Anushik Mkrtchyan

Ջրահարսերի ժամանակաշրջանը

Ես իրավունք չունեմ դժգոհել իմ մանկությունից: Այն անցել է հիանալի: Մանկություն ասելով ես նկատի ունեմ մինչև այն տարիքը, երբ խաղում ենք մանկական խաղեր: Իսկ եթե ասեմ, որ մանկական խաղեր խաղացել եմ մինչև 11-12 տարեկա՞նը: Իսկ հիմա, եթե 11 տարեկան աղջկան հարցնեմ, թե խաղո՞ւմ է «Տուն- տունիկ», «բժիշկ-բժիշկ», «խոհանոց», կարծում եմ նա ինձ վրա կծիծաղի:

Իմ մանկության և ոչ միայն մանկության, այլ մինչև այսօր իմ կողքին է ընկերուհիս՝ Նաիրան: Մենք ծնված օրվանից միասին ենք: Մենք տարբերվել ենք մնացած բոլոր ընկերուհիներից: Մենք ժամերով նամակներ էինք գրում, նկարում, զարդարում և փոխանցում իրար:

Ուզում եմ մի երկու բան պատմել ձեզ մեր մանկությունից:

Եթե ասեմ, որ մենք գնում էինք, մտնում մեր տան հարևանությամբ գտնվող առվակի մեջ և… Եվ ուզում էինք դառնալ ջրահարս: Հավատում էինք, որ կդառնանք:  Տարիներ անց, երբ քույրս էր արդեն այդ նույն տարիքի, հիշեցի սա և ասացի.

-Սյուզ, գիտե՞ս, որ մտնես առվակի մեջ, կդառնաս ջրահարս:

-Հա, հա, հա,- ծիծաղեց նա,-Ցնդե՞լ ես: Ի՞նչ ջրահարս:

Տխրեցի:

Մանկությունը մի ժամանակաշրջան է, երբ չես նախանձում: Մենք անկեղծ ուրախանում էինք, որ մեր ընկերոջը նոր «մեքենա» կամ «տիկնիկ»  են նվիրել: Չէ՞ որ միասին էինք դրանցով խաղալու:

Մանկությունը մի շրջան է, երբ մայրիկի բարձրակրունկ կոշիկները հագնելը մեզ երջանիկ էր դարձնում: Մեզ երջանիկ էր դարձնում «մեծ» լինելու միտքը, իսկ այսօր մենք առավոտից երեկո այդքան երազած բարձրակրունկ կոշիկներով ենք, բայց թաքուն երազում ենք ջրափոսերի մեջ ոտաբոբիկ վազվզելու մասին:

Ֆուտբոլն իմ սիրած զբաղմունքն է

ruslan aleqsanyanԱյսօր ուզում եմ պատմել իմ հետ տեղի ունեցած դեպքերից մեկի մասին,որը տեղի է ունեցել վերջերս:Ուզում եմ պատմել մեր գյուղի և մնացած գյուղերի միջև տեղի ունեցած ֆուտբոլի մրցումների մասին,որը մինչև հիմա էլ ընթացքի մեջ է:

Երեք օր առաջ մեր գյուղը մրցեց <<Բագրատաշեն>> գյուղի հետ:Այդ խաղում մենք պարտվեցինք 6-0 հաշվով:Բագրատաշեն գյուղի տղաները շատ լավ էին խաղում բացի այդ նաև մենք լավ չխաղացինք,որը դարձավ մեր պարտության պատճառ:

Երկու օր առաջ մենք մեր ուժերը փորձեցինք Նոյեմբերյանի դպրոցի թիմի հետ:Այդ խաղը ավարտվեց 1-0 հաշվով:Մենք տոնեցինք մեր առաջի հաղթանակը:Այդ խաղի ժամանակ մենք շատ կազմակերպված և գեղեցիկ խաղ ցուցադրեցինք և նույնիսկ ունեիք մի քնի իրական պահ որը կարելի էր գոլի վերածել:

Անցած օրը մենք որ ոքի խաղացինք Ոսկեվան գյուղի տղաների հետ:Խաղի ժամանակ մենք հաղթում էինք երկու գնդակի առավելությամբ սակայն խաղը ավարտվեց 4-4 հաշվով:Պատճառը երևի այն էր, որ մենք մի պահ վստահ էինք մեր հաղթանկի վրա և թուլացրեցինք հսկողությունը նրանց հարցակվողներ նկատմամբ:

