմ մեջ էլ կոտրվեց հույսը, ու ես չեմ թաքցնի դա։ Իմ ներսում անհետացավ հույսի այն բարակ թելը, որ կապում էր ինձ հայրենիքիս հետ։ Զգացողությունն այնպիսին էր, ասես հիսունհինգ տղամարդ և կին՝ փողկապներով ու տգեղ սանրվածքներով, իմ փոխարեն որոշեցին իմ ապագա անելիքներն ու կյանքիս ընթացքը։

Հետո տեսա, որ նույն իրավիճակում չէ իմ ազգը։ Տեսա, որ այն դարձել է մեկ մարդ ու պատրաստ է մինչև վերջ պայքարել իր կամքի համար։ Ժողովրդիս պատրաստակամությունը հաղթեց իմ ներսում ծնված պարտության զգացմանը, ստիպեց ինձ վերանայել իմ որոշումը։

Երախտապարտ եմ իմ հայրենակիցներին, ովքեր պայքարում են իմ և իրենց ապագայի համար։ Շնորհակալ եմ նաև սցենարին հետևող սկսնակ դերասաններին, ովքեր իմ մեջ առաջացրեցին ծայրաստիճան բարկություն ու ստիպեցին դուրս գալ փողոց․․․

Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի

Առաջ, երբ մարդիկ օրերով էլեկտրականություն չունեին, լինում էր նաև, որ նույնիսկ ջուր չէին ունենում։ Հիմա, երբ այս հզոր դարում էլեկտրաէներգիան անսահմանափակ է թվում, տատիկներն ու պապիկները վախենում են դրա չարաշահումից։

-Տա՛տ, ո՞նց եք ապրել առանց լույսի, դասերը սովորել, լվացք արել։

-Առաջ գազ չկար, լուս չկար, մոմը վառըմ ինք, տա լուսի տակ ապրըմ ինք։ Շատ դժվար տարիներ են իլալ։ Օրերից մի օր որ հոսանքը միացրան, լուսը վառվեց։ Տատս ասեց՝ սովետի ամենալավ պանը լուսն ա, մին էլ ոջիլի դետեն (սա դեղ է ոջիլի դեմ)։ Հետո, որ գազ չկար, կերոսինկան էր, փթելան հագցնըմ ինք, նավթը լցնըմ, ամեն ինչը ըտե եփըմ։ Խաշ ինք եփըմ, մեծ ղազանով ճաշ ինք եփըմ 7-8 հոգու հըմար։ Է՜, Անի, ասըմ ես, լվասկը մեքենա չկար, ծերքով ինք լվանըմ, ճուրն էլ, ասըմ ին՝ աղպուրի ճուրը լավ չի, կետի ճուրն ինք պիրըմ, տաքացնըմ, ծերքով լվասկ անըմ։

-Բա հա՞ցը։

-Հացն էլ հինչ ձևի. արտը վարըմ են իլալ, մանգեղավ հունձ անըմ, պիրըմ կալսըմ, եզները լծած թակըմ, նոր ածըմ պահեստը, բաժանըմ ժողովուրդին՝ իրանց աշխատածի ատվետը։ Յուրաքանչյուրը իրա հասանելիքը պիրըմ էր մշակըմ, տանըմ ալրաղացըմ մշակըմ, ալրաղացն էլ էլեկտրական չէր, գետի ջրով էր աշխադըմ։

-Մթերքը թա՞նկ էր։

-Էտ վախտ թանգություն չկար, մինակ շաքար պեսոկ ին ծախըմ։ Մնացածը սաղ տանան էր կոյանըմ՝ յուղ ա, հաց ա, վարենեքը, միսը կումից էր, պանիրը։ Հալա են պատերազմի սովի վախտերը պապիդ թողացալ չի սոված մնանք։

Մայրս միշտ պատմում է, որ իմ ծննդյան տարում առավոտից մինչև կեսօր հոսանք չէր լինում, լվացքը անում էին ձեռքերով, հազվադեպ մարդիկ միայն լվացքի մեքենա ունեին։ Այդ տարիներին սնունդը շատ թանկ է եղել։ Մարդիկ աշխատել են օրվա հացի համար, որ կարողանան ընտանիք պահել օրավարձով։ Շատ ընտանիքներում նորածինները սնվել են կովի կամ այծի կաթով։

Ժամանակները փոխվեցին՝ փոխելով ապրելակերպի միջոցները։ Մարդիկ ապրելու ընթացքում դարձան պայքարող, խիզախ, չընկճվող։ Փոխվեց մշակույթը՝ ավելի զարգանալով, միաժամանակ պահպանելով հինը։

Տարիներ առաջ մարդիկ կային, որ չէին հաճախում եկեղեցի, իսկ այսօր՝ 21-րդ դարում, մարդկանց մեջ արթնացել է հույսը, հավատը։ Լիարժեք ապրելու համար միայն մնում է ձեռք բերել խաղաղ միջավայր։ Փոփոխություններ եղան ամեն ինչի մեջ, նույնիսկ սահմանային գոտում։ Այսօր միակ կորցրած արժեքը սահմանն է, որը փորձում են անառիկ պահել մեր 18-ամյա զինվորները։

Արժեքավոր է նաև այն աշխատանքը, երբ ստեղծում են նորը՝ պահպանելով հինը։

Շատ եք լսել չէ՞. «Էս ի՞նչ սերունդ է», կամ՝ «Բա մեր ժամանակ սենց է՞ր»։

Էս ի՞նչ սերունդ է:

Էս էն սերունդն է, որ զարգացնում է կրթությունն ու գիտությունն էս երկրում ու միաժամանակ, պատրաստ է դասադուլ անել հանուն երկրի ներկան կայունացնելու ու ապագան բարեփոխելու։

Էս էն սերունդն է, որ կարող է ֆեյսբուքյան մի գրառումով խաղաղ բողոքի ցույց սկսել։

Էս էն սերունդն է, որն ապացուցեց, որ ժողովրդի ձայնը կարող է լսելի դառնալ, որ հարյուր հազարավոր մարդիկ կարող են մի շնչով արտահայտություն վանկարկել։

Էս սերունդը վախ չունի, ախր։ Աշխատանքը կորցնելուց, կրթական հաստատությունից դուրս մնալուց, քննադատվելուց չվախեցող է։

Էս սերունդը մեր երկրի անկախության տարիքին է, կամ դրանից ավելի փոքր, և ուզում է իր վանկարկումներում ասվող ազատ, արդար Հայաստանը տեսնել։

Էս սերնդի հանրահավաքները «Բիթլզ»-ով են սկսվում ու Նեմրայով վերջանում։

Էս սերնդի ցուցարարները ոստիկանների հետ լավաշ են կիսում ու քոչարի պարելով փողոց փակում։

Էս սերունդը սիրում է վարչապետի ժողովրդականը, հեղափոխության՝ անարյունն ու ոստիկանի՝ ժպտացողը։