Բոլորս էլ կյանքի տարբեր ժամանակահատվածներում ինչ-որ բանի ենք սպասում. կապ չունի` մեծ-փոքր, տղա թե աղջիկ: Բայց որպես կանոն, ամենքիս ակնկալածը տարբեր է մյուսներից: Իմն էլ բացառություն չէ: Սպասելիքներս շատ են կյանքից, բայց հիմնականում ամենից առաջ սպասում եմ՝ խաղաղության: Իմ սպասած խաղաղությունը յուրահատուկ է: Յուրաքանչյուրն էլ սպասում է խաղաղության. կապ չունի` պետք է դա իրենց, թե ոչ: Բայց ինձ այս խաղաղությունն իրոք պետք է, մեզ բոլորիս է պետք:
Էլ չեմ ուզում պատերազմ, սպասում եմ այն օրվան, որ էլ չեմ լսի խլացնող զենքերի ձայնը, չեմ անհանգստանա մտերիմներիս համար, ովքեր ընդամենը գնացել էին դրսում զբոսնելու: Էլ չեմ ուզում լսել, որ հազիվ երեք-չորս տարեկան երեխան, ով պետք է խոսեր «վերջին մոդայի» ավտոմեքենաների կամ տիկնիկների մասին, զարմացած խոսում է, թե օրինակ՝ երեկ ինչպես է հակառակորդը «բենպեյով» խփել իրենց լուսամուտին:
Չմտածեք, թե ես այս խաղաղությանը սպասել եմ մեկ շաբաթ կամ ամիս առաջ: Ո՛չ, ես դրան սպասել եմ ծնվածս օրվանից կամ այն ժամանակ, երբ արդեն հասկացել եմ, որ դրսում լսվող հրավառության ձայները ամենևին էլ հրավառություն չէ, այլ…
Ի՞նչ եք կարծում, դեռ շարունակեմ սպասե՞լ: Հնարավոր է, որ մի օր արթնանամ ու ամեն ինչ լավ լինի:
Դե ինչ, սպասում եմ…

Մշակութային ծրագրով ԱՄՆ-ում ապրող ուսանողների համար տարվա այս օրերը լի են նոր ու բազմազան հետաքրքրություններով, մանավանդ, երբ տեսնում ես, թե ինչպես են ամերիկացիները նշում Սուրբ Ծնունդը և Ամանորը, ու համեմատում մեր` համուհոտով Նոր տարու հետ… Հըմի սեմ, դուք էլ իմանաք: Ուրեմն, աշխարհի այս մեծ ու միևնույն ժամանակ փոքր անկյունում ապրող մարդիկ համեմատած ավելի մեծ շուքով նշում են Սուրբ Ծնունդը, բայց ոչ հունվարի 6-ին, ինչպես մենք` հայերս ենք անում: Նրանք նշում են դեկտեմբերի 25-ին ու շատ են սիրում այս տոնը, նամանավանդ, երբ քրիստոնյա են լինում կամ ինչ-որ կրոնական պատկանելություն են ունենում…
Դեկտեմբերի 24-ի երեկոյան բոլորը ընտանիքներով եկեղեցի են գնում ու Պատարագի մասնակիցը դառնում, շնորհավորում միմյանց ու ամանորյա բացիկներ տալիս այն մարդկանց, ովքեր նույն եկեղեցին են հաճախում, իսկ բացիկ ստանալը այստեղ նույնքան հաճելի է, որքան Հայաստանում «կանյակ-բամբանեռկեն»… Եկեղեցուց հետո սովորաբար հավաքվում են ողջ գերդաստանով ու մեծ ընթրիքը վայելում, իսկ այնուհետև գալիս է ամենասպասված պահը. դեռևս դեկտեմբերի սկզբներին ամերիկացիները զարդարում են իրենց շլացուցիչ տոնածառերը` ճիշտ էն կինոների պես` պսպղուն լույսերով, մեծ ու շողշողուն խաղալիքներով, ու եղևնու տակ դնում են լի~քը նվերներ` հասցեատիրոջ անունով, որն էլ բացում են ընթրիքից հետո, ու դա մի մե~ծ բավականություն է իրենց համար, քանի որ իրենք չեն մտածում նվերի արժեքի մասին, այլ շնորհակալություն են հայտնում, որ վայելում են Ծննդյան օրերը իրենց ընտանիքի հետ (սովորաբար իրենց հարազատները ապրում են տարբեր քաղաքներում ու տարբեր նահանգներում)…
Դեկտեմբերի 25-ի առավոտյան էլ ամեն մեկը բացում է իր անվան սկզբնատառով կարմիր գուլպան` լցված հազար տեսակի քաղցրավենիքով… Ես էլ ունեի, բա… Դե իսկ արձակուրդներին շա~տ են սիրում ճանապարհորդել. գնում են տարբեր քաղաքներ, նահանգներ, նշում տոները, այնինչ մեր տրամաբանությունը ասում է, որ տոները պետք է քո սեփական տանը նշես. չգիտեմ` որն է ճիշտ…
Ամանորի մասին չգիտեմ, թե կոնկրետ ինչ ասեմ, որովհետև առանձնապես չեն նշում, իհարկե բացի «Շնորհավոր Նոր տարի» ասելուց: Բայց… Այս օրերին կարելի է տեսնել հազարավոր ամերիկացիների, ովքեր, թերթերը ձեռքներին, պտտվում են քաղաքի բոլոր խանութներով ու գնում նույնիսկ անպետք իրեր, որովհետև այս օրերին գրեթե բոլոր խանութներում խելահեղ զեղչեր են… Ու ինչպես հայկական հեռուստասերիալներից մեկի գլխավոր հերոսն էր ասում «Սոսի’կ ջան, տոնածառ ընչի՞ հըմի կառնիս: Նոր տարուց հետո նույն տոնածառը զեղչի տակ դրած կէղնի, ու կխնդրէն, օր առնիս… Ինչ էղնի, հայից կէլնի, չէ՞: Էլ չխոսեմ զարդարանքների մասին. զարդարում են ամեն ինչ` տան ամեն մի անկյուն, տնային կենդանիներին, ծառերը, ծաղիկները… Իսկ մենք` հայերս, մի հինգ օր լավ չարչարվում ենք, հազարավոր դրամներ ենք ծախսում, պատրաստում հազար տեսակի ուտեստներ ու գնում հարազատ-բարեկամների տուն` «իրենք մեր տուն եկել են» տրամաբանությամբ… Ինչևէ…
Շնորհավոր Ամանոր ու Սուրբ Ծնունդ, հայեր ջա~ն: Թող ուրախ ու հաջող տարի լինի մեզ համար…

Հ.Գ. Էս բաժակով էլ էկէք Նոր տարվա բլինչիկին կարոտած սփյուռքահայության կենացը խմենք…

Երբ տատիկիս տանը նկարներն էի նայում, մի կնոջ նկար տեսա, ով հայկական տարազով էր` ճակատին կոպեկներ, մեջքին` քամար: Հարցրեցի տատիկիս, ասաց, որ իր տատն է` բուն ղարաքիլիսեցի Վարդիգյուլը, որին հիմա էլ բոլորը հիշում են ու պատմում նրա մասին հյուսված անեկդոտները:

Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու լեռան լանջերին էր փռված հին Ղարաքիլիսան` իր ծուռտիկ-մուռտիկ փողոցներով և նեղ անկյուններով, որտեղի բնակիչներին նամակներ էին ուղարկում հետևյալ հասցեներով. «Ուգլ Կասպունսկի` Ղազի բներ, փթիր Աղավնիկին կամ Օյին Վարդիգյուլին»: Եվ փոստատարը մեծ պատրաստակամությամբ հանձնում էր այդ նամակները նրանց: Հաջորդ օրը ծերանոցի կանանց խումբը հետաքրքրվում էր, թե ինչ է եկել նամակներում, թեև փոստատարը չէր մոռացել օր առաջ նամակի բովանդակությունը ներկայացնել թաղի կանանց: Ղարաքիլիսայի բոլոր դեմքերը հավաքվում էին ծերանոցում, իսկ ծերանոցը հին բաղնիքի շենքն էր: Վարդիգյուլը ծերանոցի կարկառուն դեմքերից էր: Այստեղ էր գալիս գդոզ Ռուբենը, որ շատ գրական էր խոսում, Աղագուլը, շատ գրքեր կարդացած Թամաշ բիբին, որ խոսում էր Նապոլեոնից, Պյոտր Առաջինից, Լենինից, և այնքան էր պատմել նրանց մասին, որ Վադիգյուլ տատը քնած ժամանակ արտասանում էր նրանց անունները, իսկ երբ տատիկս հարցնում էր իր տատիկից, թե.

-Նանա, էտ ի՞նչ մարդկանց անուններ էիր տալիս:

-Աղջի, ի՞նչ եմ նալ: Թամաշը մէ շաբաթ ի` էտ գիրքն ի պատմել:

Ամենակոմիկականը տատի ամուսնությունն է. ամուսնացել է 12 տարեկանում: Բակում ցեխի հետ խաղալիս հարևան Գուգուշը եկել է նշանելու` մի սանր ու մի լվացքի տաշտ ձեռքին: Վարդիգյուլը հարցնում է.

-Հլը սանդրը պերի ես` պերիր, բա էտ տաշտը ինչի՞ խմա էս պերի:

-Վարդիգյուլ,- պատասխանել է փեսան,- իրիկունը ջուր կտաքցուցես, էդ ցեխոտ ոտքերդ կվլանաս:

Բա:

Իսկ 45 տարեկանում մի հինգ գիշերանոց է պահել և պատվիրել.

-Ախչի, Վայրը,- ասել է հարսին, որ մեռնեմ, էս խինգն էլ կխաքցուցես, ընդի ցուրտ է լինելու, հանկարծ չմրսեմ, գինա՞լ ես, խողը պաղ ի, կպաղեմ: Իսկ ինքը մահացել է 98 տարեկանում: 90-ից հետո մի հինգ անգամ տնեցիք ծախսերի ցուցակ են գրել, պատրաստվել, իսկ ինքը անկողնու միջից գլուխը բարձրացրել է ու ասել.

-Էդ ի՞նչ եք անել: Քելեխիս ցուցակ կգրե՞ք,ես չեմ մեռնելու, մեռնեմ, որ Փառոյի Եղիշը կա` խացս ուտի՞:
Եղիշն էլ Ղարաքիլիսայի մահախոսական կարդացողն էր:
Վարդիգյուլը մահացել էր ու ոչ-ոքի չէր ասել իր բոխու թփերի տեղերը:

Հարսը հարցրել է.
-Մամի, բա բոխու թփերի տեղը ինձ չե՞ս ասելու: 

-Աղջի, բա որ չմեռնե՞մ:

Պատասխանել է մամը և հավիտյան փակել աչքերը:

Ինչ-որ եկեղեցի եմ տեսնում, մկրտության ավազանի առաջ ինչ-որ մարդիկ կան, կարծես երկուսն են: Մեկը կարծես մեծ հորեղբայրս է` Վովա պապան: Բայց հաստատ նա չի մկրտվում, որովհետև ինքն արդեն իսկ մկրտված է, ասեմ ավելին, մեր տասնհինգհոգանոց ընտանիքում միայն ինքն է մկրտված: Իսկ այն մյուսն ո՞վ է: Ի՞նչ, ե՞ս եմ: Մկրտվու՞մ եմ: Չէ, կարծես արդեն մկրտվել եմ: Ահա և քահանան, նա մեզ է մոտենում, ի՞նչ է ասում:
-Աստղիկ, վեր կաց. դասից ուշանում ես:
Բացում եմ աչքերս: Սաթիկ մաման էր: Էլի փակում եմ աչքերս, որ տեսնեմ էն, ինչ մի քանի վայրկյան առաջ էի տեսնում: Ջանում եմ մտովի վերականգնել այն պատկերները, բայց էլի.
-Դե վեր կաց:
Չեմ ուզում հավատալ, որ էս ամենը երազ էր ընդամենը: Չէ, երազ չէր, ավելի ճիշտ կլինի ասել երազ դրձած երազանք: Իսկ էս Սաթիկ մաման չի թողնում մարդ կարգին երազի:
Ախր, ես շատ էի սպասել դրան: Մերոնց վրա հույս դնել չէր կարելի, որովհետև ասում էին, որ երբ քույրս Ռուսաստանից գա, ամբողջ ընտանիքով կկնքվենք: Բայց ո՞վ գիտի` նա երբ է գալու, կամ գալու դեպքում մերոնք արդյոք իրենց խոստումը կատարելու են: Բայց կա մի հոգի, որին այս հարցում և բոլոր հարցերում վստահում եմ. դա դասղեկս է` ընկեր Սահակյանը: Նա մեզ խոսք էր տվել, որ մի օր մեր դասարանին կտանի մկրտվելու: Անհամբերությամբ սպասում եմ այդ օրվան:
Որտե՞ղ էի մնացել, հա, ասում էի, որ Սաթիկ մաման ինձ մի կերպ անկողնուցս հանեց: Մի խոսքով, օրս այդքան էլ լավ չսկսվեց: Ու ես տխուր ու մի քիչ քնաթաթախ գնացի դպրոց: Կողքիս նստող տղային` Յուրիին, պատմեցի երազս, իսկ նա ասաց.
-Պատկերացնու՞մ ես` էսօր Սահակյանը զանգի ասի` վաղը կնքվելու ենք:
Ոչինչ չասացի, միայն մտքումս Աստծուց խնդրեցի, որ Յուրիի ասածները իրականություն դառնան: Դասերն ավարտվեցին, ու ես գնացի տուն: Անտարբեր հայացքով հառուստացույց էր նայում, բայց ոչինչ էի տեսնում: Եվ հանկարծ հեռախոսիս զանգ եկավ. Սահակյանն էր: Վախվխելով պատասխանեցի:
_Աստղ, տեր Սիմեոնն էր զանգել: Վաղը կնքվում եք:
Սուրբ Ներսես Շնորհալի եկեղեցին է: Ինչ-որ մարդիկ կան մկրտության ավազանի առաջ: Չէ, էս անգամ երկուսը չեն, շատ են: Նրանց մեջ եմ նաև ես:
Այդ օրը լույս աշխարհ եկավ քրիստոնյա Աստղիկը, ավելի ճիշտ, Մարիամը (մկրտության անունս է): Իսկ այսօր ես դարձա երկու տարեկան:


Հիմա բազմոցին նստած էս նյութը գրելով հիշում եմ մանկությանս կախարդական պահերից մեկը: Մտքով թռչում եմ տասը տարի հետ ու ահա ես եմ վեց տարեկան Վահեն եմ` խուճուճ շեկ մազերով՝ հայելու միջից նայում եմ ինձ: Վիզս երկարեցի ու նայեցի պապիկիս սենյակ: Հա էլի, էնտեղ ա: Գնացի ու զոռով հրելով նրան, պառկեցի կողքին՝ մահճակալի վրա:
Պապիս նվնվաց, որովհետև այգուց հոգնած եկել էր հանգստանալու, իսկ ես, կոպիտ ասած, հարամ էի անում էդ հանգիստը: Ու պապիս` հաշտվելով այն մտքի հետ, որ պետք է իր ծոցում գալարվելով չթողնեմ հանգստանա, աչքերը փակելով ձևացնում էր, թե քնած է: Բայց ես էլ հո՞ գիտեմ, որ ձև ա բռնել:

-Պապի, այ պապի, հեքիաթ պատմի, էլի:

Ու պապիս բացելով սկզբից մեկ, հետո մյուս աչքը ու ծանր հոգոց հանելով ասում էր.

-Ախ, ես ի՞նչ հեքիաթ պատմեմ, չեմնալ ոչ մե հեքիաթ:

-Մեղուների հեքիաթը պատմի,- ասում էի ես ու իմանալով, որ պապս չի մերժի, ավելի հարմար էի տեղավորվում:

Մի երկու «չեմուչում» արտահայտող բառերից հետո պապս հաշտվեց իր պարտության հետ ու սկսեց.

-Իրիկվա ժամը 8-ին զանգիմ Թումայենց Խաչիկին, ասիմ. «Յար մեր տուն` քյոմագ պտի անես» ասաց. «Լավ իկյաս եմ»: Մեղուների ռամկեքին մուխ փչի, որ քնեն, գրուզավիկը էկավ, լավ է, բոլի, էլ չեմ հիշել…,- փորձեց ինձնից պոկվել պապս, բայց հասկանալով, որ փորձն անհաջող էր, շարունակեց,- գրուզավիկն էկավ, ես ու Խաչիկը սկսիյ մեղուները լցել մեջը, լցիյ, հետո նստայ, որ էթայ Կարմրաշեն … 

Լսում եմ պապիս «հեքիաթը», ու կոպերս ծանրանում են, ու արդեն կիսաքուն լսում եմ տատիկիս խոսքերը. «Բաբկեն, ջուր տվին քել բիբարները ջրի»:

Ու հետո, երբ մի քիչ էլ մեծացա, մեղուները Կարմրաշեն տանելու գործընթացին մասնակցելուց հետո միայն հասկացա, որ դա ամենևին էլ հեքիաթ չէր, այլ պապիս հոգսերից մեկը: 

Բայց ես մինչ օրս էլ հիշում եմ էդ «հեքիաթը», բայց կիսատ, որովհետև կեսից միշտ քնում էի…