Չնայած ոչ ոքիին մենք դեռ կարող էինք դուրս գալ եզրափակիչ բայց վերջի հույսը մարեց վերջի խաղի հետ միասին:

Մեզ բաժին էր հասել մի շատ բարդ մրցակից, որը նույնիսկ դարձել էր Հայաստանի չեմպիոն:Մենք խաղացինք Բերթավանի հաետ և պարտվեցինք 6-1 հաշվով և դուրս մնացինք հետագա պայքարից:

Ես շատ եմ սիրում ֆուտբոլը և ինձ առանց նրա չեմ պատկերացնում:

Ռուսլան Ալեքսանյան 15 տ., Տավուշի մարզ, գ. Բաղանիս:

*** davit aleqsanyan Սովորական առավոտ էր։ Ես քայլում էի փողոցով ու մտածում կիսամյակային գրավոր աշխատանքներիս մասին։ Հասա դպրոց ու դեռ դասարան չէի մտել, ընկերս կանչեց թենիս խաղալու։ 

Մեկ էլ մեր ֆիզկուլտուրաի ուսուցիչը եկավ ու ասաց, որ Բերդավանում ֆուտբոլի մրցումներ են կազմակերպում, կուզե՞նք մասնակցել, թե ոչ։ Դե մենք բնականաբար համաձայնվեցինք։

Մի երկու օր հետո ուրախ տրամադրությամբ շարժվում ենք դեպի Բերդավանի ֆուտբոլի խաղադաշտ։ Առաջին խաղը մեզ համար բարդ էր։

Անսովոր խաղադաշտ, անսովոր թիմ, մի խոսքով պարտվեցինք։ Երկրորդ խաղը մեը օգտին դասավորվեց. հաղթանակ տոնեցինք Նոյեմբերյանի հետ խաղում:

Երրորդ խաղը ընթացավ հավասարը հավասարի հետ. ոչ ոքի խաղացինք մեր հարևան Ոսկեվանի հետ։

Չորրորդ խաղից առաջ մենք գիտեինք, որ պարտվելու ենք, քանի որ խաղալու էինք բարձր խաղամակարդակ ունեցող Բերդավանի հետ։

Այդպես էլ եղավ: Մենք պարտվեցինք խոշոր հաշվով։ Բայց մեկ է, մենք ուրախ էինք։

  Դավիթ Ալեքսանյան 15 տ., Տավուշի մարզ, գ Բաղանիս 

Lilia Apresyan

«Զենքն իմը չէ, երեխաներն են իմը»

Հարցազրույց Վահան գյուղի մաթեմատիկայի ուսուցիչ Տիգրան Առուշանյանի հետ, ով գյուղում ուսուցչություն է անում «Դասավանդի՛ր, Հայաստան» ծրագրի շրջանակներում՝ 5-րդ և 7-րդ դասարանցիներին: Նաև գյուղի ԻՄՓԱՔԹ ակումբի լիդեր է:

 -Ինչպե՞ս տեղեկացաք ծրագրի մասին, և ինչպե՞ս ծնվեց մասնակցելու գաղափարը:

-Այդ ժամանակ բնակվում էի Երևանում և նեղացած էի ամբողջ աշխարհից, մարդկանցից, նույնիսկ՝ հարազատ: Մտածում էի, որ ոչ մի բան չեմ արել, ոչ մի լավ բանի չեմ հասել, ես ինձ անպետք էի զգում: Հենց այդ ժամանակ էր, երբ համացանցում կարդացի «Դասավանդի՛ր, Հայաստան» ծրագրի մասին: Հասկացա, որ սա իմ շանսն է՝ որևէ լավ բան անելու:

-Իսկ ինչպե՞ս էիք պատկերացնում որևէ լավ բան անելը:

-Երկու տարբերակ կար. առաջին՝ անցնել ընդդիմադիր ակտիվիստների շարքերը, որոնց ջանքերը ողջունում եմ, երկրորդ՝ անցնել պետական աշխատանքի, որը հիմա այնքան էլ չի ստացվում: Եվ հիմա կա ոսկե միջինը:

-Գիտեմ, որ ապրիլյան դեպքերն էլ են իրենց ազդեցությունն ունեցել Ձեր որոշման վրա: Կպատմե՞ք դրա մասին: 

-Այդ ժամանակ արդեն «Դասավանդի՛ր…»-ի մասնակից էի և մտածում էի. «Աշխատել հանուն հայրենիքի և, որ ամենակարևորն է, աշխատել այնպիսի մարդկանց հետ, որոնց տեսլականը նույնն է՝ հանուն հայրենիքի, հանուն երեխաների, հանուն ապագայի: Այդ օրերին գրեթե գրանցվել էի կամավոր, ընկերս ասաց, որ գրիչով ավելի շատ կուժեղացնեմ մեր սահմանները: Եվ նա ճիշտ էր. զենքն իմը չէ, երեխաներն են իմը:

-Այ նշեցիք, որ երեխաներն են ձերը: Ի՞նչ է Ձեզ տալիս երեխաների հետ շփումը:

-Դա իմ աշխարհն է, չեմ ուզում շատ կիսվել իմ աշխարհով, բայց մի բան կասեմ՝ իսկական երջանկությունը երեխաներն են, նրանց մեջ է մաքրությունը: Մնացած բոլոր բաները՝ փող, ոսկի, սուտ է:

-Ակտիվորեն մասնակցում եք դպրոցական առօրյային, ԻՄՓԱՔԹ ակումբի լիդեր եք, նաև հեռակա սովորում եք Գյումրու պետական մանկավարժական համալսարանում: Ինչպե՞ս եք այս ամենը համատեղում:

-Համատեղում եմ, քանի որ անում եմ սիրով: Իսկ համալսարանը մեր հանդեպ փոքր-ինչ հանդուրժող է:

-Դժվար չէ՞ գյուղի առօրյան, չե՞ն առաջանում խնդիրներ:

-Համարում եմ, որ դժվարությունները կոփում են մարդկանց: Դժվարությունները պետք են, իհարկե՝ ոչ միշտ, բայց ժամանակ առ ժամանակ մարդ պետք է առերեսվի դժվարությունների հետ, այլապես թուլանում է:

-Իսկ պատկերացնո՞ւմ եք Ձեր ամբողջ կյանքը գյուղում:

-Դժվարանում եմ պատասխանել: Միգուցե՝ ոչ հիմա: Քանի դեռ երիտասարդ եմ, ուզում եմ ավելի շատ շրջիկ կյանք վարել: Իսկ հետագայում միգուցե ընտրեմ ավելի հանգիստ կյանք:

-Եվս մեկ ուսումնական տարի այստեղ եք լինելու: Հնարավո՞ր է՝ դրանից հետո կրկին մասնակցեք ծրագրին:

-Ծրագրին երկրորդ անգամ չեմ կարող մասնակցել, բայց ես միշտ շարունակելու եմ մնալ երեխաներիս կողքին և թակելու եմ յուրաքանչյուր դուռ մեր այսօրվա խնդիրները՝ երեխաների հետ կապված, բարձրաձայնելու և լուծումներ գտնելու համար:

narek hakobyan

Ինչն է ինձ հուզում

Երբեք այս թեմայով, նյութ չեմ գրել միայն այն պատճառով, որ չեմ խորհել, թե ինչն է ինձ հուզում: Նախ սկսենք նրանից, որ ես իմ կյանքը չեմ պատկերացնում առանց ընթերցանության, գրքերի և ֆիլմարտադրության: Ճիշտ է, ես դեռ կայացած ռեժիսոր չեմ և ոչ էլ այնքան ֆիլմեր եմ նկարահանել, որ ինձ կարելի է Օսկար տալ:

Ես ստանդարտներից դուրս մարդ եմ: Չեմ մտածում ինչպես իմ հասակակիցներից շատերը: Իմ պատկերացումները, աշխարհայացքը, նույնիսկ երաժշտությունը տարբեր են: Ինձ հաճախ են ասում, որ դու ընտրել ես քեզ բնորոշ մասնագիտություն:

Կինոն իմ մեջ արթնացրեց երևակայական, հոգեբանական, փիլիսոփայական մեծ զգացում:

Իսկ ինչ կարող եմ ասել, գրքերի մասին: Դրանք իմ երկրորդ աշխարհն են, որտեղ ես եմ և իմ գրքի հերոսները: Ուրիշ ոչ ոք:

Ինձ նաև հետաքրքրում է սցենարական արվեստը: Ունեմ բազում աշխատանքներ՝ թե կարճամետրաժ, թե լիամետրաժ ֆիլմերի սցենարներ, թե՛ պիեսներ և փոքրիկ բեմադրություններ:

Ի դեպ, նշեմ նաև, որ ունեմ նկարահանած առաջին կարճամետրաժ ֆիլմը, որի ռեժիսորը և սցենարիստը ինքս եմ: Ֆիլմը կոչվում է «Օտար լույսը»: Ներկայացրել եմ Ավրորա միջազգային կարճամետրաժ ֆիլմերի մրցույթին:

Մեծ երազանքս է՝ ֆիլմեր նկարահանել՝ Տիգրան Մեծի մասին, «Սամվել» պատմավեպի և հայկական վիպաշխարհի հիման վրա:

Մի խոսքով, ինձ հուզում է կինոն:

nazik galstyan

Ապրիլի երկուս

Ապրիլի երկուսը սովորական մի շարքային օր էր բոլորիս համար, կամ հերթական չգիտես` ում հորինած, հիմար տոներից մեկի օրը՝ մազ քաշելու, «յուբկա» բարձրացնելու..

Սովորականի նման մի կերպ արթնացա, գնացի դպրոց: Դպրոց գնալը մի մեծ արարողություն էր իրենից ներկայացնում. շենքի բոլոր դպրոցականները հավաքվում էին մեր տան մուտքի մոտ, ու գնում էինք դպրոց։ Էլի մարմնամարզությունից ուշացել էինք: Տղաները որպես պատիժ վազում էին դպրոցի շուրջը, իսկ ինձ ու Եվային ինչպես միշտ, ներում էին: Եվային ճանաչում եմ մոտ 15 տարի, նույն բակից ենք, նույն մուտքից, իրար հետ կռվեցինք հաշտվեցինք ու մեծացանք, իր խոսքով, ես էի կռիվների հովանավորը, բայց ես նման բան չեմ հիշում: Հիմա Ամերիկայում է, հզոր խելքի տեր, նպատակասլաց աղջիկ է։ Զանգը տվեց, ու ամեն մարդ «նազ ծախելով» կամ ոգևորված իր դասին գնաց։

Մի դասաժամ անցավ, երկու: Հանրահաշվի դաս էր, ուսուցչուհուն զանգեցին, թե բա՝ կրակոցներ է սահմանին: Ամեն մարդ իր «փայ» հայհոյանքը ասաց. մեկը՝ մտքում, մյուսը՝ բարձրաձայն։ Մտածեցինք՝ կհանդարտվի, բայց չէ, ապրիլի 2-ը դաջվեց մարդկանց հիշողության մեջ… Կամավորներ, կրակոցներ:
Ամեն րոպե համացանցը ողողվում էր պատերազմի լուրով։ Ցուցամոլները իրենց առաջ են գցում, դե, իրենց համար կարևոր չի՝ ինչ է կատարվում: Կարևորը ամեն բանի ներկա լինելն է։ Ֆեյսբուքի նկար են փոխում, ստատուս են գրում, լացող սմայլիկ են դնում… Զինվոր են թաղում, լաց ու կոծ անում, իսկական ցավը սքողը մի անկյունում ատամները իրար սեղմած լուռ լաց է լինում…
Անցավ մի տարի: Նորից ֆեյսբուքի նկարները փոխվեցին, նորից հարգեցին զոհվածներին, նորից մեդալներ տվեցին, հիշեցին ծնողին…
Անցնելու են տարիներ, նորից նկար են փոխելու, նորից մեդալ, նորից… Նորից անձրև է գալու, նորից մտածելու ենք՝ երկինքն է ողբում:

valentina chilingaryan ararat

Գրքերին սիրահարվելու իմ արվեստը

Նկատե՞լ եք, թե մեր հասարակությունը ինչպես է վերաբերվում ընթերցանությանը: Եթե առաջ կարծում էին, որ այն մտածողության և մտավոր զարգացման աղբյուրներից մեկն է, ապա այժմ կան որոշ «թյուրըմբռնումներ»: Իսկ ինչո՞ւ:

-Ժամանակներն են փոխվել,-ասացին «ժամանակակից» մարդիկ:

-Դպրոցում շատ են դասերը: Մի կերպ դասերին ենք պատրաստվում,- պատասխանեցին ծույլերը:

-Սոցցանցերը չեն թողնում: Համացանցն է մեղավոր, որովհետև կախվածություն է ստեղծում,- միջամտեցին միշտ առցանց մարդիկ:

Բայց եկեք մի կողմ դնենք ավանդական պատասխանները: Առաջին` ժամանակները չեն փոխվում, այլ մենք ենք փոխում այն: Երկրորդ` դպրոցի դասերը հնարավոր է ավարտել ավելի շուտ, եթե աշխատում ենք կենտրոնացած: Եվ երրորդ` ֆեյսբուքի ու ինստագրամի «նյուզֆիդը քրքրելու» փոխարեն, կարելի է սմարթֆոնի մեջ ներբեռնել էլեկտրոնային գիրք և կարդալ: Նաև համացանցը ոչ մի կախվածություն չի ստեղծում, այլ մենք ենք մեզ համար ստեղծում կախվածություն կոչվող երևույթը` որպես արդարանալու միջոց: Չէ՞ որ միայն ուղտը չի սիրում գիրք կարդալ: Բայց երբեմն էլ մեծագույն նողկանք եմ ապրում, երբ նկատում եմ, թե ինչպես է ընթերցանությունը վերածվում նորաձևության:

Օրինակ` եթե դու կարդում ես «Հարրի Փոթթերը» կամ «Հարյուր տարվա մենությունը», համարվում ես կարդացած մարդ: Դե, չէ, էլի: ՉԷ: Գրադարանը չի սահմանափակվում միայն այդ գրքերով: Կարելի է կարդալ ցանկացած ժանրի գրականություն և դառնալ բազմակողմանի` ցանկացած ոլորտում: Կոտրե՛ք այդ կարծրատիպը: Մի՛ պղտորեք սերը գրականության հանդեպ: Այլ՝ գիրքը ընդունեք որպես 8-րդ հրաշալիք, և այն կլուսավորի ձեր հոգին` առաջացնելով լավագույն ձգտումներն ու երազանքները:

Ստորև մեջբերում եմ գիրք կարդալու ամենահայտնի փաստերը, որոնք մոտիվացնում են ավելի հաճախ կարդալ:

1․ Արագ ընթերցանության դեպքում աչքերը ավելի քիչ են հոգնում, քան դանդաղ ընթերցանության դեպքում:

2․ Ավանդական ընթերցանության դեպքում ընկալման մակարդակը 60% է, արագ ընթերցանութան դեպքում` 80%:

3․ Ընթերցանության ժամանակ, ընթերցողի աչքերը նայելով տարբեր տառերի`հաղորդում են տարբեր պատկերներ: Իսկ ուղեղը դրանք միավորում է մեկ պատկերում:

4․ Ընթերցանության միջին կարողությամբ մարդու աչքերը մեկ գրքային տողի վրա դադար են վերցնում 12-16 անգամ, արագ կարդացողի աչքերը` 2-4 անգամ:

Հետևեք այս փաստերին, եթե ցանկանում եք ավելի հաճախ կարդալ, իսկ եթե դեռ չեք սկսել ընթերցանությունը, ուրեմն չեք գտել հոգեհարազատ գրականություն: Երբեք ուշ չէ նոր բան սկսելու համար:

 

Երեք շրջանավարտ

Չեմ ասում ընդհանրապես, բայց էս վերջերս շատ չէի գրում: Դե, բնականաբար «Վերջին զանգ», փորձ, երգ, պար, բարձրախոս, ու շնորհավորանք, դրանց գումարած հյուրերի մեծածավալ դիմավորում: Այս պահին որոշ չափով թեթևացել եմ գործերից, եթե թեթևացել եմ գործերից, ապա պետք է նյութ գրեմ, հնարավոր չի չգրել: Նյութս սկսեմ դեռ ահը սրտումս, որ մնացել է մեր «Վերջին զանգից»: Ինչո՞ւ ահը սրտումս՝ կասեմ:

Վերջին զանգ, բեմ, մարդիկ, պատասխանատու պահ ու բեմի վրա կանգնած երեք աշակերտ, երեք տասներկուերորդցի: Առաջին անգամ երգեցի մի քանի տասնյակ մարդկանց առաջ, մոռացա լարվելու մասին ու իմ ուժերով, պարելով, բեմի վրա քայլելով սկսեցի երգել: Բայց լսեցի իմ մտածածի հակառակը. «Վայ, ինչ լավ ես երգում» և «Ապրես դու» արտահայտությունները: Հա, մոռացա նաև ասել, որ երբ ինձ համար հանգիստ երգում էի բեմի վրա, այդ ժամանակ լրագրողներն ինձ նկարահանում էին, լուսանկարում: Մեր վերջին զանգը շատերին էր հետաքրքրել, քանի որ Բաղանիս գյուղը սահմանին է, իսկ ավարտականները՝ ընդամենը երեք երեխա, ընտիր թեմա է:

Երգելուց հետո ես գտնվում էի սցենարի 13-րդ կետում: Ուզում էի ամեն ինչ անել, որ հասնեմ հրաժեշտի խոսքի հատվածին՝ կետ 65-ին: Մի կողմից, երբ հիշում էի «Հրաժեշտի խոսք» ենթավերնագիրը, ուզում էի նորից սկսել:

Դե լավ, հիմա ավարտվել են հանդիսությունները, բայց մի րոպե, մինչ մեր դպրոցն ավարտելը կա ևս մեկ դպրոց: Չէ, չէ, սխալ մի հասկացեք. ես երկու դպրոց չեմ գնացել, խոսքը կողքի գյուղի՝ Ոսկեվանի մասին է: Արդեն բավական երկար ժամանակ է, ինչ կա այդ ավանդույթը. շնորհավորելու են գալիս կողքի գյուղացիները, ու այնպես դասավորում օրերը, որպեսզի չհամընկնեն միջոցառման օրերը: Մեր վերջին զանգին եկան մեր կողքի գյուղի ընկերները, հաջորդ օրն էլ ոսկեվանցիների վերջին զանգն էր, և մենք պիտի ներկա գտնվեինք այնտեղ: Ճիշտն ասած, ուզում էի նյութս հենց մեր վերջին զանգի օրը ուղարկեմ, բայց սպասեցի՝ գնանք Ոսկեվանի շրջանավարտներին շնորհավորելու: Գնացինք, հասանք, բայց մի տեսակ ոնց որ չերևաս, 18 շրջանավարտների գնացել են շնորհավորելու երեքը: Դե հաստատ դատարկ ձեռքով չէինք գնացել, երբ նվերները հանձնում էինք, նրանք կատակով ասում էին՝ ինչքան վարկ եք վերցրել, որ նվերներ եք գնել: Բայց չպետք է անտեսել կամ ավանդույթը խախտել:

Ահա այսպես են սահմանամերձ գյուղերում նշում վերջին զանգը: Բաղանիսում երեք հոգի էինք այս տարի, սակայն շատ եմ ուզում հավատալ, որ մեր դասարանը հետագա բոլոր տարիների շրջանավարտների մեջ ամենափոքրաթիվն է լինելու:

anushik davtyan

Երբևէ մտածե՞լ եք, թե…

Տնտեսագիտությունը շատ կարևոր գիտություն է: Յուրաքանչյուր մարդ` անկախ մասնագիտությունից, պարտավոր է գոնե մակերեսորեն ուսումնասիրել այն:

Շատ մարդիկ տնտեսագիտություն ասելով հասկանում են մաթեմատիկա, բայդ դա ամենևին էլ մաթեմատիկան չէ: Իրականում տնտեսագիտությունն ուսումնասիրում է թե հասարակությունը օգտագործելով գոյություն ունեցող սահմանափակ միջոցները, ինչպես է արտադրում անհրաժեշտ ապրանքներ ու դրանք բաշխում տարբեր մարդկանց: Տնտեսագիտությունը վերլուծում է տնտեսության մեջ կատարվող փոփոխությունները` գների, արտադրանքի, գործազրկության և արտաքին առևտրի շարժը, ուսումնասիրում է պետությունների միջև կատարվող առևտուրը: Այն փողի, դրամատնային գործի, հիմնական միջոցների և հարստության ուսումնասիրությունն է:

Քանի որ համարում եմ, որ յուրաքանչյուր ոք պարտավոր է տնտեսագիտություն իմանալ, որոշեցի ձեռք բերել տնտեսագիտության մասին մի գիրք և կարդալ այն:

Գնացի գրադարան: Այնտեղ ինձ առաջարկեցին կարդալ Փոլ Սամյուելսնի ու Ուիլյամ Նորդհաուսի «Տնտեսագիտություն» գիրքը: Ես իհարկե այն վերցրեցի ու արդեն կարդացել եմ մի քանի էջ:

Մի քիչ պատմեմ հեղինակների մասին: Փոլ Սամյուելսնը Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի տնտեսագիտության բաժնի հիմնադիրն է: Սովորել է Չիկագոյի և Հարվարդի համալսարաններում: 1970թ. արժանացել է Նոբելյան մրցանակի` տնտեսագիտության բնագավառում, բազմաթիվ գիտական աշխատությունների հեղինակ է: Եղել է Ջոն Քենեդիի տնտեսական խորհրդատուն: Հաջորդ համահեղինակը Ուիլյամ Նորդհաուսն է: Նա եղել է ԱՄՆ-ի ականավոր տնտեսագետներից մեկը: Սովորել, այնուհետև դասավանդել է Յեյլի համալսարանում: Տնտեսագիտության դոկտոր է: Եղել է ԱՄՆ նախագահ Քարտերի տնտեսական խորհրդատուների խորհրդի անդամ:

Դեռ մի քանի էջ եմ կարդացել գրքից, բայց այնքան տպավորված եմ:

Գրքում գրված է, մեջբերում եմ. «Ըստ փիլիսոփա Ջորջ Սանթայանայի` նրանք, ովքեր մոռանում են անցյալը, դատապարտված են վերապրել այն: Տնտեսագետները նույնպես կարող են օգուտ քաղել պատմության դասերից»: Եվ հետևաբար գրքում տեղ են գտնում բազմաթիվ հետաքրքիր և օգտակար պատմություններ: Օրինակ` գրքում գրված է, որ ԱՄՆ-ի պատմության մեջ եղել է մի ժամանակաշրջան, երբ ԱՄՆ-ն ավելի շատ ապրանքներ է ներմուծել, քան վաճառել: Հետևաբար, որոշ արդյունաբերական ճյուղերում, ամերիկացիների զբաղվածության մակարդակը անկում է ապրել: ԱՄՆ-ի կառավարությունը սկսել է սահմանափակել արտասահմանյան ապրանքների ներմուծումը երկիր` ամերիկյան ձեռնարկություններին արտաքին մրցակիցներից պաշտպանելու նպատակով: ԱՄՆ-ն գործվածքեղենի ներմուծման խիստ բաժնեչափ սահմանեց: Բայց, իրականում, այսպիսի որոշումներ կայացնելը շատ բարդ է, քանի որ հնարավոր չէ հստակ իմանալ, թե արդյո՞ք նոր խնդիրներ չեն ծագի: Վերլուծությունը ցույց է տվել, որ սահմանափակումը կավելացնի աշխատատեղեր արդյունաբերական այդ ճյուղում, բայց միաժամանակ այն գործարարները, որոնք մի ժամանակ անսահման թվով ապրանքներ էին արտահանում ԱՄն, իսկ հիմա` միայն խիստ սահմանափակ թվով, կսկսեն իրենց ապրանքները շատ ավելի թանկ վաճառել: Եվ մարդիկ, ովքեր կախում ունեին այդ ապրանքից, կշարունակեն գնել դրանք ավելի թանկ գներով, հետևաբար կպակասի ԱՄՆ-ի համախառն ազգային եկամուտը:

Ամեն օր մեր տնտեսագետները այսպիսի բարդ խնդիրների առաջ են կանգնած, և որոնց մասին, ցավոք, շատ քչերը գաղափար ունեն: Այն մարդիկ, ովքեր տնտեսագիտությունից ոչինչ չեն հասկանում, սովորաբար մարդկանց այն խմբի մեջ են մտնում, ովքեր օրինակ` գների թանկացման ժամանակ, սկսում են միանգամից բողոքել, չհասկանալով, որ գուցե դա խիստ անհրաժեշտ է եղել և ժամանակավոր է:

Այսպիսով, բոլորին կոչ եմ անում կարդալ այս գիրքը: Ինչո՞ւ հենց սա, որովհետև սա գրված է սկսնակների համար: Գրքում չկան անհասկանալի մասնագիտական տերմիններ, որոնց բացատրությունը անգամ համացանցում հնարավոր չէ գտնել: Այս գրքում ամենապարզ տերմիններն անգամ բացատրված են, որպեսզի յուրաքանչյուր ոք կարողանա հասկանալ:

Սոկոնի սեզոնն ա՜…

Լուսանկարը` Ստելլա Ավետիքյանի

Լուսանկարը` Ստելլա Ավետիքյանի

Յուրաքանչյուր բան ունի իր ժամանակը կամ, ինչպես մեր մոտ են ասում, իր սեզոնը: Օրինակ, եթե տարվա այս ժամանակահատվածում գաք Դսեղ՝ գյուղ մտնելիս դաշտերում կտեսնեք սունկ հավաքող մարդկանց: Մեզ մոտ շատ են սիրում «իրանց ձեռով քաղած ու մաքրած սոկոն (այսպես են սնկին կոչում)»: Օրեկան մեկ անգամ հաստատ գնում են. մյուս անգամները արդեն կախված է եղանակից ու տան գործերից: Երբ նոր է դուրս եկած լինում սունկը, առաջին երեք անգամը բերելիս մաքրում են, պատրաստում և ուտում, իսկ մնացած անգամները արդեն պահածոյացնում՝ ձմռան համար:

Լուսանկարը` Ստելլա Ավետիքյանի

Լուսանկարը` Ստելլա Ավետիքյանի

 

 

Լուսանկարը` Ստելլա Ավետիքյանի

Լուսանկարը` Ստելլա Ավետիքյանի

Հիմա կմտածեք՝ բա, որ այդքան ուտում են, չե՞ն թունավորվի: Դրա լուծումն էլ կա: Սնկի հետ եփելիս գցում են կարտոֆիլ: Եթե կարտոֆիլը սևանում է, ուրեմն եփված սնկերից գոնե մեկը թունավոր է, և ստիպված պետք է ամբողջը թափել, իսկ եթե սովորականի պես կարտոֆիլը եփվում է, ապա կարելի է հանգիստ օգտագործել:

Եկեք մեր գյուղ՝ սունկ հավաքելու…

Narek Soghoyan

Արթնացիր

-Նարեկ, բալես, արթնացիր, դպրոց ես գնում:

Մորս քաղցր ձայնից բացեցի աչքերս, զարմանքով նայեցի նրա հպարտ հայացքին, բայց չհասկացա, թե ինչն էր նրա հպարտության պատճառը: Հետո շտապ վեր կացա անկողնուցս, հագնվեցի, վերցրեցի ծանր ու մեծ պայուսակս ու առաջին անգամ ծնողներիս ուղեկցությամբ գնացի դպրոց: Անչափ լարված էի:

Այդ օրվանից ահա անցել է արդեն տասներկու տարի, ու նոր եմ հասկացել մորս հպարտ հայացքի պատճառը: Հպարտ էր, որովհետև դպրոց էր ճանպարհում իր փոքր երեխային` ինձ:

-Նարեկ, բալես, արթնացիր, դպրոց ես գնում…

Ու նորից անցած տասներկու տարիների յուրաքանչյուր օրվա նման մորս քաղցր ձայնից բացեցի աչքերս ու այս անգամ հպարտ հայացքի մեջ տեսա նաև թախծոտ աչքերը, որոնք ինձ այնքան բան էին ասում:

Այս անգամ էլ լարված էի, որովհետև դպրոցական կյանքիս վերջին օրն էր:

Պայուսակ չվերցրեցի, կամ ավելի ճիշտ, վերցրեցի, բայց այս պայուսակը տեսանելի չէր, սա մի ուրիշ պայուսակ էր, որ կոչվում էր կյանքի փորձ: Ի՞նչ է, մտածում եք տասներկու տարին ի՞նչ է, որ կյանքի փորձ էլ անվանում եմ: Ոչ բարեկամս, սխալվում ես, այդ տասներկու տարին ինձ համար ամեն ինչ էր, ամեն ինչ: Մի՞թե փորձ չէ, երբ սիրում ես կամ սիրվում:

Ասում են, թե այս տարիները իմ կյանքի հեքիաթային տարիներն են եղել, ուրեմն ավարտվեց իմ հեքիաթը ևս… Հեքիաթ որ կոչվում էր դպրոցական կյանք: