mariam barseghyan1

Վանաձոր ջան

Լուսանկարը՝ Մերի Անտոնյանի

Լուսանկարը՝ Մերի Անտոնյանի

Հոկտեմբերի 7-ը  մեր` վանաձորցիներիս համար, տարվա ամենասպասված օրերից մեկն է: Եթե անկեղծ լինեմ, անցած տարիներին միջոցառումների, համերգների համար էի սպասում, բայց այս տարի տոնը ինչ-որ յուրահատուկ բնույթ ուներ: Կարծում եմ այս օրը, նոր և ավելի  վառ ապագայի սկիզբ էր: 92-ամյա ծերուկս այսօր կարծես կրկին երիտասարդ էր:

Վանաձորը այս տարի համարվել է որպես «Բարեկամության քաղաք»: Կարծում եմ այս կոչումը շատ  է համապատասխանում մեզ: Մենք հյուրասեր և մեր ընկերներին սիրող քաղաք ենք: Մեր անձրևող երկնքին մի նայեք, հյուրերին միշտ արևով ենք դիմավորում: Այս օրը ևս բացառություն չէր: Վանաձորը տաք արևով էր հյուրընկալել  իր քույր քաղաքների  ներկայացուցիչներին: Քաղաքի կենտրոնական փողոցը ծածկված էր քույր քաղաքների դրոշներով: Հանդիսավոր երթի ժամանակ, յուրաքանչյուր դրոշի տակ ներկայացվում էր տվյալ քաղաքի մշակույթը:

Լուսանկարը՝ Մերի Անտոնյանի

Լուսանկարը՝ Մերի Անտոնյանի

Երթը իրոք համապատասխանում էր  «Բարեկամության քաղաք» խորագրին: Իսկ հիմա, եթե  թույլ տաք մի քիչ գովազդ անեմ, ապա պետք է ասեմ, որ տոնակատարության կազմակերպման մակարդակը այս տարի ակնհայտորեն գերազանցում էր այլ տարիներին:

Լուսանկարը՝ Մերի Անտոնյանի

Լուսանկարը՝ Մերի Անտոնյանի

Չեմ կարողանում հիշել վերջին անգամ երբ է քաղաքը այսքան ուրախ եղել: Երբ քաղաքում նախատոնական պատրաստություններ էին գնում, որ իջնում էի կենտոն անկախ ինձանից տրամադրությունս բարձրանում էր: Լավ է, երբ հրապարակի համերգով ու մի թեթև երթով չեն սահմանափակվում:

Լուսանկարը՝ Մերի Անտոնյանի

Լուսանկարը՝ Մերի Անտոնյանի

Այս անգամ քաղաքի ամեն անկյունում մի միջոցառում կար` ռոք-ջազ համերգ պատկերասրահի մոտ, պարի փառատոն Շարլ Ազնավուրի անվան մշակույթի պալատում և այլն: Իր սերը իր հետ քաղաք էր բերել «Ռեինկարնացիա» խումբը: Տոնակատարությունը ավարտվեց նրանց համերգով և հրավառությամբ: «Ռեինկարնացիա» խումբը  մեզ սեր քարոզեց,  և սիրով լցվեց ամբողջ հրապարակը: Այս երեկո սերը մեզ չէր  պակասում, երիտասարդությունը պայթեցրեց իր պարով և երգով ամբողջ քաղաքը, մեզ թվում էր՝ մեր ձայները լսում է ամբողջ Հայաստանը:

Վանաձոր, աննման բարբառի տեր քաղաք, սիրո և երգի քաղաք, երիտասարդության, ծաղկունքի քաղաք: Եկեք Վանաձոր, և ձեր հետ տուն կտանեք մեր քաղաքի սրտի կեսը և ձեր սերն էլ հավերժ կթողնեք այստեղ, վստահ եմ, շատ կսիրեք: Կսիրեք իր անձրևներով և արևներով, կսիրեք իր փողոցներով ու փողոցում թափառող շներով, կսիրեք և չեք ցանկանա հեռանալ, կգնաք և կկարոտեք: Իրոք, որ մենք նման օրերի կարիք շատ ունենք: Նման օրերին գիտակցում ենք ինչքան կյանք կա մեր քաղաքում, և ինչքան շատ ենք մենք սիրում Վանաձորը:

Էլ չեմ կարողանում հիշել՝ ինչ է եղել քաղաքում երեկ, բայց այն, որ լիքը պարել եմ, ու հիմա դրական  էմոցիաներս այնքան շատ էին, որ չէի կարողանում քնել, հաստատ է: Շնորհավոր տոնդ, Վանաձոր ջան:

Գյումրու օրը

Հոկտեմբերի 1-ը քաղաքիս օրն էր, ճիշտ է, ամեն տարի նույն օրն էլի է նշվում, բայց որ ղայդով կնշվի, ըդիկ փաստ է: Գյումրու հյուրընկալությունը բոլորին է հայտնի, ըմբես որ, դուք էլ մյուս տարի եկեք Գյումրի, որ ականատես եղնիք էդ ամեն ինչին:

Գյումրի՜ս, հրաշք քաղաք, մշակույթի քաղաք, վախտին զարգացած, պատվով ապրող, ղոնախ ընդունող ու տեղը տեղին ճամփու դնող քաղաք: Իսկ ժողովուրդդ՝ թասիբով ու նամուսով, լու՜ռ կսպասե, աշես՝ ինչի՞ կսպասե: Բայց զարմանալուն էն է, որ հույսով կսպասե՝ լավ ապագայի, կորցրածը հետ բերելու հույսով: Իսկ էդ լավ ապագան եթե մենք չկառուցենք, էլ ո՞վ բդի կառուցե՞: Արդեն մե պուճուր լույսիմ կետ կերևա, գուզեմ, որ էդ կետը մեծնա՜, մեծնա՜ ու ամբողջ քաղաքս ընդգրկե: Ու մե օրմ զարթնինք ու տեսնինք մաքուր, ուրախ ու առանց «դոմիկների» քաղաք: Ու ամեն տնից երգի ու ծիծաղի ձայներ լսենք ու լիաթոք ուրխնանք:

Ես շատ կսիրեմ Գյումրիս ու քաղաքիս օրվա կապակցությամբ դուրս էի եկել քաղաքով զբոսնելու ու շատ ուրախացա, երբ տեսա կազմակերպված միջոցառումները:

Օրվա խորագիրն էր՝ «Իմ Հին ու Նոր Գյումրի»: Միջոցառումներից ամենաշատը ինձ դուր եկավ վերջերս վերանորոգված Ալեքսանդրովսկի ճեմափողոցում բացված ցուցահանդեսը, որի ժամանակ քաղաքի արհեստավորները ու արվեստագետները ցույց էին տալիս իրենց կատարած աշխատանքները: Մյուսների նման ես էլ հետաքրքրությամբ կնայեի կատարած աշխատանքներին ու հանկարծ հանդիպեցի ավագ ընկերներիցս Արսենին ու Գագիկին, ովքեր «Իմ ֆռռիկը» նախաձեռնության հեղինակներն են, ինչի մասին նախորդ հոդվածներից մեկում արդեն պատմել եմ: Բարևեցի, հարցրեցի, թե գործերը ինչպես են առաջ գնում, ֆռռիկով հետաքրքրվողների թիվը շատացե՞լ է: Իրենք էլ թե. «Նայե էն երեխեքին»: Նայեցի ու տեսա, որ ֆռռիկ կխաղան, բայց չֆայմա երեխեքին նկարեմ:  Հաջողություն սեցի ու շարժվա ուրիշ հետաքրքիր աշխատանքներ դիտելու:

Տեսա մյուս ընկերներիս՝ Մամիկոնին ու Լևոնին: Իրանք էլ իրանց աշխատանքները ցույց կուտային: Ըսեմ, որ շատ հետաքրքիր տղեք են՝ մե օրմ իրանց մասին անպայման կգրեմ: Իրանց հետ կխոսայի, մեկ էլ տեսա, որ դարբինները իրանց արհեստը ցույց կուտային: Էս անգամ ֆայմա, հարմար տեղ գտա, որ նկարեմ ու ձեզ էլ ցույց տամ:

Դե, իրենք վերջացրեցին, ես էլ որոշեցի մի փոքր էլ քաղաքով շրջեմ ու վերադառնամ տուն:

Օրվա վերջում Վարդանանց հրապարակում տեղի ունեցավ համերգ, որին մասնակցում էին ինչպես Գյումրիից, այնպես էլ ուրիշ տեղերից հրավիրված երգիչներ:

Տան ճանապարհին մտքիս մեջ տվի ու առա, ու եկա էն եզրահանգմանը, որ ուրախությունը ուրախություն կբերե, իսկ քաղաքիս համար ուրախություն է պետք:

arxiv

Երբ ես փոքր էի. մաս 2

Որտե՞ղ ես, հայրի՛կ

Երբ ես շատ փոքր էի, առավոտյան ամենավերջինն էի արթնանում: Աչքերս բացելուն պես տեսնում էի հայրիկիս, ով միշտ բարձր տրամադրությամբ գալիս էր, ինձ բարի լույս ասում ու բարձրացնում անկողնուց: Դա ինձ շատ էր դուր գալիս: Մի օր էլ, երբ քնած էի, հանկարծ աչքերս բացվեցին, և նկատելով, որ հայրիկս կողքիս չէ, ես առանց երկար-բարակ մտածելու բարձր բղավելով կանչեցի նրան.

-Պա՜պ:

Ու աչքերս նորից փակեցի: Մի վայրկյան անց լսվեց հայրիկիս շշնջացող ձայնը.

-Ի՞նչ ա եղել:

Ես աչքերս բացեցի, տեսա հայրիկիս՝ քնաթաթախ աչքերով, հոնքերը կիտած, մի փոքր խառնված մազերով ու ամենակարևորը՝ գիշերային հագուստով: Խառնված շուրջս նայեցի ու տեսա, որ դեռ մութ գիշեր է: Հայրիկս սպասում էր իմ պատասխանին, որը պետք է, որ շատ կարևոր բան լիներ, բայց իրականում ոչինչ էր:

-Լավ, հեչ,- շվարած պատասխանեցի ես ու անմիջապես փակեցի աչքերս:

Երևի խեղճ հայրիկս այդպես էլ չկարողացավ նորից քնել:

Եվա Հախվերդյան, 15 տարեկան, 2010

***

Չարաճճին

Երբ ես փոքր էի, շա՜տ-շա՜տ չարաճճի էի, բայց, միևնույն ժամանակ, շատ բախտավոր էի: Օրինակ, մի անգամ ես մեր հեռուստացույցի սեղանին էի խփում իմ խաղալիք ավտոմեքենայով: Հանկարծ սեղանի ոտքերը ջարդվեցին, հեռուստացույցը թռավ իմ գլխավերևով սեղանին, հետո ընկավ ինձնից մի միլիմետր հեռու՝ գորգի վրա, ննջարանի ծաղկամանն էլ եկավ հասավ հյուրասենյակ իմ մեջքի հետևից: Բայց ինձ բան չեղավ: Եվ, իհարկե, ես ոչ մի բանում մեղավոր չէի:

Կամ՝ մի անգամ մենք ընտանիքով մեկնել էինք Ֆրանսիայի ծովափնյա քաղաքներից մեկը՝ Լա Սիոտա: Մայրիկս մտավ ծովը՝ լողալու: Արդեն քանի օր էր՝ հանգստանում էինք այնտեղ, իսկ մայրիկս առաջին անգամ էր ջուրը մտնում, որովհետև նրա ձեռքը միշտ շղթայված էր լինում իմ ձեռքին, թե չէ՝ ինձ բռնել չէր լինի: Ինձ դեռ տասն ամսեկանից չէին կարողանում բռնել: Իմ կողքին էին հայրս, քույրս, հորեղբայրս, երեք հորաքույրներս  և նրանց հինգ տղաներն ու մեկ աղջիկը: Մայրիկս դեռ նոր էր խորացել ծովի մեջ, արդեն բարձրախոսով հայտարարում էին. «Գտնվել է մի երեխա, թող ծնողները ներկայանան»: Բայց մայրիկս ուշադրություն չդարձրեց՝ մտածելով, թե ես բարեկամներիս հետ եմ: Իսկ այն «ամբոխը», որն իմ կողքին էր, չէր նկատել, որ ես չկամ: Ջրից դուրս գալով՝ մայրիկս նկատեց իմ բացակայությունը և հասկացավ, որ հենց իմ մասին էին հայտարարում բարձրախոսով:

Ահա թե ինչպիսին էի, երբ փոքր էի:

Նաիրի Արեգ Հացպանյան, 9 տարեկան, 2010

***

Արդարության պաշտպանը

Ես մանկությունս անցկացրել եմ քեռուս տղայի՝ Արամի հետ, ով ինձնից վեց ամիս մեծ է: Ի տարբերություն ինձ, Արամը շատ խելոք և հանգիստ երեխա էր:

Մի օր, երբ ես երեք տարեկան էի, Հասմիկ մորաքույրս ինձ և Արամին տարել էր իր ընկերուհու տուն, ով ուներ ինձանից երեք տարով մեծ տղա: Տղայի անունը Խաչիկ էր: Խաչիկը գնում-գալիս էր՝ Արամին նեղացնում էր, իսկ Արամը նվնվում էր: Երբ Խաչիկը հյուրասենյակից դուրս եկավ, ես վազեցի նրա հետևից և ձեռքիս հովանոցով սկսեցի հարվածել Խաչիկին՝ ասելով.

-Դե, լացի՛, դե, լացի՛…

Մի կերպ Խաչիկին փրկեցին իմ ձեռքից, և մենք գնացինք տուն:

Վերջերս հանդիպեցի Խաչիկին, և բարևից առաջ նա ինձ հարցրեց.

-Դու դեռ այդքան չա՞ր ես…

Գայանե Մարտիրոսյան, 15 տարեկան, 2010

***

Շատ ուրախանալու արդյունքը

Եբ ես փոքր էի, շատ էի սիրում իմ ծննդյան օրերը: Հինգ տարեկան դառնալուս նախօրյակն էր: Շատ էի ուրախացել, որ հաջորդ օրը ստանալու եմ շա՜տ նվերներ: Արդեն կեսգիշեր էր, սակայն ես չէի էլ պատրաստվում քնել, որովհետև շա՜տ էի ուրախացել և ուրախությունից վազվզում էի տնով մեկ: Հանկարծ գլուխս հարվածեցի մեծ սեղանին, իսկ հետևանքները… Ես հայտնվեցի հիվանդանոցում: Ինձ վիրահատեցին: Հետո պարզվեց, որ իմ ծննդյան օրը բժշկիս ծննդյան օրն էլ էր: Եվ մենք սկսեցինք բողոքել: Նա բողոքում էր, որ իր ծննդյան օրը պետք է հերթապահի գիշերը, իսկ ես բողոքում էի, որ իմ ծննդյան օրը անցկացնելու եմ վիրակապած ճակատով:

Լուսինե Ղազարյան, 14 տարեկան, 2010

***

 «Ո՛չ» ուտելուն

Երբ ես փոքր էի, ուտել ընդհանրապես չէի սիրում: Մայրիկս ասում է, որ ես անգամ սովի զգացում չունեի:

Մի անգամ ինձ զոռով տոլմա էին կերակրում: Վերջապես վերջին կտորը զոռով բերանս դնելուց հետո ուղարկեցին քնելու: Ես այդ ժամանակ չորս տարեկան էի: Երբ զարթնեցի, տատիկս նկատեց, որ բերանիս մեջ ինչ-որ բան կա: Տոլման էր, որ մինչև այդ պահը բերանումս էր մնացել:

Հետո, փոքր ժամանակ ես շատ համառ էի: Եթե երեխաների մեծ մասի առաջին բառը եղել է «մամա», իմը եղել է ռուսերենով «ո՛չ» բառը: Դրա համար էլ իմ անունը դրել էին «девочка-неточка»:

Իննա Ազնաուրյան, 15 տարեկան, 2010

***

Տրամաբանություն

Փոքր ժամանակ շատ էի սիրում քիթս մտցնել մեծերի գործերի մեջ: Երբ մեծերը սուրճ էին խմում, գնում էի մայրիկիս մոտ և ասում.

-Ես էլ եմ ուզում:

Մայրիկս ասում էր.

-Ո՛չ, եթե երեխաները փոքր հասակից սուրճ են խմում, նրանց մաշկը սևանում է:

Մի անգամ մայրիկիս հետ զբոսնում էինք, և ես նկատեցի մի սևամորթ կնոջ: Սկսեցի մատով ցույց տալ նրան և ասել.

-Մա՛մ, մա՛մ, նայի՛, էս մորաքույրը շատ ա սուրճ խմել:

Իսկ այդ կինը, չհասկանալով, թե  ինչ եմ ասում, պարզապես նայում էր ինձ և ձեռքով անում: Տեսնես ի՞նչ էր մտածում:

Քրիստինա Սարյան, 15 տարեկան, 2010

***

Վեճերի պատճառը

Փոքր ժամանակ ես եղել եմ շատ քնկոտ և ցերեկային ժամերին հինգից յոթ ժամ քնել եմ: Շատ անգամ մայրս մոտենում էր և կամաց մատը մոտեցնում քթիկիս՝ համոզվելու համար, որ շնչում եմ:

Երբ փոքր էի, նաև սիրում էի լինել շատ մարդկանց շրջապատում: Ինձ ավտոբուսում տեսնելով՝ մարդիկ միշտ ասում էին.

-Վա՜յ, ի՜նչ համով բալիկ է…

Եվ ես ոգևորված սկսում էի ծայրից ծայր  «Մկների ժողովն» արտասանել մինչև մեր իջնելու կանգառը:

Հիմա, երբ մայրիկս էլի ինչ-որ բաներ է պատմում իմ մանկությունից, անպայման վերջում ավելացնում է.

-Տե՛ս, է, փոքր ժամանակ ինչ խելոք երեխա ես եղել, իսկ հիմա…

Հենց այդպես են ամեն անգամ սկսվում իմ ու մայրիկիս միջև վեճերը:

Տաթև Հակոբյան, 15 տարեկան, 2010

***

Ո՞վ կհասնի առաջինը

Առաջ մայրիկիս ոչ մի կերպ չէի թողնում առանց ինձ ինչ-որ տեղ գնալ: Ամեն անգամ, երբ լսում էի, որ մայրս պետք է տանից դուրս գա, արագ հագնվում էի և պատրաստ սպասում նրան, անկախ նրանից, թե նա պատաստվում էր ինձ տանել իր հետ, թե՝ ոչ: Մի օր, երբ դեռ հինգ տարեկան էի, մայրիկս պետք է գնար ընկերուհու տուն: Ես նրան հարցրեցի.

-Մա՛մ, կլինի՞ ես էլ գամ:

Նա ասաց.

-Ո՛չ:

-Մա՛մ, գոնե իջնեմ բակ խաղալու, հա՞,- համարյա լաց լինելով ասացի ես:

Մայրս թույլ տվեց: Ես արագ-արագ հագնվեցի և դուրս եկա բակ, բայց ոչ թե խաղալու, այլ մայրիկից շուտ նրա ընկերուհու տուն հասնելու:

Երբ հասա, տիկին Անահիտն ասաց.

-Բարև, Շուշա՛ն ջան: Բա մաման ո՞ւր է:

-Հիմա կգա,- պատասխանեցի ես:

Երբ մայրիկս եկավ, կարծում էի՝ կբարկանա, բայց նա ինձ տեսնելուն պես սկսեց ծիծաղել:

Շուշան Աբրահամյան, 15 տարեկան, 2010

anahit badalyan (kapan)

Շտեմարանի գերիները

Հիմա դպրոցականների համար հեշտ չէ: Ավագ դպրոց ոտք դնելուց հետո դպրոցի դասերին ավելանում են նաև պարապմունքները, որոնցից ստացած գիտելիքներով պիտի ընդունվես համալսարան: Եթե անկեղծ՝ այսօրվա դիմորդներին պետք է անընդհատ քաջալերել ու ոգևորել:

Մարդիկ ասում են՝ շտեմարաններն անգիր են անում: Համաձայն եմ, բայց եկեք խոստովանենք, որ առարկայից անտեղյակ լինելով՝ երկու-երեք մասից բաղկացած շտեմարան անգիր անելը հեշտ գործ չէ: Գիտե՞ք՝ ինչու եմ ասում «անգիր անել» և ոչ թե` «սովորել»: Շատերը դպրոցական տարիներին շատ առարկաներ անուշադրության են մատնում, ամիսներով գիրք չեն բացում, չեն սովորում, բայց հենց գալիս է ընդունվելու ժամանակը, քնից արթնանում են, ու գնա` գալիս եմ… Տնտեսագետներ, իրավաբաններ, լրագրողներ ու լեզվաբաններ: Տեսեք՝ ինչ լուրջ է հնչում: Բայց ցավը նրանում է, որ այս լուրջ հնչող մասնագիտությունները կարող են դառնալ ամեն լուրջ-անլուրջ մեկինը: Դառնում են տասներկուերորդ դասարան, սկսում են գնալ մաթեմի, անգլերենի, հայոց լեզվի պարապմունքների (դե, իհարկե, սա բոլորին չի վերաբերում, բայց սրանք այն երեք գլխավոր առարկաներն են, որոնք մի շարք ֆակուլտետներ ընդունվելու համար պիտի յուրացնես): Մեկ ուսումնական տարվա ընթացքում պիտի անգիր անեն մոտ ինը շտեմարան: Գիտե՞ք՝ ահավոր է: Բայց հետո մեկ էլ լսում ես, որ գնացել, քննությունները հանձնել ու բարձր բալերով ընդունվել են՝ իրենց նախընտրած մասնագիտությունը սովորելու:

Հիմա ի՞նչ ասենք. կեցցեն այս աշխատասեր ուսանողնե՞րը, որ կարողացան ինը շտեմարան մեկ տարում անգիր անելով անվճար ընդունվե՞լ, թե՞ մյուսները, որոնք տասներկու տարի սովորեցին, բայց 39-րդ հարցի պատասխանը 40-րդ վանդակում գրելու պատճառով պիտի վճարովի սովորեն:

amalya harutyunyan

Ես կրկին սիրել եմ սիրելը…

Երեք անգամ զնգացող զարթուցիչը չի կարողանում համոզել ինձ արթնանալ: Զարթուցիչն իր պարտականությունը հանձնում է մայրիկիս:
-7:25 է, վեր կաց:
-Հեսա:
-7:30 է արդեն:
- Մամ, հիմա վեր կացա:
-Ամալյա, 7:40 է, ուշացար:
-Ինչպե՞ս թե 7:40 է,- բղավում եմ ես: Անասելի արագությամբ մի կողմ եմ շպրտում ծածկոցը, սկսում եմ փնտրել հողաթափերս, հագնվում եմ, պատրաստվում, 3-5 անգամ ստուգում դասացուցակս ու տանից դուրս գալիս:
Իմ օրերը բաժանվում են 2 խմբի` հաջողակ օրեր և ձախողված օրեր:
Հաջողված օրերը այն օրերն են, երբ ես բարձրանում եմ երթուղային և ազատ տեղ գտնում նստելու, իսկ ձախողված են, երբ ես ամբողջ ճանապարհը գնում եմ կանգնած:
Ճանապարհը, երևի, կյանքիս ամենաձանձրալի մասն է: Ուր նայում ես՝ ամենուր շտապող մարդիկ ու շատ մեքենաներ և խցանումներ, հավերժական, երկար, անդադրում ու անվերջանալի խցանումներ: Բայց սրա դրական կողմն էլ եմ գտել, հիմա նյութս խցանման մեջ նստած եմ գրում:
Ինչևէ, մի օր ուշացած, մի օր ճանապարհի կեսը վազելով հասնում եմ համալսարան:
Մի քանի օր առաջ նրա պատերը օտար էին, լսարանները` անծանոթ:
Հիմա մտնում եմ համալսարան ու միանգամից գնում մեր լսարան՝ իմանալով, որ սպասող կա:
Օրերիս ամենանշանակալից ու ամենասիրած մասը սկսվում է հենց այդ պահին; Ներս եմ մտնում, արտաբերում ` բարև «երեխեքներ»,  ու սկսում բոլորին հերթով գրկել: Սիրում եմ այդ պահը, երբ կուրսեցիներիցդ մի քանիսը զարմանում են, մի  քանիսը ուրախանում, մի քանիսը այնքան ջերմ են գրկում` ասես ամբողջ կյանքում ճանաչել ես, իսկ դու գրկելով իրենց երջանկանում ես:
Սկսվում են դասերը: Սուտ կխոսեմ, եթե ասեմ, որ ամբողջությամբ հարմարվել եմ համալսարանին: Դասերին դեռ ձեռքերս դողում են, խառնվում եմ իրար, իսկ պատասխանելիս մի կերպ եմ արտաբերում բառերը, այն էլ ամեն ինչ շիլաշփոթ սարքած, դե, դա էլ այն քիչ դեպքում, երբ համարձակվում եմ պատասխանել:
Լեկցիաներին մի ձեռքով գրում եմ, մյուսով` բռնում տետրը, մի ականջով լսում եմ դասախոսի մեկնաբանությունը, մյուսով` երեխեքի թելադրած լեկցիան: Իրականում բավականին դժվար է, բայց ինչ արած, սովորել է պետք:
Սիրել եմ համալսարանը, ու ոչ այն դասերը, որ անցնում ենք, ոչ այն սեղան-աթոռը, որի վրա նստում ենք, իրական համալսարանն եմ սիրել: Սիրել եմ 2-րդ կուրսեցիների Մարիամին, ով ամեն կերպ օգնում է ու խորհուրդներ է տալիս: Սիրել եմ մեր կուրսի ավագ Գայանեին, ում հետ կարող ես գնալ ամենահետաքրքիր ցուցահանդեսները, միջոցառումները ու մի լավ քննարկել: Սիրել եմ Հեղինեին ու Ժենիին, ովքեր ամեն օր ինձ համար տեղ են պահում ամենադիմացը և ում հետ անցնում են ամենահավես դասերը: Սիրել եմ Մարիին, ով ամեն արցունքիս վրա բարկանում է, Անահիտներին, Վանուհուն, Էդիտային, Աիդային, ում ամեն անգամ կարող ես ասել չեմ սիրում, բայց հետո գնալ ու ամուր գրկել:
Սիրել եմ Դիանային, ով ունի իմ երազած մանուշակագույն մազերը, Արփինեին, ով ունի ամենասիրուն ժպիտներից, սիրել եմ Էվելինային, ում ուսին կարող ես հենվել, ու նա քեզ համար օրորոցային կերգի:
Երբեմնի ամաչկոտը ամբողջ օրը շատախոսում է, ժպտում, պատմում իր կյանքի ամենահիմար պատմություններն ու ծիծաղում:
Հա, մեր ֆակուլտետում ամեն շաբաթ գրքի, հեքիաթի, ֆիլմի քննարկումներ են տեղի ունենում: Սիրում եմ դրանք, կարող ես անվերջ լսել ու կողքից էլ լուսանկարել:  Հետո լուսանկարները կհայտնվեն մեր ուսխորհրդի էջում, ու ես մի լավ կուրախանամ: Ի դեպ, հրավիրում եմ, կարող ես գալ ու մասնակցել, դե համ էլ լուսանկարներ կունենաս:
Մեզ մոտ էքսկուրսիաներն էլ են շատ հետաքրքիր: Դե պատկերացրու՝ մի ամբողջ հոգեբանների և փիլիսոփաների ֆակուլտետ հայտնվում է մի տեղում, ավտոբուսում պարում, ուրախանում է, խաղում ամենաինտելեկտուալ խաղերը, հետո լրջանում ու քննարկում խորը փիլիսոփայական հարցեր: Ու այս ամենը գեղեցիկ բնության ու ջերմ մթնոլորտում:
Ահ, շատ խոսեցի և ուրախացա, ինձ դեռ միջանկյալներն են սպասում:
Ես ուղղակի սիրել եմ համալսարանը, ես երջանիկ եմ: Մարդիկ հասկացել են, որ ինձ ընդամենը մարդկանց գրկել է պետք: Ավելին, եթե մի օր մեկին պատահմամբ մոռանամ գրկել, զայրացած հայացքով կլսեմ.
-Դու ինձ այսօր չես գրկել:
Ես ընդամենը կրկին սիրել եմ սիրելը:

Ani Ghulinyan

Իսկ ո՞րն է տարվա իմ եղանակը

Տարվա իմ եղանակին քամին իր հետ «Pink Floyd» է բերում ու խառնում մազերս:

Ու այդ նույն քամին արագ-արագ թերթում է բացված գրքիս էջերը, իսկ գրքիս մեջ երբեք էջանիշեր չկան:
Տարվա իմ եղանակին, ծառի տակ պառկած, գլխիս միառժամանակ խնձոր ու հոն է ընկնում, ու էդպես էլ չեմ հասկանում՝ հիմա ես Նյուտո՞նն եմ, թե՞ չէ:
Տարվա իմ եղանակին ամեն ինչ կանաչ է, բայց ծառերի վրա չորացած տերևներ էլ կան:
Իմ եղանակից մարդիկ չեն բողոքում ու գոհ են իրարից:
Ցերեկները երկար են, բայց գիշերներն՝ ավելի:
Այս եղանակում միշտ երազելու ժամանակ կա, ու կա մեկը, ով ճիշտ պահին ասում է, թե երբ պիտի դադարեցնես երազելը:
Մայրամուտները գեղեցիկ են, բայց արևածագերն՝ ավելի:
Կարոտ գոյություն չունի, որովհետև մարդիկ երբեք չեն հեռանում:
Այստեղ անձրևին Հախվերդյան են լսում, տաք եղանակին՝ «Imagine Dragons», իսկ ընդմիջումներին՝ «The Beatles»:
Այս եղանակին ոչ ոք չի շտապում, ժամանակը հերիքում է:
Ժամանակ կա այնքան, որ ասվեն չասված բառերը, գրվեն չգրված գրքերն ու պատասխանվեն անպատասխան մնացած ու վայրկյանով սպասված նամակները:
Այս եղանակը երազելու եղանակ է, անվերջ, անսահման երազելու, լավագույն գաղափարներն իրագործելու, ամենալավ խոստովանություններն անելու, հարազատ մարդկանց ու ինքդ քեզ վայելելու ժամանակն է:

arxiv

Երբ ես փոքր էի

Պլաստիկ վիրահատություն

-Մա՛ն, կուզե՞ս քիթդ փոքրացնեմ, սիրուն քիթիկ ունենաս,- հարցրեց քույրս ինձ, երբ ես վեց տարեկան էի:

-Հա՛, հա՛, փոքրացրո՛ւ, խնդրում եմ, փոքրացրո՛ւ,- միամտորեն համաձայնեցի ես:

-Մի քիչ կարող ա ցավա, ոչի՞նչ,- զգուշացրեց քույրս:

-Հա՛, հա՛, ոչինչ, վիրահատություն ես անելո՞ւ,- փայլփլող աչքերով հարցրի ես:

-Վիրահատելու եմ, ճիշտ ես: Մի րոպե, սարքերը բերեմ:

Քույս բերեց հղկաթուղթը և սկսեց աշխատել:

Հաջորդ օրը մանկապարտեզի դայակս, ինձ տեսնելով, սարսափահար հարցրեց.

-Մանե՛, այս ի՞նչ է եղել քիթդ: Վառե՞լ ես, ընկե՞լ ես…

-Չէ՛, չէ՛, մի՛ անհանգստացեք, ընկե՛ր Գոհար, ուղղակի քթի պլաստիկ վիրահատություն եմ արել, վաղը կանցնի:

Համենայնդեպս, քույրս ինձ այդպես էր ասել:

Մանե Ենգիբարյան, 14 տարեկան, 2010

***

Փաստորեն, խառնակիչ եմ եղել

Մի անգամ ընտանիքով գնացել էինք մեր ծանոթի տուն: Նա նոր էր ամուսնացել և ծանոթացրեց իր կնոջ հետ: Բոլորը սկսեցին գովել այդ աղջկան, անիմաստ շողոքորթում էին: Մեկ էլ այդ տղան՝ Արամը, հարցրեց ինձ.

-Հը՞, ճաշակս լավն ա, չէ՞:

-Հա՛, լավն ա, բայց սկզբից մտածեցի, որ մամադ ա,- հանգիստ ձայնով պատասխանեցի ես:

Արամի կինը զայրույթից կարմրել էր: Անհարմար վիճակից դուրս գալու համար՝ քույրս ասաց.

-Վե՛ն, բայց ինչքան շատ ես տափակ հումորներ անում:

-Ես հումոր չեմ անում, ոնց որ մեծ կին լինի, համ էլ դու չես տեսնո՞ւմ,- վիճակն ավելի բարդացնելով և կատակի ոչ մի նշույլ չթողնելով՝ պատասխանեցի ես:

Խեղճ աղջիկը լացակումած գնաց իր սենյակ:

Հիմա, երբ տեսնում եմ նրան փողոցում, անմիջապես ճանապարհս փոխում եմ ամոթից:

Վեներա Գրիշյան, 14 տարեկան, 2010

***

Չկայացած ընկերություն

Երբ մենք նոր տուն էինք տեղափոխվել, ես վազեցի բակ՝ նոր ընկերներ ձեռք բերելու: Տեսա մի փոքրիկ աղջկա՝ միայնակ նստած: Սկզբից ամաչեցի մոտենալ, բայց մտածելով, որ եթե հիմա ինչ-որ մեկի հետ չընկերանամ, հետո կարող է ուշ լինել, ինքս իմ մեջ ուժ գտա և քայլերս ուղղեցի առաջ: Քայլեցի, քայլեցի և նորից կանգնեցի, պտտվեցի և փորձեցի ևս մի րոպե մտածել՝ որոշում կայացնելու համար: Երկու րոպե մտածելուց հետո քայլեցի աղջկա մոտ: Բայց դեռ նրան չհասած՝ չդիմացա, նորից կանգնեցի: Որոշեցի մի անգամ ևս մտածել, վերջին անգամ, ևս մեկ անգամ, որ հետո չփոշմանեմ իմ կայացրած որոշման համար: Եվս մեկ րոպե մտածելուց հետո ես ոչ թե քայլեցի, այլ վազեցի, որ ճանապարհին նորից միտքս չփոխեմ: Վազեցի առաջ, բայց դեռ տեղ չհասած՝ նորից կանգնեցի՝ այս անգամ ոչ թե մտածելու, այլ հիասթափություն ապրելու. աղջիկը հեռացել էր…

Սիրան Մանուկյան, 13 տարեկան, 2010

***

Դավադիրը

-Նարեն շատ լավ, խելոք երեխա էր, այնքան քիչ էր լացում,- ասում է միշտ մայրս քրոջս մասին:

-Իսկ ե՞ս: Ես ինչպիսի՞ն էի,- հարցրի մայրիկիս, երբ հերթական անգամ նա սկսեց Նարեի գովքը:

-Վա՜յ, Մանե՛, դու ահավոր էիր՝ լացկան ու կամակոր: Ամբողջ օրն ինձնից կպած էիր: Երբ ես մեկի հետ զրուցում էի, երեսս թեքում էիր դեպի քեզ և չէիր թողնում ոչ ոքի հետ խոսել,- հիշեց մայրս:

-Երևի դեռ այն ժամանակ էլ խանդոտ էի,- նկատեցի ես:

Այդ պահին Նարեն՝ քույրս, հիշեց.

-Մանե՛, իսկ մի անգամ դու ինձ համոզում էիր. «Նարե՛, արի՛ ինձ խփիր, խնդրում եմ»: Ես զարմացած պատասխանեցի. «Չէ՛, Մա՛ն ջան, ինչի՞ խփեմ, պետք չի»: Բայց դու համառորեն պնդեցիր. «Չէ՛, չէ՛, լավ էլի, խնդրում եմ, արի՛ խփիր»: Շատ համոզելուց հետո ես եկա ու խփեցի: «Չէ՛, Նարե՛, մի քիչ ավելի ուժեղ խփի՛ր»,- խնդրեցիր դու: «Է՜, պետք չի, ինչի՞ համար ուժեղ խփեմ»,- ասացի ես, բայց, դու շատ համառեցիր, և ես խփեցի: Դու էլ սկսեցիր լացելով գոռալ. «Մա՜մ, էս Նարեն եկավ, ինձ անտեղի խփեց»: Ուզում էիր, որ մաման պատժի ինձ:

-Երևում է՝ դեռ մանկուց դավադիր դեմք էի,- ինձնից գոհ ու ծիծաղելով ասացի ես:

Մանե Արշակյան, 14 տարեկան, 2010

***

Ուշացած մանկություն

Մի օր, երբ ես ութ տարեկան էի, իմ ծնողները հասկացան, որ ես ոչ մի անգամ կարուսել չեմ նստել, և ինձ տարան առաջին պատահած զբոսայգին: Ես նստեցի առաջին պատահած կարուսելը: Այն մի սարսափելի բան չէր, բայց ես շատ էի վախեցել, քրտնել էի, կարմրել: Մայրիկս և հայրիկս ստիպված եղան ինձ կեսից իջեցնել: Իմ գլուխը պտտվում էր, սիրտս խառնում: Ինձ տուն տարան և իմ սիրած կերակուրները գնեցին, որպեսզի ես չտխրեմ: Հաջորդ օրն էլ դասի չգնացի:

Հովնան Բաղդասարյան, 15 տարեկան, 2010

***

Մանկությունից չես փախչի

-Հիշո՞ւմ ես, թե փոքր ժամանակ ինչպես էիր ուշանում մանկապարտեզից,- հարցրեց մայրիկս:

-Մա՛մ, ժամանակ գտա՞ր հիշելու,- բարկացա ես,- հա՛, հիշում եմ… Երբ ուշացած մտնում էի սենյակ, դաստիարակչուհին ինձ «քնած գեղեցկուհի» էր անվանում:

-Ճիշտ է,- հիշեց մայրիկս:

-Հիշո՞ւմ ես, թե փոքր ժամանակ ինչքան էիր «էծիկե» բառն ասում:

-Այո՛,- նորից զզվանքով պատասխանեցի,- բայց էդքան «էծիկե» ասելուց հետո էլ էթիկետի կանոնները չէի սովորում:

Որպեսզի չպատասխանեմ մայրիկի հաջորդ հարցերին, մի բան հիշեցի.

-Մա՛մ, շուտով քո սիրած հաղորդումն է սկսվելու:

-Վա՜յ, լավ հիշեցրիր: Ոչինչ, հարցերիս հետո կպատասխանես:

Խորամանկությունս չստացվեց:

Շանթ Հակոբյան, 14 տարեկան, 2010

***

Կամակորը

Ինձ բոլորն ասում են, որ մինչև երկու տարեկանը շատ խելոք երեխա եմ եղել, միայն ուտում էի, քնում և լացում, երբ սոված էի, իսկ դա շատ հաճախ էր լինում, համարյա անընդհատ: Իսկ հետո ես դարձա ավելի կամակոր և չսլող: Եթե ես չէի ուզում որևէ բան անել, ինձ ո՛չ համոզել, ո՛չ էլ ստիպել էր լինում: Իսկ եթե մայրիկս բարկանում էր վրաս, ես նրա վրա էի շպրտում իմ խաղալիքները, իսկ հետո խիղճս տանջում էր, ու սկսում էի լացել, բայց մայրիկիս հետ երկար չէի հաշտվում: Երբ ես նեղանում էի, միշտ պառկում էի և քնում: Քնում էի որտեղ պատահի՝ գետնին, աթոռի վրա… Մի անգամ էլ նեղացած մտել էի մահճակալի տակ և քնել: Հետո ստիպված էին եղել մահճակալը բարձրացնել և տեղափոխել, որ կարողանան ինձ տակից հանել:

Դավիթ Սողոյան, 11 տարեկան, 2010

***

Հուշ

Մայրիկս և հայրիկս պատմում են, որ փոքր ժամանակ ես շատ ակտիվ էի և անընդհատ բանաստեղծություններ էի արտասանում: Երբ մայրիկս ինձ համար «Չարի վերջն» էր կարդում ու ասում. «…բնի մեջ երեք ձագ ու վրան՝ կկու», ես չէի հասկանում, որ կկուն թռչուն է, ու ինձ թվում էր, թե դա նշանակում է «կծու»: Հետո, երբ ինքս էի արտասանում «Չարի վերջը», ասում էի. «…բնի մեջ երեք ձագ ու վրան՝ բիբար»:

Նաև շատ էի սիրում խոսել և անընդհատ ինչ-որ բանից բողոքում էի: Օրինակ, ինձ պատմում են, որ երբ ես և եղբայրս՝ Դավիթը, առաջին անգամ էինք գնացել Սևան, Դավիթն ընդամենը մեկ տարեկան էր, իսկ ես՝ երկու: Դավիթն անընդհատ մտնում էր ջուրը, իսկ ես մայրիկին բողոքում էի, որ ջուրը թաց է, հողը՝ չոր, իսկ քարերը ծակում են:

Լիլիթ Սողոյան, 12 տարեկան, 2010

valentinaChilingaryan

Անավարտ պատմություններ

Կեսգիշեր էր, երբ հայրս աշխատանքից հոգնած վերադարձավ տուն: Հինգ գիշեր էր, ինչ չէի տեսել նրան: Սովորության համաձայն՝ սկզբում մտավ իմ սենյակ: Գիտեմ, ուզում էր բարևել: Ամուր փակեցի աչքերս՝ ոչինչ չարձագանքելով: Ինչ հիմար եմ ես, ձևացրի, թե անուշ քնած եմ: Բայց հետո մտորեցի, համարձակ վեր կացա ու գնացի ննջասենյակ: Վստահ էի, որ նա դեռ քնած չէր:

-Պա՞պ:

-Քնած չէիր, չէ՞:

-Չէ:

Մեկ էլ մաման կողքից ասաց.

-Ի՞նչ կա, ուրվական:

-Տան դռներն էի ստուգում:

-Դե, լավ, գուցե կարոտել էր ինձ,- փրկեց պապան:

-Կարո՞տ: Ինչի ինքը զգացմուքներ ունի՞: Կարոտո՞ւմ էլ ա: Իսկ ես միշտ կարծել եմ, որ սառը էակ ենք մեծացնում: Ինչ հետաքրքիր ա:

-Հա, մամ, գիտե՞ս՝ ես ուրախանալ էլ գիտեմ: Օրինակ, երբ ես ուտում եմ բուտերբրոտներ՝ ուրախանում եմ, իսկ երբ դու ինձնից չես խլում իմ սիրելի բյուրեղանման կոնֆետները, չեմ տխրում:

-Դու ուտելուց բացի ուրիշ պլաններ ունե՞ս:

-Իհարկե: Սիրում եմ ճանապարհորդել:

-Բրավո՜: Որտե՞ղ:

-Մի տեղ, որտեղ բուտերբրոտներ են պատրաստում:

-Չլինի՞ սիրում ես կարդալ նաև խոհանոցային գրքեր:

-Չէ, մամ, հույսդ կտրի՛ր: Որ դրանք կարդում եմ, թքագեղձերս սկսում են աշխատել: Չեմ դիմանա՝ թուղթը կուտեմ:

-Անլրջությունն էլ սահման ունի: Անգամ դա չի քողարկում քո անտարբերությունը: Որովհետև ծայրահեղությունից ծայրահեղություն ես:

-Տան դռները փակ էին: Բարի գիշեր:

***

Արարատյան դաշտի լուսապայծառ առավոտներից էր՝ ժամը 10-ի մոտակայքում, երբ կանգնած էի գրախանութի առաջ, որտեղ երկար հերթ էր գոյացել: Ընդամենը 2 թերթ պիտի տպեի: Ատում եմ այդ գրախանութը՝ ողջ սրտով ու էությամբ: Սպասարկումը սարսափելի է: Ուղղակի, երբ դու ապրում ես մի վայրում, որտեղ մեկից ավելի գրախանութ չկա, ստիպված պիտի օգտվես դրանից: Ես էլ ստիպված սպասում էի իմ հերթին:

Աշխատողը 35-40 տարեկան մեռելային դեմքով մի տղամարդ էր, որն արտաքնապես նման էր մուլտֆիլմերի միջի էն չար հերոսներին, որոնք միշտ կան տրամադրությունդ փչացնելու համար: Էն, որ առանց իրենց ֆիլմը առաջ չի գնում, բայց հայտնվում են այն պահին, երբ պետք չէր: Մի խոսքով՝ հրեշ: Ուղղակի մի տարբերությամբ, որ մուլտֆիլմի մեջ գտնվող հրեշը շատ դեպքերում բարի է դառնում ու ամուսնանում արքայադստեր հետ, իսկ այս մարդն արդեն ամուսնացած է և ունի 4 երեխա:

-Բարև Ձեզ, այս ֆլեշի մեջ 2 նյութ կա, դրանք կարո՞ղ եք տպել:

Ոչինչ չասաց: Սարքս վերցրեց ու գնաց մի մութ սենյակ:

-Հլը արի, տես՝ էս ա՞,- ասաց հրեշը:

Արագ մոտեցա համակարգչին: Մռայլ դեմքով նստած էր ու մկնիկի ցուցիչով ցույց էր տալիս ֆայլերը: Մտածում էի, որ եթե մարդը 35 տարեկան է, պիտի կյանքը եռա նրա համար: Պիտի թռվռա ու ժպտա խանութում: Ի վերջո, գրախանութ է սպասարկում: Հետո կասեն՝ ինչի մեր երիտասարդությունը գրքասեր չէ, բա պիտի նորմալ սպասարկում ունենանք: Ախր, ինչի՞ պիտի երիտասարդը մտնի մի գրախանութ, որտեղ իրեն սպասարկելու է մռայլ դեմքով 35 տարեկան ծերուկ: Փոխանակ նա ուրախությունից եռար, ես սկսեցի զայրույթից եռալ ու չպատասխանեցի.

-Քո հետ չե՞մ:

-Կներեք, պարոն, դուք ինձ ճանաչո՞ւմ եք:

-Ինչի ո՞վ ես:

-Չէ, նկատի ունեմ՝ ինչո՞ւ «դուք»-ով չեք խոսում: Ծանո՞թ ենք:

-Լսի, իմ խանութը չի՞: Ոնց ուզում, սպասարկում եմ: Դուրդ չի գալիս՝ գնա:

-Իսկ կլինի՞ պատճենեք՝ նոր գնամ:

Մռայլ դեմքով դուրս եկավ, դանդաղ մոտեցավ մյուս համակարգչին ու ասաց.

-էս ծրագիրը չի բացում, պիտի 20 րոպե սպասես:

Համաձայնեցի, որովհետև այլ տեղ չկար գնալու: Որոշ ժամանակ հետո ասաց, թե չի բացի, չի հասկանում ծրագիրը:

-Լավ, կներեք անհանգստացնելու համար:

-Պահ, կյանքիս կես ժամը խլեց, մի հատ էլ՝ կներեք,- մրթմրթալով «ճպացրեց» կախարդը:

Թե ասա՝ ի՞նչ պիտի անեիր էդ 30 րոպեում, մի ուրիշ հաճախորդի նյարդերը պիտի քայքայեիր, էլի: Իմանալով, որ սպասարկումը վատն է, շարունակում է քայլ չանել, գիտակցելով, որ բոլորը զզվանքով են մտնում իր խանութ: Որոշեցի խանութից հեռու գտնվող մի պուրակում հայտարարություն սարքել: Մի թերթ վերցրի, վրան գրեցի. «Անցկացվում են դրական էներգետիկ դասընթացներ, որոնց տևողությունը 1 րոպե է: Ուսման ավարտին տրվում է լիցենզավորված ժպիտ: Մանրամասների համար զանգահարել նշված հեռախոսահամարով»: Արագ վազեցի ու դա փակցրի դռանն այնպես, որ ծերուկն ինձ չնկատի:

Հեռվից տեսա, որ բացեց դուռը, մռայլ դեմքով կարդաց հայտարարությունն ու սկսեց ծիծաղել: Ինչ գեղեցիկ է ժպիտը, անգամ, եթե ժպտացողը հրեշ է:

***

Գնացել էի քննության: Դասախոսը ներկայացնում էր մանրամասները, որոնք կապված էին թեստի հետ: Իսկ կողքիս նստած աղջիկը անգամ 70 հոգանոց լուռ լսարանի մեջ ագահաբար մաստակ էր ծամում ու փուչիկով հրավառություն անում: Այդ պահին մտքովս անգամ անցնում էր քննություն չհանձնելու տարբերակը, միայն թե չլսեի այդ տարօրինակ «գըմփը», որը 2 րոպե անընդմեջ շարունակվում էր: Լավ, այս աղջկա համար կյանքն էլ գուցե այս կերպ է «եռում»: Բայց ինչ անշնորհք ու վատ է դիտվում այդ գործողությունը կողքից: Սկսեցի քայլեր ձեռնարկել: Սկզբից «թարս» հայացքով նայեցի, որովհետև մտածում էի, թե կազդվի: Ոչինչ չփոխվեց: Հիշեցի, որ նախորդ օրը եղբորս խոսք էի տվել խուսափել արկածներից, քանի որ վերջերս շատ էի հայտնվում անհաջող պատմությունների կիզակետում:

-Բարև Ձեզ:

-Պրիվետ:

-Պատրաստվե՞լ եք քննությանը:

-Հա, դո՞ւ:

-Ըհըն:

-Կներեք, քանի՞ տարեկան եք:

-16:

-Հա, ես փոքր կտայի:

-Լո՞ւրջ: Ով ինձ նայում ա, ասում ա, որ ես մեծ աղջիկ եմ երևում:

-Գուցե տեսքով, բայց բնավորությամբ ու արարքներով հասուն չեք:

-Ինչի՞ց ենթադրեցիր:

-Ձեզնից:

-Ասում եմ՝ ինչի՞ց, ոչ թե ումից:

-Ի՞նչ տարբերություն:

Ու այդ պահին մաստակն արագ ծամելով՝ զայրացած մոտեցավ ինձ: Սկսեց դիմացս մեծ փուչիկ անել:

-Նման են:

-Ինչե՞րը:

-Ձեր ուղեղն ու փուչիկը:

-Ու ո՞նց,- քմծիծաղեց աղջնակը:

-Տորիչելյան դատարկությամբ:

-Հա, կարդացել եմ դրա մասին: Վիլյամ Տոլստոյն էր գրել, չէ՞:

-Չէ՜, Տերյանը:

-Հա, ճիշտ ա: Շատ հետաքրքիր գիրք ա:

-Լո՞ւրջ: Կարդացե՞լ եք:

-Հա:

-Ինչի՞ մասին ա:

-Դատարկության,- հիմար հայացքով պատասխանեց նա:

-Ուրիշ էլ ի՞նչ գրքեր եք կարդացել:

-Շատ գրքեր եմ կարդացել, վերնագրերը չեմ հիշում:

-Լավ: Ձեզ հաջողություն:

-Քեզ էլ:

***

Այս անավարտ պատմությունները գրել եմ տարբեր ժամանակահատվածներում՝ չմտածելով, որ երբևէ կարող եմ հանձնել շատ ընթերցողների լսարանին:

Չեմպիոնի ուղին

Հարցազրույց բազկամարտի աշխարհի չեմպիոն Դավիթ Մադոյանի հետ: Այժմ Դավիթը Եվրոպայի կրկնակի չեմպիոն է, աշխարհի կրկնակի բրոնզե մեդալակիր և աշխարհի չեմպիոն: 

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

-Դավի՛թ, խնդրում եմ պատմիր, թե ինչպես և երբ սկսեցիր զբաղվել սպորտով: 

-16 տարեկանից ծնվեց սերը սպորտի նկատմամբ: Երբ դեռ պրոֆեսիոնալ չէի, սկսել էի զբաղվել բազկամարտով, մրցում էի, ուժերս էի փորձում հասակակիցներիս շրջանում: Սակայն առաջ գնալու համար պայմաններ չկային, բայց, ի ուրախություն ինձ, շուտով Արմավիրում բացվեց մի մարզասրահ, որն էլ իմ առջև բացեց մեծ ուղի դեպի բազկամարտ:

-Ի՞նչ էիր զգում առաջին մրցման ժամանակ: 

-Առաջին մեդալս վաստակել եմ Հայաստանի սահմաններում՝ Շիրակի մարզի բաց առաջնության ժամանակ, երբ զբաղեցրի երկրորդ տեղը:

-Կա՞ն մարդիկ, որոնք քեզ ոգեշնչում են, խրախուսում, որ միշտ առաջ շարժվես:

-Այո, իհարկե, յուրաքանչյուր մարզիկի կողքին պետք է լինի ոգեշնչող մեկը: Իմ կողքին են միշտ ընկերներս, մարզիչս, հարազատներս, ընտանիքս: Ծնողներս ամեն մրցաշարից առաջ ասում են, որ իրենց համար կարևոր չէ հաղթանակը, կարևորն այն է, որ վնասվածք չստանամ: Բայց երբ իմանում են հաղթանակիս մասին, շատ են ուրախանում, ու հենց նրանց հրճվանքն էլ ինձ ուժ է տալիս, որպեսզի մյուս անգամ նույնպես հաղթանակով վերադառնամ:

-Արդեն բավականին երկար ժամանակ է, ինչ բազկամարտը քո կյանքի մի մասն է: Կա՞ արդյոք քեզ համար սահմանված հաղթանակի բանաձև: 

-Ունեմ կարգախոս՝ հավատա քեզ յուրաքանչյուր իրավիճակում, որը, կարելի է ասել, ինձ բավականին ոգևորում է:

-Համեմատելով քեզ 16 տարեկանում և այժմյան սերնդին՝ տեսնո՞ւմ ես նույն ձգտումը սպորտի նկատմամբ: 

-Չեմ կարող ասել, որ չկա ձգտում, ուղղակի չկա այն, ինչ մեզ անհրաժեշտ է: Կարծում եմ, որ մենք ինքներս պետք է օրինակ ծառայենք նրանց համար, ու նրանք էլ, տեսնելով մեր հաղթանակները, պետք է ոգևորվեն ու ձգտեն մեզանից առաջ անցնել:

-Առաջիկայում կա՞ն մրցաշարեր, որոնց պատրաստվում ես մասնակցել: 

-Նախ ասեմ, որ իմ անձնական բժիշկն անգամ դեմ էր, որ ես մասնակցեի աշխարհի այս առաջնությանը, բայց իմ համառության շնորհիվ ես գնացի ու հենց վնասված ձեռքով էլ հաղթեցի: Իսկ հիմա զբաղվում եմ ձեռքիս լիարժեք ապաքինմամբ, քանի որ մայիսին Եվրոպայի առաջնությունն է Բուլղարիայում: Ամեն ինչ անելու եմ, ոչ մի ջանք չեմ խնայելու, որ միշտ Հայաստանի սահմաններից դուրս հնչեցնեմ Հայաստանի Հանրապետության օրհներգը:

Լուսանկարը՝ Դավիթ Մադոյանի անձնական էջից

Լուսանկարը՝ Դավիթ Մադոյանի անձնական էջից

-Աշխարհի առաջնությունում դու դուրս եկար մի վերնաշապիկով, որի վրա ապրիլյան պատերազմի հերոս Ադամ Սահակյանի նկարն էր, կպատմե՞ս մի փոքր այդ մասին: 

-Ադամը իմ ընկերն է եղել ու կա, մենք միասին ենք մարզվել, ու ամեն անգամ նա շատ էր ուրախանում իմ հաջողություններով: Ու ես իմ պարտքն էի համարում, որ իմ մեծ հաղթանակը նվիրեմ ընկերոջս. ես հասա դրան:

-Դժվար չէ՞ պահել չեմպիոնի կոչումը: 

-Ինչ խոսք, դա մեծ պատասխանատվություն է: Հաղթանակին հասնելն այլ բան է, իսկ այդ հաղթանակը պահելը՝ մեկ այլ բան: Ես միշտ պայքարելու եմ, որ հասնեմ ավելիին:

-Ի՞նչ կմաղթես ընթերցողին: 

-Բոլորին ցանկանում եմ մեծ հաղթանակներ, ու թող բոլորն էլ զգան այն, ինչ ես եմ զգացել, քանի որ մինչև պարտվել չսովորես, չես զգա հաղթանակի ուժը:

 

Հարցազրույցը վարեց Անուշ Հովհաննիսյանը

mariam gevorgyan yerevan

Ես, հեռախոսն ու մարդիկ

Դասից 15 րոպե արդեն անցել է, իսկ ես դեռ համալսարանի հետևի կամուրջն էլ չեմ անցել: Քայլում եմ՝ գլխումս բազում հարցեր ու դրանցից խճճված պատասխաններ: Մտքիս մեջ քննարկում-վերլուծում եմ երեկվա ավարտած գիրքս՝ Հեսսեի «Տափաստանի գայլը», ու մեկ սկսում եմ սիրել մարդուն իր մենության մեջ, մեկ՝ խղճալ, մեկ էլ մարդուն տեսնում եմ ընկած, ոչնչացած ու նվաստացած:

Չգիտեմ՝ այս վերջերս  մի տեսակ զգացմունքային եմ դարձել. ամեն մի փոքր բանից հուզվում, ամեն մի մանրուքը պատմություն եմ դարձնում: Երևի հոգնել եմ, ձանձրացել միապաղաղությունից: Մարդ-հանելուկը սկսել է անհետաքրքիր դառնալ ինձ, մարդկային վերլուծությունն էլ՝ անիմաստ ու ինքնախաբկանք:

Նայում եմ շուրջս. երիտասարդության մեծ մասը ականջակալներով, անտարբեր, կտրված աշխարհի՝ ինչ-որ տեղ հաճելի աղմուկից, կտրված հեսսեյան մթնոլորտից, կտրված նույնիսկ շաբլոն դարձած Մարկեսից, Կոելիոյից և «Չգտնված երիցուկներից»:

Հա, ի դեպ, չե՞ք նկատել՝ ականջակալներով մարդիկ մի քիչ տարօրինակ արագ  են քայլում. երևի երգի ազդեցության տակ են կամ էլ ինձ պես ինչ-որ տեղ են շտապում: Հա, բայց ե՞ս ինչի եմ շտապում. դասից արդեն 20 րոպե անցել է, դասախոսս էլ մտքում Արնավի ու Քուշիի հետագա ճակատագիրը որոշող, խիստ բնավորությամբ  մի կին է. հաստատ դասի չի թողնի:

Ուրեմն, երևի քայլեմ ու մտածեմ, քայլեմ ու երազեմ, որ մարդու միակ խնդիրը ստիպված աշխատանքի կամ դասի շտապելը չլինի, հեռախոսի շնորհիվ մենակությունը սպանելու ձգտում չլինի: